Текст книги "Беларускія пісьменнікі: 1917-1990"

Автор книги: Аляксей Гардзіцкі

сообщить о нарушении

Текущая страница: 6 (всего у книги 37 страниц)

Пераклаў на беларускую мову аповесць І.Пятрова «Нончына каханне» (1961), кнігу Л.Касіля «Пра жыццё зусім добрае» (1961), раманы С.Улуг-задэ «Абноўленая зямля» (1973) і А.Ірасека «Скалакі» (з М.Татурам, 1961), а таксама творы іншых пісьменнікаў.

Васюкова Галіна, нарадзілася 21.03.1927 г. у горадзе Барысаве Менскай вобласці ў сям'і рабочага.

У 1944 г. была вывезена фашысцкімі акупантамі ў Германію, працавала там на фабрыцы ў мястэчку Альбендорф. У сакавіку 1945 г. ёй удалося ўцячы ў Чэхаславакію, дзе каля горада Ўпіцэ ўступіла ў атрад Супраціўлення. Вучылася ў Берасцейскай музычнай навучальні (1949-1951 гг.), у 1967 г. скончыла Вышэйшыя літаратурныя курсы ў Маскве. Жыве ў Менску. Сябра СП СССР з 1964 г.

Выступае ў друку з 1956 г. Піша на расейскай мове. Аўтар зборнікаў апавяданняў і аповесцей для дзяцей «Про Наташу» (1957), «Старший брат» (1959), «Андрюшины знакомые» (1964), «Разные истории» (1966), «Куклоград» (вершы, Калінінград, 1970), «С Маринкой не играю» (Калінінград, 1971), аповесцей «Ветер с полей» (1961, часопіс «Неман»), «Золотые росы» (1962), «Тревожные дни» (1983).

Ватацы Ніна, нарадзілася 14.05.1908 г. у горадзе Вендэні (цяпер горад Цэсіс, Латвія) у сям'і служачых.

Скончыла літаратурна-лінгвістычнае аддзяленне педагагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1930). У 1930-1936 гг. і ў 1945-1990 гг. працавала ў Дзяржаўнай бібліятэцы БССР на пасадах ад памочніка бібліятэкара да галоўнага бібліёграфа. З канца 1936 г. да 1941 г. была на бібліятэчнай рабоце ў Архангельску, ва Ўльянаўску, мастаком – у Кіраве. У 1942-1945 гг. – начальнік бібліятэкі эвакуацыйнага шпіталя (г. Мелекес Ульянаўскай вобласці). у 1946-1956 гг. выкладала па сумяшчальніцтве бібліяграфію на бібліятэчным факультэце Менскага педагагічнага інстытута. Сябра СП СССР з 1979 г.

Узнагароджана медалямі.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1963).

Выступае пераважна ў галіне бібліяграфіі і літаратуразнаўства. Першы артыкул апублікавала ў 1932 г. Склала бібліяграфіі «Мастацкая літаратура Савецкай Беларусі» (за 1917-1960 гг. – 1962; за 1961-1968 гг. – 1971), «Беларускае савецкае літаратуразнаўства і крытыка. 1945-1963» (1964), «Беларуская савецкая драматургія. 1917-1965» (1967), рэкамендацыйны бібліяграфічны даведнік «Белорусская литература» (з М.Каваленка, Р.Сіпаковай, Масква, 1988), бібліяграфічныя даведнікі і памяткі пра творчасць Я.Купалы, Я.Коласа, К.Чорнага, К.Крапівы, М.Лынькова, П.Глебкі, П.Труса, П.Пестрака, І.Шамякіна, П.Панчанкі і інш. Аўтар бібліяграфічнага даведніка «Максім Багдановіч» (1961), альбома-выстаўкі (з А.Лойкам, 1968), шэрага артыкулаў, складальнік зборніка ўспамінаў і біяграфічных матэрыялаў пра М.Багдановіча «Шлях паэта» (1975), працы «Максім Багдановіч: Паказальнік твораў, аўтографаў і крытычнай літаратуры» (1977). Напісала брашуры «Лев Толстой и Белоруссия» (з Н.Лапідусам, 1978), «Пушкин и Белоруссия» (1979).

Аўтар кніг «Песня Максіма» (1981), «Шляхі» (1986).

Верабей Анатоль, нарадзіўся 10.08.1950 г. у вёсцы Вайнілавічы Мастоўскага раёна Гарадзенскай вобласці ў сям'і настаўнікаў.

Скончыў філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1972). Працаваў навуковым супрацоўнікам Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа АН БССР (1972-1974). Пасля заканчэння аспірантуры пры Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР (1974) – навуковы супрацоўнік гэтага інстытута (1977-1990). З 1990 г. – дацэнт кафедры беларускай літаратуры Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Кандыдат філалагічных навук. Сябра СП СССР з 1988 г.

