Текст книги "Вводное слово в искусство перевода"

Автор книги: Николай Дановский

сообщить о нарушении

Текущая страница: 2 (всего у книги 14 страниц)

Глава 1. Лексическое соответствие

Но тем не менее слова существуют, слова являются первичной материей языка. Да и в проблемах перевода имеется «лексическое соответствие», что в общем значит соответствие слов. Как же поступать переводчику? Ведь перескочить через слова, чтобы добраться до смысла и в конечном счете до текста – невозможно. Покажем сущность лексического соответствия на конкретных примерах. Здесь общий методологический подход характеризуется тем, что слово стремятся уразуметь в контексте. Т.е. учитывая, что окончательный смысл слову придают его спутники, слова, находящиеся с данным словом в «локтевой связи», стремятся «выщелочить» этот окончательный смысл, используя контекст. Ну, а если этого контекста нет, то его присовокупляют искусственно, пользуясь своеобразной «вероятностью», диктуемой более широким отрезком изложения, текста и т.п.

Для примера возьмем два русских очень простых слова: «принять» и «выйти». Стоит только взять какое-либо конкретное применение такого слова, и тут же можно легко увидеть, какая странность или даже карикатура получается, если попробовать автоматически при помощи словаря заменять слова. Можно, конечно, взять для этого эксперимента и другие слова. Важно лишь, чтобы такое слово отличалось полисемантичностью. И для переводчика такое слово всегда представляет собой «камень пректновения». Обычно в словарях этим словам уделяется огромное место со множеством пояснений, примеров применения и различным изложением тонкостей, потому что только познакомившись со всем набором значений, которые может принимать такое слово в окружении своих друзей и соседей, можно правильно со знанием дела выбрать для него эквивалент на языке №2, отвечающий данной конкретной обстановке. Но даже представление для пояснений тонкостей этого слова большой «текстовой площади» в словаре не решает проблемы. Польностью перебрать или регламентировать весь диапазон значений и специфики невозможно. Пришлось бы целый том посвятить одному-единственному слову подобного типа. Поэтому многое остается за кадром. И очень трудно человеку, подходящему к слову через словарь, правильно употреблять его в жизни, где традиция внедряется в процессе многолетних упражнений. И поэтому мгновенно коллектив определяет иностранца по неловкому включению слова или слов в предложение, где положено быть не этому или не этим, а другим собратьям. В словарях очень часто перечисляют семейства или гнезда, помечая их цифрами, но и это не исчерпывает всех вариаций.

Итак, мы остановились на слове «принять» (akcepti). В словаре Ожегова даются 16 гнезд для этого слова.

1. Взять даваемое, получить в свое распоряжение:

• Принять подарок – Akcepti donacon;

• Принять радиограмму – Akcepti radiogramon;

• Принять товар – Akcepti (enstokigi, endeponigi) varon;

• Принять по акту дела – Konfirmi per akto la transprenon de funkcioj (de teko, de ofico);

Спокойно принять известие – trankvile reagi al la sciigo;

2. Занять должность, пост:

• Принять пост директора – Ekokupi la postenon de direktoro; enposteniĝi kiel direktoro;

• Принять полк – Iĝi regimentestro; regimentestriĝi; ekestri la regimenton; iĝi komandanto de regimento;

• Принять сан епископа – Episkopiĝi; esti promociita episkopagrade; transiri, supreniri, supriĝi al episkopa grado;

3. Включить в состав, допустить к участию:

• Принять на службу – Enoficigi; akcepti, preni por ofico;

• Принять в университет – Enmatrikuligi en universitaton;

• Принять в свою группу – Anigi al sia grupo;

4. Допустить:

• Принять посла – Akcepti ambasadoron (посетителя – vizitanton);

• Принять гостей – Gastigi (iujn homojn);

Хорошо принять – Gastame regali;

5. Согласиться с чем-либо:

• Принять чей-то совет – Agi laŭ ies konsilo;

• Принять оправдание – Aprezi (taksi, konsideri) senkulpigon ĝusta;

6. Подтвердить, утвердить:

• Принять закон – Leĝigi; konfirmi, dekreti leĝon;

• Принять резолюцию – Rezolucii; baloti por rezolucio;

• Принять проект – Konfirmi projekton;

7. Осуществить:

• Принять решение – Decidi; adopti decidon; alpreni decidon; decidiĝi;

• Принять намерение – Intenci; ekhavi intencon; ekposedi intencon;

• Принять участие – Partopreni;

• Принять присягу: а) принять у кого – Akcepti ĵuron de soldatoj; б) принять кому – Ĵuri soldate; deklari ĵuron;

