Текст книги "Гапееў Ведзьміна тоня"

Автор книги: Автор Неизвестен

сообщить о нарушении

Текущая страница: 13 (всего у книги 13 страниц)

– Што гэта?

– Чорт ведае. Шчупак, відаць…

– Такі здаровы? Ён жа Нэлу праглыне…

– Не праглыне… Не падмотвай больш. Трымай толькі. Як моцна пацягне – адпусці крыху… Віталь, давай на вёслы. Будзем грэбці да берага. Толькі не надта спяшайся…

Яны грэблі хвілін дзесяць – за гэты час Віцька крыху адпусціў лёскі. Яшчэ колькі ўзмахаў вёслаў – плыт падышоў да берага.

Там Жэнька з неразуменнем глядзела на заклапочаных хлопцаў. Яна і Нэла зайшлі ў ваду, чакалі плыт.

– Выходзьце з вады, – засіпеў, а не закрычаў Віцька. – Клічце дзеда!

Дзед Васіль ужо сам падыходзіў да берага. Ён зразумеў усё адразу, як толькі пабачыў, з якім напружаннем Віцька трымае спінінг.

Ён дапамог Жэньцы і Нэле вылезці на стромкі бераг.

– Не хвалюйцеся, не хвалюйцеся, усё вы правільна зрабілі, – стаў казаць да хлопцаў на плыце. – Так, памучылі рыбку, няхай яшчэ моцы пагубляе… Падцягвай, падцягвай пакрысе… Сяргей, скачы долу, бяжы да палаткі і нясі сякеру, – гледзячы пільна на ваду загадаў дзед. – Віцька, як моцна пацягне – адпускай памалу, не трымай, а то парве лёску. А потым падцягвай…

Сяргей скокнуў з плыта на бераг, ірвануўся ў бок іх палаткі, вярнуўся назад з сякерай. Дзед Васіль перахапіў яе з рук хлопца, спакойна пайшоў у ваду ў напрамку напятай лёскі.

– Ну, паспрабуйце падцягваць… Цягні не катушкай, а рукамі, а потым падмотвай.

Сяргей перахапіў спінінг з рук Віцькі – у таго пабялелі ўжо пальцы. Віталь трымаў спінінг таксама, Сяргей прыўздымаў яго, апускаў – і ў гэты момант падкручваў лёску.

– Ну, бервяно цягнецца…

Дзед Васіль крок за крокам ішоў насустрач гэтаму бервяну. Ён быў ужо ў вадзе па пояс. Узняў над галавой сякеру абухом наперад, чакаў. І ўрэшце рэзка апусціў.

Раздаўся глухі ўдар, а потым звонкі ўсплёск, цэлы фантан пырскаў паляцеў. Сяргей зрэагаваў – адпусціў крыху катушку. Дзед ударыў яшчэ раз.

– Цягніце, хлопцы. Сыходзьце з плыта, на бераг цягніце…

Падцягвалі на бераг – і страшней стала ўдвая, калі пабачылі велічыню рыбы.

Шчупак быў куды больш за метр у даўжыню, неверагодна тоўсты. Амаль трэць цела – вялізная галава. А пашча – праз усю галаву. Ён быў аглушаны ўдарамі сякеры, пашча раскрылася – страшэнная, уся ў крывых вострых зубах.

Сяргей міжволі ўздрыгнуў, глянуўшы на Нэлу і ўспомніўшы словы Віцькі: “Ён жа Нэлу праглыне”. Безумоўна, у разяўленай пашчы шчупака лёгка б умясцілася галоўка Нэлы.

Дзед Васіль ударыў абухом па галаве шчупака яшчэ раз – і той ў апошні раз устрапянуўся. Падхапіўшы рыбіну пад жабры, Віцька з Сяргеем выцягнулі яе на бераг.

– Божачкі… – выдыхнула Жэнька і ўспомніла нарэшце, што трымае ў руках фотаапарат. – А Нэле можна падысці?

– Можна, – усміхнуўся дзед. – Бач, які трапіўся. Мо адзін такі на ўсю тоню…Ай, малайцы, такога звера выцягнулі!