У друку выступае з 1976 г. як крытык і літаратуразнавец. Выдаў кнігі «Максім Танк і польская літаратура» (1984), «Жывая повязь часоў; Нарыс творчасці Уладзіміра Караткевіча» (1985), «Беларуска-рускі паэтычны ўзаемапераклад 20-30-х гадоў» (1990), брашуру «Паэзія Максіма Танка» (1983). Удзельнічаў у выданні творчай спадчыны П.Пестрака (Збор твораў у 5 тамах, т. 3, 1985), У.Хадыкі («На ўзвеях дзён», 1986), У.Караткевіча (Збор твораў у 8 тамах, 1987-1991).

Верамейчык Уладзімір, нарадзіўся 01.11.1937 г. у вёсцы Петрыцкае Брагінскага раёна Гомельскай вобласці ў сям'і настаўнікаў.

У 1955 г. скончыў Рэчыцкую педагагічную навучальню. Год працаваў старшым піянерважатым Міхалкаўскай сярэдняй школы Мазырскага раёна. Служыў у Савецкай Арміі (1956-1959). Пасля дэмабілізацыі паступіў на філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (скончыў у 1964). Працаваў завучам, дырэктарам Ведрыцкай васьмігадовай школы Рэчыцкага раёна, пасля рэарганізацыі гэтай школы ў сярэднюю (1966) -яе дырэктар. Сябра СП СССР з 1976 г.

Узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга і медалём.

Першы верш надрукаваў у 1955 г. (рэчыцкая раённая газета). Аўтар зборнікаў вершаў «Прыпяць» (1973), «Яснасць» (1978), «Люблю!» (1981), «Клянуся Прыпяццю» (1988), кнігі публіцыстыкі «Гарызонты сельскіх педагогаў: Запіскі дырэктара школы» (1984).

Выступае і як сатырык.

Верас Зоська (сапр. Войцік Людвіка), нарадзілася 30.09.1892 г. у пасёлку Мяджыбаж Лятычаўскага раёна Хмяльніцкай вобласці (Украіна) у сям'і ваеннаслужачага.

У 1912 г. скончыла прыватную жаночую гімназію ў Горадні, у 1914 г. – агародніцка-пчалярскія курсы ў Варшаве. Удзельніца гарадзенскага гуртка беларускай моладзі (1909-1913). У 1916-1917 гг. працавала ў Менскім аддзеле Беларускага таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны. З 1923 г. жыве ў Вільні. У 1924-1929 гг. – адміністратар рэдакцыі газет Беларускай сялянска-рабочай грамады, у 1927-1931 гг. – рэдактар дзіцячага часопіса «Заранка», у 1934-1935 гг. – дзіцячага часопіса «Пралескі», у 1928-1939 гг. – старшыня Беларускага кааператыўнага таварыства «Пчала», адначасова (1934-1938) – рэдактар пчалярскага часопіса «Беларуская борць» (Вільня). Вынесла з віленскай турмы «Лукішкі» вершы М.Машары і выдала за свой кошт яго першы зборнік «Малюнкі» (1928). Сябра СП СССР з 1982 г.

Памерла 08.10.1991 г.

Друкавацца пачала ў 1907 г. (часопіс «Падснежник», Кіеў). На беларускай мове выступіла з абразкамі пад псеўданімам Мірко ў 1911 г. (газета «Наша ніва»). Аўтар «Беларуска-польска-расейска-лацінскага батанічнага слоўніка» (Вільня, 1924), брашуры «Гісторыя ўжывання зёлак у лячэнні» (1934), кнігі вершаў і апавяданняў для дзяцей «Каласкі» (1985). Напісала ўспаміны пра М.Багдановіча, У.Галубка, Ядвігіна Ш. і інш.

Для дзіцячага тэатра з украінскай мовы пераклала п'есы Р.Завадовіча «Князь Марцыпан» (Вільня, 1929), Ю.Ігарава «Сірата» (Вільня, 1929), з расейскай – «Лясныя хаткі» В.Біянкі (Вільня, 1931).

Вечар Алесь, нарадзіўся 25.03.1905 г. у вёсцы Машчыцы Слуцкага раёна Менскай вобласці ў сялянскай сям'і.

У 1923 г. паступіў на першы курс Слуцкага сельгастэхнікума. У 1924-1925 гг. загадваў хатай-чытальняй у вёсцы Паськова Горка Старадарожскага раёна. Пасля заканчэння агранамічнага факультэта Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі (1929) быў залічаны аспірантам навукова-даследчага Інстытута сельскай і лясной гаспадаркі БССР. Быў адным з кіраўнікоў Аршанскай філіі «Маладняка», у 1928-1930 гг. узначальваў Менскую філію БелАПП. У 1930-1931 гг. працаваў выкладчыкам у Гарадоцкім тэхнікуме механізацыі сельскай гаспадаркі (Віцебская вобласць). З 1933 г. загадваў аддзелам у навукова-даследчым Інстытуце харчовай прамысловасці БССР. У 1937-1959 гг. жыў у Краснадары – працаваў загадчыкам кафедры ў Кубанскім сельскагаспадарчым інстытуце, дацэнтам, загадчыкам кафедры Краснадарскага інстытута харчовай прамысловасці.

