Текст книги "Маўглi (на белорусском языке)"

Автор книги: Редьярд Джозеф Киплинг

сообщить о нарушении

Текущая страница: 8 (всего у книги 10 страниц)

– Не, трэба паказаць гэтую штуку Багiры. Добрага палявання!

Маўглi прытанцоўваў на бягу, размахваючы вялiкiм анкусам, i спыняўся час ад часу, каб палюбавацца на яго. Дабраўшыся нарэшце да тых мясцiн у джунглях, дзе адпачывала звычайна Багiра, ён знайшоў яе каля вадапою, пасля палявання на вялiкага звера. Маўглi пачаў расказваць ёй пра ўсе свае прыгоды, а Багiра слухала i час ад часу абнюхвала анкус. Калi Маўглi дайшоў да апошнiх слоў белай кобры, Багiра з ухвалой завуркатала.

– Значыцца, Белы Клабук гаварыў праўду? – жвава спытаў Маўглi.

– Я нарадзiлася ў княжацкiм звярынцы ва Ўдайпуры i, здаецца, ведаю сёе-тое пра чалавека. Шмат хто з людзей пайшоў бы тройчы за ноч на забойства за адзiн гэты чырвоны камень.

– Але ад каменя ручку толькi цяжэй трымаць. Мой блiскучы ножык куды лепшы, i – паслухай! – чырвоны камень не прыдатны для яды. Дык для чаго ж забiваць?

– Маўглi, iдзi спаць. Ты жыў сярод людзей i...

– Я памятаю. Людзi забiваюць, бо не ходзяць на паляванне, – ад няма чаго рабiць i дзеля пацехi. Прачнiся ж, Багiра! Для чаго зроблена гэтая калючая штука?

Багiра прыадплюшчыла сонныя вочы, i ў iх блiснула хiтрая iскрынка.

– Яе зрабiлi людзi для таго, каб калоць у галовы сынам Хатхi. Мне даводзiлася бачыць такiя на вулiцах Удайпура перад звярынцам. Гэтая рэч пакаштавала крывi многiх такiх, як Хатхi.

– Але для чаго ж калоць ёю ў галовы сланоў?

– Для таго, каб навучыць iх Закону Чалавека. У людзей няма нi кiпцюроў, нi зубоў, таму яны i робяць вось такiя штукi i нават горшыя.

– Каб я гэта ведаў, дык не ўзяў бы яго. Я не хачу яго больш. Глядзi!

Анкус паляцеў, паблiскваючы, i зарыўся ў зямлю за пяцьдзесят крокаў ад iх, сярод дрэў.

– Цяпер я ачысцiў мае рукi ад смерцi, – сказаў Маўглi, выцiраючы рукi аб свежую вiльготную зямлю. – Белая кобра гаварыла, што смерць будзе хадзiць за мною па пятах. Яна састарылася, пабялела i выжыла з розуму.

– Смерць цi жыццё, пачарнела цi пабялела, а я пайду спаць, Маленькi Брат. Я не магу быць на паляваннi ўсю ноч i выць увесь дзень, як iншыя.

Багiра ведала выгоднае логава за дзве мiлi ад вадапою i падалася туды адпачываць. Маўглi, доўга не думаючы, залез на дрэва, звязаў разам дзве-тры лiяны, i куды хутчэй, чым можна пра гэта расказаць, пагойдваўся ў гамаку на вышынi пяцiдзесяцi футаў ад зямлi. Хоць Маўглi не баяўся яркага дзённага святла, ён усё ж прытрымлiваўся звычаю сваiх сяброў i стараўся як мага менш бываць на сонцы. Калi яго разбудзiлi гучныя галасы жыхароў дрэў, зноў змяркалася, i ў сне яму снiлiся тыя прыгожыя каменьчыкi, што ён выкiнуў.

– Хоць пагляджу на iх яшчэ раз, – сказаў ён i спусцiўся па лiяне на зямлю.

Але Багiра апярэдзiла яго: Маўглi было чуваць, як яна абнюхвае зямлю ў паўзмроку.

– А дзе ж калючая штука? – усклiкнуў Маўглi.

– Яе ўзяў чалавек. Вось i след.

– Цяпер мы пабачым, цi праўду гаварыла белая кобра. Калi калючая пачвара i сапраўды смерць, гэты чалавек памрэ. Хадзем па следзе.

– Спачатку сходзiм на паляванне, – сказала Багiра, – на пусты страўнiк вочы кепска бачаць. Людзi рухаюцца вельмi павольна, а ў джунглях так сыра, што сама лёгкi след пратрымаецца доўга.

Яны пастаралiся закончыць паляванне як мага хутчэй, i ўсё ж мiнула амаль тры гадзiны, перш чым яны наелiся, напiлiся i пайшлi па следзе. Народ Джунгляў ведае, што спяшацца ў час яды не трэба, бо тое, што прапусцiш, не вернеш.

– Як ты думаеш, калючая пачвара перавернецца ў руках чалавека i заб'е яго? – спытаў Маўглi. – Белая кобра казала, што гэта смерць.

– Пабачым, як дагонiм, – сказала Багiра. Яна бегла рыссю, угнуўшы галаву. – След адзiночны (яна хацела сказаць, што чалавек быў адзiн), i ад цяжкай ношы пятка ўцiскалася глыбока ў зямлю.

– Гм! Гэта ясна, як летняя маланка, – адказаў Маўглi.

