355 500 произведений, 25 200 авторов.

Электронная библиотека книг » Вулкан Холдор » Любовный повесть Холдора Вулкан "Летние вечера, освещенные луной" на узбекском языке (СИ) » Текст книги (страница 5)
Любовный повесть Холдора Вулкан "Летние вечера, освещенные луной" на узбекском языке (СИ)
  • Текст добавлен: 16 мая 2018, 17:00

Текст книги "Любовный повесть Холдора Вулкан "Летние вечера, освещенные луной" на узбекском языке (СИ)"


Автор книги: Вулкан Холдор



сообщить о нарушении

Текущая страница: 5 (всего у книги 11 страниц)

Шу онда дунё Холб╝ри учун кимсасиз ва поёнсиз қабристонга, зулматли б╝шлиққа айланиб қолди г╝ё.У курсига ч╝каркан, кафе ойнасига маъносиз термулганича қанча ╝тирди, эсида й╝қ.У фақат официант кириб, камчиликлар й╝қми? -деганидагина ╝зига келди.К╝з ёшларини кафтига артиб официантга: -Оғайни, ароқ борми? -деди.

-Бор, қанақасидан? -с╝ради официант, дафтар қаламни ҳозирлаб.

-Қанақа ароқ б╝лса ҳам майли -деди Холб╝ри.Кейин қ╝шимча қилди: -Кейин, диджейга айтиб биронта ҳофизнинг севги, айрилиқ, хижрон ҳақидаги дардли қ╝шиқларидан қ╝йдиринг. Қ╝шиққа алохида т╝лайман -тушунтирди у.

-Х╝п б╝лади.Ҳозир диджейга айтамиз, у ажойиб қ╝шиқларидан қ╝йиб беради -деди официант ва б╝лгини тарк этди.Официант чиройли графинга қуйилган ароқни олиб келган маҳал қ╝шиқ ҳам янграй бошлади.

Холб╝ри графиндаги ароқдан қадахга қуйиб, к╝злари т╝ла жиққа ёш билан севги ҳақидаги тенгсиз қ╝шиқни тинглаганича пайдар пай ичаверди.Қ╝шиқ тугаб қолса, у официантни чақирар, қ╝шимча ҳақ т╝лашини айтиб, унга қ╝шиқни яна қайта қ╝йдирар, қ╝шиқ оҳангига мос тебраниб, ҳофизга ж╝р б╝лар, ҳар замонда ароқдан ичиб қ╝яр, мастликдан жилди чиққан к╝зларини г╝лайтириб, оғзини чапиллатганича ялқовлик билан газаки қиларди.Кейин нима б╝лганини билмайди.╬зига келиб к╝зини очгандагина у ╝зининг уйда эканини сезди ва беихтиёр: -ҳайрият, тушим экан -деб қ╝йди.Лекин к╝рган кечиргани туш эмас эди.Буни у онасининг йиғлаётганидан англаб етди.

-Бу яна нима к╝ргилик?!Шунақаям ичасанми, болам?Д╝стларинг аранг уйимизга ташлаб кетишдия сени!╬зини билмай қолгунча ҳам ичадими одам деган? Мастликда биронтаси билан муштлашибсан шекилли, пальтонгни бир енги й╝қ!Ч╝нтаклари ҳам йиртилиб, тугмалари узилиб кетибди.Телпагинг худди улоқда отлар уюри тепалаб ╝тгандай ялпайиб, йиртилиб, астар пахтаси чиқиб қолибди. Б╝йнингдаги шарфингнинг қайда қолганини Худонинг ╝зи билади.Э, усти бошку топилар, лекин уйланадиган ёш йигит, шунақа ичкилик ичиб юрсанг, сенга ким қизини беради?!Ахир биттаю битта фарзандим б╝лсанг!Мен ҳам к╝зим очиқлигида бундай одамларга ╝хшаб келин олиб, невара к╝рсам дейман! Отанг раҳматлининг руҳини чириллатма! -дея йиғларди у.

Онасининг бу гапларидан Холб╝рининг к╝зларига дунё бадтар қоронғилашиб кетди.У ╝рнидан турган эди боши шишиб ғовлаб кетгандай туюлди.Боши бош эмас, полвонлар к╝тарадиган ч╝ян гантелга ╝хшар, ташналикдан лаблари қақраб, ичи вулқон м╝рисидай ёнарди.Холб╝ри бир неча ч╝мич сув ичса ҳам чанқоғи қонмагач, қанд касал б╝либ қолибман шекилли деб қ╝рқиб кетди.Ярим челак сувни ичаркан, ниҳоят у онасининг ёнига тиз ч╝киб, кечирим с╝ради.

-Ая, мени кечиринг.С╝з бераман, бу ахмоқчилик энди ҳеч қачон такрорланмайди!Ичкилик деган жирканч иллатнинг яқинига й╝ламайман -деди у онасининг тиззасига бошини қ╝йиб.

Она к╝зларида ёш билан девордаги эрининг портретига ╝йчан термулганича, Холб╝рининг б╝ри юнгига ╝хшаш қуюқ ва дағал сочларини силар эди.