• Принять оборот – Preni turnon; preni direkton; alpreni direkton;

• Принять меры – Uzi rimedojn; apliki rimedojn;

• Принять обязательства – Ĵuropromesi; sin devontigi; deklari devopromeson; deklari deviĝon; alpreni sindevigon;

• Принять труд – Sin ŝarĝi per la laboro;

8. Стать пожалованным:

• Принять сан – Altgradiĝi en eklezio; pastriĝi; esti promociita eklezia hierarkiano;

• Принять награду – Ricevi rekompencon;

• Принять жалованную грамоту (поместье) – Ricevi honoran ĉarton (bienon);

• Принять подданство – Civitaniĝi; ricevi civitanecon; esti promociita civitano;

9. Приобрести вид, свойство:

• Принять позу – Sin pozigi; pozi; ŝajnigi poze; ekpozi; sin meti en pozon; alpreni pozon;

• Принять вид – Ekhavi aspekton; ŝajnigi aspekte; alpreni aspekton; ŝajnigi sin; ŝajnigi aspekton;

• Принять форму – Akcepti formon; ekhavi formon; okupi formon;

10. Заставить себя сделать, проглотить:

• Принять душ – Sin duŝi; sin superŝpruci subduŝe; sin lavi subduŝe; esti duŝe superverŝata; duŝe lavi sin; plenumi duŝan proceduron;

• Принять ванну – Plenumi akvoproceduron en kuvo; sin bani en kuvo;

• Принять чашу – Akcepti kalikon; eltrinki kalikon;

11. Выпить:

• Принять лекарство – Gluti medikamenton (miksturon, pilolon, pulvoron); trinki miksturon;

12. Считать, полагать:

• Принять за правило – Ekuzi kiel nepran regulon; agi laŭ fiksita regulo (tradicia regulo, reglamento);

• Принять за знакомого – Erare konsideri iun kiel konatulon; trakti iun kiel konatulon; erare vidi en iu konatulon;

• Принять за чистую монету – Preni kiel validan moneron; preni falsaĵon kiel valoron; simplanime ekkredi;

• Принять по достоинству – Aprezi laŭ meritoj; akcepti laŭ indo (merito);

13. Противодействовать:

• Принять в штыки – Renkonti per bajonetoj; renkonti urtike; akre protesti kontraŭ; kontraŭstari kun (per) bajonetoj;

• Принять в дубье – Kontraŭbatali per klaboj kaj bastonoj;

14. Двинуть или двинуться в сторону:

• Принять вправо – Sin movi dekstren;

15. Поняв, повторить:

• Принять сигнал – Konfirmi ricevon de signalo (per ripeto);

16. Взаимодействовать, вступить:

• Принять бой – Iri batale kontraŭ batalo; iri renkonten al batalo; ne eviti batalon; renkonti batale;

• Принять ребенка (младенца) в роддоме – Akuŝigi infanon en akuŝejo;

Второе слово, которое мы решили взять, – «выйти». Если снова обратиться к словарю Ожегова, то в нем указаны следующие семейства или гнезда этого слова:

1. Оставить пределы чего-то.

2. Появиться, оказаться.

3. Израсходоваться, иссякнуть.

4. Получиться, стать, образоваться.

5. Сделаться.

Даже из рассмотрения этих характеристик гнезд легко видеть, насколько различные значения совмещаются в одном этом слове. Но в практике применения это разнообразие куда богаче и значительнее. Это слово часто применяется с предлогами (как типично непереходный глагол).

Вышло без затруднений – Solviĝis sen embarasoj; rezultis sen malfacilaĵoj (penoj); sukcesis sen problemoj;

Выйти в люди – Iĝi renoma homo, estimata persono; atingi gravan postenon en socio;

Выйти в тираж – Amortiziĝi; trafi en liston de ŝuldoelpago, pruntoelpago;

Выйти в отставку – Eksiĝi; eksoficiĝi; pensiuliĝi; demisiiĝi; emeritiĝi; senvalidiĝi;

Выйти в отличники – Esti notita, kiel distingito; konkeri distingon pro laboro (lerno k.t.p.).