I яны памчалiся па слядах дзвюх босых ног шпаркай рыссю, трапляючы то ў цемру, то ў палосы святла месяца.

– Цяпер ён бяжыць хутка, – сказаў Маўглi, – пальцы растапыраны. – Яны беглi далей па сырой лагчыне. – А чаму тут ён звярнуў убок?

– Пачакай! – сказала Багiра i адным цудоўным скачком перамахнула цераз лужок.

Першае, што трэба зрабiць, калi след становiцца незразумелым, гэта скочыць уперад, каб не пакiдаць заблытаных слядоў на зямлi. Пасля скачка Багiра павярнулася да Маўглi i крыкнула:

– Тут другi след iдзе яму насустрач. На гэтым другiм следзе нага меншая i пальцы падкурчаны.

Маўглi падбег i паглядзеў.

– Гэта нага паляўнiчага-гонда, – сказаў ён. – Зiрнi! Тут ён правалок свой лук па траве. Вось чаму першы след звярнуў убок. Вялiкая Нага хавалася ад Маленькай Нагi.

– Ага, правiльна, – сказала Багiра. – Цяпер, каб не наступаць адно аднаму на сляды i не блытацца, возьмем кожны па адным следзе. Я буду Вялiкая Нага, Маленькi Брат, а ты – Маленькая Нага.

Багiра пераскочыла на першы след, а Маўглi нагнуўся, разглядаючы дзiўныя сляды ног з падкурчанымi пальцамi.

– Вось, – сказала Багiра, крок за крокам рухаючыся наперад па ланцужку слядоў, – я, Вялiкая Нага, паварочваю тут убок. Вось я хаваюся за скалу i стаю цiха, не асмельваюся нават пераступiць з нагi на нагу. Гавары, што ў цябе, Маленькi Брат.

– Вось я, Маленькая Нага, падыходжу да скалы, – гаварыў Маўглi, iдучы па следзе. – Вось я саджуся пад скалой, апiраюся на правую руку i стаўлю свой лук памiж вялiкiмi пальцамi ног. Я чакаю доўга, i таму мае ногi пакiдаюць тут глыбокi адбiтак.

– Я таксама, – сказала Багiра, схаваўшыся за скалой. – Я чакаю, паставiўшы калючку вострым канцом на камень. Яна слiзгае: на каменi засталася драпiна. Скажы, што ў цябе, Маленькi Брат.

– Адна-дзве галiнкi i вялiкi сучок зламаны тут, – сказаў Маўглi шэптам. А як расказаць вось гэта? А! Цяпер зразумеў. Я, Маленькая Нага, адыходжу з шумам i тупатам, каб Вялiкая Нага чула мяне.

Маўглi крок за крокам адыходзiў ад скалы, хаваючыся памiж дрэў i павышаючы голас, па меры таго як наблiжаўся да маленькага вадаспада.

– Я – адыходжу – далёка – туды – дзе – шум – вадаспада – заглушае – мае крокi -i тут – я – чакаю. Гавары, што ў цябе, Багiра, Вялiкая Нага!

Пантэра кiдалася ва ўсе бакi, разглядаючы, куды вядзе адбiтак вялiкай нагi з-за скалы. Потым сказала:

– Я паўзу з-за скалы на карачках i валаку за сабой калючую пачвару. Не бачу нiкога i кiдаюся бегчы. Я, Вялiкая Нага, бягу хутка. Дарога добра вiдаць. Iдзём кожны па сваiм следзе. Я пабегла!

Багiра памчалася па добра бачным следзе, а Маўглi пабег па следзе паляўнiчага. На нейкi час у джунглях запанавала маўчанне.

– Дзе ты, Маленькая Нага? – аклiкнула Багiра.

Голас Маўглi адгукнуўся за пяцьдзесят крокаў справа.

– Гм! – буркнула Багiра, глуха кашляючы. – Абодва яны бягуць бок у бок i сыходзяцца ўсё блiжэй!

Яны прабеглi яшчэ з паўмiлi, застаючыся на той жа адлегласцi, пакуль Маўглi, якi не прыгiнаўся гэтак нiзка да зямлi, не крыкнуў:

– Яны сышлiся! Добрага палявання! Глядзi-тка! Тут стаяла Маленькая Нага, апiраючыся каленам на камень, а там – Вялiкая Нага!

Менш чым за дзесяць крокаў ад iх, выцягнуўшыся на грудзе камянёў, ляжала цела селянiна тутэйшых мясцiн. Тонкая апераная страла паляўнiчага-гонда пранiзала яму наскрозь спiну i грудзi.

– Цi так ужо састарылася i выжыла з розуму белая кобра? – лагодна спытала Багiра. – Вось, прынамсi, адна смерць.

– Хадзем далей. А дзе ж тая, што п'е слановую кроў, дзе чырванавокая калючка?

– Магчыма, у Маленькай Нагi. Цяпер след зноў адзiночны.

Адзiнокi след легканогага чалавека, што хутка бег з ношкай на левым плячы, iшоў па доўгiм спадзiстым адхоне, парослым сухой травой, дзе кожны крок быў нiбы выпалены гарачым жалезам.

Абое маўчалi, пакуль след не прывёў iх да попела ад вогнiшча на дне яра.

– Зноў! – сказала Багiра i спынiлася, быццам скамянела.