13 боб

Мактуб



Холб╝ри дарё соҳилига элтгувчи, икки ёни б╝зтикану янтоқлар билан қопланган илонизи с╝қмоқдан одимлаганича хутор харобалари сари бораркан, с╝қмоқ устида учиб юрган бир гала оппоқ капалаклар гоҳ ╝т -╝ланларга, гоҳ буталарга қ╝нар, с╝нг яна тентираб парвозни давом этдирар, г╝ё улар ҳам Холб╝рига эргашиб, хутор харобалари тамон кетаётганга ╝хшар эдилар.Бу хуторда авваллари қорақалпоқлар яшарди.Улар шу дарё соҳилларида шоликорлик ва чорвачилик билан шуғилланишар, балиқ овлаш ҳам уларнинг севимли хунари ва тирикчилик манбаи эди.Дарёда сув к╝пайиб, жарлар қулаб, тошқин хутор аҳолиси ҳаётига тахдид солавергач, улар дарёдан узоқроққа "Қовункапа" қишлоғи ичкарисига к╝чиб кетишган.Ҳозир у хутордан лойпахса деворларнинг вайроналарию, бир неча туп, танасига қулоч етмас қари толлар қолган ҳалос.Баъзи толларнинг т╝нкалари сақланиб қолган.╬ша т╝нкалардан бирига ╝тираркан, Холб╝ри этюдникни ╝рнатиб, дарё жарларига туташ баҳорий далаларни, соҳилдаги сувлари ойнадек ялтираб ётган шолипояларни, дамба тамонда буралиб оқаётган дарёни, дельта қамишзорларию қ╝ғазорларини, жийдазорлару толзорларни мойб╝ёқ билан матога мухрлаш учун ҳозирлана бошлади.Бу жойлар Холб╝ри учун Маккадай муқаддас.Чунки бу ерларда унинг болалиги кечган.Болалик чоғларидаги танасига қулоч етмас юзлаб азим тераклар ва баҳайбат толлар, ариқларда т╝либ -тошиб оққувчи тоза, зилол сувлар, теракларнинг шохларида хас -хашаги осилган минг -минглаб чумчуқларнинг инлари, қулоқни қоматга келтирувчи қушлар шовқини, арқонлари азим тераклар танасига боғланган беланчакларни тебратиб алла айтаётган боғча холалар, қ╝лларини оғзига к╝вача қилганича ҳайқириб, жазирама далаларда кетмонларини ялтиратиб ишлаётган одамларни чойга чақиргувчи ошпаз хотинни, унинг кенг далар узра тарлондай учгувчи ╝ткир ва ╝ктам овозини у бот -бот эслайди.Қани энди мевалари олтиндай товланган ╝рикзорларни, узумзор четидаги баланд капада ╝тирганича: -ҳайт! ҳайт! -дея бақириб, чуғурчуқларни, узумзорлар устидан гурас -гурас учган қораялоқлар галасини ҳайдаётган, симларга осилган туника идишларни шақиллатиб, еб т╝ймас қушлар галасини ч╝читаётган боғбон Мамассағбувани ҳам ╝з асарларида акс этдирса.Шундай ╝й -хаёлларга ч╝мар экан, Холб╝ри узоқ -узоқларда, кенг дала этакларида ортидан чанг т╝зон к╝тарганича ишлаётган трактор тасвирини ҳам б╝ёқ билан ишлай бошлади.Трактор эса Холб╝ри ╝тирган толлар соясидаги хутор вайроналари тамон ╝з ортидан бир гала қалдирғочларни эргаштирганича тобора яқинлашиб келарди.Агрегат дала четига чиққанда Холб╝ри трактор хайдовчисини таниди.У Ғойиб тракторчи эди.Ғойибх╝жа, трактор кабинасида ╝тирган куйи бир зум расм чизаётган Холб╝рига қизиқиш билан термулиб тураркан, ╝томоч моторини ╝чириб, ерга сакради.У ариқчадан сакраб ╝тиб, толлар соясига ╝зини урганича, юз ва б╝йин терларини кепкасига артиб, Холб╝рига яқин келди.

-Ҳорманг, хорманг, Холб╝ри!Ие, менинг тракторимни ҳам чизиб қ╝йибсизку!Э, яшанг!Отангизга раҳмат!Худо ҳохласа, қизимни куёвга узатишимдан аввал уйларимизни ремонт қилиб, айвоннинг к╝ринадиган жойига қорли тоғларга туташ дала манзарасини ишлаб берасиз.Хизмат ҳақини келишамиз.

Биласизми, бир пайтлар ёшлигимда мен ҳам рассом б╝лишни орзу қилардим.Энди, бошловчи рассом деган натурага қараб ишлаши, расм чизишни ╝рганиши керакда.Мен ҳам кеч куз хирмондаги варақалар шовқинида қулоқлари батанг битиб, чанг т╝зонда қув қув й╝талиб қулдек ишлаётган, бошига яғири чиқиб кетган д╝ппи кийган, тиринка шимлари етмишямоқ, эски пахталик чопони ичидан к╝ринадиган майкаси чириб, илма тешик б╝либ кетган, оооозғин, дудланган балиқдай қоқсуяк, қилтириқ, к╝кк╝з колхозчининг суратини чиздим.Чизсам, колхозчи тоғанинг жаҳли чиқиб, недурки сен мени калакатура қилиб чиздинг.Бу билан сен барча совет меҳнаткашларини, пахтакорларини масхара қиллинг!Сен халқ душманини б╝ғиб ╝лдирибпеяқалей!Сенга Гулагдаги ╝лим логирларининг б╝тқаси ҳам, ╝қ ҳам ҳайф!Яшасин, ╝ртақ Сталин! -дея кекирдагимдан хиппа б╝ғиб қ╝йган маҳал унинг чангалидан аранг қутилганман ва шу-шу расм чизмайман.

Кейин бир сидра шоир б╝лишга ҳам уриниб к╝рдим.Чунки ╝ша пайтлари синфдошим -ҳозирги хотиним Каполотхонни севиб қолган эдимда.Бир куни унга шеърий мактуб ёзиб, дугонаси Саполатхондан: -шу ишқ -муҳаббат руҳида ёзилган мактубимни дугонангиз Каполатхонга бериб қ╝йсангиз деган маънода илтимос қилдим.