Побач з Нэлай шчупак выглядаў яшчэ страшней – сапраўдная пачвара са сну. Утрох хлопцы ледзь паднялі яго на рукі – а Жэнька пстрыкала фотаапаратам. Напружанне прайшло, і ўжо Віталь смешна пераказваў і паказваў Жэньцы, як напалохаўся Віцька:

– Уяўляеш, вада чорная, на небе хмары, ветрык узняўся – а Віцьку за той канец спінінга схапіла ведзьма і цягне ў сваю тоню. Ды яшчэ прыгаворвае, прышэптвае: “Ідзі да мяне, парушальнік майго спакою”!

– Ага, а сам смелы, – агрызаўся без злосці Віцька. – Схапіў вясло і плёскае, плёскае па вадзе, а плыт толькі круціцца. І вочы па яблыку, крычыць: “Кідай, ратавацца будзем”.

– Ага, мані, нічога я не крычаў!

– Крычаў, гэта ў цябе вушы ад страху залажыла, свайго голасу не чуў. Бывае такое… – падкалупнуў і Сяргей.

Смяяліся, глядзелі і не маглі наглядзецца на такога шчупака – ніяк не верылася, што гэта іх здабыча. Ды яшчэ столькі карасёў!

– Так, і што ж мы з гэтым зверам рабіць будзем? У нас і посуду такога няма, каб цалкам засаліць. А на кавалкі секчы…

– Павязём дадому, – сказала Жэнька на поўным сур’ёзе.

– Ты што, якое дадому? Вечар хутка…

– Ну, да вечара яшчэ далёка, – загаварыў дзед. – А сплаваць на Заікін востраў трэба. Кажы, Жэнька...

– Так, мне патэлефанаваў Мікалай Рыгоравіч. Мы яму сказалі, што знайшлі і зямлянку, і вінтоўку, і магілу, і нават праверылі, што магіла сапраўды тая, якую шукалі. Ён сказаў, каб каля 18 гадзін падагналі плыт да Заікінага вострава. Хоча сам пабачыць. То будзе вяртацца назад, няхай возьме шчупака, завязе да нас дахаты, бо сапсуецца тут… О, уяўляю, якія ў маці вочы будуць… Віцька, у нас маразільнік якраз пусты – будзе яму месца!

– Ага, а заўтра сюды ў ночвах паплывуць, – сказаў Віталь. – У нас жа толькі пакажы месца…

– А што, шкада?

– Чэсна – то не рыбы шкада. А вось востраў гэты такі дзікі… А тут кампаніі цэлыя гуляць пачнуць…

– Ну, гэта мы пабачым, – умяшаўся дзед. – Сяргей і Віктар, грабіце да Заікінага. У вас часу не так і многа. А мы пакуль шчупаку бруха пачысцім, з рыбай астатняй разбяромся…

Даплылі да Заікінага вострава хутка. На беразе іх чакалі мужчыны. Аднаго пазналі здалёк: Мікалай Рыгоравіч. А другі быў невядомы. У адмысловым касцюме, пры гальштуку, белая кашуля і… Сяргей не ўтрымаўся, прыснуў:

– Глядзі, гэты мужык, не здымаючы туфляў, па нашай дарозе ішоў…

Што праўда, то праўда – да калена ногі мужчыны былі ў чорнай гразі. Але ён не звяртаў на гэта ніякай увагі. Сам Зарэмба быў у ботах.

І нечакана для хлопцаў з ценю вольхаў паказаліся ўжо знаёмыя ім постаці ў спартыўных касцюмах. Атрад “Пошук”!

Хлопцы ў разгубленасці саскочылі на бераг, захапіўшы вяроўчыну.

Зарэмба павітаўся з імі за рукі, павярнуўся да таго, у гальштуку:

– Ну, вось які да вас госць: старшыня райвыканкама, Аляксандр Мікалаевіч Баркоў. А гэта – Сяргей, гэта – Віцька.

– Вітаю вас, хлопцы, – незнаёмец моцна паціснуў рукі Сяргею і Віцьку, пільна глянуўшы кожнаму ў вочы. І адчулася, што гэты Баркоў добра ведае ўжо ўсё пра хлопцаў – мабыць, Зарэмба яму расказаў.