Выйти в круг – Eliri en la dancrondon; iri mezen de la dancrondo;

Выйти в стрелку (о колосе) – Ekspikiĝi; gramenaco eligis spikon;

Выйти возле утеса (о тоннеле) – Ekportali ĉe roko (klifo); ricevi eliron ĉe la roko;

Выйти вокруг пня (о грибах) – Aperis, elkreskis (fungoj) ĉirkaŭ arbostumpo;

Выйти вон – Eliri for; foriri; foriĝi;

Вышли впору (сапоги) – Rezultiĝis ĝustamezuraj (botoj); ekkonformiĝis; estis selektitaj laŭ mezuro; konformis laŭ mezuro; konforme (laŭmezure) rezultis;

Выйти для показа – Iris promeni por sin montri;

Выйти для отметки – Sin montri nur ke oni notu (ĉeeston);

Выйти до ветра – Eliri por natura bezono; viziti necesejon, tualeton;

Выйти за угол – Iri postangulen;

Выйти за отметку (об уровне) – Superi markitan (fiksitan) nivelon (limon);

Выйти замуж – Edzinĝi;

Выйти за глаза – Apriore bonrezulti; taŭgi sen bezono kontroli;

Выйти за двоих – Sin anonci sola anstataŭ duopo (ambaŭ);

Выйти за дело – Esti punita pro kulpo; elpaŝi batale pro ĝusta kaŭzo;

Выйти за пределы дозволенного – Transpaŝi limojn de permesito;

Выйти из подчинения – Ĉesi subiĝi; ĉesi subordiĝi; ĉesi obei;

Выйти из народа – Veni (fonti, deveni) el mezo de popolo;

Выйти сухим из воды – Elakviĝi seka; eviti (merititan) punon; resti netuŝita;

Выйти из затруднения – Elrampi el embaraso; majstre venki malfacilaĵojn;

Выйти из рода – Deveni (fonti) el gento; elgenti; deveni; fonti;

Выйти из корня – Blastiĝi el radiko; elkreski el radiko;

Выйти из трубы – Eltubiĝi; eliĝi (elflugi) el tubo;

Выйти из яйца – Eloviĝi; elkoviĝi; elŝeliĝi;

Выйти из берегов – Superakvi bordojn; diluvi bordojn; inundi bordojn; elbordiĝi;

Выйти из границ приличия – Malobservi reglamenton de deco; transpasi limojn de konveno; fari kio ne licas;

Выйти из себя – Ekkoleregi; eliĝi el la haŭto pro kolero; ekscitiĝi; senpacienciĝi; perdi memregon (sintenon);

Выйти из моды – Eksmodiĝi; malmodiĝi; iĝi eksmoda;

Выйти из употребления – Ĉesi esti uzata; maltaŭgiĝi; ĉesi esti aplikata; iĝi neŭzebla;

Выйти из доверия – Perfidi konfidon; elkonfidiĝi;

Выйти из-за туч – Aperi el-post nuboj; montriĝi el malantaŭ nuboj;

Выйти из-за угла – Aperi (veni) el-post angulo;

Выйти из-за леса – Aperi (vidiĝi) super pintoj de arbaro; supreniri arbaron;

Выйти из-под полы – Esti eltirita (elŝoviĝi) el-sub la basko; elsubbaskiĝi;

Выйти из-под надзора – Esti liberigita el-sub observo; finis esti observata (de polico);

Выйти из управляемости – Iĝi nestirebla; perdi stireblecon; eliĝi el stireblo;

Выйти к милой – Rendevui la karulinon; veni al rendevuo;

Выйти к чаю – Veni al te-trinko; veni al vespermanĝo; veni al tea ceremonio; aperi al te-regalo;

Выйти как ни в чем не бывало – Konduti kvazaŭ nenio okazis;

Выходить между строк – Riveliĝi inter linioj;

Вышла размолвка – Okazis kvereleto, malpaciĝo (inter ili);

Выйти на волю – Forlasi malliberejon; liberiĝi el prizono; esti liberigita el prizono;

Выйти на фото – Montriĝi (riceviĝi, produktiĝi) sur foto; esti sukcese fotita; sukcese rezulti (bildiĝi) sur foto;

Выйти на демонстрацию – Ekmarŝi demonstracie;

Выйти на парад – Almarŝi paradon; ekmarŝi parade;

Выйти на смотр – Veni por parada revuo; militparadi;

Выйти на сцену – Aperi sur scenejo; elpaŝi de scenejo; veni al scenejo; sursceniĝi;

Выйти в свет – Esti eldonita; aperi en libromagazeno; esti presita;

Выйти на славу (о празднестве) – Rezulti brile, eminente, glore, perfekte;

Выйти на славу (о хлебе) – Plej prospere bakiĝi; bonege bakiĝi; esti eminente bakita;

Выйти на славу (о молодце) – Knabo iĝis belheroo; junulo prodiĝis;

Выйти на след – Kapti la postsignon; kapti spuron kaj eksekvi ĝin;

Вышел на борьбу – Elpaŝis por lukto; komencis batalon (lukton);

Вышел на бой – Sin ĵetis (lancis, impetis) al batalo; eklancis batalon;