Буни қарангки, Каполатхоннинг дугонаси Саполатхон ҳам мени телбаларча севарканми, ё дугонасига хасади келганми, ҳуллас мен ёзган хатни йиртиб ташлаб, ╝рнига ╝зи бир мисра шеър ёзиб, Каполатхонга берибди.Мен ╝ша кеч ширин ҳаёллар оғушида деярли тонгача мижжа қоқмай чиқдим.Нуқул, мактубимни оҳ чекиб, ойдинда йиғлаб, қайта қайта ╝қиётган, уни гоҳ ╝пиб, к╝зларига суртаётган Каполатхонни узуликсиз ╝йлайвердим.Тушимда мактабга борган эмишману, ёнимда ╝тирган Каполатхон домла доскага бир нарсаларни ёзаётган маҳал секингина менга жавоб хатини узатган эмиш.Хатни ╝қисам, у: -Ғойибх╝жа ака, мен ҳам сизни севаман, сизсиз яшолмайман, жоним!Ҳурмат билан, сизнинг ишқингизда телбаланиб қолган севгилингиз Каполатхон -деб ёзиб қ╝йибдилар.Шу маҳал уйғондиму ҳосиятли тушдан қувониб, чала пуча нонушта қилганимча, очилиб, китоб дафтарим сочилиб кетмаслиги учун даста -тутқичи й╝қ попкамни махкам қ╝лтиқлаб, мактабга қараб чопдим.Мактабга борсам, Каполатхон севгилимнинг авзойи бузуқ.У кела солиб, йиғлаб, мактубни ғижимлаб юзимга отаркан, оғзимга қаратиб шапалоқ тортиб юборди.Мен турган жойимда ҳайкалдай қотиб қолдим.Кейин ерда ётган мактубни олиб, ╝қисам, ичида бутунлай бошқа ёзув.

Саполатхон у қоғозга:

Каполатхон, санинг ишқинг мани жарт -журт ╝сиртирдий!

деб ёзиб қ╝йибди.

Нима қилишимни билмайман.Каполатхон севгилим партага юзтубан ётволиб ҳ╝нг -ҳ╝нг йиғлаяптилар.Унга ачиниб кетдим.Секин бориб, уни юпатишга харакат қиларканман:

-Каполатхон, бу шеърни мен ёзганим й╝қ!Она табиат ҳаққи!Ишонмасангиз, менинг дастхатимни солиштириб к╝ришингиз мумкин!-дедим. Лекин Каполатхон барибир менинг гапларимга ишонмади.

У то мактабни битиргунимизча менга гапирмади.Мен эса уни севардим, усиз ҳаётимни тасаввур қилолмасдим.Яхши денг, бахтимга ╝ша пайтлар инсоният экстрасенслик деган дардга мубтало б╝лди.Бир тамонда Кашпировский, яна бир тамонда Алан Чумаклар олис масофадан туриб шиша банкалардаги сувларга дам солардилар.Минг, миллионлаб касаллар ╝ша дам солинган сувларни ичиб, дардлардан кушод қутилиб, мусаффо б╝либ, соғайиб кетганларини ╝з к╝зимиз билан к╝рганмиз.Бирин кетин ╝зга сайёралик гуманоидлар номаълум учар жисмларда она сайёрамизга ташриф буюра бошладилар.Бир куни велосипедда даладан кеч қайтаётиб, менинг мийямга бир ажойиб ғоя келди ва уйга бориб, инсониятга номаълум имлода битта мактуб ёздимда, уни ота онамга к╝рсатдим.Улар номаълум имлода ёзилган мактубни ╝қий олмай, савол назари билан менга термулдилар.Мен уларга вазиятни тушунтириб, бугун даладан келаётганимда велосипедга к╝зга к╝ринмас оғир мавжудодлар мингашгани ва велосипеднинг юриши ғоят қийинлашиб кетгани, уни ҳайдайман деб, з╝риқишдан терлаб пишиб кетганим, с╝нг харсиллаб нафас олаётган к╝ринмас мавжудодлар менга шу мактубни тутқазгани ва велосипеднинг юриши бирдан енгиллашганини айтдим.

Албатта бу гаплардан бечора ота -онам қ╝рқиб кетдилар.Онам бечора қоғозга дахшат ичра термулиб: -болам бу имлони биз тушунмасак, балки ╝зинг уни бизга ╝қиб берарсан -дедилар.

Мен худди мактуб ╝қиётгандай қоғозга қараганимча гапира бошладим: -Ҳурматли Ғойибх╝жанинг ота онаси!Биз "Медуза" галактикасидан келган гуманоидлар Ер сайёрасида илмий тадқиқод ишларини олиб бормоқдамиз.Сизларнинг ╝ғлингиз Ғойибх╝жа эса, бизнинг Ер шаридаги ишончли вакилимиздир!Агар Ғойибх╝жани зудлик билан синфдоши Каполатхон деган қизга уйлантирмасангизлар, биз Ғойибх╝жани ╝зимиз билан олиб кетамиз ва лазер қуролларидан ╝ққа тутиб, Ер сайёрасини илма тешик қилиб ташлаймиз!Айниқса "Қовункапа" колхозининг раиси Исканақул Каркидоновнинг икки қаватли уйига термоядровий қанотли ракеталар отиб, кулини к╝кка совурамиз!

Сизларга бир ой мухлат!

Ғазаб билан, "Медуза" галактикасидан келган ёвуз гуманоидлар эскадриляси.

Мактубни ╝қиб эшиттиришим билан бечора онам шилқ этиб хушидан кетдилар.Отам иккимиз уни аранг хушига келтирдик.