– А я вось з сабой вам на дапамогу яшчэ цэлы атрад прывёз, – Баркоў азірнуўся назад, паклікаў: – Ну, падыходзьце, знаёмцеся.

– А мы знаёмыя, – адказаў Сяргей, цвыркнуў слінай. – Толькі нешта я той гаманлівай не бачу. Як жа мы тут без такога камандзіра? І хто нам характарыстыкі пісаць будзе?

Баркоў уважліва паглядзеў на Сяргея, потым на Віцьку.

– Ну, давайце дамовімся, што памылкі ва ўсіх бываюць, праўда? Вось, мы сваю выправілі – у атрадзе зараз сабраліся сапраўды тыя хлопцы і дзяўчаты, якіх хвалюе родны край і яго гісторыя. На востраве ж спраў яшчэ многа, правільна нам ваш камандзір па рацыі далажыў?

– Ну, магілу мы адшукалі, – загаварыў Віцька. – Зброю… трэба пашукаць.

– Вось, а хлопцы з сабой металашукальнік вязуць.

– Праўда?

– Праўда, вось, – сказаў падышоўшы бліжэй хлопец гадоў дваццаці двух і паказаў нешта складзенае і загорнутае ў брызентавы чахол. – У ваенных пазычылі. Я камандзір атрада, завуць мяне Андрэем. Працую ў ваенкамаце. А сам родам з вёскі.

– А яшчэ, думаем, – прадоўжыў Баркоў, – што трэба да ладу прывесці і саму зямлянку. Гэта ж памяць, праўда? Ну, як вам наша прапанова ў дапамозе?

– Згодны!

– Выдатна!

– Ну дык што, падвезяце нас на востраў? – паўжартам спытаў Зарэмба, скокнуў на плыт. – Бач, як трымае добра. Добрая канструкцыя. Слана вытрымае, мабыць.

– Ну, дазвольце і мне, – Баркоў не стаў скакаць – ён крочыў у ваду. Усё адно ж па калена ў гразі.

– Чакайце, мы сходні скінем, – заспяшаўся Віцька.

– Ат, не трэба, – мужчына ўжо каленам стаў на плыт. Зарэмба падаў яму руку.

– І чаравікаў вам не шкада, – не ўтрымаўся Сяргей, калі і яны з Віцькам былі на плыце.

– А я старыя спецыяльна абуў, – патлумачыў Баркоў. – А штаны памыюцца, – усміхнуўся ён. – Так, значыць, плывем на востраў, атрад застаецца пакуль тут. Назад мы вяртаемся самі, а атрад пераправіцца на востраў. Гэй, на беразе, глядзіце ўважліва, да якога вострава плыць! Зарэмба, станавіся са мной на вёслы, памахаем крышку. А вы, хлопцы, кіруйце, – загадаў ён.

– Ды мы самі, – засаромеўся Віцька, не выпускаючы вясла. – Тут дваццаць хвілін.

– Ну, што, ты не дасі мне дзяцінства ўспомніць? Я ж на рэчцы вырас, далёка адсюль. На лодках плаваў, так што і тут змагу, – засмяяўся Баркоў.

Плыт пад шырокімі ўзмахамі двух мужчын павольна набраў хуткасць.

– Ну, як вам там, не сумна на востраве? – пытаўся Зарэмба. – Спаць не холадна было?

– Ды не, не холадна. А сумаваць часу не было.

– А рыба ёсць? Правяралі?

– Ёсць, – пераглянуліся між сабой хлопцы. – Шчупака злавілі.

– Вялікага?

– Так, добрага. Не паднялі ўдвух, – знарок абыякава адказаў Віцька.

– Ты што? Праўда?

– Пабачыце…

– Вось так, Аляксандр Мікалаевіч, – загаварыў Зарэмба. – А вы кажаце тут дарогу да вострава будаваць. Ды на наступныя выхадныя ад лодак цесна будзе. Лесу на астравах не застанецца, папаляць у кастрах. Жадаючых адпачыць – вунь колькі.

