Текст книги "The Oxford Book of Latin Verse: From the Earliest Fragments to the End of the Vth Century A.D. "

Автор книги: H. Garrod

сообщить о нарушении

Текущая страница: 13 (всего у книги 24 страниц)

cum prece turicremis sum uenerata sacris;

saepe, uidens uentos caelo pelagoque fauentis,

ipsa mihi dixi 'si ualet ille, uenit';

denique fidus amor, quidquid properantibus obstat,

finxit, et ad causas ingeniosa fui.

at tu lentus abes, nec te iurata reducunt

numina, nec nostro motus amore redis.

Demophoon, uentis et uerba et uela dedisti:

uela queror reditu, uerba carere fide.

dic mihi, quid feci, nisi non sapienter amaui?

crimine te potui demeruisse meo.

unum in me scelus est, quod te, scelerate, recepi,

sed scelus hoc meriti pondus et instar habet.

iura, fides ubi nunc commissaque dextera dextrae,

quique erat in falso plurimus ore deus?

promissus socios ubi nunc Hymenaeus in annos,

qui mihi coniugii sponsor et obses erat?

per mare, quod totum uentis agitatur et undis,

per quod saepe ieras, per quod iturus eras,

perque tuum mihi iurasti, nisi fictus et illest,

concita qui uentis aequora mulcet, auum,

per Venerem nimiumque mihi facientia tela,

altera tela arcus, altera tela facis,

Iunonemque, toris quae praesidet alma maritis,

et per taediferae mystica sacra deae:

si de tot laesis sua numina quisque deorum

uindicet, in poenas non satis unus eris.

at laceras etiam puppis furiosa refeci,

ut, qua desererer, firma carina foret,

remigiumque dedi, quod me fugiturus haberes:

heu! patior telis uulnera facta meis!

credidimus blandis, quorum tibi copia, uerbis,

credidimus generi nominibusque tuis,

credidimus lacrimis: an et hae simulare docentur?

hae quoque habent artis, quaque iubentur, eunt?

dis quoque credidimus. quo iam tot pignora nobis?

parte satis potui qualibet inde capi.

nec moueor, quod te iuui portuque locoque:

(debuit haec meriti summa fuisse mei!)

turpiter hospitium lecto cumulasse iugali

paenitet et lateri conseruisse latus.

quae fuit ante illam, mallem suprema fuisset

nox mihi, dum potui Phyllis honesta mori.

speraui melius, quia me meruisse putaui:

quaecumque ex merito spes uenit, aequa uenit.

fallere credentem non est operosa puellam

gloria: simplicitas digna fauore fuit.

sum decepta tuis et amans et femina uerbis:

di faciant, laudis summa sit ista tuae,

inter et Aegidas, media statuaris in urbe,

magnificus titulis stet pater ante suis;

cum fuerit Sciron lectus toruusque Procrustes

et Sinis et tauri mixtaque forma uiri

et domitae bello Thebae fusique bimembres

et pulsata nigri regia caeca die,

hoc tua post illos titulo signetur imago:

'hic est, cuius amans hospita capta dolost.'

de tanta rerum turba factisque parentis

sedit in ingenio Cressa relicta tuo;

quod solum excusat, solum miraris in illo

heredem patriae, perfide, fraudis agis.

illa (nec inuideo) fruitur meliore marito

inque capistratis tigribus alta sedet,

at mea despecti fugiunt conubia Thraces,

quod ferar externum praeposuisse meis,

atque aliquis 'iam nunc doctas eat' inquit 'Athenas:

armiferam Thracen qui regat, alter erit.

exitus acta probat'. careat successibus, opto,

quisquis ab euentu facta notanda putat;

at si nostra tuo spumescant aequora remo,

iam mihi, iam dicar consuluisse meis.

sed neque consului, nec te mea regia tanget

fessaque Bistonia membra lauabis aqua.

illa meis oculis species abeuntis inhaeret,

cum premeret portus classis itura meos:

ausus es amplecti colloque infusus amantis

oscula per longas iungere pressa moras,

cumque tuis lacrimis lacrimas confundere nostras,

quodque foret uelis aura secunda, queri,

et mihi discedens suprema dicere uoce:

'Phylli, fac exspectes Demophoonta tuum!'

exspectem, qui me numquam uisurus abisti?

exspectem pelago uela negata meo?

et tamen exspecto, redeas modo serus amanti,

ut tua sit solo tempore lapsa fides!

quid precor infelix? te iam tenet altera coniunx

forsitan et, nobis qui male fauit, Amor,

atque tibi excidimus: nullam, puto, Phyllida nosti;

ei mihi, si, quae sim Phyllis et unde, rogas,

quae tibi, Demophoon, longis erroribus acto

Threicios portus hospitiumque dedi,

cuius opes auxere meae, cui diues egenti

munera multa dedi, multa datura fui;

quae tibi subieci latissima regna Lycurgi,

nomine femineo uix satis apta regi,

qua patet umbrosum Rhodope glacialis ad Haemum,

et sacer admissas exigit Hebrus aquas,

cui mea uirginitas auibus libata sinistris

castaque fallaci zona recincta manu!

pronuba Tisiphone thalamis ululauit in illis,

et cecinit maestum deuia carmen auis;

adfuit Allecto breuibus torquata colubris,

suntque sepulcrali lumina mota face.

maesta tamen scopulos fruticosaque litora calco;

quaque patent oculis litora lata meis,

siue die laxatur humus, seu frigida lucent

sidera, prospicio, quis freta uentus agat,

et quaecumque procul uenientia lintea uidi,

protinus illa meos auguror esse deos;

in freta procurro, uix me retinentibus undis,

mobile qua primas porrigit aequor aquas;

quo magis accedunt, minus et minus utilis adsto:

linquor et ancillis excipienda cado.

est sinus, adductos modice falcatus in arcus;

ultima praerupta cornua mole rigent:

hinc mihi suppositas inmittere corpus in undas

mens fuit et, quoniam fallere pergis, erit.

ad tua me fluctus proiectam litora portent,

occurramque oculis intumulata tuis,

duritia ferrum ut superes adamantaque teque,

'non tibi sic' dices 'Phylli, sequendus eram'.

saepe uenenorum sitis est mihi, saepe cruenta

traiectam gladio morte perire iuuat;

colla quoque, infidis quia se nectenda lacertis

praebuerunt, laqueis inplicuisse iuuat.

stat nece matura tenerum pensare pudorem;

in necis electu parua futura morast.

inscribere meo causa inuidiosa sepulcro;

aut hoc aut simili carmine notus eris:

'Phyllida Demophoon leto dedit hospes amantem:

ille necis causam praebuit, ipsa manum.'

217. Elegy on the Death of Tibullus

MEMNONA si mater, mater plorauit Achillem,

et tangunt magnas tristia fata deas,

flebilis indignos, Elegea, solue capillos!

a! nimis ex uero nunc tibi nomen erit:

ille tui uates operis, tua fama, Tibullus

ardet in exstructo, corpus inane, rogo.

ecce, puer Veneris fert euersamque pharetram

et fractos arcus et sine luce facem;

adspice, demissis ut eat miserabilis alis

pectoraque infesta tundat aperta manu;

excipiunt lacrimas sparsi per colla capilli,

oraque singultu concutiente sonant:

fratris in Aeneae sic illum funere dicunt

egressum tectis, pulcher Iule, tuis;

nec minus est confusa Venus moriente Tibullo

quam iuueni rupit cum ferus inguen aper.

at sacri uates et diuum cura uocamur;

sunt etiam qui nos numen habere putent.

scilicet omne sacrum mors inportuna profanat,

omnibus obscuras inicit illa manus!

quid pater Ismario, quid mater, profuit Orpheo?

carmine quid uictas obstipuisse feras?

