Текст книги "Ogniem i mieczem, tom drugi"
Автор книги: Henryk Sienkiewicz
Жанр:
Историческая проза
сообщить о нарушении
Текущая страница: 33 (всего у книги 33 страниц)
Piławce – wieś w centralnej części Ukrainy, ok. 30 km na płd. wschód od Konstantynowa; miejsce klęski wojsk polskich w starciu z Kozakami i Tatarami (1648).
mołojec (ukr.) – młody, dzielny mężczyzna, zuch; Kozak.
towarzysz – rycerz, szlachcic.
sam (starop.) – tutaj.
delia – rodzaj płaszcza.
siła (starop.) – dużo, wiele.
lubo (daw.) – chociaż.
kusztyk a. kulawka – kieliszek bez nóżki, z którego trzeba wypić od razu całą zawartość.
Benedico vos, in nomine Patris et Filii, et Spiritus sancti (łac.) – błogosławię wam, w imię Ojca i Syna, i Ducha świętego.
korab (daw.) – okręt, statek.
kupy swawolne – oddziały nieprzyjacielskie, które odłączyły się od swojej armii.
Tarnopol – miasto w zach. części Ukrainy, ok. 110 km na wschód od Lwowa.
Krzywonos, Maksym (ukr. Krywonis, zm. 1648) – jeden z przywódców powstania Chmielnickiego, brał udział w bitwach pod Korsuniem i pod Piławcami, zdobył Bar, Krzemieniec i Połonne oraz Wysoki Zamek we Lwowie, gdzie zmarł kilka dni po bitwie.
kulbaczyć – siodłać.
Bar – miasto i twierdza w środkowo-zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Rów, ok. 100 km na płn. wschód od Kamieńca Podolskiego, 60 km na zachód od Winnicy.
siła (starop.) – dużo, wiele.
Płoskirów (dziś: Chmielnicki) – miasto w zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Boh, w połowie drogi między Tarnopolem a Winnicą, ok. 25 km na północ od Jarmoliniec.
Jampol (w obwodzie winnickim) – miasto w płd.-zach. części Ukrainy, położone w jarze na lewym brzegu Dniestru (dziś przy granicy z Mołdawią), w XVII w. lokalny ośrodek handlowy.
czambuł (z tur.) – zagon, oddział tatarski.
siła (starop.) – dużo, wiele.
kulbaczyć – siodłać.
ab ovo (łac.: od jaja) – od początku.
piernacz – buława pułkownikowska kozacka, pełniąca także funkcję listu żelaznego, przepustki.
towarzyszów – dziś popr. forma D. lm: towarzyszy.
vulpes astuta (łac.) – chytry lis.
Jahorlik – miasteczko i stanica wojskowa u ujścia rzeki Jahorlik do Dniestru, ok. 150 km na płd. od Bracławia, wówczas przy granicy z Mołdawią i Turcją, dziś na terenie Mołdawii.
czambuł (z tur. czapuł: zagon) – oddział tatarski, dokonujący najazdów w głębi terytorium przeciwnika, w celu odwrócenia jego uwagi od działań sił głównych.
pajuków – zbrojny służący, lokaj.
kulbaka – wysokie siodło.
petercyment (daw.) – wino hiszpańskie.
żołnierzów – dziś popr. forma D. lm: żołnierzy.
czaus – urzędnik, wysłannik.
hufnal – gwóźdź.
rankor (daw.) – uraza, gniew.
foryś – konny pachołek, pomocnik stangreta.
kupić się (daw.) – zbierać się, gromadzić się (por. skupić się).
Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) – miasto na środkowej Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, jedna z najdalej wysuniętych twierdz Rzeczypospolitej.
rezun (ukr.) – siepacz, zabijaka.
wolentarz – ochotnik, wolontariusz.
Zasławski-Ostrogski, Władysław Dominik (1618–1656) – książę, koniuszy wielki koronny i starosta łucki, jeden z najbogatszych magnatów Korony.
mołojec (ukr.) – młody, dzielny mężczyzna; zuch; Kozak.
świta – płaszcz, kurtka.
Kisiel, Adam herbu Kisiel (1600–1653) – wojewoda bracławski i kijowski, pan na Brusiłowie i Huszczy, ostatni prawosławny senator Rzeczypospolitej, negocjował z Kozakami podczas powstań Pawluka i Chmielnickiego.
Lude, spasajtes (z ukr.) – ludzie, ratujcie się.
Nemezis (mit. gr.) – bogini zemsty.
Piławce – wieś w centralnej części Ukrainy, ok. 30 km na płd. wschód od Konstantynowa; miejsce klęski wojsk polskich w starciu z Kozakami i Tatarami (1648).
Te Deum ludamus (łac.) – Ciebie Boga wysławiamy; początkowe słowa uroczystego hymnu dziękczynnego.
państwo łubniańskie – posiadłości książęce, okolica Łubniów; Łubnie – miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich.
