Текст книги "Гісторыя Ролянда"

Автор книги: Піліп Ліпень

сообщить о нарушении

Текущая страница: 22 (всего у книги 22 страниц)

А на выходных, калі службы ў Толіка не было, мы хадзілі па агуркі ў дзікія гароды за кальцавой дарогай, пакінутыя лютэранскімі аграрыямі яшчэ да нашага нараджэньня, але дагэтуль багата ўраджайныя. Агуркі ў дзікіх агародах патроху драбнелі, з кожным годам вырастаючы на няўлоўныя мілімэтры менш, затое толькі там можна было адшукаць унікальныя паасобнікі – чырвоныя, альбо закручаныя сьпіральлю, альбо са шматлікімі фігурнымі адтулінамі й выпукласьцямі. Прасьцейшыя мы елі на месцы, а рарытэты, нікім раней не апісаныя, несьлі паказаць маме з татам. Аднойчы ў жніўні, збочыўшы з аграрнай сьцяжынкі й прадзіраючыся праз сухія колкія зарасьнікі, Хуліё раптам зьдзіўлена войкнуў. Мы спыніліся. Ён нахіліўся, рассунуў скручанае лісьце, з высілкам сарваў і падняў на далоні чароўны капрыз прыроды – сапраўдны залаты агурок! Мы стоўпіліся вакол. Ён быў маленькі, зусім яшчэ карнішон, але на рэдкасьць дасканалы – роўны, зьлёгку выгнуты, са спраўнымі пупырышкамі ды засохлай кветкай зь белага золата. Любуючыся мяккімі жоўтымі водбліскамі на нашых тварах і торсах, мы ўрачыста панесьлі яго дадому, і ўсе сустрэчнікі ў голас казалі нам, што наша знаходка – на шчасьце. Мама з татам зьдзівіліся, захапіліся й таксама пацьвердзілі будучае шчасьце. Мы радаваліся, паціскалі адзін аднаму рукі й асьцярожна прадчувалі – якое яно будзе, нашае шчасьце? Мы паклалі залаты агурочак на захаваньне ў мамчын куфэрак з каштоўнасьцямі дый зажылі з новай сілай, ужо бяз боязі, ужо ведаючы, што чакае наперадзе.

124. Зь ліста Толіка. Пра Зямлю

<...> А часам як працяне цябе! І думаеш: якая ж яна велізарная, Зямля. Ты ляжыш на канапе, коўдрай накрыўшыся, а яна пад табой унізе, такая здаравенная! Уявіць толькі, якая яна здаравенная! І прыцягвае да сябе, не адпускае. І як яна прыцягвае? Незразумела. І навошта ты ёй, каб так прыцягваць?

І, ведаеце, задумаесься так, дый засьнеш паволі. А яна пад табой – велізарная – усьміхаецца, і паварочваецца, і ляціць скрозь эфіры <...>

125. Гісторыі бясхмарнага дзяцінства. Пра асыгнацыі

У нашым месцы, як і ў многіх іншых маленькіх гарадках, было зусім няма куды падзець грошы. Кватэры й машыны не куплялі: у жыльлі ніхто ня меў патрэбы, дамоў хапала зь лішкам, і некаторыя нават пуставалі, а на аўто не было куды ехаць – сьмешна ж катацца да хлебнае крамы й назад. Падарожнічаць у іншыя краіны ленаваліся – да аэрапорту давялося б паўдня трэсьціся ў аўтобусе. Па тэлефонах не размаўлялі – усе жылі ў двух кроках адно ад аднаго, які сэнс. Ну а кампутары з інтэрнэтам нам замянялі казкі ды павучальныя гісторыі, якіх кожны ведаў незьлічонае мноства. Апраналіся ў нас непераборліва, школа была бясплатная, бібліятэка – бясплатная, бардэль – бясплатны, кіно каштавала нейкую драбніцу. Ну што яшчэ? Рэстарацыі? Ды ніхто ў іх не хадзіў, каму яны патрэбныя. Карацей кажучы, грошы запасіліся імкліва. Бывала сьпіш-сьпіш, а прачнесься – і ў цябе пад падушкай ужо некалькі асыгнацыяў. Зразумела, працаваць аніхто зроду не працаваў, што за глупства, усе дарослыя бавілі дні ў прахалодзе і прыемнай бязьдзейнасьці. Мы з брацікамі таксама не занадта абцяжарвалі сябе школай – заняткі-другія дый хопіць. Мы любілі есьці «белы наліў» і сьлівы, гуляць у біту й выплаўляць волава з трактарных акумулятараў. А ўвосень нам падабалася раскладаць са зьляжалых асыгнацыяў вогнішча – яны падоўгу тлелі, гаркаваты дым падымаўся ў высокія нябёсы, а мы сядзелі вакол, курылі ды марылі. Але тата, калі бачыў наша вогнішча, заўсёды моршчыўся – ён казаў, што нельга так рабіць, бо дзесьці ў гэтую самую хвіліну іншыя людзі пакутуюць праз недахоп грашовых знакаў. Каб паказаць нам добры прыклад, ён зьбіраў асыгнацыі ў драўляную скрыню з-пад яблыкаў, забіваў яе, трапляючы малатком па пальцах, і адвозіў каляскай на пошту – адпраўляў у які-небудзь буйны горад, дзе, на ягоную думку, людзі асабліва пакутавалі. Наставіўшы нас на шлях гуманізму, ён у стоме залазіў у гамак з кубкам кампоту, чвэртачкай пірага і кніжкай, звычайна пра прыгоды, Жуля Вэрна ці Бяляева. Ці пайшлі нам на карысьць ягоныя ўрокі? Хто б ведаў.