Вышел на проверку – Venis al kontrola nomvokado; venis por esti kontrolata;

Вышло на проверку – Post kontrolo evidentiĝis; kontrolo montris;

Вышло на деле – Efektive (reale) evidentiĝis; efektiviĝis en realo;

Вышло на долю – Sortis; falis fato; ricevis post divido; falis al li sorto;

Вышел на медведя – Iris ĉasi urson; ekluktis kontraŭ urso; ekĉasis urson;

Вышли на лоб (глаза) – Okuloj elorbitiĝis;

Вышел на первый план – Eliris la unuan planon; ekokupis priman planon (antaŭan planon);

Вышел на верную дорогу (из лесу) – Ekpaŝis la ĝustan vojon (el arbaro);

Вышел на верную дорогу (после скитаний по жизни) – Trovis sian ĝustan destinon; ĝuste elektis vivovojon;

Вышло наружу (всё) – Krimo malkovriĝis; artifiko senmaskiĝis; la vero malkovriĝis;

Вышел навстречу – Eliris renkonten; renkontis; faris kompromison; trairis duonvojon renkonten;

Вышел над деревней (месяц) – Ekbrilis (aperis) luno super vilaĝo;

Вышел от тещи – Eliris de la bopatrino;

Вышел от Пакена – Estis produktita de Paken-firmao;

Вышел перед строем – Sin prezentis antaŭ la spaliro (de taĉmento);

Вышло по-хорошему – Finiĝis bonprospere (feliĉe);

Вышла по воду (девица) – Iris al puto (knabino); iris por akvo; eliris por alporti akvon;

Вышел по лестнице на крышу – Supreniris (surgrimpis) tegmenton per ŝtuparo (eskalo);

Вышел по лестнице на улицу – Descendis (malsupreniris) laŭ ŝtuparo al la strato;

Вышел при жилете – Ekpaŝis paradaveste kun veŝto (kun veŝto vestita);

Вышел с козыря – Ekatutis; metis atutan karton;

Вышел с насморком – Iris eksteren kun nazkataro; foriris el hejmo ĉe malvarmumo;

Вышел с черного хода – Foriris laŭ malparada eliro; malaperis per malantaŭa pordo;

Вышел через коридор – Trairis eksteren laŭ koridoro;

Вышел срок – Finiĝis tempolimo;

Вышел недотепа – Elkreskis ŝlemilo; iĝis plumpa gapulo;

Вышел хороший врач (из него) – Li atingis nivelon de bona kuracisto; li bone renomiĝis kiel kuracisto;

Вышла задача – Problemo solviĝis, estis ĝuste (korekte) solvita; estis trovita ĝusta solvo de tasko;

Вышел пасьянс – Paciencludo bonsolviĝis, bone rezultis;

Пасьянс не вышел – Paciencludo fiaskis;

Вышел хороший костюм – Finrezultis bona kostumo; la kostumo iĝis bone tajlorita;

Вышел ему выигрышный билет – Trafis al li gajna bileto;

Вышел камуфляж – Rezultis miso (malagrablaĵo); falis vea surprizo;

Вышел ему реприманд – Finiĝis la afero por li per skoldo (riproĉo);

Вышла газета – Aperis ĵurnalo; estis eldonita (ellasita) ĵurnalo;

Вышел пшик – Rezultis fiasko;

Вышел сахар (весь) – Estas konsumita tuta sukero;

Вышла ему козырная карта – Kunmetiĝis (falis, trafis) ĉe li atutaj kartoj;

Вышел в сад – Li eliris en ĝardenon;

Вышел в море (корабль) – Ŝipo navigis en la maron;

Вышел крепким (чай) – Teo infuziĝis forta; (мальчик) – Knabo elkreskis forta;

Вышел учителем – En instituto li ricevis gradon de instruisto; rezultis al li iĝi instruisto;

Вышло ему боком – Tio finiĝis al li dolore (fiaske, katastrofe); rezulto por li iĝis aĉa;

Не вышел лицом – Vizaĝo lia estis malbela;

Вышел скверно на фото – Fuŝe montriĝis sur foto; foto kripliĝis;

Вышел первым экраном – Aperis sur ĉefaj ekranoj; estis demonstrita unuaekrane;

Вышло ему атаманить (батрачить, стать капитаном) – Sortis al li atamani, kamplabori ĉe bienulo, kapitani;

Вышло ему принять удар – Li estis destinita ricevi la frapon;

Выходит, он не виноват – Sekve, li estas senkulpa.