З 1959 г. – загадчык аддзела біяхіміі раслін Інстытута біялогіі, з 1970 г. – загадчык лабараторыі біяхіміі і малекулярнай біялогіі Інстытута эксперыментальнай батанікі АН БССР. Акадэмік АН БССР. Доктар біялагічных навук, прафесар. Сябра СП СССР з 1978 г.

Заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі Беларускай ССР (1975).

Узнагароджаны ордэнам Дружбы народаў і медалямі.

Памёр 04.04.1985 г.

Першыя вершы апублікаваў у 1926 г. (часопіс «Аршанскі маладняк»). Аўтар зборнікаў вершаў «Кола дзён» (1930), «Зварот да слова» (1977), паэмы «Мая гімназія» (часопіс «Полымя», 1979). Пераклаў на беларускую мову паэму А.С.Пушкіна «Домік у Каломне» (1937).

Аўтар навуковых прац па біяхіміі раслін і тэхнічнай біяхіміі «Фізіялогія і біяхімія бульбы» (з М.Ганчарыкам, 1979), «Водородные ионы в биосфере» (1986) і інш.

Віталін Змітро (сапр. Сергіевіч Дзмітры), нарадзіўся 15.07.1910 г. у горадзе Калінкавічы ў сям'і чыганачніка.

Скончыў чыгуначную дзевяцігодку ў Калінкавічах. З 1929 г. жыў у Менску. Працаваў радыёманцёрам, затым карэспандэнтам Радыёцэнтра БССР. Быў сябрам БелАПП. Вясной 1932 г. па закліку камсамола Беларусі паехаў працаваць адказным сакратаром крычаўскай раённай газеты, а ў верасні паступіў вучыцца на творчае аддзяленне Менскага педагагічнага інстытута. 10.08.1933 г. быў рэпрэсіраваны і высланы ў Марыінск (Расея). Уцёк з высылкі. Мяркуецца, што служыў у арміі.

Прапаў без вестак у час Вялікай Айчыннай вайны.

З вершамі ў друку пачаў выступаць у 1930 г. (газета «Піянер Беларусі»). Аўтар зборніка вершаў «Будзем жыць!» (1932). Перакладаў з расейскай мовы.

Вітка Васіль (сапр. Крысько Цімох), нарадзіўся 16.05.1911 г. у вёсцы Еўлічы Слуцкага раёна Менскай вобласці ў сялянскай сям'і.

Пасля заканчэння Слуцкай прафтэхшколы (1928) працаваў слесарам на Бабруйскім дрэваапрацоўчым камбінаце, у заводскай шматтыражцы (1929-1930), рэдакцыях газет «Камуніст» (Бабруйск, 1930-1933), «Ударнік» (Жлобін, 1933-1935), «Чырвоная змена» (1935-1937), «Літаратура і мастацтва» (1937-1938) і часопіса «Полымя рэвалюцыі» (1938-1939). Удзельнічаў у паходзе Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь і да самага пачатку вайны працаваў сакратаром Беластоцкага абласнога аддзялення СП БССР. З пачатку Вялікай Айчыннай вайны – у рэдакцыі газеты «Савецкая Беларусь», а з 1942 г. – у аддзеле прапаганды і агітацыі ЦК КПБ рэдактарам масавых выданняў для акупіраваных раёнаў. Супрацоўнічаў у сатырычных часопісах «Партызанская дубінка» і «Раздавім фашысцкую гадзіну». З дня ўтварэння часопіса «Беларусь» (студзень 1944) працаваў яго адказным сакратаром, з 1948 г. – намеснікам, з 1951 г. – галоўным рэдактарам газеты «Літаратура і мастацтва». У 1957-1974 гг. – галоўны рэдактар часопіса «Вясёлка». У 1974-1987 гг. – сябра сцэнарна-рэдакцыйнай калегіі кінастудыі «Беларусьфільм». Сябра СП СССР з 1943 г.

Узнагароджаны ордэнамі Кастрычніцкай Рэвалюцыі, двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, двума – «Знак Пашаны» і медалямі.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1970).

Друкавацца пачаў у 1928 г. Першы зборнік вершаў «Гартаванне» выдадзены ў 1944 г. у Маскве. Затым выйшлі зборнікі паэзіі «Поўдзень» (1946), «Вернасць» (1953), «Ружа і штык» (1958), «Паверка» (1961), «Вершы» (1968), «Беларуская калыханка» (1971), «Праводзіны лета» (1972), «Вышыні святла» (1977), «Случчына» (1981), «Трэція пеўні» (1988), зборнік сатыры і гумару «Для дома, для альбома і трохі для эпохі» (1983). Для дзяцей выдаў кніжкі паэзіі і вершаваных казак «Вавёрчына гора» (1948), «Буслінае лета» (1958), «Казка пра цара Зубра» (1960), «Дударык» (1964), «Азбука Васі Вясёлкіна» (1965), «Казкі» (1968, 1976), «Чытанка-маляванка» (1971), «Хто памагае сонцу» (1975), «Ладачкі-ладкі» (1977), «Мы будуем метро» (1979), «Мінскія балады» (1982), «Казкі і краскі», «Госці», «Загадка пра зярнятка» (усе 1984), «Дзецям» (выбраныя творы ў дзвюх кнігах, 1986), «Свята дружбы» (1987), зборнік апавяданняў «Зайчык-вадалаз» (1962). У 1973 г. выйшлі Выбраныя творы ў 2 тамах.

