Текст книги "Учебник белорусского языка"
Автор книги: Кривицкий Александр
Соавторы: Подлужный Александр
Жанр:
Языкознание
сообщить о нарушении
Текущая страница: 21 (всего у книги 21 страниц)
ПЕРИФРАЗЫ
Арктика. Сусветны халадзільнік
Беларусь. Край блакітных азёр
Береза. Беластволая прыгажуня
Боровик. Грыбны кароль, грыбная знаць
Вагон. Вандроўны дом, дом на колах
Весна. Маладосць зямлі
Водка. Злое зелле
Война. Крывавая завіруха
Вспомнить. Прыйсці на памяць, паварушьщь памяць, іярнуцца ў памяць
Выпить. Падняць апетыт, павесяліць душу, заглянуць
ПЕРИФРАЗЫ
Арктика. Сусветны халадзільнік
Беларусь. Край блакітных азёр
Береза. Беластволая прыгажуня
Боровик. Грыбны кароль, грыбная знаць
Вагон. Вандроўны дом, дом на колах
Весна. Маладосць зямлі
Водка. Злое зелле
Война. Крывавая завіруха
Вспомнить. Прыйсці на памяць, паварушьщь памяць, іярнуцца ў памяць
Выпить. Падняць апетыт, павесяліць душу, заглянуць убутэльку
Говорить. Ткаць словы
Город. Каменны лес, людскі муравейнік
Гречиха. Паўночны рыс
Дети. Будучыня свету
Дождь. Веснавое штво
Думать. Снаваць думкі
Жена. Сяброўка лсыцця
Жизнь. Жыццёвае мора
Жыць. Таптаць дарогі, гнаць век
Запомнить. Запісаць у памяць
Зеленеть. Апранацца у зеляніну
Зубр. Гаспадар пушчы, пушчанскі цар
Земля. Вечнаякарміцелька
Картофель. Другі хлеб
Кот. Тыграўсваяк
Конфеты. Дзявочая прынада
Кукушка. Вястунка год, баравая варажбітка
Лес. Зялёнае мора, зялёны сябра
Луч. Асколак сонца
Любовь. Сардэчны пажар
Лен. Беларускі шоўк
Медики. Людзі у белых халатах
Меха. Мяккае золата
Молиться. Гаварыць з Богам, дзерціся на неба (неадобр.)
Молодость. Вясна жыцця, раніца жыцця
Морщины. Вестуны старасці
Наркотики. Белая смерць
Нарочь. Беларускае мора
Небо. Блакітная бездань, пяты акіян
Нефть. Чорнае золата
Нравиться. Прыпадаць да сэрца
Осудить. Пасадзіць на казённы хлеб
Отечество. Край бацькоў, зямля бацькоў
Очки. Шкляныя колы
Партызаны. Лясныя рыцары
Пасека. Пчаліны гарадок
Писать. Кіраваць пяром, псаваць паперу (плохо писать)
Прожить. Працерці век
Пройти. Адмераць нагамі
Птицы. Веснавыя госці
Пчолы. Крылатыя працаўнікі
Реакция. Палітычны мароз
Родить. Даць ясыццё, пусціць на свет
Самолет. Жалезная птушка
Свекла (сахарная). Салодкі корань
Смерть. Бязносая пані, кашчавая бабуля
Смеяться. Сушыць зубы
Снег. Белыя мухі, белы пух, белая коўдра
Сова. Крылатая кошка
Старость. Захад жыцця
Суббота рабочая. Чорная субота
Табак. Праклятае зелле
Торф. Карычневае золата
Трактор. Сталёвы конь
Ударить. Паправіць партрэт
Улыбнуться. Расцвісці ўсмешкай
Умереть. Выбрацца на пагост
Утонуть. Пакарміць рыб
Учиться. Грызці навуку
Фашизм. К. арычневая чума
Храпеть. Прадуваць сапло
Человек. Сын Зямлі, вянец прыроды
Черт. К. чязь цемры, балотны пан
Юбилей. Вяселая рэпетыцыя хаўтураў
АФОРИЗМЫ
А там, за светам, на чужыне Ніхто цябе, ой, не прыхіне! (Я. Колас)
А хто там ідзе, а хто там ідзе? У агромністай такой грамадзе? – Беларусы. (Я. Купала)
Ад вёскі адбіўся, у палац не папаў (Я. Купала)
Ад славы галава не баліць, а толькі кружыцца. (І. Гурскі)
Ад зямлі да зор і сонца Няма думкам забаронцы (Я. К.олас)
Дрэнна маё жыцце,
Усё ідзене ў лад,
І крычаць мне ўсюды:
«Асадзі назад!»