Из всего этого видно, что одно русское слово может служить в большом количестве случаев и ситуаций. Следовательно, здесь уже ощутимо начинается та особенность перевода, которую можно выразить правилом «нельзя переводить слова». Нужно очень хорошо понять, о чем идет речь в данной ситуации. Только поняв полностью смысл и ориентируясь в излагаемой ситуации, можно сделать правильный выбор необходимых выразительных средств. Решение о пригодности лексических средств дает смысл, который может быть, как оказывается, совершенно различным при использовании одних и тех же слов. Здесь выступают на сцену «локтевые связи» между словами, которые и дают окончательный смысл данному слову или в каком-то направлении меняют его оттенок. Всё это хорошо известные особенности лексического соответствия в теории перевода. Здесь необходимо лишь уточнить особенности этого соответствия. Искомое слово, которое должно удовлетворить требованиям данного смысла, связано со своими спутниками целым рядом «нитей сродства» (смысловой, материальной, стилевой, образной, ритмической, звуковой и др.). И только при способности подбираемого слова соединить все эти нити, проходящие через него (через данное слово), можно считать задачу выполненной и слово приемлемым.

Несколько конкретных примеров лексического соответствия

В наших примерах попытаемся представить некоторые случаи, которые часто создают «камень преткновения» для начинающего переводчика. В русском языке есть несколько слов, звучащих или одинаково или близко между собой, которые приходится при переводе уточнять на основании локтевых связей. В первую очередь это группа слов «сам—самый»:

Это тот же самый человек. Tio estas la sama homo.

Это самый лучший человек. Tio estas la plej bona homo.

Он сам это подтвердил. Li mem tion konfirmis.

Он пришел сам (один, без сына). Li venis sola.

В самом деле. Efektive.

У самого берега. Ĉe la bordo mem.

У него урожай сам-пят. Li ricevis kvinoblan rikolton.

Во вторую очередь – это русское слово «и». У него тоже несколько значений:

Брат и сестра. Frato kaj fratino.

Вы пойдете в лес, и я с вами. Vi iros en arbaron, mi ankaŭ iros kun vi.

Он так и начал свою речь. Ĝuste tiel li komencis sian paroladon.

И рада бы душа в рай, да грехи не пускают. Ĝojus la animo trafi en paradizon, sed pekoj ne lasas.

И без тебя с тобой. Kun vi eĉ sen vi.

И я с вами согласен. Mi ankaŭ konsentas kun vi.

И как он умел рассказывать! Mirinde, kiel li povis rakonti!

И поехал бы, да времени нет. Nepre mi veturus, sed mankas tempo.

И сам не рад. Eĉ mem ne ĝojas.

Не могу и подумать об этом. Eĉ pensi pri tio mi ne povas.

Не только поет, но и танцует. Ne nur (sole) kantas, sed ankaŭ dancas.

О нем и говорят. Ĝuste pri li oni parolas.

И, полно! Ve, sufiĉas! Nu, vane! Fino, lasu!

Ну и наделал же! Jen fiaĵon produktis.

Так и не кончил. Tiel, bedaŭrinde, li ne finis.

Следующие три слова – «едва», «хотя» и «за» в различных сочетаниях проявляют свои «коварные замашки».

Он едва коснулся двери, как она открылась. Apenaŭ li tuŝis la pordon, ĝi tuj malfermiĝis.

Едва он встал, сейчас же за работу. Apenaŭ li leviĝis, tuj ek al laboro!

Едва ли верно то, что вы говорите. Dubindas, ĉu estas vera tio, kion vi diras.

Хотя читает много, но знает мало. Kvankam legas multe, sed scias malmulte.

Хотя бы один раз еще побывать там. Almenaŭ unu fojon ankoraŭ bonŝancu viziti tiun lokon.

За то, что он сделал, будет наказан. Pro tio, kion li faris, li estos punita.

Зато сердце у него доброе. Kompense li havas bonan koron.

Далее будут взяты самые разнообразные примеры для того, чтобы наиболее выпукло показать основную суть лексического соответствия, единое содержание, выражаемое одинаковыми и неодинаковыми словами.

Тары-бары-растабары (вариант: тары-бары-пустые амбары). Смысл: «пустая болтовня, бесполезная и бестолковая». Варианты перевода: Konversacio sen senco, sen scio. Ĉebarila babilo pri lila kamomilo. Longa parolo pri rolo de lolo.

Ни пуха, ни пера! Смысл: «желаю удачи!» Prosperon (sukceson, progreson) facilflugann plume-lanugan!

Авось да небось! Eble-subite-dubeevite! Eble-hazarde-bonŝance-bonfarte!

Без нажима (без педалирования). Sen altruda elmontro de aŭtora intenco. Sen altrudo per kruda aludo.