Шундан кейин номаълум имлода битилган мактуб бутун қишлоқда сенсацияга, шов -шувга айланди.Ҳозир балки одамлар ундай нарсаларга ишонмас.Аммо у маҳаллар бутун инсоният ╝зга сайёраликлар ташрифига ишонар эдилар.Ҳатто мутараққий Европа ва Ғарб давлатларида яшайдиган одамлар ҳам.Туяни шамол учирса, эчкини осмонда к╝р деганларидай, қовункапаликлар, айниқса севгилим Каполатхоннинг ота онаси, қишлоқ аҳли ва ҳатто "Қовункапа" колхозининг раиси Исканақул Каркидоновлар ҳам бу сирли мактуб ростдан ҳам гумоноидлар тамонидан битилганига ишонмасаларда, "Мабода рост б╝лсачи?Унда кеч б╝лмайдими?"деган ╝йда ╝заро кенгашиб, Она сайёрамиз ва инсоният, айниқса, бегунох норасида г╝даклар ҳаётини сақлаб қолиш кераклигини айтиб, Каполатхоннинг ота онасини к╝ндирдилар.Брезент ёпқичли, эски, шалоғи чиққан "Виллис" хизмат машинасини ╝зга сайёраликларга айтиб, биронта вақт машинасига алмаштириб олиш илинжида Исканақул Каркидонов т╝й харажатларини ╝з зиммасига олди. Т╝й куни бедапояга дастурхон тузаб қ╝йинглар, "Медуза" галактикасидан олий мартабали меҳмонлар келади -дедим.Буйруғим бажо келтирилди.Камбағал одам ╝лса, жанозасига ҳам бормайдиган калондимоғ Исканақул Каркидонов ╝зи шахсан т╝йда ош ташиб юрди.Т╝йга шаҳардан ҳушовоз отарчи Запарғани келиб, роса даврани қизитди.Т╝йга Ғойибх╝жанинг ╝зга сайёралик д╝стлари келса к╝рамиз деб т╝планган одамлар оломони т╝йхонага сиғмай кетди.Улардан бири сабри чидамай менга:

–Ғойибх╝жа!Гуманоид д╝стларинга таклифнома юборувмидинг ╝зи?!Нега уларнинг ҳануз дараги й╝қ?! -деди.

Мен унга: -Нега дараги б╝лмас экан? Ана бедопоянинг устида ҳайбатли учар тарелкалар муаллақ турибдию!К╝рмаяпсанларми?Э, дарвоқе, улар оддий одамларга к╝ринмайдиларку.Ҳа, майли мен улар билан салом -алик қилиб қ╝яй! -дедим.

Кейин юлдузли осмонга қараб: -Келинглар, азиз меҳмонлар!Ҳуш келибсизлар!.. Ие, Каполатхон иккимиз асал ойини ╝зга галактикаларда ╝тказишимиз учун бизга янги, ёғи артилмаган учар тарелка совға қилибсизларда!Раҳмат, оғайнилар, раҳмат!Й╝қ, й╝қ, ҳаммаси яхши!Раис Исканақул Каркидоновнинг уйига лазерли ракета хужумларини уюштирманглар!У киши шу ерда сопол товоқларда меҳмонларга ош ташиб юрибдилар!Колхоз ғазнасидан ╝ғирланган йирик ҳажмдаги маблағларни жойига қайтариб қ╝ймоқчилар! -дедим.

Т╝йдаги тамоми одамлар мен юзланиб гапираётган ёққа қараб турардилар. Шуйтиб десангиз, Каполат бонуга бир тийинсиз уйланиб олганман.

Каполатхон б╝лса, мени сассиқ тракторчи, саводсиз дея камситгани камситган.Лекин мен талантли механизаторман.Сиз эса рассомсиз.Уйлансангиз, хотинингиз сизни ҳурмат қилиб, бошига к╝тариб юрса керак -деди Ғойиб тракторчи ва негадир анчагача жимиб қолди.

Холб╝ри унинг к╝нглини к╝тариш учун гапира бошлади:

–Лекин, Ғойиб ака, сиз асло ╝кинманг.Тракторчи б╝лсангиз ҳам, сиз билан бизни боғлаб турган умумий, к╝зга к╝ринмас бир ришта бор.Биламан, сиз ҳам баъзан ёзги далалар этагида каккуларнинг ҳасратли оҳига қулоқ тутганча т╝хтаб, жилмаясиз.Тонгда тиғ ураётган қуёш нурларидан к╝зларингиз қамашиб, далалар узра вижирлаб сайраётган т╝рғайларга к╝зларингиз узра кафтингизни соябон қилиб қараганингизда қалбингиз завқу шавққа т╝лади. Ботаргоҳда қушлар шовқинини, сукунатда искаптопарлар ғинғиллаб, чигирткалар чириллаётган маҳал узоқ – узоқлардаги овозлар ҳам аниқ тиниқ эшитиладиган шом ҳасратини севасиз ва шолипояларида бақалар ж╝р б╝либ куйлаётган дарё соҳили узра оҳиста к╝тарилаётган паришон ойга ҳайрат билан узоқ термуласиз.Сиз билан бизни, бутун ╬збекистонда яшаётган халқларнинг қалбларини диёримизнинг шундай бетакрор г╝зал манзаралари, юрт ишқи, ватан муҳаббати боғлаб туради-деди у.

Бу гаплардан Ғойиб тракторчи каттакон тол т╝нкасида ╝тирган куйи, кепаксини к╝зларига босиб, елкаларини силкитиб жимгина йиғлай бошлади.

Холб╝ри расм чизишдан т╝хтаб, Ғойиб тракторчини юпатишга тушди:

–Ие, Ғойиб ака, сизга нима б╝лди?Нега йиғлаяпсиз?Йиғламанг -деди у.

Ғойибх╝жа эса ╝рнидан туриб, кепкасини бошига кийяркан, Холб╝рини қучоқлаб, махкам бағрига босди.