– Ну, на тое служба аховы прыроды ёсць, – адказаў Баркоў, але не было ў яго словах упэўненасці. – Але рацыя ў тваіх словах ёсць. Я бачу – плыт гэты ў хлопцаў куды больш надзейны, чым я думаў. Так што пяцёра дарослых чалавек ён вытрымае. Дасі каманду, няхай яшчэ па пары камер з трактароў пачэпяць па баках … Значыць, група па перазахаванні спакойна і на гэтым плыце паплыве. А вось дарогу… Так, дарогу рабіць не будзем. А то на аўтамабілях праз твае палі пачнуць на гэтыя астравы ездзіць. А вось кладкі зрабіць трэба. У складзе камісіі па перазахаванні будзе жанчына, не станем жа мы яе прымушаць па гразі хадзіць. Матэрыялы знойдзеш?

– Знойдзем, – адказаў Зарэмба. – Дзве хаты без гаспадароў стаяць, разбяром, будуць і дошкі, і слупы. На першы час хопіць.

– Добра, – згадзіўся Баркоў, апусціў вясло ў ваду, агледзеўся вакол. – Гэта ж трэба: такая прыгажосць вакол нас, а не кожны дзень і звернеш на яе ўвагу…

Вакол сапраўды было велічна. Плыт быў недзе на сярэдзіне тоні. Ветру не было, вада была спакойная, і мо ўпершыню хлопцы ўбачылі, як на паверхні тоні адбіліся аблокі… Плыт быццам стаяў пасярод другога неба: крыху цямнейшага за сапраўднае, затое больш густога і насычанага…

Гасцей сустрэў дзед Васіль. Павіталіся, пайшлі да лагера.

Вохкалі госці, зусім па-дзіцячы гарэлі іх вочы, калі пабачылі яны шчупака – ужо з распоратым і вычышчаным брухам.

– Усё, я на гэтыя выхадныя буду на тоні! – загарэўся Зарэмба.

– Я табе дам тоню, травы някошаныя стаяць, за шчупакамі сабраўся, – прыгасіў яго пыл Баркоў, і не зразумець адразу было: жартуе ён ці сур’ёзна кажа. – Адно пушчу, калі мяне з сабой возьмеш, – і засмяяўся.

Потым усе пайшлі да магілы. На ёй стаяў шэравата-жоўты дубовы просты крыж. Моўчкі пастаялі хвіліну.

– Ну, давайце разам прысядзем, – сказаў дзед Васіль, калі вярнуліся да палаткі. – Ды крыху пагутарым. Людзі вы адказныя, мы вам даверым сваю тайну. Але каб з гэтага вострава яна далей не пайшла.

Двое мужчына пераглянуліся між сабой, Зарэмба ў адказ на запытальны позірк старшыні райвыканкама паціснуў плячыма.

Жэнька прыгатавала чай на ўсіх, прыселі на траву ля кастра.

– Вы на нас не крыўдуйце, што ваш пошукавы атрад падманулі, – пачаў дзед Васіль, звяртаючыся да Баркова. – Тое, што чацвёра нашых з балота не выйшлі ў час блакады, усе ведалі. Ды лічылі, што яны ў багне прапалі. А тут во Віцька знайшоў камп’ютэрам адзін дакумент… Раскажы, Віцька.

– То не дакумент, ну, гэта артыкул у адной газеце… – хвалюючыся, пачаў Віцька, потым сабраўся, хваляванне прайшло. Ён амаль слова ў слова пераказаў тое, што некалі перапісаў.

Было бачна, якое вялікае ўзрушэнне выклікаў расказ Віцькі. Твары двух дарослых мужчын былі засяроджанымі.

– Значыць, тут не чацвёра, а толькі трое? А каго няма? – ціха спытаўся Зарэмба. – Як жа нам быць?

– Не хвалюйцеся, тут усе, усе чацвёра, – супакоіў дзед.

– Як гэта?