'aelinon' in siluis idem pater 'aelinon!' altis

dicitur inuita concinuisse lyra;

adice Maeoniden, a quo ceu fonte perenni

uatum Pieriis ora rigantur aquis;

hunc quoque summa dies nigro submersit Auerno.

defugiunt auidos carmina sola rogos:

durat, opus uatum, Troiani fama laboris

tardaque nocturno tela retexta dolo.

sic Nemesis longum, sic Delia nomen habebunt,

altera cura recens, altera primus amor.

quid uos sacra iuuant? quid nunc Aegyptia prosunt

sistra? quid in uacuo secubuisse toro?

cum rapiunt mala fata bonos (ignoscite fasso!),

sollicitor nullos esse putare deos.

uiue pius: moriere; pius cole sacra: colentem

mors grauis a templis in caua busta trahet;

carminibus confide bonis: iacet, ecce, Tibullus;

uix manet e toto parua quod urna capit.

tene, sacer uates, flammae rapuere rogales

pectoribus pasci nec timuere tuis?

aurea sanctorum potuissent templa deorum

urere, quae tantum sustinuere nefas.

auertit uultus Erycis quae possidet arces:

sunt quoque qui lacrimas continuisse negant.

sed tamen hoc melius quam si Phaeacia tellus

ignotum uili supposuisset humo:

hinc certe grauidos fugientis pressit ocellos

mater et in cineres ultima dona tulit;

hinc soror in partem misera cum matre doloris

uenit inornatas dilaniata comas,

cumque tuis sua iunxerunt Nemesisque priorque

oscula nec solos destituere rogos.

Delia descendens 'felicius' inquit 'amata

sum tibi: uixisti, dum tuus ignis eram'.

cui Nemesis 'quid' ait 'tibi sunt mea damna dolori?

me tenuit moriens deficiente manu'.

si tamen e nobis aliquid nisi nomen et umbra

restat, in Elysia ualle Tibullus erit:

obuius huic uenias hedera iuuenalia cinctus

tempora cum Caluo, docte Catulle, tuo;

tu quoque, si falsumst temerati crimen amici,

sanguinis atque animae prodige Galle tuae.

his comes umbra tuast; siquast modo corporis umbra,

auxisti numeros, culte Tibulle, pios.

ossa quieta, precor, tuta requiescite in urna,

et sit humus cineri non onerosa tuo!

218. A Friend in Need

O MIHI post nullos umquam memorande sodalis,

O cui praecipue sors mea uisa sua est,

attonitum qui me, memini, carissime, primus

ausus es adloquio sustinuisse tuo,

qui mihi consilium uiuendi mite dedisti,

cum foret in misero pectore mortis amor,

scis bene, cui dicam, positis pro nomine signis,

officium nec te fallit, amice, tuum.

haec mihi semper erunt imis infixa medullis,

perpetuusque animae debitor huius ero,

spiritus et uacuas prius hic tenuandus in auras

ibit, et in tepido deseret ossa rogo,

quam subeant animo meritorum obliuia nostro,

et longa pietas excidat ista die.

di tibi sint faciles, tibi di nullius egentem

fortunam praestent dissimilemque meae.

si tamen haec nauis uento ferretur amico,

ignoraretur forsitan ista fides.

Thesea Perithous non tam sensisset amicum,

si non infernas uiuus adisset aquas.

ut foret exemplum ueri Phoceus amoris,

fecerunt furiae, tristis Oresta, tuae.

si non Euryalus Rutulos cecidisset in hostis,

Hyrtacidae Nisi gloria nulla foret.

scilicet ut fuluum spectatur in ignibus aurum,

tempore sic duro est inspicienda fides.

dum iuuat et uultu ridet Fortuna sereno,

indelibatas cuncta sequuntur opes:

at simul intonuit, fugiunt, nec noscitur ulli,

agminibus comitum qui modo cinctus erat.

atque haec, exemplis quondam collecta priorum,

nunc mihi sunt propriis cognita uera malis.

uix duo tresue mihi de tot superestis amici;

cetera Fortunae, non mea turba fuit.

quo magis, o pauci, rebus succurrite laesis,

et date naufragio litora tuta meo,

neue metu falso nimium trepidate, timentes,

hae offendatur ne pietate deus!

saepe fidem aduersis etiam laudauit in armis

inque suis amat hanc Caesar, in hoste probat.