Цела маленькага скурчанага паляўнiчага ляжала пяткамi ў попеле, i Багiра запытальна паглядзела на Маўглi.

– Гэта зроблена бамбукавым кiем, – сказаў Маўглi, зiрнуўшы на цела. – У мяне таксама быў гэткi, калi я служыў у чалавечай чарадзе i пасвiў буйвалаў. Мацi Кобраў – мне шкада, што я смяяўся з яе, – ведае гэтую пароду, i я мог бы пра гэта здагадацца. Хiба я не гаварыў, што людзi забiваюць ад няма чаго рабiць?

– Дапраўды, яго забiлi за чырвоныя i блакiтныя камянi, – адказала Багiра. – Не забывай, што я была ў княжацкiм звярынцы ва Ўдайпуры.

– Адзiн, два, тры, чатыры сляды, – сказаў Маўглi, нагiнаючыся над попелам ад вогнiшча. – Чатыры сляды абутых людзей. Яны ходзяць не так хутка, як паляўнiчыя-гонды. Ну што кепскае зрабiў iм маленькi лясны чалавек? Глядзi, яны размаўлялi ўсе ўпяцёх, стоячы вакол вогнiшча, перш чым забiлi яго. Багiра, хадзем назад. Страўнiк у мяне поўны, i, аднак, ён скача то ўгору, то ўнiз, як гняздо iвалгi на канцы галiнкi.

– Кепскае паляванне – выпускаць здабычу. Хадзем за iмi! – сказала пантэра. – Гэтыя восем абутых ног недалёка адышлiся.

Яны беглi цэлую гадзiну моўчкi па шырокай сцежцы, пратаптанай чатырма абутымi людзьмi.

Ужо настаў ясны, гарачы дзень, i Багiра сказала:

– Я чую дым.

– Людзi заўсёды ахвотней ядуць, чым бегаюць, – адказаў Маўглi, то хаваючыся, то паказваючыся сярод невысокiх хмызнякоў, дзе яны цяпер гойсалi, абмiнаючы незнаёмыя джунглi. Багiра, злева ад Маўглi, падала нейкi дзiўны гук горлам.

– Вось гэты ўжо разлiчыўся з ядою! – сказала яна.

Скамечаная груда стракатага адзення ляжала пад кустом, а вакол была рассыпана мука.

– Таксама зроблена бамбукавым кiем! Глядзi! Белы парашок – гэта тое, што ядуць людзi. Яны забралi здабычу ў гэтага – ён нёс iхнюю ежу – i аддалi яго на здабычу каршуну Чылю.

– Гэта ўжо трэцi, – сказала Багiра.

"Я занясу свежых, вялiкiх жаб Мацi Кобраў, i накармлю яе ўдосталь, сказаў сам сабе Маўглi. – Гэты крывапiвец – сама Смерць, i ўсё ж я нiчога не разумею!"

– Хадзем па следзе! – сказала Багiра.

Яны не прайшлi i паўмiлi, як пачулi гругана Кауа, якi спяваў Песню Смерцi на верхавiне тамарыску, у засенi якога ляжала трое людзей. Амаль патухлае вогнiшча дымiлася пасярод круга, пад чыгуннай патэльняй з пачарнелым i абгарэлым праснаком. Каля вогнiшча, паблiскваючы на сонцы, ляжаў бiрузова-рубiнавы анкус.

– Гэтая пачвара працуе хутка: усё канчаецца тут, – сказала Багiра. – Чаму яны памерлi, Маўглi? Нi на адным з iх няма нi ранкi, нi сiняка...

Жыхар джунгляў з вопыту ведае пра атрутныя раслiны i ягады не менш, чым многiя ўрачы. Маўглi панюхаў дым над вогнiшчам, адламаў кавалачак пачарнелага праснака, паспытаў яго i выплюнуў.

– Яблык Смерцi, – закашляўся ён. – Першы з iх, мусiць, паклаў яго ў ежу для тых, што забiлi яго, забiўшы спачатку паляўнiчага.

– Добрае паляванне, дапраўды! Адна здабыча iдзе следам за другой! сказала Багiра.

"Яблык Смерцi" – так называецца ў джунглях дурнап'ян, сама моцны яд ва ўсёй Iндыi.

– Што ж будзе далей? – сказала пантэра. – Няўжо i мы з табою заб'ём адно аднаго за гэтага чырванавокага забойцу?

– Хiба гэтая пачвара ўмее гаварыць? – спытаў Маўглi шэптам. – Што кепскае я ёй зрабiў, калi выкiнуў? Нам дваiм яна не пашкодзiць, бо мы не ганяемся за ёю. Калi яе пакiнуць тут, яна, вядома, пачне забiваць людзей аднаго за другiм гэтак жа хутка, як падаюць арэхi ў буру. Я не хачу, каб людзi памiралi па шасцёра за ноч.

– Што нам за бяда? Гэта ж усяго толькi людзi. Яны самi забiвалi адзiн аднаго – i былi вельмi задаволены, хiба не так? – сказала Багiра.

– Але ўсё-такi яны яшчэ шчаняты, а шчаня гатова ўтапiцца, абы толькi ўкусiць месяц у вадзе. Я вiнаваты, – сказаў Маўглi, – калi гаварыў так, нiбыта ведаю ўсё на свеце. Нiколi больш не прынясу ў джунглi тое, чаго не ведаю, хоць бы яно было прыгожае, як кветка. Гэта, – ён шпаркiм рухам схапiў анкус, вернецца назад да Прамацi Кобраў. Але спачатку нам трэба выспацца, а мы не можам легчы побач з гэтымi, што заснулi назаўсёды. Апрача таго, нам трэба закапаць гэтую пачвару, каб яна не ўцякла i не забiла яшчэ шасцёра. Выграбi яму вунь пад тым дрэвам.