– Той Пітэр не некуды знік – ён сюды прыехаў… Як толькі Віцька нам пра дату напісання сказаў, я адразу і падумаў… У той час якраз з’явіўся быў у нашых краях дзіўны рыбак. Мужчына пажылы, на маленькай гумавай лодачцы. Капюшонам галаву і твар хаваў, нічога не пытаўся, ні з кім не загаворваў. Тут з тыдзень яго бачылі – пераплываў з вострава на востраў. А потым лодачку яго да берага прыбіла. А самога не бачыў ужо ніхто. І толькі мы сёння пабачылі… Яго косткі. Рэшткі адзення. Дакументаў не было аніякіх, мабыць, ён усё спаліў. Але і так усё зразумела. Мы знайшлі яго побач з магілай…

– Та-ак, – задумліва працягнуў Баркоў. – Вось як лёс чалавека скласціся можа. І не прыдумаеш такога… А чаму вы нас, Васіль Яўменавіч, у сваю тайну рашылі пасвяціць? Знайшлі ды і знайшлі…

– Косці розныя, – адказаў за дзеда Сяргей. – Свежыя.

– Правільна, – згадзіўся з ім дзед Васіль. – Калі б косці ляжалі на паверхні зямлі, то за шэсцьдзесят год мы б нічога не знайшлі. Што звяры расцягнулі б, што ў траву ўрасло б, пад лістотай схавалася. А так… мы тут дамовіліся, што быццам у зямлянцы яго знайшлі. Бо сам сябе не мог жа ён пахаваць. Ды справа ў тым, што косці розныя – гэтыя белыя ад дажджоў і сонца, а тыя ў зямлі шэсцьдзесят гадоў праляжалі. Вось і могуць пры перазахаванні ўзнікнуць пытанні. Вось таму вам ўсё і кажам. Можа, і не трэба перазахаванне рабіць? Каб не было пытанняў недарэчных…

– Усё зразумела, – спакойна, але цвёрда загаварыў Баркоў. – Не хвалюйцеся наконт пытанняў, іх не будзе. Той партызан сказаў праўду: ён памер тут у 43-м годзе. Проста… косці яго тут апынуліся значна пазней. Так ці не? – звярнуўся ён да хлопцаў.

– А мы адразу сказалі, што так, – за ўсіх адказаў Віцька. – То вам, дарослым, тлумачыць доўга…

Баркоў, а следам і Зарэмба коратка засмяяліся.

– Чуў, Зарэмба, што пра нас моладзь думае? Правільна, малайцы. І правільна зрабілі вы ўсё: і што маўчалі наконт таго дакумента, і што на востраў нікога не пусцілі наперад сябе, і што нам усё цяпер расказалі.Усе чацвёра тут – нашы людзі, сапраўдныя змагары. Ніхто з іх – не здраднік. Гэта дакладна. А лёс чалавечы, паўтаруся, непрадказальны. І будзе чыстым наша сумленне, калі ўсе чатыры прозвішчы будуць на помніку. Так і павінна быць… А расказаць аб гэтым… Чаму б і не? Але потым, крышачку пазней. Вось напішыце аб тым, як вялі пошукі. Калі ўсе будуць у адной сапраўднай магіле. Разумееце… Дарослыя – такія людзі… мякка кажучы, малапрадказальныя. Калі б сёння ваша гісторыя была вядома ўсім, я б не даў гарантыю, што не знайшоўся ніхто, хто б не стаў даказваць, што месца чацвёртаму партызану – не ў нашай зямлі, а ў Нямеччыне… А потым яшчэ б высвятляць сталі і спрачацца: як яго імя, ці верыць яго словам ці не… Мы верым – і гэта галоўнае… Вы, дзякуючы сваёй непасрэднасці, адчулі ўсю вастрыню гэтага пытання. І дзякуючы той жа непасрэднасці знайшлі выйсце. Я не загадваю вам маўчаць надалей. Толькі прашу крышку пачакаць…– Баркоў замаўчаў на хвіліну. – І такую малую з сабой узялі? – ён паказаў на Нэлу, нібы ставячы кропку ў размове аб пахаваных. – Камары ж з’ядуць!

– Не-а! – задзірыста адказала Нэла і схавалася тут жа за Жэньку.

– Гэта сястра Сяргея, – патлумачыў Зарэмба.

– Я зразумеў… Ну, а што ж вы з такім шчупаком рабіць будзеце?

– Мы яго прададзім!