Болеть душой за… Zeloti pri… Enmeti animon por sukceso.

Болельщик. Zeloto. Kunemocia sportspektanto. Kunsufera sport-spektanto. Sporta kunsuferulo.

Баснословная цена. Fable-neprobable alta prezo. Fable alta prezo-salto.

Бросить тень. Ĵeti ombron de firenomo je honesta homo.

Березовая каша. Regalo per betula vergaro.

Бить наотмашь. Bati larĝsvinge (vastsvinge).

Благим матом. Kriaĉi senŝtope. Stride kriaĉi kvazaŭ buĉate.

В полном смысле слова. En plena senco (porto) de la vorto.

В согласии с духом и буквой. Laŭ skribito kaj spirito. Laŭ vorto kaj forto. Laŭ litero kaj esenco. Laŭ la realo kaj materialo.

Валом валит. Multas-tumultas (la venanta popolo). Svarme-svarmas.

Встреча в верхах. Supranivela renkonto. Pintnivela renkonto. Renkonto de ŝtatestroj.

Вот-вот. Tuje. Venontmomente. Surlime de. Jen-jen.

В разгаре. En disblovo. En disfloro. En arda brulo. En sino de kulmino.

Взять в толк. Kapti esencon de la senco.

Воздушные замки. Aeraj palacoj.

В мгновенье ока. Kun rapideco de lumo. Fulmrapide.

Взрыв смеха. Eksplodo de rido.

Везде и всюду. Ĉiuvoje-ĉiusojle. Ĉiuvoje-ĉiustrate. Ĉiukampe-ĉiuroke.

В пух и прах. Disperso kaj disblovo. En cindron kaj polvon.

Во весь опор. Plengase. Plenvapore.

Вверх тормашками. Piede-super-verte.

В том-то и дело. Ĝuste en tio esenco (kerno, ĉefa punkto, la gravaĵo)

Вот я и решил. Jen ĝuste pro tio mi decidis.

Вокруг да около. Rondsence-cirkonference. Rondkure-ĉirkaŭire. Rondpaŝe-ĉirkaŭsalte.

Горькая ирония. Koroda ironio. Amara ironio. Maldolĉa ironio. Dolora ironio.

Горячая пора. Arda sezono. Urĝa tempo. Urĝage. Varmega dumo.

Грудь колесом! Bruston parade eligu rade! Elstarigu ripojn rade!

Гвоздь сезона. Najlo de l' sezono.

Где-где (а в море достаточно). Ie povas esti aliel (sed en maro sufiĉas). Ie eblas alio (sed en maro plenas).

Дистанция огромного размера. Distanco de vasta spaco. Distanco de ega bilanco.

Диву даться. Sub miro sen spiro. Senspiro pro miro kaj admiro.

Дело дошло до того, что… La afero ĝisis… La afero alnivelis…

Долгоиграющая пластинка. Mikrokanala disko.

Держись покрепче! Tenu vin firme (forte, fide)! Kiom eble plej kroĉe!

Далеко не везде. Tute ne ĉie. Malproksime de tio, ke estu ĉie.

До нитки (промок). Pluvo ĝisis ĉiun fibron.

До мозга костей. Ĝis medolo.

Еле-еле (душа в теле). Apenaŭ-sin-teno je vivofadeno. Plej ete.

Еще бы! Kaj kiel aliel? Nur tio mankus! Certe! Sendube!

Ждать гораздо большего. Atendi multeplion.

Заводила. Iniciatulo.

Завиральные идеи. Absurdaj ideoj. Piede-super-nuboj-starantaj ideoj.

Загвоздка. Stumbligilo.

Зажимщик критики. Tenajlisto de kritiko. Tenajlulo fanatika por kritiko.

Заковыристый. Embarasa. Ruze kunmetita. Perplekseska. Paraboleska. Mallapidareska.

Затрапезный. Ĉiutaga. Ĝis-forfroto-uzita. Maloriginala.

За каменной стеной. Sub sekura protekto.

Замок на песке. Palaco sur sablo.

И бровью не ведет. Eĉ sen movo de brovo. Eĉ neniu movo de brovo.

Изюминка. Fajrero de spirito. Fajrero de viglo. Fajrero de karaktero. Fajrero de virineca ĉarmo.

И как тут не… Ĉu oni povas ne… Ĉu oni aŭdacus (kuraĝus, kapablus) ne…

Камень преткновения. Stumbliga ŝtono. Bara ŝtono. Ŝtono de kontraŭpuŝo.

Как сыр в масле. Kiel fromaĝo en butero.

Как две капли воды. Kiel du akvogutoj. Kiel du pizeroj. Kkiel sono kaj eĥo.