Аўтар п'ес «Прамень будучыні» (1948), «Шчасце паэта» (1951, пастаўлена ў 1952).

Напісаў многа літаратурна-крытычных і публіцыстычных артыкулаў на маральна-этычныя і выхаваўчыя тэмы. У 1977 г. выдаў кнігу дзённікаў, нарысаў і апавяданняў «Дзеці і мы», у 1982 г. – кнігу «Урокі», у 1988 г. – «Азбука душы». Адзін з аўтараў чытанак «Роднае слова» для 1 (1969), 2 (1970) і 3 (1988) класаў.

На беларускую мову пераклаў паэму Ў.Маякоўскага «Добра!» (1940, з Р.Лыньковым), «Паны Галаўлёвы» М.Салтыкова-Шчадрына (1956), кнігу В.Сухамлінскага «Блакітныя жураўлі» (1971), творы расейскіх, украінскіх, латышскіх, балгарскіх і польскіх пісьменнікаў.

Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР (1972) за кнігі «Беларуская калыханка», «Казкі» і «Чытанка-маляванка». У 1978 г. узнагароджаны міжнародным ганаровым дыпломам імя Х.К.Андэрсена з занясеннем прозвішча пісьменніка ў Ганаровы спіс дацкага казачніка.

Віцьбіч Юрка (сапр. Шчарбакоў Георгі), нарадзіўся 15.06.1905 г. у горадзе Веліжу (Расея) у сям'і святара.

Вучыўся ў гімназіі і педагагічным тэхнікуме. У 1922-1933 гг. працаваў у Маскве на хімічных заводах. У час Вялікай Айчыннай вайны жыў на акупаванай тэрыторыі, быў сябрам так званага Цэнтральнага ўрада Беларускага культурнага згуртавання, выступаў у друку з артыкуламі па гісторыі Беларусі. Быў прызначаны рэдактарам літаратурна-мастацкага часопіса «Узвышша», ніводнага нумара якога так і не выйшла. Жыў у Германіі, потым у ЗША. У 1939 г. быў прыняты ў сябры СП СССР.

Памёр у 1975 г.

Першае апавяданне надрукаваў у 1929 г. (часопіс «Узвышша»). Аўтар кніг прозы «Смерць Ірмы Лаймінг» (1932), «Формула супраціўлення касцей» (1937). У эміграцыі выдаў кнігу гістарычных нарысаў «Плыве з-пад Святое гары Нёман» (Мюнхен, 1956) і зборнік артыкулаў на расейскай мове «Мы дойдем» (Нью-Ёрк, 1975), надрукаваў у перыядычным друку шэраг апавяданняў.

Вішнеўскі Мікола, нарадзіўся 28.03.1910 г. у горадзе Гомелі ў сям'і рабочага.

У 1931 г. скончыў Менскі беларускі педагагічны тэхнікум і стаў працаваць у газеце «Звязда». У 1932-1933 гг. вучыўся ва Ўсесаюзным інстытуце кінематаграфіі, потым зноў працаваў у «Звяздзе». У 1939 г. накіраваны на працу ў вілейскую абласную «Сялянскую газету». На пачатку Вялікай Айчыннай вайны служыў у будаўнічым батальёне, потым у рэдакцыях франтавой газеты «За свабодную Беларусь», сатырычнага лістка «Партызанская дубінка». З лістапада 1942 г. – спецкарэспандэнт газеты «Савецкая Беларусь», з 1944 г. – загадчык сельскагаспадарчага аддзела, уласны карэспандэнт газеты «Звязда», а ў 1952-1967 гг. – намеснік галоўнага рэдактара часопіса «Сельская гаспадарка Беларусі». Сябра СП СССР з 1952 г.

Узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны» і медалямі.

Памёр 17.03.1986 г.

З першым нарысам выступіў у 1933 г. (газета «Звязда»). Першае апавяданне апублікаваў у 1941 г. (газета «Звязда»). Асобнымі выданнямі выйшлі нарысы «Майстар конегадоўлі» (1939), «Герой Сацыялістычнай Працы Еўдакія Кухарава» (1948) і зборнік апавяданняў «Скарб зямлі» (1951).

Аўтар шэрага навукова-папулярных і вучэбных фільмаў («Трактар «Беларусь», 1955; «Залатое дно», 1962; «Жывы канвеер», 1964; «Севазвароты на Беларусі», 1966 і інш.).