126. Гісторыі бясхмарнага дзяцінства. Пра пыл

Мы з брацікамі былі вельмі ахайныя дзеткі і любілі прыбірацца ў сваім пакоі. Асабліва нам падабалася падмятаць: дні напралёт мы мялі падлогу мяцёлкамі, венікамі ды шчоткамі, і нам ані не надакучвала. Але выносіць намецены пыл ленаваліся, і згарналі яго пад канапу. Калі пыл пачаў вывальвацца з-пад канапы пластамі, мама заўважыла гэта і, не сыходзячы зь месца, пасадзіла нас на калені і распавяла казку. Пра тое, што пыл – зусім ня бруд і ня сьмецьце, а маленькі нябачны народ, драбнюсенькія істоты, якія штодня нараджаюцца ў невядомай для сябе краіне й імкнуцца на радзіму. Для іх сьметнік – гэта радзіма, як для нас радзіма – неба, тлумачыла мама. Таму пакідаць пыл назаўжды пад канапай – вялікая жорсткасьць. Яго трэба беражліва зьбіраць і адпраўляць у сьмецьцевае вядро, потым адносіць у сьмецьцевыя бакі, свайго роду перавалачны лягер, а адтуль ужо яны патрапяць у сваю сапраўдную краіну, да татаў і мамаў, за імі прыедзе адмысловая вялікая машына. Пасьля гэтае казкі нашу ляноту як вада змыла! Мы старанна зьбіралі кожную парушынку і, абмінаючы вядро, несьлі іх на руках да сьмецьцевых бакаў, а адзін з нас заўсёды пільнаваў ля бакаў, чакаючы машыну. Калі машына прыяжджала, мы беглі да яе, упрыгожвалі стужкамі, кветкамі, ёлачнымі цацкамі, палілі бэнгальскія агні, бабухалі ўсьлед хлапушкамі й шпурлялі сэрпантынкі. Бывай, пыл! Будзь шчасьлівы! А вярнуўшыся дадому, мы елі торт і пілі сідар, і кожны дзень быў паўнаважкім сьвятам.

127. Гісторыі заліцістай сталасьці. Пра запал і задор

Калі нам з брацікамі споўнілася па шэсьцьдзесят шэсьць гадоў, мы ані ня страцілі сваёй жвавасьці: весяліліся й дурэлі, як і ў пятнаццаць. Абліваліся пырскаўкамі, кідаліся сшыткамі, страляліся сьлівавымі костачкамі, лупілі адзін аднаго ручнікамі, абзываліся – «сьвіньня!» «сам сьвіньня!» – і рагаталі без супынку, і куляліся. Мама з татам толькі дзівіліся – і скуль у іх столькі запалу і задору? Рэцэпт жа быў вельмі просты:

1. Абудзіўшыся дарана, зьесьці вялікую вычышчаную моркву.

2. Зьесьці смачную цукерку.

3. Выйшаўшы на балькон, распрастаць плечы і прасьпяваць звонкую, радасную песьню.

Ну а тыя дні, у якія не знаходзілася ў нас ані морквы, ані цукеркі, мы бавілі ў ложку.