(Я. Колас)
Без повада, без вобруці, Усі м вядома, добра йсці. (Я. К.олас)
Браток! Ці жа вачэй не маеш – Арлом варону называеш? (М. Багдановіч)
Будзь смелы, як вецер, як воля сама! Знай, смелых не чэпе ні крыўда, ні цьма! (Я Купала)
Бурай змеценае лісце Не вяртаецца на голле. (П. Панчанка)
Была б свіння, а лужа будзе. (У. Корбан)
Быў бы талент – знойдзецца пасада (А. Русецкі)
Воля сонейку раўня. (Я. Купала)
Вучыся, нябожа, вучэнне паможа.
Змагацца з нядоляй, няволяй. (Я. Купала)
Гора не сціхне ад слоў. (Я. Колас)
Да славы прагныя, ды вузкія ў плячах. (К. Крапіва)
Дзень вяселля назначылі, Ды вяселля не бачылі. (Я.Колас)
Добра быць у дарозе, якую ты сам сабе выбіраеш. (Я. Колас)
Другі баран – ні «бэ», ні «мя», А любіць гучнае імя. (К. Крапіва)
Дык не гаруй жа, брат-нябога:
Дзянькоў вясёлых яшчэ многа!
(Я– Колас)
За шкурку плоціць тхор галоўкай. (Я. Колас)
Забілі зайца, не забілі, Але ж, брат, гуку нарабілі. (Я. К.олас)
Здэцца, й робяць яны штось, Але справы – слабы. (К… Крапіва)
І авечка, хоць дурная, А ваўка ж пазнае. (Ф. Багушэвіч)
І воўк жа не цягаецца вечна адзін. (К. Чорны)
І Зоя – не тое, І Насця – не шчасце. (П. Панчанка)
І прад такім, вось, галамоўзай Не смей стаць роўна ты, а поўзай. (Я. Колас)
І ў самай большай на свеце пасудзіне ёсць дно. (Х Чорны)
Казырнуў не яму, а партфелю. (А. Куляшоў)
Калі розум слабаваты,
Не ві ні падкоўкі.
(М. Лужанін)
Кіраваць то ты кіруй, Ды не вельмі тузай. (К. Крапіва)
Крыкі спрэчкі не развяжуць. (Я. Колас)
Людзей смяшы, а сам не смейся. (Я. Брыль)
Мне Загібелька лепш Парыжа. (Я. Колас)
Мой родны кут, як ты мне мілы! Забыць цябе не маю сілы! (Я. Колас)
На беларускую дзяўчыну. Ніхто йшчэ каменем не кінуў. (Я. Купала)
Назад не прыйдзе хваля тая,
Што з быстрай рэчкай уплывае.
(Я. Колас)
Не на трох кітах трымаецца зямля.
Згода, згода, бо здаецца неяк мне,
Што стаіць яна на нашай жа спіне.
(М. Багдановіч)
Не скажаш часу: «Пачакай». (П. Панчанка)
Не таго патрэбна славіць,
Хто на лёдзе замкі ставіць…
А таго, хто людзям служыць.
(В. Дунін-Марцінкевіч)
Ніколі, браткі, не забуду,
Што чалавек я, хоць мужык.
(Я. К.упала)
Няма грыбоў у Булонскім лесе,
А ў Сене – хоць бы адзін лешч.
(К. Крапіва)
Пад кола, жаба, не падлазь. (К. Крапіва)
Покі Юрка не меў чына,
Быў нішто сабе дзяціна.
(Я. Купала)
Прэтэнзій у яго – хапіла б на слана. (К. Крапіва)
Разумных бараноў наогул жа нямнога. (К. Крапіва)
Раны гояцца часам, а дружбаю – гора. (А. К.уляшоў)
Сама пакажа справа, Ці варта шуму ўся аблава. (Я. Колас)
Сілен, княжа, караць, галаву сілен зняць,
Не скуеш толькі дум ланцугамі.
(Я. Купала)
Слоў не крышыць ні век, ні тапор. (Я. Купала)
Спяваеш добра, ды ці тое? (Я. Колас)
Толькі ліха сну не мае. (Я– Колас)
Хто ж дужэй ад грамады? (Я. Колас)
Чакаць тады спакойна можна,
Калі няма чаго чакаць.
(А. Звонак)
Як паглядзіш – Божа мілы!
Што з людзямі робіць чын!
(Я. Колас)
Якія знаёмыя назвы і словы,
Якая цудоўная родная мова!
(П. Панчанка)