– Але, Маленькi Брат, – сказала Багiра, падыходзячы да дрэва, – кажу табе, што крывапiўца не вiнаваты. Гэта ўсё людзi.

– Усё адно, – сказаў Маўглi. – Выграбi яму чым глыбей. Калi мы выспiмся, я вазьму яго i занясу назад.

На трэцюю ноч, калi белая кобра сядзела, бядуючы, у цемры падзямелля, зняслаўленая, абрабаваная i адзiнокая, бiрузовы анкус уляцеў у пралом сцяны i зазвiнеў, стукнуўшыся аб залатыя манеты, якiмi была засыпана падлога.

– Мацi Кобраў, – сказаў Маўглi (з асцярогi ён заставаўся з таго боку сцяны), – расстарайся знайсцi сабе маладую, поўную яду змяю твайго племенi, каб яна памагала табе пiльнаваць княжацкiя скарбы i каб нi адзiн чалавек больш не выйшаў адсюль жывы.

– Ах-ха! Значыцца, ён вярнуўся. Я казала, што гэта смерць! Як жа выйшла, што ты яшчэ жывы? – прашапацела старая кобра i любоўна абвiлася вакол ручкi анкуса.

– Клянуся буйвалам, якi выкупiў мяне, я i сам не ведаю! Гэтая пачвара забiла шасцёх за адну ноч. Не выпускай яе больш.

ДЗIКIЯ САБАКI

Сама прыемны час жыцця пачаўся для Маўглi пасля таго, як ён напусцiў на вёску джунглi. Сумленне ў яго было спакойнае, як i належыць пасля выплаты справядлiвага доўгу, i ўсе джунглi сябравалi з iм, бо ўсе джунглi баялiся яго. З таго, што ён бачыў, чуў i рабiў, вандруючы ад аднаго народа да другога са сваiмi чатырма спадарожнiкамi або без iх, атрымалася б вялiкае мноства апавяданняў, i кожнае апавяданне было б не карацейшае за гэтае. Так што вам не давядзецца пачуць пра тое, як ён уратаваўся ад шалёнага слана з Мандлы, якi забiў дваццаць два буйвалы, што цягнулi ў казначэйства адзiнаццаць вазоў серабра, i параскiдаў па пыльнай дарозе блiскучыя рупii; як ён бiўся доўгай ноччу з кракадзiлам Джакалам у балотах на поўначы i зламаў паляўнiчы нож аб яго спiнныя шчыткi; як ён знайшоў сабе новы нож, яшчэ даўжэйшы за стары, на шыi ў чалавека, якога забiў дзiк; як ён пагнаўся за гэтым дзiком i забiў яго, бо нож быў варты гэтага; як у час Вялiкага Голаду ён трапiў у статак аленяў, якi ўцякаў з гэтых мясцiн, i як яго ледзь не задушылi насмерць разгарачаныя аленi; як ён выратаваў Маўклiўца Хатхi з лоўчай ямы з калом на дне; як на другi дзень ён сам трапiў у хiтрую пастку для леапардаў i як Хатхi вызвалiў яго, разламаўшы тоўстыя драўляныя брусы; як ён даiў дзiкiх буйвалiц на балоце; як...

Аднак трэба расказваць пра што-небудзь адно.

Бацька i Мацi Ваўкi памерлi, i Маўглi, завалiўшы ўваход у пячору вялiкiм каменем, праспяваў над iмi Песню Смерцi. Балу зусiм састарыўся i ледзь рухаўся, i нават Багiра, у якой нервы былi стальныя, а мускулы жалезныя, ужо не так хутка забiвала здабычу.

Акела з сiвага зрабiўся малочна-белы, пахудзеў ад старасцi так, што вiдаць былi рэбры, i ледзьве хадзiў, быццам драўляны; для яго на паляванне выходзiў Маўглi. Затое маладыя ваўкi, дзецi рассеянай па наваколлi Сiянiйскай Чарады, мелi вялiкiя поспехi i памнажалiся. Калi iх набралася галоў сорак, свавольных, гладканогiх пяцiгадовых ваўкоў, якiя не ведалi важака, Акела параiў iм трымацца разам, захоўваць Закон i слухацца аднаго важака, як i належыць Вольнаму Народу.

У гэтым Маўглi не пажадаў быць дарадцам: ён ужо набiў сабе аскому i ведаў, на якiм дрэве растуць кiслыя плады. Але калi Пхао, сын Пхаоны (яго бацькам быў Шэры Следапыт, калi Акела вадзiў Чараду), заваяваў месца Важака Чарады, як таго патрабуе Закон Джунгляў, i зноў загучалi пад зоркамi старыя песнi i старыя поклiчы, Маўглi пачаў хадзiць на Скалу Рады ў памяць аб мiнулым i садзiўся побач з Акелам. Гэта быў час удалага палявання i моцнага сну. Нiводзiн чужынец не асмельваўся ўварвацца ва ўладаннi Народа Маўглi, як называлася цяпер Чарада; маладыя ваўкi сыцелi i набiралiся сiлы, i на кожны агляд ваўчыцы прыводзiлi шмат ваўчанят.