128. Гісторыі бясхмарнага дзяцінства. Пра самага шчаснага чалавека

– Матухна, раскажы нам пра самага шчаснага чалавека!

– Зноў? Толькі ўчора ж!

– Так, так! Зноў!

Тады мама рабіла ўмову: зьесьці яшчэ па два бутэрброды з маслам і сырам, ці яшчэ па талерцы прасяной кашы з лукам і яйкам, ці яшчэ па гуртку гарачага малака зь мёдам і каньяком. Яна лічыла, што мы худзенькія і карміла ва ўсякім зручным выпадку. Што ж, мы з гатоўнасьцю згаджаліся, а дзеля забавы закідвалі галаву і расчынялі раты, малюючы галодных птушанятак. Самае вясёлае здаралася, калі мама па няпамятлівасьці прапаноўвала нам зьесьці тое, чаго ўжо не было ў печы, прыкладам, яшчэ раніцай зьедзены боршч са сьмятанай і грэнкамі – і тады яна сьмешна войкала й пляскала рукамі, а мы падалі на падлогу, курчыліся і хрыпелі з уяўнага голаду.

– Жыў-быў чалавек, які валодаў умельствам адчуваць шчасьце ва ўсякі час сутак і ў любым хоць трохі падыходным месцы. Бывала, сядаў на зэдлік, засоўваў рукі ў кішэні, крыху коўзаўся для зручнасьці – і заміраў у асалодзе. Многіх раздражняла гэтая ягоная манера, асабліва заўсёдная ўсьмешка, і яны намагаліся перашкодзіць яму: гучна тупалі, крычалі, рагаталі, мацерна лаяліся, умыкалі на ўсю моц Бэтховэна, а часам нават падыходзілі й стукалі палкамі па ножкам зэдліка. Чалавек праз гэта напраўду губляў самавалоданьне – ускокваў і гнеўна крычаў – але хутка сьціхаў і апускаўся назад у шчасьце. Аднойчы, каб дапячы яго, яны дадумаліся да злоснай нізасьці: прынесьлі кацяня і пачалі яго трэціраваць у чалавека ўваччу. Але ён, як толькі заўважыў, павёў сябе рашуча – ускочыў, зароў, раскідаў нягоднікаў па пакоі, а кацяня аблашчыў і адпусьціў на волю. З тых часоў яны яго баяліся, і шчасьцю асьцерагаліся перашкаджаць. Шмат дзён і месяцаў правёў ён у шчасьці, але потым вышукаўся адзін паскуднік, невядома адкуль выскачыў, і стаў ён шчасьліваму чалавеку атруту ў вушы ўліваць. Пакуль ты тутака песьцісься, казаў, людзі пакутуюць! Ты сядзіш на зэдліку, як баязьлівы страус, а яны і паміраюць ні за што! Колькі сьлёзаў, колькі стогнаў у сьвеце! Ды азірніся ж ты, калода нячулая, навіны хоць паглядзі! І азірнуўся чалавек, паслухаў радыё, пачытаў пэрыёдыку, і прыйшоў у моцны жах зь несправядлівасьці, зь беззаконьняў і зь бездапаможнасьці сваёй. І занудзіўся ён, затужыў, і ператварыўся хутка ў сама няшчаснага чалавека на сьвеце, быццам навыварат выкруціўся. А паскудзе толькі таго й трэба: ходзіць па кухні, гігікае, далонькі пацірае, чаёк зялёны заварвае. Доўжылася так некаторы час, але потым неяк у пятніцу ўваходзіць паскуда да чалавека, а той ізноў шчасьлівы! Сядзіць на зэдліку ля сонечнага акенца і жмурыцца, і усьміхаецца. Як жа так?! Як ты можаш?! – абураецца паскуднік. Ды вось так, – адказвае чалавек, – не магу больш за ўвесь сьвет сумаваць, бо я ўсяго толькі чалавек. Калі перада мной кацяня не трэціруюць, дык я й шчасьлівы, і нішто мне не замінае! Паскуда праз такія словы зашыпеў, затросься дый згарэў сінім полымем, а чалавек уздыхнуў вольна і засьмяяўся. Вось такі, дзеткі, быў ён, сама шчасны чалавек.