Вольны Анатоль (сапр. Ажгірэй Анатоль), нарадзіўся 02.12.1902 г. на станцыі Пухавічы Менскай вобласці ў сям'і служачага.

У 1911 г. паступіў у Ігуменскую гімназію. У 1920 г. пайшоў добраахвотнікам у Чырвоную Армію, прымаў удзел у баях з інтэрвентамі. Пасля дэмабілізацыі (1921) працаваў у ЦК ЛКСМБ і вучыўся ў Беларускім дзяржаўным універсітэце. З 1923 г. уваходзіў у літаратурнае аб'яднанне «Маладняк», а з 1928 г. – у «Полымя». 04.11.1936 г. арыштаваны. У 1937 г. прыгавораны да вышэйшай меры пакарання. Рэабілітаваны пасмяротна 03.12.1957 г. Сябра СП СССР з 1934 г.

Заслужаны дзеяч мастацтва БССР (1935).

Расстраляны 29.10.1937 г.

Літаратурную дзейнасць пачаў у 1920 г. Выдаў зборнікі паэзіі «Камсамольская нота» (1924, з А.Александровічам), «Чарнакудрая радасць» (1926), «Табе» (1927).

У 1925 г. выйшаў раман «Ваўчаняты» (у сааўтарстве з А.Александровічам і А.Дударом). Аўтар аповесцей «Два» (1925), «Антон Савіцкі» (1927, газета «Савецкая Беларусь»). «Зборнік фельетонаў» (1927) і кніга гумарэсак і фельетонаў «Суседзі» (1932) выйшлі пад псеўданімам «Алёша».

Напісаў п'есы, драматызаваныя агітжарты («Калі дзяк гаворыць праўду», «Міколка», «У агранома» – 1924), камедыю «Ратуй, божа!» (з Р.Кобецам, 1932). Выступаў і як кінадраматург – па яго сцэнарыях пастаўлены фільмы «Хвоі гамоняць» (з К.Дзяржавіным, 1929), «Гатэль «Савой» (1930), «У агні народжаная» (1930), «Сонечны паход» (1931), «Новая радзіма» (1935) і інш. У 1935 г. выйшла кінааповесць «Шасцідзесятая паралель».

Вольскі Артур (сапр. Зэйдэль-Вольскі Артур), нарадзіўся 23.09.1924 г. у горадзе Дзяржынску Менскай вобласці ў сям'і пісьменніка.

Вучыўся ў Віцебскай мастацкай навучальні (1938-1941), працаваў мастаком у БДТ-2 (Уральск). У 1942 г. прызваны ў Ваенна-Марскі Флот. Служыў на Далёкім Усходзе. Удзельнічаў у баях супраць імперыялістычнай Японіі. У 1952 г. дэмабілізаваўся. Працаваў у рэдакцыі газеты «Чырвоная змена» загадчыкам аддзела культуры і быту, адказным сакратаром часопісаў «Бярозка», «Вясёлка». Скончыў Вышэйшыя літаратурныя курсы ў Маскве (1962). З 1963 г. – загадчык літаратурна-педагагічнай часткі, з 1962 г. – дырэктар Беларускага рэспубліканскага тэатра юнага гледача, з 1978 г. – дырэктар Дома літаратара, з 1980 г. – літкансультант СП БССР. У 1981-1984 гг. – старшы рэдактар выдавецтва «Юнацтва». Сябра СП СССР з 1955 г.

Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны II ступені, «Знак Пашаны», медалём «За баявыя заслугі» і іншымі медалямі.

Першы літаратурны твор надрукаваў у 1937 г. Напісаў на расейскай мове аповесць «Родная семья» (Хабараўск, 1953, з Б.Іртышскім). Аўтар зборнікаў паэзіі «Водбліскі далёкіх маякоў» (1958), «Далёкія і блізкія прычалы» (1962), «Дабрата» (1966), «Выратавальны круг» (1974), «Строма» (1982), «Чалавек, якому баліць» (выбранае, 1984), «Наваселле дрэў» (1990). Напісаў кніжкі паэзіі, прозы, казак для дзяцей «Маленькім сябрам» (1955), «Дзедаў госць» (1958), «Чырвоная зорка» (1961), «Чарнічка» (1964), «Рагатка» (1971), «Што такое мікра тое» (1971), «Лясныя мастакі» (1973), «Жывыя літары» (1973), «А куды падаўся дождж» (1974), «Ізумрудавы горад, дзе ты?..» (1977), «Еду ў госці да слана» (1978), «Сонца блізка ўжо зусім» (1984), «Дабяруся да нябёс» (1984), «Ад А да Я – прафесія мая» (1987), апавядання-эсэ «Хлеб – усяму галава» (1989). Кнігі Выбраных твораў выходзілі ў 1971, 1974 гг.