-Раҳмат, ука, борингизга шукр.Мени тушинадиган одамлар ҳам бор эканку бу дунёда.Ахир бир кун мен ҳам ичкиликни ташларман, одам б╝ларман, т╝ғрими, ука.Мен сиздай укам, б╝лишини жуда жуда ҳохлардим.Қани энди сиз бизга куёв б╝либ, қизим Нортожига уйлансангиз!Бир умр фахрланиб юрардим.Қизим Нортожининг бироз ёши ╝тиб қолган.Аммо у жуда эсли.Баъзан уйга маст б╝либ келсам, онаси жағиллаб, менинг қулоқ мийямни еса, бечора қизим трактор хайдаб юравериб тупроқ б╝либ кетган сочларимини силаб: -Хафа б╝лманг, дадажон.Ойим жавраганлари билан сизни яхши к╝радилар -дейди, к╝нглимни к╝тариб.Аслида мен аблах алкашни деб қизим бечоранинг бахти боғланган.Қизи яхшию, отаси алкашда -дея совчилар остонамизни хатламайди.Гоҳида: -Қизим, мени кечир.Мен аблахни деб сен ╝тириб қолдинг.Сал ╝нглироқ б╝лганимда сен подшоларга келин б╝лардинг, малика б╝лардинг!Нима қилай, эрта билан энди ароқ ичсам ҳар нарса б╝лай деб қасам ичиб, к╝чага чиқаману, яна қандай ичиб қ╝йганимни ╝зим билмай, уйга маст ҳолда қайтавераман.Худди сеҳрлаб қ╝йилгандай!Менга ҳам бир куни Худо инсоф бериб қолар, қизим -дейман.Қизим б╝лса: -Дадажон, ундай деманг, сиз дунёда энг яхши дадасиз -дейди.Наҳотки энди шундай сабр қаноатли, ақлли, кечирувчан қизим қари қиз б╝либ қолса, наҳотки уни энди йигитга эмас, уй к╝риб, хотин қ╝йган, ёши ╝тган одамга эрга берсам!Э, Худо, ахир у ҳам дунёга умид билан келганку!Қизим Нортожига ҳам бахт ато эт! -дея ╝йлаб, кечалари уйқум қочиб кетади, Каполатхон ёстиқдошим уйғониб кетмасинлар деб к╝рпани тишлаб, з╝риқишдан манглай ва б╝йин томирларим чилвирдай б╝ртиб, унсиз йиғлайман -деди Ғойиб тракторчи, к╝з ёшларини офтобда ╝нгиб кетган катак к╝йлагининг енгига артиб.С╝нг Холб╝ридан кечирим с╝раб, ариқдан хатларкан, трактори тамон й╝налди.

Холб╝ри нима дейишини ҳам билмай ╝йланиб қолди. Унинг теварагида битта оппоқ ёлғиз, етим капалак пилдираб учиб юрарди.У уча уча, этюдникнинг қирига қ╝нди.


14 боб

Тадбиркор аёллар



Дуб дарахтидан ясалган қимматбаҳо стол атрофидаги курсиларда ╝тирган Бибисувайдо билан Ғиштхонлар ҳашаматли меҳмонхонанинг хорижий мебелларини ҳайрат билан кузатар эканлар, уларнинг юзларида гарчанд табассум зохир эсада, ичларини хасад итлари тимдалар эди.

-Оббо сизей!Бир опамни й╝қлай дебсизда а?Яшанг!╬зи эрталабдан боғимизда зағизғон шақиллаятувди, сизларнинг келишларингиз экан.Ҳуш келибсизлар!Қани, манабу ноз -неъматлардан олиб ╝тиринглар.Олинглар -деди Илтижонинг онаси Соддагул, меҳмонларга чой қуйиб узатарканлар.Кейин яна қ╝шимча қилди: -Айтгандай, Бибисувайдо, бу синглимизни менга таништирмадингизку, исмлари нима?

-Ҳая, эсим қурсин.Манабу г╝зал меҳмонхона жихозларига ҳушим кетиб... Танишинг, опа.Бу аёлнинг исми Ғиштхон.Балки бу исм исмдан к╝ра таҳаллусга ╝хшаб кетгани учун сизга бироз эриш туюлаётгандир.Гап шундаки, оналари опамга ҳомиладор б╝либ юрган пайтлар, оталарининг тушига бир ч╝ққи соқолли чол кириб, унинг қ╝лига соф олтиндан қуйма ғишт тутқазибди.Оталари ╝з тушларини опамнинг оналарига айтсалар, у аёл: -Вай, дадаси, сизнинг тушингизга Хизр бува кирибди.Энди бойиб кетарканмиз деб хурсанд б╝либдилар.Кейин қизлари, яъни Ғиштхон опам дунёга келганлар ва унга Ғиштхон дея исм қ╝йишган.Лекин к╝п ╝тмай, қ╝шнилари билан қонли низо юзага келган ва қ╝шниси хумдонда яхшилаб пишитилган ғишт билан орқа мийяларига оғир тан жарохати етказиши оқибатида Ғиштхон опамнинг оталари воқеа жойида анов б╝лганлар... вафот этганлар.Шу шу Ғиштхон опам отасидан эсдалик ╝ша муқаддас исмни ╝згартирмай, мардона яшаб келяптилар -тушунтирди Бибисувайдо.

-Вой, ғишт билан урмай қ╝лгинанг сингур жувонмааааарг!Бир одамнинг умрига зомин б╝либдия.Қ╝шнинг ёмон б╝лса к╝чиб қутиласан деганлари шуда.Амакимиз ╝либ қутилибдилар.Худо раҳмат қилсин бечорани.Г╝рлари нурга т╝лсин.К╝п сиқилаверманг, айланай Ғиштхон, бу ҳам б╝лса тақдир, Худонинг амри.Одамзод юрибман, турибман деяверар экану ╝зининг қачон, қаерда, қай тарзда ╝лишини билмас экан.Энди, тақдирга к╝нмай иложимиз қанча.Қазоси етса, қози ╝либди дейдиларку.Мана, ортларидан сиздай яхши фарзандни қолдирибдилар, ҳайру эҳсон, ч╝пи чироқ, дуои фотиха қилиб, руҳларини шод қиласиз -деди Соддагул.

-Раҳмат, опажон -деди Ғиштхон, б╝йнидаги ҳарир шарфининг бир учига к╝з ёшларини артиб.

-Э, суҳбатимиз жуда қайғули б╝либ кетдику.Келинглар, яхши гаплардан гапирайлик.Бу, опажон, қизингиз Илтижохон к╝ринмайдилар, ╝қишга кетганмилар? -гапнинг ╝занини бошқа ёққа бурди Бибисувайдо.