129. Змрочныя засьценкі. Другая курсавая работа

Спэцыяльнасьць: Рэклямны бот

Прадмет: Трэндынг і ўцягваньне

Навучэнец: Ролянд

Тэма: Пра хатняе кансэрваваньне

Паважаныя праграмары, сёньня мы хочам сказаць пра кансэрваваньне жыцьця.

Не пра крыягенныя агрэгаты, якія захоўваюць целы багацеяў, а пра просты хатні спосаб, не складанейшы за засол агуркоў ці закваску капусты.

Давайце ўспомнім: у нашых таямнічых мазгах некаторыя гукі, пахі, адчуваньні незвычайна трывала зьвязаныя з падзеямі зь мінулага. Самае знакамітае апісаньне гэтай сувязі вы ня раз сустракалі ў пачатку рамана Пруста, калі смак пірожнага зь ліпавай гарбатай вяртае героя ў далёкае дзяцінства, поўнае ўцехаў і асалодаў. Пірожнае дзейнічае на манер Уэлсавай машыны часу, але без усялякіх прыземленых недарэчнасьцей: толькі мадэрнісцкая лёгкасьць, толькі цякучыя летуценьні. Аднак карысьць апісанага эфэкту аўтар не вывучае, пірожнае для яго – толькі зручная выпадковасьць, прыступка, дзьверы ў апавяданьне. Так і мы з вамі, шаноўныя праграмары, натрапляючы час ад часу на закансэрваваныя кавалачкі нашага доўгага і шчасьлівага жыцьця, радуемся ім, але ня бачым вялікіх магчымасьцяў. Радасьць першабытнага чалавека, які нечакана атрымаў агонь: ён грэецца ля вогнішча й ня думае ні пра прычыны, ні пра мэтады.

Давайце памяркуем: само сабою напрошваецца наўмыснае зьвязваньне, сьвядомае кансэрваваньне, строга рэгулярнае, якое робіць магчымым кіраванае паглыбленьне ў любы пэрыяд нашага мінулага. Мэтодыка простая, вясёлая й заключаецца ў строгай дыскрэтызацыі слыхавых, смакавых і нюхальных адчуваньняў.

Давайце пачынаць ужо зараз.

Вось што важна:

1. Аптымальны пэрыяд дыскрэтызацыі, на наш погляд, паўгода. На працягу паўгода вам трэба слухаць аднастайную музыку, піць аднолькавыя напоі, закусваць падобнай ежай, выкарыстоўваць толькі адзін парфум.

2. Па сканчэньні азначанага пэрыяду неабходна крута (!) зьмяніць набор кансэрвантаў. Да праслуханага / выпітага ў мінулым пэрыядзе ні ў якім разе не вяртацца.

3. Эфэкт будзе тым мацнейшы, чым шырэйшыя вашыя густы, мілыя праграмары.

4. Кансэрвы павінныя як сьлед настаяцца. Выкрываць пакунак можна толькі па сканчэньні некалькіх гадоў.

Каб падштурхнуць вас да канкрэтных думак і дзеяў, прапануем распрацаваны намі варыянт кансэрвацыі трох гадоў жыцьця:

Год першы, студзень – чэрвень

Музыка: арганныя творы раньняга барока (Букстэхудэ, Пахэльбэль, Пёрсэл) / Напой, закусь: кефір, салодкае печыва / Пах: Eternity (Calvin Klein)

Год першы, ліпень – сьнежань

Музыка: рускі рок (Аукцыён, Акварыюм, Аліса) / Напой, закусь: чырвонае сухое віно, шакаляд / Пах: Drakkar Noir (Guy Laroche)

Год другі, студзень – чэрвень

Музыка: рутс-рэгі (Burning Spear, Culture, Боб Марлі) / Напой, закусь: зялёны чай, садавіна / Пах: Fahrenheit (Christian Dior)

Год другі, ліпень – сьнежань

Музыка: кул джаз (Чыт Бэйкер, Дэйв Брубек, Пол Дэзманд) / Напой, закусь: гарэлка, саленьні / Пах: Opium pour homme (Yves Saint Laurent)

Год трэці, студзень – чэрвень

Музыка: эмбіэнт (36, Biosphere, Boards of Canada) / Напой, закусь: шампанскае, баўгарскі перац / Пах: Egoist (Chanel)

Год трэці, ліпень – сьнежань

Музыка: гpайндкоp (Cannibal Corpse, Carcass, Cephalic Carnage) / Напой, закусь: кампот, цьвёрдыя гатункі сыроў / Пах: Zen Men (Shiseido)

Ці выразна мы раскрылі ідэю кансэрваваньня? Калі ласка, вашыя пытаньні.