– Ого! Такую рыбіну? Хоць бы мне галаву аддалі, а? Ці прадалі…

– Мы вырашылі, што ўсю рыбу, якую тут зловім, якую не з’ядзім, прадаваць. У нас дамоўленасць ёсць з адным чалавекам, – расказваў Віцька. – А выручаныя грошы – Сяргею і Нэле. У іх тэлевізара няма ў хаце, ну і на астатняе…

– Так, зразумела… – Баркоў адставіў кубак убок: – Ах, як я даўно такога смачнага чаю не піў! Дзякуй, гаспадынька! А шчупака… не, не прадавайце. Уяўляеце, колькі радасці вашым маці будзе з яго катлеты гатаваць? А галава якая! Яе ж засушыць можна ды ў музей школьны – каб ніхто не казаў потым, што не было такой рыбы. А тэлевізар… Будзе ў Нэлы тэлевізар, гэта я абяцаю. Ды і ўсе вы добрую прэмію заслужылі… Гэта мы потым абгаворым. Вы і ўявіць сабе пакуль не можаце, якую важную для ўсіх справу пачалі, і як яе ўжо, лічы, зрабілі. Нам, дарослым, добры ўрок далі. Дзякуй вам усім вялікі ад імя улады, ад мяне асабіста, – Баркоў моцна паціснуў усім рукі. – Ну, нам пара ў зваротны шлях, а то вечар ужо, небяспечна ноччу плаваць. Вы атрад прыміце, калі ласка, як сваіх – яны добрыя рабяты. Вам жа і зброю знайсці трэба, і зямлянку паправіць, і праход расчысціць. Думаем, што ў любым выпадку на востраве будзе пастаўлены памятны знак…

– Прымем, не хвалюйцеся, – паабяцаў дзед Васіль. – Востраў вялікі, што нам яго дзяліць. Усе мы сваёй зямлі людзі…

Шчупака Зарэмба паабяцаў завезці да Віцькі і Жэнькі дадому – няхай маці там з ім разбіраецца.

Атрад “Пошук” сустрэлі на беразе. Проста, як сваім даўнім знаёмым і добрым сябрам, дапамаглі зняць з плыта і перанесці да лагера рэчы. Потым ставілі дзве палаткі: адну вялікую, ваенную і адну маленькую – для двух дзяўчат.

– Нармальныя хлопцы, праўда? – спытаўся Віцька Сяргея, чакаючы дадатнага адказу, калі яны цягнулі да кастра чарговыя ношкі сухога сучча.

– Ну, як “ператрэслі” там добра… – Сяргей на хвілінку задумаўся. – Я такое добра ведаю. Не люблю, калі не па праўдзе некуды выбіраюць, назначаюць. Так і тут: як пачулі пра значную справу, то сабралі, мабыць, выдатнікаў ды тых, хто на сходах выступае. А ім наша тоня, востраў гэты – толькі камары ды балота. А гэтыя вось цяпер – адразу відаць. Дзве палаткі паставілі, а дрэўца аднаго не ссеклі…

– А ты бачыш, як яны галовы вернуць у бок, дзе, ім сказалі, зямлянка і магіла? – прадоўжыў Віцька. – Глядзі, хочацца, а слухаюцца камандзіра…

– Трэба завесці… Што яны, да рання чакаць будуць? Няхай пабачаць цяпер. Палаткі паставілі, вогнішча ёсць, дроў на ноч хопіць, – разважаў Сяргей..

– Папытаем дзеда?

– Ага.

Дзед Васіль стаяў ля свайго будана разам з камандзірам атрада. Яны аб нечым размаўлялі. Віталь убаку з важным відам паказваў свой тэадаліт хлопцам з атраду.

– Ну, што, хлопцы, – звярнуўся дзед да падышоўшых Сяргея і Віцькі. – Мабыць, завядзіце атрад да зямлянкі, пакажыце магілу. Просіць камандзір цяпер паглядзець…

– А мы якраз гаварылі пра гэта, – радасна адказаў Віцька. – Што чакаць да рання, а яшчэ не сцямнела…

– То і добра…

Андрэй паклікаў сваіх байцоў гучнай камандай:

– Усе да мяне! Ідзем да магілы…

Пайшлі. Наперадзе – Сяргей і Віцька (Віталь, Жэнька і Нэла засталіся з дзедам Васілём у лагеры).