Маўглi заўсёды прыходзiў на агляд: ён не забыў яшчэ тую ноч, калi чорная пантэра ўвяла ў Чараду голае смуглае дзiцяня i ад працяглага поклiчу: "Глядзiце, глядзiце, о ваўкi!" – яго сэрца бiлася дзiўна i трывожна. Калi б не гэта, ён сышоў бы ў глыбiню джунгляў, каб зведаць i паспытаць, убачыць i пачуць новае.

Аднойчы прыцемкам, калi ён бег не спяшаючыся цераз горы i нёс Акелу палавiну забiтага iм аленя, а чацвёра ваўкоў беглi трушком за iм i жартам бiлiся i кулялiся адзiн цераз аднаго, радуючыся жыццю, ён пачуў выццё, якога яму не даводзiлася чуць з часоў Шэр-Хана. Гэта было тое, што ў джунглях называецца "пхiял", – так вые шакал, калi выходзiць на паляванне разам з тыграм, або калi пачынаецца вялiкае паляванне. Уявiце сабе нянавiсць, змяшаную з радасцю, страхам i роспаччу i працятую чымсьцi накшталт насмешкi, i вы будзеце мець уяўленне аб пхiяле, якi разлягаўся над Вайнгангай, узнiмаючыся i ападаючы, дрыжучы i замiраючы. Чацвёрка ваўкоў натапырылася i забурчала. Маўглi схапiўся за нож i замёр на месцы, быццам скамянеў.

– Нiводзiн Паласаты не смее выходзiць на паляванне тут, – сказаў ён нарэшце.

– Гэта не крык Прадвеснiка, – сказаў Шэры Брат. – Гэта нейкае вялiкае паляванне. Слухай!

Зноў пачулася выццё, напалову рыданне, напалову смех, як быццам у шакала былi мяккiя чалавечыя губы. Тут Маўглi перавёў дух i кiнуўся да Скалы Рады, апярэджваючы па дарозе ваўкоў, што спяшалiся туды.

Пхао i Акела ляжалi разам на скале, а нiжэй, напружыўшы кожны нерв, сядзелi астатнiя ваўкi. Маткi з ваўчанятамi прыпусцiлi бягом да пячораў: калi чуецца пхiял, слабыя павiнны сядзець дома.

Спачатку не чуваць было нiчога, апрача цурчання Вайнгангi ў цемры i начнога ветру ў вяршалiнах дрэў, як раптам за гарою завыў воўк. Гэта быў воўк не з Чарады, бо ўся Чарада сабралася на Скале Рады. Выццё перайшло ў працяглы, поўны роспачы брэх.

– Сабакi! – брахаў важак. – Дзiкiя Сабакi! Дзiкiя Сабакi!

Праз некалькi хвiлiн пачулiся стомленыя крокi па камянях, i хударлявы воўк, увесь спацелы, з плямамi крывi на баках i белай пенай каля рота, уварваўся ў круг i, падкурчваючы пярэднюю лапу i цяжка дыхаючы, кiнуўся да ног Маўглi.

– Добрага палявання! З чыёй ты чарады? -. паважна спытаў Пхао.

– Добрага палявання! Я Вантала, – быў адказ.

Гэта азначала, што ён воўк-адзiнец, якi сам здабывае ежу для сябе, сваёй сяброўкi i ваўчанят, жывучы ў адасобленай пячоры. "Вантала" i азначае "адзiнец" – той, хто жыве не ў чарадзе. Пры кожным уздыху вiдаць было, як ад штуршкоў сэрца яго кiдае то ўперад, то назад.

– Хто iдзе? – спытаў Пхао (пра гэта заўсёды пытаюцца ў джунглях пасля пхiяла).

– Дзiкiя Сабакi з Дэкана – рудыя сабакi, забойцы! Яны прыйшлi на поўнач з поўдня; кажуць, што ў Дэкане голад, i забiваюць усiх па дарозе. Калi нарадзiўся маладзiк, у мяне было чацвёра – мая сяброўка i трое ваўчанят. Мацi вучыла дзяцей паляваць у чыстым полi, вучыла хавацца, заганяючы аленя, як робiм мы, ваўкi раўнiн. Апоўначы я яшчэ чуў, як мае ваўчаняты вылi на поўны голас, iдучы па следзе. А калi ўзняўся перадсвiтальны вецер, я знайшоў усiх чацвярых у траве, i яны ўжо адубелi – а ўсе чацвёра былi жывыя, калi нарадзiўся маладзiк, о Вольны Народ! Тады я пачаў шукаць, каму адпомсцiць, i знайшоў рудых сабак.

– Колькi iх? – спытаў Маўглi, а ўся чарада глуха забурчала.

– Не ведаю. Трое з iх ужо не заб'юць больш нiкога, але пад канец яны гналi мяне, як аленя, гналi, i я ўцёк на трох нагах. Глядзi, Вольны Народ!

Ён выставiў уперад скалечаную лапу, цёмную ад засохлай крывi. Увесь бок знiзу быў у яго моцна пакусаны, а горла разадрана i пашматана.

– Еш! – сказаў Акела i адышоўся ад мяса, якое прынёс яму Маўглi.

Воўк-адзiнец з прагнасцю накiнуўся на яду.