causa mea est melior, qui non contraria foui

arma, sed hanc merui simplicitate fugam.

inuigiles igitur nostris pro casibus, oro,

deminui siqua numinis ira potest.

scire meos casus siquis desiderat omnis,

plus quam quod fieri res sinit ille petit.

tot mala sum passus quot in aethere sidera lucent,

paruaque quot siccus corpora puluis habet:

multaque credibili tulimus maiora ratamque,

quamuis acciderint, non habitura fidem.

pars etiam quaedam mecum moriatur oportet,

meque uelim possit dissimulante tegi.

si uox infragilis, pectus mihi firmius aere,

pluraque cum linguis pluribus ora forent,

non tampem idcirco complecterer omnia uerbis,

materia uiris exsuperante meas.

pro duce Neritio docti mala nostra poetae

scribite: Neritio nam mala plura tuli.

ille breui spatio multis errauit in annis

inter Dulichias Iliacasque domos:

nos freta sideribus totis distantia mensos

sors tulit in Geticos Sarmaticosque sinus.

ille habuit fidamque manum sociosque fidelis:

me profugum comites deseruere mei.

ille suam laetus patriam uictorque petebat:

a patria fugi uictus et exsul ego.

nec mihi Dulichium domus est Ithaceue Samosue,

poena quibus non est grandis abesse locis,

sed quae de septem totum circumspicit orbem

montibus, imperii Roma deumque locus.

illi corpus erat durum patiensque laborum:

inualidae uires ingenuaeque mihi.

ille erat assidue saeuis agitatus in armis:

adsuetus studiis mollibus ipse fui.

me deus oppressit, nullo mala nostra leuante:

bellatrix illi diua ferebat opem.

cumque minor Ioue sit, tumidis qui regnat in undis,

illum Neptuni, me Iouis ira premit.

adde, quod illius pars maxima ficta laborum,

ponitur in nostris fabula nulla malis.

denique quaesitos tetigit tamen ille penatis,

quaeque diu petiit, contigit arua tamen:

at mihi perpetuo patria tellure carendum est,

ni fuerit laesi mollior ira dei.

219. To Maximus: on the Death of Celsus

QVAE mihi de rapto tua uenit epistola Celso,

protinus est lacrimis umida facta meis.

quodque nefas dictu, fieri nec posse putaui,

inuitis oculis littera lecta tua est.

nec quicquam ad nostras peruenit acerbius auris

ut sumus in Ponto, perueniatque, precor.

ante meos oculos tamquam praesentis imago

haeret, et exstinctum uiuere fingit amor.

saepe refert animus lusus grauitate carentis,

seria cum liquida saepe peracta fide.

nulla tamen subeunt mihi tempora densius illis,

quae uellem uitae summa fuisse meae,

cum domus ingenti subito mea lapsa ruina

concidit in domini procubuitque caput.

adfuit ille mihi, cum me pars magna reliquit,

Maxime! fortunae nec fuit ipse comes.

illum ego non aliter flentem mea funera uidi,

ponendus quam si frater in igne foret.

haesit in amplexu consolatusque iacentem est,

cumque meis lacrimis miscuit usque suas.

o! quotiens uitae custos inuisus amarae

continuit promptas in mea fata manus!

o! quotiens dixit 'placabilis ira deorum est:

uiue nec ignosci tu tibi posse nega'.

uox tamen illa fuit celeberrima, 'respice, quantum

debeat auxilium Maximus esse tibi.