-Ие, ана ҳалос!Т╝палонда сизни т╝йга айтиш эсдан чиқибдию!Вой бу т╝й қилиб, қиз узатиш осон эмас экан, ╝ргилай.Шошилишда жуда к╝п к╝нгил етарлар эсдан чиқиб, т╝йга таклиф қилинмай қолиб кетибди.Бир нечтаси ҳалиям мендан хафа.Илтижо қизимни турмушга узатдик айланай.Бир йил б╝лди.Битта неварамиз ҳам бор.Т╝й шаҳардаги энг к╝ркам ресторанда ╝тган.Минглаб казо казо меҳмонлар ташриф буюрдилар. Т╝йни Запарғани деган отарчи йигит роза қизитди.Ҳаааа.Мана, манабу альбомда т╝й суратлари бор.Видеосини к╝рсангиз!-деди Соддагул.

С╝нг, сервантдан каттакон альбомни олиб, Бибисувайдога узатди.Бибисувайдо билан Ғиштхон альбомдаги т╝й суратларини катта қизиқиш билан тамоша қила бошладилар.

-Ҳаааа, мана буни т╝й деса б╝лади!Столлари олтинданми дейман?Эркакларнинг б╝йинларида капалакнусха б╝йинбоғлар, тилла тишларида қимматбаҳо 'Гавана' сигараларини тишлаб, қ╝лларида коньякли биллур қадахларни ч╝қиштирмоқдалар!Аёлларнинг к╝йлаги рестораннинг мармар полида қумлоқни ялаган денгиз т╝лқинларидай судралиб юрибди.Бу к╝йлак жонворлар й╝қ деганда юз минг доллар турса керак? -қизиқсинди Бибисувайдо.

-Куёв -келин ҳам бир бирига худди қуйиб қ╝йгандек, олтин узукка олмос к╝здай муносиб -қ╝шиб қ╝йди Соддагул.

-Ҳа, куёв бола ҳам келишгангина йигит экан, Илтижохон ҳам афсонавий парилардек очилиб кетибдиларда ╝зиям.Мана бу бошқа гап, опа.╬зларингизга ╝хшаган бой-бадавлат одамлар билан қуда -анда б╝либсизлар. Қизингизга муносиб куёв топибсиз.Муборак б╝лсин!Икки ёш қ╝шгани билан қ╝ша қарисин!Б╝ёқларга беланиб юрадиган анави сассиқ художник сизларга т╝ғри келмас эдида.Тенг тенги билан, тезак қопи билан дейишадику.Аттанг, шундай т╝йда қатнашолмай қолибмиз!Т╝йга айтсангиз, Ғиштхон опам билан келиб, 'Лазги'га ╝йнардик.Ғиштхон опам битта ғиштнинг устида қ╝лларини илондай билтанглатганича бир оёқда рақс тушиб, ╝з ҳаракатлари билан достон айтадилар, достон!Ҳа, майли.Ҳали к╝п т╝йлар қиласиз.Худо ҳохласа неварангизнинг суннат т╝йида ламбадага ╝йнаймиз -деди Бибисувайдо.

-Раҳмат, Бибисувайдожон, синглим, илоё айтганингиз келсин -деди Соддагул хурсанд б╝либ.

Кейин ╝рнидан туриб, ошхонага й╝налар экан: -Сизлар бемалол суҳбатлашиб, еб ичиб ╝тиринглар.Мен дарров қ╝й ёғига битта палов дамлайман.Музлатгичда кийикнинг г╝штидан бор -деди.

-Й╝қ, й╝қ, опажон, раҳмат, уринманг.Паловни янаги келганимизда ермиз.Биз бир жойга боришимиз керак -деди шоша пиша Бибисувайдо.

-Ие, бу қанақаси?Товба! Озиб ёзиб, бир келиб, ош емай кетасизларми?Бугун якшанба, дам олиш кунику?Ё сизлар якшанба куни ҳам ишлайсизларми? -деди ҳайрон б╝либ Соддагул.

-Ҳамма гап ана шундада, опажон.Иш б╝лса қани, якшанба кунларини қ╝йинг, керак б╝лса кечасию кундузи тинимсиз ишлардик. Иш й╝қда.Эркаклари мардикорчилик қилиш учун Россия, Қозоғистонга кетган қишлоғимиз худди иккинчи жаҳон уруши пайтидаги қишлоқлар каби хувиллаб қолган.Эрлари мардикорликка кетган қишлоғимиз аёлларини иш билан таъминлаш учун Ғиштхон опам билан 'Ғиштхонбибисувайдо ЭЛТД ' деган хунармандлик товарлари ишлаб чиқарувчи кичик корхона очмоқчи эдик.Банкдан кредит олайлик десак, фойиз ставкалари жуда баланд экан.Унақа фойиз ставкали кредитни олган тадбиркор албатта банкрот б╝лади.Охири ╝йлай ╝йлай, бу масалада ёрдам с╝раб, сизга мурожаат қилишга қарор қилдик.Шу, ишимизни юргизиб олишимизга ╝зингиз ёрдамлашинг, Худо ҳайрингизни берсин, опажон!Қишлоқ аёллари ишга жойланса савоб б╝лади.Фойиз устамасини сал й╝лида қилиб берсангиз, Ғиштхон опам иккимиз тилхат ёзиб, қ╝л қ╝йиб берардик.Бизга ишонинг, опажон.Биз бировнинг ҳаққидан қ╝рқамиз.Бировнинг ҳаққи пулсиротда тутар экан.Бу ҳақда ривоят ҳам бор.Қадим замонда бир подшо эл -улусга чаён солиғи солибди.Подшо у чаёнлардан зиндонларидаги махбусларни азоблаш учун фойдаланар экан.Ҳар бир маҳалла бир қопдан чаён топшириши амр қилинган б╝либ, бунча чаённи қайдан топсак экан деб, бизнинг қовункапаликларнинг ҳам бошлари ч╝яндай қотиб, ╝йланиб қолибдилар.Кейин суриштиришса, кимдир фалон мазорда чаёнхона бор дебди.Қопни қ╝лтиқлаб, ╝ша мозорга боришгач, мозорбон уларга бир қабрни к╝рсатибдида: -Огоҳлантириб қ╝яй, бу қабр т╝ла чаён.Уни асло оча к╝рманглар.Чаёнлар сизларга ёприлиши мумкин.Фақат қабрга таёқни суқингларда, ╝ша таёққа ёпишиб чиққан чаёнларнигина қопга солинглар дебди.Одамлар қабрдан бир қоп чаённи олгач, мозорбонга: -Қизиқ.Бу қабр кимнинг қабри? -дея савол берибдилар.Мозорбон у қабр бировларнинг ҳаққига хиёнат қилган порах╝р, бир нопок амалдорники дея жавоб берган экан -деди Бибисувайдо.