Сумесна з П.Макалём напісаў п'есы «За лясамі дрымучымі» (1959, пастаўлена ў 1958), «Марынка-крапіўніца» (пастаўлена ў 1962). У сааўтарстве з Э.Доўнер напісаў кінасцэнарый «Марынка, Янка і тайны каралеўскага замка» (пастаўлены ў 1978). Аўтар п'ес-казак «Сцяпан – вялікі пан» (1979, пакладзеная на музыку Ю.Семянякам і пастаўленая ў 1979 г. на сцэне Менскага тэатра музычнай камедыі, яна з'явілася першай беларускай аперэтай для дзяцей), «Тры Іваны – тры браты» (1985), «Граф Глінскі-Папялінскі» (1986), «Каб не змаўкаў жаваранак» (1989). На Беларускім тэлебачанні пастаўлены спектаклі «Апошняя ноч Алаізы» (1986), «Водар папараці» (1989).

Перакладае з расейскай, украінскай, летувіскай, латышскай, жыдоўскай, нямецкай моў.

Вольскі Віталь (сапр. Зэйдэль-Вольскі Віталь), нарадзіўся 05.09.1901 г. у горадзе Пецярбурзе (Расея) у сям'і служачага.

З 1918 г. працаваў на Трубачным заводзе, потым у Камісарыяце гарадской гаспадаркі Петраграда. З 1919 г. – у Чырвонай Арміі, удзельнічаў у грамадзянскай вайне. Служыў у пагранічных войсках і органах ВЧК. З 1926 г. – старшы інспектар Галоўрэперткома БССР, у 1927 г. скончыў Камуністычны ўніверсітэт Беларусі. З 1928 г. – старшы інструктар кінафікацыі Белдзяржкіно, з 1929 г. – дырэктар Віцебскага мастацкага тэхнікума, з 1930 г. – дырэктар Беларускага драматычнага тэатра ў Віцебску. У 1932-1936 гг. працаваў дырэктарам Інстытута літаратуры і мастацтва Акадэміі навук БССР. З красавіка 1942 г. загадваў аддзелам у рэдакцыі сатырычнай газеты-плаката «Раздавім фашысцкую гадзіну», з лістапада 1943 г. – у рэдакцыі часопіса «Беларусь». У 1948-1954 гг. – навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуры АН БССР. Кандыдат філалагічных навук. Сябра СП СССР з 1934 г.

Узнагароджаны ордэнамі Чырвонай Зоркі, «Знак Пашаны» і медалямі.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1971).

Памёр 22.08.1988 г.

Літаратурную дзейнасць пачаў у 1926 г. Даследаваў народную творчасць і старажытную рукапісную літаратуру беларускіх татараў – кітабы. Першая кніжка – «Праблемы беларускай савецкай драматургіі» (1934). Напісаў манаграфію «Эдуард Самуйлёнак: Жыццё і творчасць» (1951), «Нарысы па гісторыі беларускай літаратуры эпохі феадалізму» (1958), адзін з аўтараў дапаможніка для студэнтаў ВНУ «Нарысы па гісторыі беларускай літаратуры» (1956), падручніка «Беларуская савецкая літаратура» для 9-10 класаў (1948-1954).

Аўтар п'ес «Цудоўная дудка» (1940, пастаўлена ў 1939), «Дзед і жораў» (1946, пастаўлена ў 1939), «Несцерка» (1946, пастаўлена ў 1941, аднайменны фільм па сцэнарыю аўтара, 1955), «Машэка» (1946, пастаўлена ў 1954) – усе яны ўключаны ў зборнік «П'есы» (1962), а таксама аўтар сцэнарыяў дакументальна-краязнаўчых фільмаў «Белавежская пушча» (1946), «Бярэзінскі запаведнік» (1965).

Напісаў кнігі краязнаўчых нарысаў і апавяданняў «Па лясных сцежках» (1948), «У лясах над Бярозай» (1955), «Месяц за месяцам» (1956), «На бабровых азёрах» (1957), «Чайкі над Нараччу» (1959), «Родны край» (1961), «Афрыканскае падарожжа» (1963), «Эль Махрыб» (1965), «Старонкі нашай гісторыі» (1966), «Падарожжа па краіне беларусаў» (1968), «Месяц за месяцам» (1969), «Палессе» (1971), «Кніга падарожжаў» (1971), «Лёс Дункана» (1978), «Дзень добры, Бяроза» (1984). У 1977 г. выйшлі Выбраныя творы ў 2 тамах.

Пераклаў на беларускую мову сатырычную паэму І.В.Гётэ «Рэйнеке-Ліс» (1940), раманы В.Брэдэля «Выпрабаванне» (1937), М.Кульбака «Зельманцы» (1960).

Воранаў Мікола, нарадзіўся 13.12.1936 г. у вёсцы Віры Гарадоцкага раёна Віцебскай вобласці ў сялянскай сям'і.

З 1952 г., скончыўшы Азяркоўскую сямігодку, працаваў камбайнерам у Задзвінскай МТС Суражскага раёна. У 1955-1959 гг. служыў на Балтыйскім флоце. З 1959 г. на журналісцкай рабоце – літсупрацоўнік суражскай раённай газеты «Кліч Ільіча», аршанскай газеты «Ленінскі прызыў», загадчык сельскагаспадарчага аддзела сенненскай раённай газеты «Ленінская іскра». Жыве ў гарадскім пасёлку Шаркаўшчына Віцебскай вобласці. Сябра СП СССР з 1978 г.