Maximus incumbet, quaque est pietate, rogabit,

ne sit ad extremum Caesaris ira tenax:

cumque suis fratris uiris adhibebit, et omnem,

quo leuius doleas, experietur opem.'

haec mihi uerba malae minuerunt taedia uitae.

quae tu ne fuerint, Maxime, uana, caue.

huc quoque uenturum mihi se iurare uolebat,

non nisi te longae ius sibi dante uiae.

nam tua non alio coluit penetralia ritu,

terrarum dominos quam colis ipse deos.

crede mihi, multos habeas cum dignus amicos,

non fuit e multis quolibet ille minor,

si modo non census nec clarum nomen auorum,

sed probitas magnos ingeniumque facit.

iure igitur lacrimas Celso libamus adempto,

cum fugerem, uiuo quas dedit ille mihi:

carmina iure damus raros testantia mores,

ut tua uenturi nomina, Celse, legant.

hoc est, quod possim Geticis tibi mittere ab aruis:

hoc solum est, istic quod liquet esse meum.

funera non potui comitare, nec ungere corpus:

atque tuis toto diuidor orbe rogis.

qui potuit, quem tu pro numine uiuus habebas,

praestitit officium Maximus omne tibi.

ille tibi exsequias et magni funus honoris

fecit, et in gelidos uersit amoma sinus,

diluit et lacrimis maerens unguenta profusis,

ossaque uicina condita texit humo.

qui quoniam exstinctis quae debet, praestat amicis,

et nos exstinctis adnumerare potest.

220. Lines Written in Sickness

HAEC mea, si casu miraris, epistula quare

alterius digitis scripta sit: aeger eram.

aeger in extremis ignoti partibus orbis,

incertusque meae paene salutis eram.

quem mihi nunc animum dira regione iacenti

inter Sauromatas esse Getasque putes,

nec caelum patior, nec aquis adsueuimus istis,

terraque nescio quo non placet ipsa modo.

non domus apta satis, non hic cibus utilis aegro,

nullus Apollinea qui leuet arte malum,

non qui soletur, non qui labentia tarde

tempora narrando fallat, amicus adest.

lassus in extremis iaceo populisque locisque,

et subit adfecto nunc mihi quicquid abest.

omnia cum subeant, uincis tamen omnia, coniunx,

et plus in nostro pectore parte tenes.

te loquor absentem, te uox mea nominat unam;

nulla uenit sine te nox mihi, nulla dies.

quin etiam sic me dicunt aliena locutum,

ut foret amenti nomen in ore tuum.

si iam deficiam, suppressaque lingua palato

uix instillato restituenda mero,

nuntiet huc aliquis dominam uenisse, resurgam,

spesque tui nobis causa uigoris erit.

ergo ego sum dubius uitae, tu forsitan istic

iucundum nostri nescia tempus agis?

non agis; adfirmo. liquet hoc, carissima, nobis,

tempus agi sine me non nisi triste tibi.

si tamen inpleuit mea sors, quos debuit, annos,

et mihi uiuendi tam cito finis adest,

quantum erat, o magni, morituro parcere, diui,

ut saltem patria contumularer humo?

uel poena in tempus mortis dilata fuisset,

uel praecepisset mors properata fugam.

integer hanc potui nuper bene reddere lucem;

exsul ut occiderem, nunc mihi uita data est.

tam procul ignotis igitur moriemur in oris,

et fient ipso tristia fata loco;

nec mea consueto languescent corpora lecto,

depositum nec me qui fleat, ullus erit;

nec dominae lacrimis in nostra cadentibus ora

accedent animae tempora parua meae;

nec mandata dabo, nec cum clamore supremo

labentis oculos condet amica manus,

sed sine funeribus caput hoc, sine honore sepulcri

indeploratum barbara terra teget!

ecquid, ubi audieris, tota turbabere mente,

et feries pauida pectora fida manu?

ecquid, in has frustra tendens tua brachia partis,

clamabis miseri nomen inane uiri?

parce tamen lacerare genas, nec scinde capillos:

non tibi nunc primum, lux mea, raptus ero.

cum patriam amisi, tunc me periisse putato:

et prior et grauior mors fuit illa mihi.

nunc, si forte potes,—sed non potes, optima coniunx—

finitis gaude tot mihi morte malis.

quod potes, extenua forti mala corde ferendo,

ad quae iam pridem non rude pectus habes.

atque utinam pereant animae cum corpore nostrae,

effugiatque auidos pars mihi nulla rogos.

nam si morte carens uacua uolat altus in aura

spiritus, et Samii sunt rata dicta senis,

inter Sarmaticas Romana uagabitur umbras,

perque feros manis hospita semper erit;

ossa tamen facito parua referantur in urna:

sic ego non etiam mortuus exsul ero.

non uetat hoc quisquam: fratrem Thebana peremptum

supposuit tumulo rege uetante soror.

atque ea cum foliis et amomi puluere misce,

inque suburbano condita pone solo;

quoque legat uersus oculo properante uiator,

grandibus in tituli marmore caede notis:

HIC . EGO . QVI . IACEO . TENERORVM . LVSOR . AMORVM

INGENIO . PERII . NASO . POETA . MEO.