-Вой, нега ишонмас эканаман сизларга?Ахир сиз ҳам Ғиштхон ҳам энди менинг қиёматли синглимсизлар.Менинг туғишгандан зиёд сингилларим тадбиркорлик билан шуғилланиб, қ╝шимча ишчи ╝ринлари ташкил қилиб, аёлларни иш билан таминлайман деб турса, бу ҳайрли ишга ҳисса қ╝шмайманми?Фойиз деганингиз нимаси, Бибисувайдо?Нима, мен судх╝рмидим?Ё менга савоб керак эмасми?Айтинг, қанча пул керак ╝зи?-деди Соддагул.

Бибисувайдо катта миқдордаги суммани айтди.

-Шуми?Б╝лди, ташвиш қилманг.Гар етса молим, етмаса жоним дейишадику.Мен ҳозир бор пулни қириштириб, олиб чиқаман, сизларга ёрдам қиламан -деди Соддагул.

Бу гапларни эшитиб, Бибисувайдо билан Ғиштхон хурсандликларидан худди боғча болаларидай сакраб, чапак чалиб юбордилар.

-Вой, раҳмааааат, опажоним, раҳмат!Бу яхшилигингизни у дунёю бу дунё унутмаймиз!Айтдима, нега қиёмат қайим б╝лмаяпти деб.Энди билсам, ҳали ер юзида сиз каби олийжаноб, меҳрибон инсонлар бор эканда! -деди Бибисувайдо к╝з ёши қилиб.

-Раҳмат, Соддагул опа!Ишларимиз юришса, албатта пулларингизни икки хисса қилиб қайтарамиз -миннатдочилик билдирди Ғиштхон.У ҳам йиғлар эди.

-Йиғламанглар, менинг қиёматли сингилларим.Қани, бир табассум қилингларчи -деди Соддагул.

Бибисувайдо билан Ғиштгул к╝з ёшларини харир шарфларининг учига артиб, з╝раки жилмайдилар.

-Ҳа, бу бошқа гап.Бир зум гаплашиб туринглар, мен ҳозир -деди Соддагул ва ичкарига кириб кетди.У кетгач, Ғиштхон букчайганича елкаларини силкитиб, ╝зини тутолмай унсиз кула бошлади.

-Тсс! -деди Бибисувайдо ҳам кулгидан ╝зини аранг тийиб, к╝рсатгич бармоғини лабларига вертикал қ╝йганича.

Анчадан кейин Соддагул ичкаридан бир даста доллар олиб чиқди.Долларларни к╝риб, Бибисувайдо билан Ғиштхонларнинг хирсдан к╝злари олайиб кетди.

-Мана, сингилларим, ҳозирча менда бори шу.Керак б╝лса бу ҳайрли ишга ╝з тақинчоқларимни ҳам қурбон қилишга тайёрман.Фойизи керак эмас.Ишни юритиб олгач, топганларингда пулнинг ╝зини қайтарарсизлар -деди Соддагул бир даста долларни Бибисувайдога узатаркан, самимий жилмайиб.Бибисувайдо пулларни шошиб олганича бағрига босаркан, Соддагулни махкам қучоқлаб, унга қайта қайта раҳмат айтиб, юзларидан ╝пди.Ғиштхон ҳам.

-Опажон, отам раҳматли пулни ердан топиб олсанг ҳам санаб ол дея насихат қилардилар.К╝нглингизга келмасин.Мен сизга ╝зимга ишонгандай ишонаман.Аммо шундай б╝лса ҳам...Агар қарши б╝лмасангиз, пулларни бир санаб қ╝йсам -деди Бибисувайдо.

-Майли, сананг.Балки мен нот╝ғри хисоблаб, м╝лжалдагидан озроқ пул бергандирман -деди Соддагул.

Бибисувайдо пулларни санаётган эди, кутилмаганда Ғиштхон: -Опа, тахорат вожиб б╝либ қолди, хожатхонага... агар мумкин б╝лса... -деди.

-Вой, нега мумкин б╝лмас экан.Юринг, анави ҳобхонадан кейинги эшикдан кирсангиз ваннали хожатхонамиз бор -деди Соддагул Ғиштхонга й╝л к╝рсатиб.Кейин келиб, Бибисувайдонинг ёнига, диванга ч╝кди.

Ғиштхон хожатхонада анча ушланиб қолди.У чиққач, Бибисувайдо кетишга тараддудлана бошлади.

-Қани, опажон, бир дуо қилинг.Биз энди борайлик.Илоё бошлаётган бизнесимиз гуллаб яшнасин-деди у.

-Ҳа, ╝тирувдингларда.Паловхонт╝рани ҳам емай кетасизларми?-деди Соддагул зорланиб.

-Барибир битта ошга қарзсиз, опа.Бошқа келамиз, Худо ҳохласа, қани... -деди Бибисувайдо, Соддагулни дуога қистаб.