– Гэта не прападзе, – сказаў ён цiха, прагнаўшы першы голад. – Дайце мне набрацца сiлы, i я таксама здолею забiваць! Апусцела мая бярлога, якая была поўная, калi нарадзiўся месяц, i Доўг Крывi яшчэ не ўвесь сплачаны.

Пхао, пачуўшы, як захрабусцела костка сцягна аленя на зубах Ванталы, з ухвалой забурчаў.

– Нам спатрэбяцца гэтыя скiвiцы, – сказаў ён. – З сабакамi былi iх шчаняты?

– Не, не, адны рудыя паляўнiчыя: толькi дарослыя псы з iх чарады, моцныя i дужыя.

Гэта азначала, што рудыя сабакi з Дэкана iдуць вайной, а ваўкi ведаюць вельмi добра, што нават тыгр уступае гэтым сабакам сваю здабычу. Яны бягуць напрасткi праз джунглi i ўсё, што трапляецца iм насустрач, збiваюць з ног i разрываюць на шматкi. Хоць Дзiкiя Сабакi не такiя вялiкiя i не такiя спрытныя, як ваўкi, яны вельмi дужыя, i iх бывае вельмi шмат. Дзiкiя Сабакi толькi тады называюць сябе Чарадой, калi iх набiраецца да сотнi, а мiж тым сорак ваўкоў гэта ўжо сапраўдная Чарада.

У час сваiх вандровак Маўглi пабываў на мяжы травянiстых нагор'яў Дэкана i бачыў, як гэтыя лютыя сабакi спалi, гулялi i капалiся сярод купiн i ямiн, што служылi iм замест логава. Ён пагарджаў Дзiкiмi Сабакамi i ненавiдзеў iх за тое, што ад iх пахла не так, як ад ваўкоў, i за тое, што яны жылi ў пячорах, а галоўнае, за тое, што ў iх памiж пальцамi расце поўсць, тады як у Маўглi i ў яго сяброў ногi гладкiя. Аднак ён ведаў, бо Хатхi расказаў яму пра гэта, якую страшную сiлу мае паляўнiчая зграя Дзiкiх Сабак. Хатхi i сам збочваў з iх дарогi, i пакуль усiх сабак не пераб'юць або дзiчыны не стане мала, яны бягуць уперад, а па дарозе забiваюць.

Акела таксама ведаў сёе-тое пра Дзiкiх Сабак. Ён спакойна сказаў Маўглi:

– Лепш памерцi ў Чарадзе, чым без важака i аднаму. Гэта будзе слаўнае паляванне, а для мяне – апошняе. Але ты – чалавек, i ў цябе яшчэ шмат начэй i дзён наперадзе, Маленькi Брат. Iдзi на поўнач, заляж там, i калi хто з ваўкоў застанецца жывы пасля таго, як пойдуць адсюль сабакi, ён прынясе табе вестку пра бiтву.

– Ага, не ведаю толькi, – сказаў Маўглi без усмешкi, – цi пайсцi мне ў балота лавiць там дробную рыбу i спаць на дрэве, цi прасiць дапамогi ў малпаў i грызцi арэхi, пакуль Чарада будзе бiцца ўнiзе.

– Гэта не на жыццё, а на смерць, – сказаў Акела. – Ты яшчэ не ведаеш гэтых рудых забойцаў. Нават Паласаты...

– Аова! Аова! – пакрыўджана крыкнуў Маўглi. – Адну паласатую малпу я забiў. Цяпер паслухай: жылi-былi Воўк, мой бацька, i Ваўчыха, мая мацi, а яшчэ жыў-быў стары шэры Воўк (не надта мудры: ён цяпер пасiвеў), якi быў для мяне бацькам i мацi. I таму, – ён узвысiў голас, – я кажу: як прыйдуць сабакi, калi толькi яны прыйдуць, Маўглi i Вольны Народ будуць заадно ў гэтым паляваннi. Я кажу – клянуся буйвалам, што выкупiў мяне, буйвалам, што аддала за мяне Багiра ў тыя днi, пра якiя вы ў Чарадзе забылi, – я кажу, i няхай чуюць мае словы рака i дрэвы i запомняць iх, калi я забудуся, – я кажу, што вось гэты мой нож будзе зубам Чарады. Па-мойму, ён яшчэ не прытупiўся. Вось маё Слова, i я яго сказаў!

– Ты не ведаеш сабак, чалавек з воўчай мовай! – крыкнуў Вантала. – Я хачу толькi заплацiць iм Доўг Крывi, перш чым яны разарвуць мяне. Яны рухаюцца павольна i знiшчаюць усё на сваiм шляху, але праз два днi ў мяне прыбавiцца сiлы, i я пачну плацiць iм Доўг Крывi. А вам, Вольны Народ, раю ўцякаць на поўнач i жыць галаднавата да таго часу, пакуль не пойдуць адсюль рудыя сабакi.

– Паслухайце Адзiнца! – усклiкнуў Маўглi са смехам. – Вольны Народ, мы павiнны ўцякаць на поўнач, харчавацца яшчаркамi i пацукамi з водмеляў, каб як-небудзь не сустрэцца з сабакамi. Яны спустошаць усе нашы лясы, а мы будзем хавацца на поўначы да таго часу, пакуль яны не надумаюцца аддаць нам наша дабро! Яны сабакi, i сабачыя дзецi – рудыя, жаўтапузыя, бяздомныя, у iх поўсць расце памiж пальцамi. Так, вядома, мы, Вольны Народ, павiнны ўцякаць адсюль i выпрошваць у народаў поўначы аб'едкi i розную падлу. Выбiрайце ж, выбiрайце. Слаўнае будзе паляванне! За Чараду, за ўсю Чараду, за ваўчыц i ваўчанят у логаве i на волi, за сяброўку, якая гонiць лань, за сама маленькае ваўчаня ў пячоры мы прымаем бой!