Першае апавяданне «Асінавае шула» надрукаваў у 1963 г. (газета «Віцебскі рабочы»). Выступае таксама з вершамі. Выдаў зборнікі апавяданняў і аповесцей «Ветраны дзень» (1976), «Перад адлігай» (1984) і раман «Маланка паліць жыта» (1990). У часопісе «Маладосць» надрукаваў аповесці «Завея» (1979) і «Вадалазы» (1981).

Вышынскі Міхась, нарадзіўся 27.01.1940 г. у горадзе Менску ў сям'і настаўніка.

Пасля заканчэння школы фабрычна-заводскага навучання (1957) працаваў мулярам на будоўлях Менска. Адначасова вучыўся ў вячэрняй школе. Скончыў філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1965), настаўнічаў на Берасцейшчыне і Меншчыне. У 1967-1968 гг. працаваў рэдактарам мастацкай літаратуры ў выдавецтве «Беларусь», у 1968-1969 гг. – рэдактарам аддзела прозы часопіса «Неман». У 1970-1975 гг. – рэдактар вяшчання для дзяцей і юнацтва Беларускага радыё. Сябра СП СССР з 1970 г.

Літаратурнай працай займаецца з 1959 г. (апублікаваў нарыс у газеце «Калгасная праўда»). Аўтар кніг аповесцей і апавяданняў «Вокны ўначы» (1969), «На павароце» (1973), «Крыніца, светлая вадзіца» (1979), «У полі, за сялом...» (апавяданні для дзяцей, 1981), «Людзі вясны» (нарысы, 1982).

Вялюгін Анатоль, нарадзіўся 27.12.1923 г. у вёсцы Машканы Сенненскага раёна Віцебскай вобласці ў сям'і фельчара.

У 1939-1940 гг., будучы студэнтам літаратурнага факультэта Менскага педагагічнага інстытута, працаваў у рэдакцыі газеты «Звязда». З верасня 1941 г. вучыўся ў Свярдлоўскім педагагічным інстытуце. У 1942 г. прызваны ў Савецкую Армію, вучыўся ў Лугінскай авіяшколе, удзельнічаў у баях на Сталінградскім фронце. У 1943 г. быў паранены, доўгі час знаходзіўся на лячэнні ў шпіталі. У 1945-1946 гг. – літсупрацоўнік у газеце «Літаратура і мастацтва». У 1948 г. скончыў завочна Менскі педагагічны інстытут. У 1946-1984 гг. з невялікімі перапынкамі працаваў рэдактарам аддзела паэзіі часопіса «Полымя». Сябра СП СССР з 1946 г.

Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны I ступені, «Знак Пашаны» і медалямі.

Заслужаны дзеяч культуры Беларускай ССР (1969).

Друкуецца з 1934 г. Актыўна выступаць з вершамі пачаў з 1938 г. Аўтар кніжак паэзіі «Салют у Мінску» (1947), «Негарэльская арка» (1949), «На подступах» (1952), «На зоры займае» (1958), «Насцеж» (1960), «Вецер з Волгі» (1963, паэма), «Адрас любві» (1964, выбранае), «Вершы і балады» (1969), «Верасовы ўзятак» (1974), «Песня зялёнага дуба» (1989), зборнікаў вершаў для дзяцей «Галубы» (1949), «Тры гудкі» (1951), «Рыбы нашых рэк» (1952), «Дзіцячы сад» (1954), «Вада і вуда» (1967). Выйшлі Выбраныя творы ў 2 тамах (1973, 1984).

Па яго сцэнарыях пастаўлены мастацкі двухсерыйны тэлефільм «Рэха ў пушчы» (1977), мастацкі фільм «Глядзіце на траву» (1985) і 40 дакументальных фільмаў: «Дарога без прывалу» (1964, з Р.Няхаем), «Балада пра маці» (1965), «Бацька Нёман» (1966), «Арліная крыніца» (1966), «Генерал Пушча» (1967), «Белая вежа» (з С.Сплашновым, 1968), «Там, за ракой – Дзяржынава» (1968), «Агонь» (1969), «Таямніца Івянецкай пушчы» (1970), «Я – крэпасць, вяду бой» (1972), «А зязюля кукавала» (1972), «Магілёў – дні і ночы мужнасці» (1974), «Гарызонты дарог» (1977), «Навальнічная далеч памяці» (1985) і інш.