AT . TIBI . QVI . TRANSIS . NE . SIT . GRAVE . QVISQVIS . AMASTI

DICERE . NASONIS . MOLLITER . OSSA . CVBENT.

hoc satis in titulo est. etenim maiora libelli

et diuturna magis sunt monimenta mihi,

quos ego confido, quamuis nocuere, daturos

nomen et auctori tempora longa suo.

tu tamen exstincto feralia munera semper

deque tuis lacrimis umida serta dato.

quamuis in cineres corpus mutauerit ignis,

sentiet officium maesta fauilla pium.

scribere plura libet. sed uox mihi fessa loquendo

dictandi uiris siccaque lingua negat.

accipe supremo dictum mihi forsitan ore,

quod, tibi qui mittit, non habet ipse, uale!

221. The Immortality of Poetry

QVID mihi, Liuor edax, ignauos obicis annos,

ingeniique uocas carmen inertis opus;

non me more patrum, dum strenua sustinet aetas,

praemia militiae puluerulenta sequi

nec me uerbosas leges ediscere nec me

ingrato uocem prostituisse foro?

mortalest, quod quaeris, opus; mihi fama perennis

quaeritur, in toto semper ut orbe canar.

uiuet Maeonides, Tenedos dum stabit et Ide,

dum rapidas Simois in mare uoluet aquas;

uiuet et Ascraeus, dum mustis uua tumebit,

dum cadet incurua falce resecta Ceres;

Battiades semper toto cantabitur orbe:

quamuis ingenio non ualet, arte ualet;

nulla Sophocleo ueniet iactura cothurno;

cum sole et luna semper Aratus erit;

dum fallax seruus, durus pater, inproba lena

uiuent et meretrix blanda, Menandros erit;

Ennius arte carens animosique Accius oris

casurum nullo tempore nomen habent.

Varronem primamque ratem quae nesciet aetas,

aureaque Aesonio terga petita duci?

carmina sublimis tunc sunt peritura Lucreti,

exitio terras cum dabit una dies;

Tityrus et segetes Aeneiaque arma legentur,

Roma triumphati dum caput orbis erit;

donec erunt ignes arcusque Cupidinis arma,

discentur numeri, culte Tibulle, tui;

Gallus et Hesperiis et Gallus notus Eois,

et sua cum Gallo nota Lycoris erit.

ergo, cum silices, cum dens patientis aratri

depereant aeuo, carmina morte carent:

cedant carminibus reges regumque triumphi,

cedat et auriferi ripa benigna Tagi!

uilia miretur uulgus; mihi flauus Apollo

pocula Castalia plena ministret aqua,

sustineamque coma metuentem frigora myrtum

atque ita sollicito multus amante legar!

pascitur in uiuis Liuor, post fata quiescit,

cum suus ex merito quemque tuetur honos.

ergo etiam cum me supremus adederit ignis,

uiuam, parsque mei multa superstes erit.

ANONYMOUS

circa 10 A.D. (?).