Чарада адказала кароткiм аглушальным брэхам, якi прагрымеў у цемры, нiбы трэск падаючага дрэва.

– Мы прымаем бой! – прабрахалi ваўкi.

– Заставайцеся тут, – сказаў Маўглi сваёй чацвёрцы. – Нам спатрэбiцца кожны зуб. А Пхао з Акелам няхай рыхтуюцца да бою. Я iду лiчыць сабак.

– Гэта смерць! – крыкнуў Вантала i прыўзняўся. – Што можа зрабiць гэткае галышаня супраць рудых сабак? Нават Паласаты i той...

– Ты i праўда чужынец, – адгукнуўся Маўглi. – Але мы яшчэ пагаворым, калi сабакi будуць перабiты. Добрага палявання ўсiм вам!

Ён памчаўся ў цемру, увесь ахоплены шалёнай весялосцю, амаль не гледзячы, куды ступае, i, як i трэба было чакаць, расцягнуўся на ўвесь рост, спатыкнуўшыся аб Каа, якi пiльнаваў аленевую сцежку паблiз ракi.

– Кш-ша! – сярдзiта сказаў Каа. – Хiба можна так тупацець i пляскаць у джунглях, зводзячы на нiшто паляванне ўсёй ночы, ды яшчэ калi дзiчына гэтак хутка бегае?

– Вiна мая, – сказаў Маўглi, падымаючыся на ногi. – Праўда, я шукаў цябе, Пляскатагаловы, але кожны раз, як я цябе бачу, ты становiшся жаўжэйшы i таўсцейшы на даўжыню маёй рукi. Няма другога такога, як ты, ва ўсiх джунглях, о мудры, дужы i прыгожы Каа!

– А куды ж вядзе гэты след? – Голас Каа палагаднеў. – Не мiнула i месяца з таго часу, як адзiн чалавек з нажом кiдаў у мяне камянямi i шыпеў на мяне, як злосны лясны кот, за тое, што я заснуў на адкрытым месцы.

– Ага, i распудзiў аленяў на ўсе чатыры бакi, а Маўглi быў на паляваннi, а Пляскатагаловы зусiм аглух i не чуў, як яму свiсталi, каб ён аслабанiў аленеву сцежку, – спакойна адказаў Маўглi, сядаючы сярод стракатых кольцаў.

– А цяпер гэты чалавек прыходзiць з ласкавымi, лiслiвымi словамi да гэтага ж Пляскатагаловага i кажа яму, што ён мудры, i дужы, i прыгожы, i Пляскатагаловы верыць яму i скручваецца ў кальцо, каб зрабiць зручнае сядзенне для таго, хто кiдаў у яго камянямi... Цяпер табе добра? Хiба Багiра можа гэтак выгодна скруцiцца?

Каа, як звычайна, выгнуўся, нiбы мяккi гамак, пад цяжарам Маўглi. Хлопчык працягнуў у цемры руку, абняў гiбкую, падобную на трос шыю Каа i прыгнуў яго галаву да сябе на плячо, а потым расказаў яму ўсё, што адбылося ў джунглях гэтай ноччу.– Я, можа, i мудры, – сказаў Каа пасля таго, як выслухаў расказ, а што глухi, дык гэта праўда. Iнакш я пачуў бы пхiял. Не дзiва, што траваеды гэтак занепакоiлiся. Колькi ж усяго сабак?

– Я яшчэ не бачыў. Я прыйшоў адразу да цябе. Ты старэйшы за Хатхi. Затое, о Каа, – тут Маўглi закруцiўся ад радасцi, – гэта будзе слаўнае паляванне! Мала хто з нас убачыць новы маладзiк.

– I ты таксама сюды ўмяшаўся? Не забывайся, што ты чалавек. Не забывайся таксама, якая чарада цябе выгнала. Няхай ваўкi ганяюць сабак. Ты чалавек.

– Леташнiя арэхi сталi сёлета чорнай зямлёю, – адказаў Маўглi. – Гэта праўда, што я чалавек, але сёння ноччу я сказаў, што я воўк. Гэта ў мяне ў крывi. Я заклiкаў раку i дрэвы, каб яны запомнiлi мае словы. Я паляўнiчы Вольнага Народа, Каа, i застануся iм, пакуль не сыдуць адсюль сабакi...

– Вольны Народ! – прабурчаў Каа. – Вольныя зладзеi! А ты звязаў сябе смяротным вузлом на ўспамiн аб ваўках, якiя памерлi! Кепскае гэта паляванне!

– Гэта маё Слова, i я ўжо сказаў яго. Дрэвы ведаюць, i ведае рака. Пакуль не сыдуць адсюль сабакi, маё Слова не вернецца да мяне.

– Сшшш! Ад гэтага змяняюцца ўсе сляды. Я думаў узяць цябе з сабою на паўночныя балоты, але Слова – хай сабе нават Слова маленькага голага, безвалосага чалавечка – ёсць Слова. Цяпер i я, Каа, кажу...