Пастаялі ля зямлянкі, нічога не кранаючы. Потым моўчкі некалькі хвілін стаялі перад магілай са свежым крыжам, які свяціўся ва ужо надыходзячых прыцемках.

– Ну, заўтра раніцай будзем на месцы складаць план дзеянняў, – ціха падвёў рысу Андрэй.

Ніхто не адказаў, і толькі адна дзяўчына з атраду прамовіла яшчэ цішэй:

– Кнігі чытаеш, слухаеш, кіно глядзіш… А вось ступіш на тую зямлю, дзе людзі па праўдзе гінулі… Аж не па сабе…

Вярнуліся ў лагер, дзе якраз Зарэмба званіў па радыётэлефоне прама з дому, даў трубку Алене Адамаўне.

– Вам там усяго хапае? Не холадна спаць? Мазь ад камароў дапамагае? Спаць не мулка? А шчупак, шчупак які! Тут уся вёска збеглася да нас, яшчэ і цяпер ляжыць, бы на выставе. Што мне з ім рабіць? – закідала маці пытаннямі Жэньку.

– У нас усё добра! Заўтра пасля абеду будзем на Заікіным востраве, дзеда Васіля высадзім. А самі паплывём на Заечы востраў – нам карту Ведзьмінай тоні складаць трэба. Атрад будзе займацца пошукамі зброі і рамонтам зямлянкі, потым разам будзем расчышчаць праход, – адказвала Жэнька. – Не хвалюйцеся. Шчупака ў маразільнік засуньце – не ешце без нас!..

Весела патрэскваў у цемры касцёр. Ужо вялікае кола акружала яго – і стала яшчэ весялей. Адзін хлопец з атраду захапіў з сабой гітару – хвайна іграе!

Сяргей слухаў музыку, яго сэрца перапаўнялася незвычайнымі для яго пачуццямі. Было спакойна і упэўнена на душы. Вось дзед Васіль дыміць сваёй самакруткай, вунь Віталь мацае, ніяк супакоіцца не можа, металашукальнік, вось Віцька побач так пільна сочыць за рукамі гітарыста, а вочы яго гараць – ясна, захацелася і яму навучыцца так перабіраць струны. Вось Нэла побач – хітруня: і ля Сяргея сядзіць, а галоўку да Жэнькі даверліва схіліла. Жэнька пагладжвае Нэлу па валасах, глядзіць на полымя кастра. Добра глядзець на яго, калі сядзіш сярод сяброў…

Сяргей працягнуў руку да Нэлы, а крануўся рукі Жэнькі. Жэнька запытальна глянула на яго.

– Жэнь, ты мне дапаможаш?.. З вучобай. Фізіку ды матэматыку мне хлопцы патлумачаць, а вось з мовамі ў мяне зусім дрэнна… Я ў інтэрнат не паеду ўжо…

Сказаў, як выдыхнуў апошняе паветра з грудзей – і ўздыхнуць немагчыма было, не пачуўшы адказу. Бо за столькі многа часу Сяргей першы раз прасіў. Не прапаноўваў памяняцца ці зрабіць нешта за нешта – ён прасіў і разумеў, што ніяк не можа дадаць да сваёй просьбы звычайнага для сябе ў такіх выпадках: “А я табе за гэта…”

Жэнька быццам здагадалася аб пачуццях Сяргея. І адказала ж адразу, коратка, каб нічога больш тлумачыць не трэба было:

– Дапамагу. Вернемся з вострава – адразу і пачнём.

Сяргей удзячна кіўнуў, нахіліўся да Нэлы:

– Праб’емся, Нэла, праўда? Здужаем?

Малая моўчкі абхапіла яго за шыю, прыціснулася.

Цёмны лес зрэдку ажываў крыкамі соў. Дзіна, але начныя гукі ніколькі не палохалі вандроўнікаў.

Ведзьміна тоня перастала быць страшнай і невядомай – яна стала яшчэ адным родным кавалкам іх вялікай зямлі.