Кипят страсти. Bolas pasioj.

Кипеть событиями. Bolas eventoj. Svarme pasias eventoj. Remburite per eventoj.

Как перекати-поле. Kiel salsolo laŭ venta volo. Vage ruliĝas kiel salsolo trans lolo. Ruliĝas kiel salsolo sub blovo de eolo.

Короче говоря. Unuvorte. Koncize dirante. Koncizadire. Resume.

Львиная доля. Leona ono. Ono de leono.

Ловкач. Fraŭda lertulo.

Лихач. Ventokapa ŝoforo. Ŝoforo-malobservanto de signaloj. Neglektsignala fuŝ-ŝoforo.

Мороз по коже. Frosto surhaŭta. Formikoj surhaŭtaj. Nokaŭto-sur-haŭto.

Молочные реки, кисельные берега. Laktaj riveroj, kiselaj bordoj.

Миндальничать. Prude teneri. Timo de ago. Neprudentaj mol-agoj.

Нет нужды. Ne estas neceso. Mankas bezono. Ne necesas. Superfluas.

Ни сучка, ни задоринки. Senaspre-senrajpe. Sendorne-senborne. Senkorode-senaspre. Sennajle-senfajle.

Неувязки и недоработки. Neperfektaĵoj kaj fuŝagordoj. Fuŝagoj kaj misĝustigoj. Aĉaj kunlaĉoj. Fuŝfaktaj kontaktoj. Sentaktaj fuŝaktoj. Klaĉaj kunlaĉoj. Malakordoj misordaj.

Ни шатко, ни валко. Rampaprogrese-etsukcese.

Непочатый край. Virga novalo. Virge fekunda grundo. Netuŝita civito. Netuŝita tero ermita. Netuŝita edeno spirita. Netuŝita aero evita. Netuŝita granito. Netuŝita grundo mita. Netuŝita heredito. Netuŝita intermito.

Ни-ни. Nul-nule.

На месте преступления. Dum krimago mem. Ĉe viktimo de ĵusa krimo. Ĉe la loko de krimo farata. Dum krima faro.

Наличие доброй воли с обеих сторон. Ekzisto de bona volo ambaŭflanke. Ĉeesto de bona volo ambaŭparte.

На подножном корму. Vivado per neperlaboritaj bonoj. Vivi per manĝo de subpieda furaĝo.

Носить на руках. Ame porti surbrake.

Наобум. Subite-senmedite. Senpripense. Subite kvazaŭ frap-okcipite.

На пятки наступать. Trafi kalkanojn de antaŭkuranto. Trafi kalkanojn de atingato dum vetkuro.

Невзначай. Eksterdezire. Surpriz-hazarde. Senintence.

Невпроворот. Ŝarĝo super eblecoj. Netrafarebla laborpleno. Amasiĝo de laboroj super homaj kapabloj.

Навылет. Traen.

Ни зги. Nula videblo. Neniu videblo. Sen spureto de videblo.

Ни с того ни с сего. Nek pro kaŭzo, nek pro klaŭzo. Nek pro tio, nek pro alio. Nek de tio, nek de alio. Nek pro genio, nek pro nenio.

На седьмом небе. Sur la sepa ĉielo.

На запятках. Sur lakea loko.

Ну и натворил! Jen kian aĉon faris!

Наяривает. Kaskadi (sinforgese) per sonoj, piruetoj, ĵonglaĵoj.

Открыть новую страницу в летописи. Malkovri (malfermi, foliumi) novan paĝon en la analo.

Озарение творца. Ekkonscio de kregenio. Epifanio de kreanto.

Очертя голову. En nebremsebla elano. Kun stoika aŭdaco. En senretreta impeto. Sinĵete-impete.

Перебои с… Malregulaĵoj (paŭzoj, misoj, interrompoj, intermitoj, fuŝado) en livero (fluo, procedo)…

Погорел. Fiaskis. Malprosperis. Bankrotis.

По первому зову. Laŭ unua alvoko. Laŭ unua signalo. Laŭ alvoka sono de trumpeto (tamburo).

По сути дела. Laŭ esenco de scienco. Laŭ vero de afero. Laŭ artikolo de interpolo. Laŭ realo de materialo. Laŭ litero (karaktero, konsidero) de l' afero. Laŭ esenco (kerno) de la afero.

По необходимости, а не от души. Laŭ bezono, sed ne impono. Laŭ igo, sed ne anima inklino. Laŭ determino, sed ne anima inklino.

По пути. Laŭ vojo. Laŭvoje. Samvoje. Samdirekte. Oportunavoje por ambaŭ (ĉiuj). Vojo, akceptebla por kelkaj. Vojoj, irotaj de opoj.