– Падумай як след, Пляскатагаловы, каб i табе не звязаць сябе смяротным вузлом. Мне не трэба ад цябе Слова, я i так ведаю...

– Няхай будзе гэтак, – сказаў Каа. – Я не буду даваць Слова. Але што ты думаеш рабiць, калi прыйдуць рудыя сабакi?

– Яны павiнны пераплысцi Вайнгангу. Я хачу сустрэць iх на водмелях, а за мною была б Чарада. Нажом i зубамi мы прымусiлi б iх адступiць унiз па цячэннi ракi i крыху астудзiлi б iм глоткi.

– Гэтыя сабакi не адступаюць, i глоткi iм не астудзiш, – сказаў Каа. Пасля гэтага палявання не будзе больш нi чалавечка, нi ваўчаняцi, застануцца адны голыя косцi.

– Алала! Памiраць дык памiраць! Паляванне будзе сама слаўнае! Але я яшчэ малады i бачыў мала дажджоў! У мяне няма нi мудрасцi, нi сiлы. Ты прыдумаў што-небудзь лепшае, Каа?

– Мне давялося бачыць сотнi i сотнi дажджоў. Перш чым у Хатхi выпалi малочныя бiўнi, я пакiдаў ужо ў пыле доўгi след. Клянуся Першым Яйкам, я старэйшы за многiя дрэвы i бачыў усё, што рабiлася ў джунглях.

– Але такога палявання яшчэ нiколi не было, – сказаў Маўглi. – Нiколi яшчэ рудыя сабакi не станавiлiся нам упоперак дарогi.

– Што ёсць, тое ўжо было. Тое, што будзе, – гэта толькi забыты год, якi вярнуўся назад. Пасядзi спакойна, пакуль я пералiчу мае гады.

Цэлую доўгую гадзiну Маўглi адпачываў сярод кольцаў Каа i забаўляўся з нажом, а Каа, уткнуўшыся нерухомай галавой у зямлю, успамiнаў пра ўсё, што бачыў i даведаўся з таго дня, як вылупiўся з яйка. Вочы яго, здавалася, пагаслi i зрабiлiся падобныя на цьмяныя апалы, i час ад часу ён рэзка торгаў галавой то ўправа, то ўлева, быццам яму снiлася паляванне. Маўглi спакойна драмаў; ён ведаў, што няма нiчога лепшага, чым выспацца перад паляваннем, i прызвычаiўся засынаць у любы час дня i ночы.

Раптам ён адчуў, што цела Каа становiцца таўсцейшым i шырэйшым пад iм, таму што вялiзны ўдаў надзьмуўся, сыкаючы, нiбы меч, калi яго выхоплiваюць са стальных ножнаў.

– Я пабачыў усе мёртвыя часiны, – сказаў урэшце Каа, – i вялiкiя дрэвы, i старых сланоў, i скалы, якiя былi голыя i спiчастыя, перш чым абраслi мохам. Ты яшчэ жывы, чалавечак?

– Месяц толькi што ўзышоў, – сказаў Маўглi. – Я не разумею...

– Кшш! Я зноў Каа. Я ведаю, што часу мiнула няшмат. Зараз мы пойдзем да ракi, i я пакажу табе, што трэба рабiць з сабакамi.

Прамы, як страла, ён павярнуў да галоўнага рэчышча Вайнгангi i кiнуўся ў ваду крыху вышэй плёса, за якiм вiднелася Скала Мiру, а разам з iм кiнуўся ў ваду i Маўглi.

– Не, не плывi сам – я рухаюся хутчэй. На спiну да мяне, Маленькi Брат!

Левай рукой Маўглi абняў Каа за шыю, правую руку моцна прыцiснуў да цела i выцягнуў ногi ў даўжыню. I Каа паплыў супраць цячэння, як умеў плаваць толькi ён адзiн, i струменi бурлiвай вады запенiлiся вакол шыi Маўглi, а яго ногi загайдалiся на хвалi, узнятай слiзготнымi бакамi ўдава. Крыху вышэй Скалы Мiру Вайнганга звужваецца ў цяснiне памiж мармуровых скалаў ад васьмiдзесяцi да ста футаў у вышыню, i вада там шалёна iмчыцца мiж скаламi па вялiкiх i малых камянях. Але Маўглi не думаў пра гэта; не было такой вады на свеце, якой ён спалохаўся б хоць на хвiлiну. Ён глядзеў на скалы па берагах ракi i трывожна нюхаў паветра, у якiм стаяў саладкавата-кiслы пах, вельмi падобны на пах мурашнiку ў спякотны дзень. Ён мiжвольна спусцiўся нiжэй у ваду, выстаўляючы галаву толькi для таго, каб уздыхнуць. Каа стаў на якар, двойчы абкруцiўшы хвост вакол падводнай скалы, i падтрымлiваў Маўглi, а вада iмчалася паўз iх.

– Гэта Месца Смерцi, – сказаў хлопчык. – Чаго мы тут?

– Яны спяць, – сказаў Каа, – Хатхi не саступае з дарогi Паласатаму, але i Хатхi i Паласаты саступаюць з дарогi рудым сабакам. Сабакi ж кажуць, што нiкому не саступяць з дарогi. А каму саступае з дарогi Маленькi Народ Скалаў? Скажы мне, Гаспадар Джунгляў, хто ж у нас сама галоўны?