222. Exordium to a Poem on the Sea

TETHYA marmoreo fecundam pandere ponto

et salis aequorea uiridantis mole cauernas

quaeque sub aestifluis Thetis umida continet antris

coeptanti, Venus alma, faue, quae, semina caeli

parturiente salo, diuini germinis aestu

spumea purpurei dum sanguinat unda profundi,

nasceris e pelago, placido dea prosata mundo!

nam cum prima foret rebus natura ferundis

in foedus conexa suum, ne staret inerti

machina mole uacans, tibi primum candidus aether

astrigeram faciem nitido gemmauit Olympo.

te fecunda sinu tellus amplexa resedit

ponderibus librata suis, elementaque iussa

aeternas seruare uices. tu fetibus auges

cuncta suis, totus pariter tibi parturit orbis.

quare, diua, precor, quoniam tua munera paruo

ausus calle sequor, uitreo de gurgite uultus

dextera prome pios et numine laeta sereno

Pierias age pande uias: da Nerea molli

pacatum candere freto uotisque litata

fac saltem primas pelagi libemus harenas.

TIBERIVS CLAVDIVS CAESAR GERMANICVS

15 B.C.-19 A.D.

223. From the Golden to the Iron Age

VIRGINIS inde subest facies, cui plena sinistra

fulget spica manu maturisque ardet aristis.

quam te, diua, uocem? tangunt mortalia si te

carmina nec surdam praebes uenerantibus aurem,

exosa heu mortale genus, medio mihi cursu

stabunt quadripedes et flexis laetus habenis

teque tuumque canam terris uenerabile numen.

aurea pacati regeres cum saecula mundi,

Iustitia inuiolata malis, placidissima uirgo,

siue illa Astraei genus es, quem fama parentem

tradidit astrorum, seu uera intercidit aeuo

ortus fama tui, mediis te laeta ferebas

sublimis populis nec dedignata subire

tecta hominum et puros sine crimine, diua, penatis,

iura dabas cultuque nouo rude uulgus in omnis

formabas uitae sinceris artibus usus.

nondum uesanos rabies nudauerat ensis

nec consanguineis fuerat discordia nota,

ignotique maris cursus priuataque tellus

grata satis, neque per dubios auidissima uentos

spes procul amotas fabricata naue petebat

diuitias, fructusque dabat placata colono

sponte sua tellus nec parui terminus agri

praestabat dominis sine eo tutissima rura.

at postquam argenti creuit deformior aetas,

rarius inuisit maculatas fraudibus urbis

seraque ab excelsis descendens montibus ore

uelato tristisque genas abscondita rica,

nulliusque larem, nullos adit illa penatis.

tantum cum trepidum uulgus coetusque notauit

increpat 'o patrum suboles oblita priorum,

degeneres semper semperque habitura minores,

quid me, cuius abit usus, per uota uocatis?

quaerenda est sedes nobis noua, saecula uestra

Martibus indomitis tradam scelerique cruento'.

haec effata super montis abit alite cursu,

attonitos linquens populos grauiora pauentis.

aerea sed postquam proles terris data nec iam

semina uirtutis uitiis demersa resistunt

ferrique inuento mens est laetata metallo

polluit et taurus mensas adsuetus aratro,

deseruit propere terras iustissima uirgo

et caeli est sortita locum, qua proximus illi

tardus in occasum sequitur sua plaustra Bootes.

224. At the Tomb of Hector

MARTIA progenies, Hector, tellure sub ima

(fas audire tamen si mea uerba tibi),

respira, quoniam uindex tibi contigit heres,

qui patriae famam proferat usque tuae.

Ilios en surgit rursum inclita, gens colit illam

te Marte inferior, Martis amica tamen.

Myrmidonas periisse omnes dic, Hector, Achilli,

Thessaliam et magnis esse sub Aeneadis.

C. IVLIVS PHAEDRVS

15 B.C.-45 A.D.

225. Socrates

VVLGARE amici nomen, sed rara est fides.

cum paruas aedis sibi fundasset Socrates

(cuius non fugio mortem si famam adsequar,

et cedo inuidiae, dummodo absoluar cinis),

ex populo sic nescio quis, ut fieri solet;

'quaeso, tam angustam talis uir ponis domum?'

'utinam' inquit 'ueris hanc amicis impleam!'

226. Opportunity

CVRSV uolucri pendens, cum nouacula,

caluus, comosa fronte, nudo occipitio

(quem si occuparis, teneas; elapsum semel

non ipse possit Iuppiter reprehendere),

occasionem rerum significat breuem.

effectus impediret ne segnis mora,

finxere antiqui talem effigiem Temporis.