12A. Гісторыі бясхмарнага дзяцінства. Пра самага мудрага чалавека

– Татухна, раскажы нам пра сама мудрага чалавека!

– Хіба я вам не расказваў?

– Так, але мы ўжо забыліся!

Тады тата клікаў маму, і яны раіліся, якія вітаміны даваць нам для разьвіцьця памяці. Рыбін тлушч? Чарніцу? Шалфей? На кожную прапанову мы радасна падтаквалі, і кожны хацеў быць першы: мне! мне! Масаж паднябеньня ды паласканьні? Балючыя пакараньня? Прымусовыя мэдытацыі? Але як бы далёка не заводзіла тату з мамай фантазія, яны нязьменна аддавалі перавагу перад іншымі сродкамі ёду. Значна гледзячы адно на аднаго, яны казалі:

– Ёд. Ёд.

Мы садзіліся на зэдлікі ў шэраг і выпроствалі сьпіны. Тата строга сачыў, каб мы не гігікалі, а мама ішла па ёд і тампоны. Ёдам належала мазаць віскі, каб ён усмоктваўся праз поры прама ў мозг і стымуляваў памяць. У Хуліё валасы расьлі занадта нізка, і тата мусіў падбрываць яму вакол скроняў. Пасьля працэдуры мы сядзелі нерухома дзесяць хвілінаў, а тата расказваў пра самага мудрага чалавека.

– Жыў-быў адзін чалавек, які ўсё жыцьцё праводзіў у напружаных разважаньнях, разьмеркаваньнях і роздумах. І вось аднаго разу ў канцы жыцьця ён раптам адчуў, што ўсё, пра што б ён ні падумаў, зрабілася нарэшце простае і яснае, быццам асьвяцілася сонцам. Ён дасягнуў незвычайнае мудрасьці і зразумеў безвыключна ўсё. І яму захацелася ўжыць сваю мудрасьць на справе, каб стала шчасьце. Але за якую праблему ўзяцца, якое пытаньне разьвязаць? У хваляваньні чалавек выйшаў з хаты і пайшоў па вуліцы. На вуліцы шпацыравалі людзі, пагойдваліся дрэвы, плылі аблокі. Ён бачыў, як ляніва вылізваюцца коткі, як усьміхаюцца адзін аднаму дворнікі, як дзеці скачуць на драўляных коніках. А мудрасьць усё ўзрастала, усё набрыняла ў ім, і патрабавала выйсьця. Ён чамусьці зайшоў у гастраном і пайшоў між радоў, і пачуў, як вагаецца хлопец ля лядоўні, абіраючы: малако альбо кефір? І павярнуўся чалавек да хлопца, і бліснуў вачыма, і вымавіў гучна, уклаўшы ў слова ўсю сваю неверагодную мудрасьць:

– Кефір.

І ўспыхнула асьляпляльна, і зазьзяла, і хіснуўся сусьвет, і ўсе, хто быў у той момант у гастраноме, зьведалі прасьвятленьне. І стала шчасьце. Вось такі, дзеткі, быў ён, сама мудры чалавек.

12B. На адвароце партрэта. Я жывы

«Калі ўсё вакол здаецца шэрым, абрыдлым, моташным,

я кажу сабе: я жыву, я жывы

І ўсё расквітае.»

12C. Пра лета

Лета. Цішыня і ціхмень. Ляжыш у гамаку, у дрэўным цяні, лянуесься. Сьпякота з самае раніцы, а да поўдня прадметы пачынаюць плавіцца і плыць. Павекі ўнутры ярка-барвяныя.

Дзесь далёка брэша сабака, павольна, вельмі павольна. Тоненька рыпае галінка пад пятлёй гамака. Пралятаюць мушкі. Садзяцца табе на распаранае плячо, труць лапкі.

З мушкай можна пасябраваць. Прывітаньне, мушанька, – кажаш тоўстымі са сьпёкі вуснамі. Глядзіць на цябе рашучымі зялёнымі вачыма. Мушанька, а мушанька? Прынясі мне халоднае вадзіцы ды вуууунь той яблычак, з чырвоным бачком? Мушка добранькая – слухаецца, прыносіць. І ляціць імкліва па сваіх справах.

Павучкі, конікі, далікатныя бярозавыя вусенькі – мае мілыя сябры.