Выступае і як перакладчык. У яго перакладзе на беларускую мову асобнымі выданнямі выйшлі М.Лермантаў «Каўказскі палоннік» і «Баярын Орша» (паэмы, 1950), Ю.Тувім «Падарунак дзецям» (1956, з С.Дзяргаем), Э.Межэлайціс «Паэма братэрства» (з М.Калачынскім, 1958), П.Варанько «Хлопчык Памагай» (1958), Д.Белавус «Птушыныя галасы» (1960), М.Нагнібеда «Званы Хатыні» (1973) і «Матулям з Расон» (1979). Пераклаў паасобныя вершы Ў.Маякоўскага, А.Міцкевіча, У.Бранеўскага і інш. Склаў зборнікі «Мы іх не забудзем» (1949), «Крывёю сэрца» (1967).

Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Янкі Купалы (1964) за паэму «Вецер з Волгі», Дзяржаўнай прэміі БССР (1968) за кінасцэнарый «Генерал Пушча».

Вярба Вера (сапр. Сакалова Гертруда), нарадзілася 14.01.1942 г. у вёсцы Высокі Гарадзец Талачынскага раёна Віцебскай вобласці ў сям'і служачых.

У 1964 г. скончыла філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Працавала ў аддзеле прапаганды літаратуры Ўпраўлення кніжнага гандлю Дзяржкамітэта Савета Міністраў БССР па друку (1969-1971), у рэдакцыі газеты «Літаратура і мастацтва» (1972-1977), у часопісе «Беларусь» (1980-1983). Сябра СП СССР з 1964 г.

З першымі вершамі выступіла ў друку ў 1958 г. (часопісы «Полымя», «Вясёлка», «Работніца і сялянка»). Аўтар зборнікаў паэзіі «Вочы вясны» (1962), «Белыя пісьмы» (1967), «Высакосны год» (1969), «Сіняя бухта» (1975), «Альфа» (1978), «Мая маленькая планета» (1982), «Яраслаўне» (1986). Выйшла кніжка вершаў для дзяцей «Пралеска» (1968). У 1976 г. выйшла «Выбранае», у 1987 г. – кніжка выбранай паэзіі «Белыя пісьмы». Яе верш «Ручнікі» (музыка М.Пятрэнкі) стаў папулярнай песняй.

Пераклала на беларускую мову аповесць Р.Фраермана «Дзікі сабака Дзінга, альбо Аповесць пра першае каханне» (1975).

Вярцінскі Анатоль, нарадзіўся 18.11.1931 г. у вёсцы Дзямешкава Лепельскага раёна Віцебскай вобласці ў сялянскай сям'і.

У 1956 г. скончыў аддзяленне журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Працаваў у рэдакцыях раённых газет (Давыд-Гарадок, Камянец, Клімавічы, Рагачоў). У 1962 г. пераехаў у Менск, супрацоўнічаў у рэдакцыі газеты «Літаратура і мастацтва», быў рэдактарам выдавецтва «Беларусь». У 1967-1982 гг. – літкансультант, адказны сакратар праўлення СП БССР. У 1986-1990 гг. – галоўны рэдактар газеты «Літаратура і мастацтва». З 1990 г. – народны дэпутат БССР. З'яўляецца намеснікам старшыні пастаяннай Камісіі па пытаннях галоснасці, сродкаў масавай інфармацыі і правоў чалавека, сябрам Канстытуцыйнай камісіі Вярхоўнага Савета БССР. У складзе дэлегацыі Беларускай ССР удзельнічаў у 1977 г. у рабоце XXXII сесіі Генеральнай Асамблеі ААН. Сябра Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1964 г.

Дэбютаваў з вершамі ў 50-я гг. (студэнцкая газета «Беларускі ўніверсітэт», газета «Чырвоная змена», часопіс «Маладосць»). Выдаў кнігі вершаў і паэм «Песня пра хлеб» (1962), «Тры цішыні» (1966), «Чалавечы знак» (1968), «Выбранае» (1973), «З'яўленне» (1975), «Час першых зорак» (1976), «Ветрана» (1979), «Святло зямное» (1981).

Паасобныя вершы пакладзены на музыку. Па паэме «Колькі лет, колькі зім!» пастаўлены тэлеспектакль (1980).

Аўтар зборніка літаратурнай крытыкі і публіцыстыкі «Высокае неба ідэала» (1980) і кнігі публіцыстычных нататак «Нью-Йоркская сірэна» (1987).

Напісаў п'есы для дзяцей «Дзякуй, вялікі дзякуй» (1978, пастаўлена ў 1974), «Скажы сваё імя, салдат» (1977, пастаўлена ў 1975), «Гефест – друг Праметэя» (1983, пастаўлена ў 1984). У 1983 г. выйшаў зборнік п'ес пад назвай «Дзякуй, вялікі дзякуй».

Пераклаў на беларускую мову п'есы Лопэ дэ Вэгі «Раба свайго каханага», М.Себасцьяна «Безыменная зорка», В.Пальчынскайтэ «Спяшаюся за летам», якія пастаўлены ў тэатрах рэспублікі, а таксама асобныя вершы з класічнай і сучаснай расейскай, украінскай, летувіскай, латышскай, балгарскай, польскай, вугорскай, кубінскай паэзіі.

Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР (1988) за кнігу «Нью-Йоркская сірэна».