Соддагул дуо қилгач, улар ҳайрлашарканлар, Бибисувайдо билан Ғиштхон к╝чага чиқишди.

-Ғишт, харипларни авраб пулини олишни мендан ╝рган.Энди биронта ресторанга кириб, бу ╝лжани ювмасак б╝лмайди.Томоқ ╝лгур қақраб кетдию.Қулинг ╝ргилсин Наполеон коньягидан юз икки юз ташламасак б╝лмайди -деди й╝л й╝лакай Бибисувайдо.

-Й╝қ, Бибишка, Соддагул фарёд к╝тариб, милицияни чақиргунча бу ерлардан туёқни шиқиллатиб қолишга улгуришимиз керак -деди Ғиштхон, ортига ҳавотирли қараб.

-Нега? -деди Бибисувайдо ҳайрон б╝либ.

Ғиштхон атрофга бир аланглаб оларкан, сумкасини очиб, Бибисувайдога к╝рсатди.

Сумкадаги олмос к╝зли қимматбаҳо тилла тақинчоқларни,олтин билагузукларни, марваридларни к╝риб, Бибисувайдонинг ҳайратдан оғзи очилиб, к╝зларининг пахтаси чиқди.


15 боб

Сел



Холб╝ри далада сомон т╝плаётган одамларнинг суратини матога мойб╝ёқда мухрлаётган пайт бирдан ҳаво айниб, пастак булутлардан атроф қоронғулашаркан, кутилмаганда к╝тарилган шиддатли шамол Холб╝рининг бошидаги офтобда ╝нгиб кетган д╝пписини юлқиб, учириб кетди.

Д╝ппи худди ғилдиракдай ғилдираб кетаркан, Холб╝ри уни тутишга ҳаракат қилдию лекин қувиб етолмади.Шу маҳал шамол шаштида к╝йлакларининг этаги гоҳ к╝тарилиб, гоҳ байроқдай хилпираётган бир қиз қ╝лидаги паншахани ташлаб, битта ҳамла билан Холб╝рининг д╝пписини тутиб олди.Кейин югирганича келиб, д╝ппини Холб╝рининг қ╝лига тутқазди.У Ғойиб тракторчининг қизи Нортожи эди.Д╝ппини қизнинг қ╝лидан оларкан, Холб╝ри уни мақтай бошлади.

-Э, қойилман, Нортожи!Сиз Тошкентга бориб, 'Пахтакор' футбол командасига дорвозабонлик қилсангиз, битта ҳам т╝пни ╝тказиб юбормас эдингиз!Терма командамиз олий лигага чиқар эди! -деб қ╝йди у кулиб, д╝пписини яна шамол учириб кетмаслиги учун манглайига бостириб кийганича шамолда денгиздаги балиқчиларга ╝хшаб бақириб гапириб.

-Ҳа, ╝зим ҳам шундай қилсаммикин деб юрувдим!'Пахтакор' командасига битта мен етмай турувдим.Сиз севган ёрингиз саккиз кило сақич чайнаб тикиб берган д╝ппини эхтиёт қилинг, д╝ппини!Бош кийимни й╝қотманг, рассом ака! -деди Нортожи ҳам шамолда қийқириб кулиб.

Холб╝ри бу гаплардан хандон отиб кулди.Кейин Нортожига раҳмат айтди.

-Қуруқ раҳмат билан қутилмайсиз мендан!Битта портретга қарз б╝лдингиз!Қачон суратимни чизиб берасиз, ╝ртоқ ╬рол Тансиқбоев?! -деди суҳбатни давом этдириб Нортожи.

-Гап й╝қ!Қачон десангиз мен тайёр! -деди Холб╝ри.Шундан кейин янада қуюқлашаётган зулматни ёритиб, чақмоқ чақа бошлади.Кейин момақалдироқ шунақа гумбирладики, чақмоқлардан ёришаётган буғдойзор осмони ёрилиб кетгандай б╝лди г╝ё.Йирик йирик ёмғир томчилари шиддат билан шитирлаб ёға бошлаганда эса, сомон т╝плаётган аёллар ва болалар қ╝лларидаги паншахаларини ғарамларга санчиб, дала четида ╝сган қуюқ дарахтзорлар панасига қараб қочишга тушдилар.

Бир зумда шиддатли ёмғирдан далалару одамлар ва дов дарахтлар к╝ринмай кетди.

Холб╝ри шошиб нарсаларини йиғиштирдида, этюднигини елкасига осиб, Нортожига: -Қочдик биз ҳам!-деди.

-Қаёққа?! -с╝ради саросима ичра Нортожи, ёмғирда к╝йлаги ивиб шалоббо б╝либ чиппа ёпишган сарвдай қомати, тим қаро сочлари ва юзлари чақмоқ шуъласида ёришиб.

-Мен билан бирга чопаверинг!Келинг, қ╝лингизни беринг!Қ╝рқманг, Нортожи! -деди Холб╝ри.Улар бирга дала четига, 'Газ -51' русумли юк машинасининг ташландиқ кабинаси турган жойга чопдилар. Холб╝ри к╝пдан бери бу совет замонидан қолган эски юк машинасининг ташландиқ кабинаси суратини дарё ва далалар фонида ишламоқчи б╝либ юрганди.Улар юк машинасининг ғилдираксиз, аравасиз ташландиқ кабинасига етгач, Холб╝ри худди узоққа қатнайдиган тажрибали хайдовчи каби эшикни очаркан, ╝риндиққа ╝тирди.Кейин Нортожига қараб бақирди: -Яхши қиз, ёмғирда турманг!К╝йлакларингиз ивиб, баданингизга чиппа ёпишиб қолади!Кейин ╝пкангиз шамоллаб қолиши мумкин!Тез ╝тиринг машинага! -деди.Унинг усти боши ва яғир д╝пписи ип ипигача ивиб кетган эди.


    Ваша оценка произведения:

Популярные книги за неделю