Проще простого. Pli simpla ol simplo. Pli simpla ol pomo. Pli simpla ol samovaro.

Принять в штыки. Renkonti urtike. Akcepti histrike per bajonetoj.

Пруд пруди. Dense-intense. Mile-defile. Abunde-fekunde. Gige-dige.

Повести бровью. Ekmovo per brovo. Mieni per brovo.

Прохлаждаться. Dolĉe farnienti. Malhaste prokraste. Atende-kontente.

Полно! Sufiĉas! Plu ne necesas! Ne plu!

Речь идет о… Temas pri…

Рытвины и ухабы. Kavoj kaj buloj. Fendoj kaj faŭkoj. Truoj kaj stumpoj. Blokoj kaj ŝokoj. Breĉoj kaj faŭkoj. Tuberoj kaj kavoj. Ravenoj kaj blokaj terenoj.

Рука об руку. Paralele kun… Brak-ĉe-brake kun… Man-en-mane kun…

Разбить наголову. Frakasavenke disbati. Frakase venki.

Сорвал. Fiaskigis. Malprosperigis. Malsukcesigis. Malaranĝis.

След в след. Sekvi laŭspure.

Сплошь и рядом. Malrare kaj are. Ofte kaj ope. Ĉiuloke-ĉiutempe. Apude kaj fore.

Сноровисто. Elanalerte. Lertakapable. Certe-lerte. Lerte-majstre.

Склоняться к мысли. Inklini al la penso. Adheri al la penso (ideo). Aliĝi al penso.

Сыграть на… Gajne ekludi (elludi) ion. Fari prosperan finon al… per…

Семенить ногами. Altfrenvenca movo per piedoj. Altfrekvenca paŝado.

Стоять на своем. Defendi sian pozicion. Firme adheri sian vorton (diron, proponon). Insiste pledi por sia pozicio. Obstine adheri propran vidpunkton.

С кандачка. Menssalte-pensfalte. Elpafi proponon de rezono histriona.

С грехом пополам. Pene-svene.

Скрипят перьями. Knaras per plumoj.

Слово за слово. Vorto vokis vorton. Vorto kroĉis vorton. Vorto tiris vorton. Vorto ĉenis vorton. Vorto sekvis vorton.

С бухты-барахты. De vorto-lukto barakta. De senca-lukto-barakta. De logiko-lukta barakto. De penso-lukta barakto.

Тут как тут. Venis pli baldaŭ ol oni atendis. Surprize li jam estis tie. Aperis, kiel falis de ĉielo. Tuje venis. Surprize aperis.

Точь-в-точь. Strek-streke. Punkt-punkte. Strikt-strikte.

Трах-тарарах. Frap-tra-frapar'. Frap-bru-triktrak'. Krak-tra-krak'.

Твердый как булат. Duro kiel silika naturo. Malmola kiel ŝtalo. Malmola kiel dura alojo.

Туда-сюда. Tien-reen.

Так-сяк. Tiel-aliel.

То да это. Tio-plio-alio.

То да сё. Tio-alio. Tio kaj jeno. Jeno kaj diveno.

То-то и оно. Ĝuste en tio estas la kerni (esenco, ĉefaĵo, plej grava punkto).

То и дело. Oftas egalpaŭze (kun regulaj paŭzoj, intermitoj).

То же, что и… La samo, kio (kiel)…

То ли дело … Kiel estus ĝue… Kiel estus ĉarme (agrable, bone, rave)…

Узы дружбы. Amikaj ligoj.

Умиляться до слёз. Ekzalti ĝis larmoj (senhaltaj).

У разбитого корыта. Reveni ronde al mizera komenco. Ĉe la fendita trogo. Fali en fino en primitivan mizeron. Fali en fino en mizeron de origino. Fino per komenca ruino.

Формула, лишенная конкретного содержания. Sentenco sen konkreta senco. Formulo, senigita de konkreta enhavo.

Фигли-мигли. Malicaj sagacoj. Afablaj fraŭdoj. Flataj friponaĵoj.

Царит дух взаимопонимания и доверия. Dominas (regas) la spirito de interkompreno kaj reciproka fido (konfido).

Что толку? Kie estas enhavo? Kie estas senco? Forestas senco. Estas sensence.

Чистить перышки. Purigi plumojn (antaŭ parado, revuo). Sin beligi antaŭ alveno de atendataj gastoj.

Что есть духу. Plenspire. Plenvapore. Plengase. Tutaforte. Tutapotence.

Шпарит. Impetas plenpove. Impetas kun plena rapido.

Яблоко раздора. Pomo de kontesto.