227. Epilogue

ADHVC supersunt multa quae possim loqui,

et copiosa abundat rerum uarietas;

sed temperatae suaues sunt argutiae,

immodicae offendunt. quare, uir sanctissime,

Particulo, chartis nomen uicturum meis,

Latinis dum manebit pretium litteris,

si non ingenium, certe breuitatem adproba,

quae commendari tanto debet iustius,

quanto poetae sunt molesti ualidius.

ANONYMOUS

10 B.C.-50 A.D.

228. Poetry and Science

( Prologue to a Poem on Aetna)

AVREA securi quis nescit saecula regis?

cum domitis nemo Cererem iactaret in aruis

uenturisque malas prohiberet fructibus herbas,

annua sed saturae complerent horrea messes,

ipse suo flueret Bacchus pede mellaque lentis

penderent foliis et pingui Pallas oliuae,

secretos amnis ageret cum gratia ruris?

non cessit cuiquam melius sua tempora nosse.

ultima quis tacuit iuuenum certamina Colchos?

quis non Argolico defleuit Pergamon igni

impositam et tristi natorum funere matrem

auersumue diem sparsumue in semina dentem?

quis non periurae doluit mendacia puppis

desertam uacuo Minoida litore questus,

quicquid et antiquom iactata est fabula carmen?

fortius ignotas molimur pectore curas:

qui tanto motus operi, quae causa perennis

explicet in densum flammas et trudat ab imo

ingenti sonitu molis et proxima quaeque

ignibus irriguis urat—mens carminis haec est.

principio ne quem capiat fallacia uatum

sedis esse dei tumidisque e faucibus ignem

Volcani ruere et clausis resonare cauernis

festinantis opus: non est tam sordida diuis

cura neque extremas ius est dimittere in artis

sidera; subducto regnant sublimia caelo

illa neque artificum curant tractare laborem.

discrepat a prima facies haec altera uatum:

illis Cyclopas memorant fornacibus usos,

cum super incudem numerosa in uerbera fortes

horrendum magno quaterent sub pondere fulmen

armarentque Iouem: turpe est sine pignore carmen.

proxima uiuaces Aetnaei uerticis ignis

impia sollicitat Phlegraeis fabula castris.

temptauere (nefas) olim detrudere mundo

sidera captiuique Iouis transferre gigantes

imperium et uicto leges imponere caelo.

(his natura sua est aluo tenus, ima per orbis

squameus intortos sinuat uestigia serpens.)

construitur magnis ad proelia montibus agger:

Pelion Ossa grauat, summus premit Ossan Olympus.

iam coaceruatas nituntur scandere molis,

impius et miles metuentia comminus astra

prouocat, infestus cunctos ad proelia diuos

prouocat. admotis conterrita sidera signis,

Iuppiter et caelo metuit dextramque corusca

armatus flamma remouet caligine mundum.

incursant uasto primum clamore gigantes:

hic magno tonat ore pater geminantque fauentes

undique discordes comitum simul agmine uenti.

densa per attonitas rumpuntur flumina nubis

atque in bellandum quae cuique potentia diuom

in commune uenit. iam patri dextera Pallas

et Mars laeuos erat, iam cetera turba deorum,

stant utrimque deae: ualidos tum Iuppiter ignis

increpat et iacto proturbat fulmine montis.

illinc disiectae uerterunt terga ruinae

infertae diuis acies atque impius hostis

praeceps cum castris agitur materque iacentis

impellens natos. tunc pax est reddita mundo,

tunc liber cessat; uenit per sidera: caelum

defensique decus mundi nunc redditur astris.

gurgite Trinacrio morientem Iuppiter Aetna

obruit Enceladon, uasto qui pondere montis

aestuat et petulans exspirat faucibus ignem.

haec est uentosae uolgata licentia famae.

uatibus ingenium est: hinc audit nobile carmen.

plurima pars scaenae rerum est fallacia: uates

sub terris nigros uiderunt carmine manis

atque inter cineres Ditis pallentia regna,

mentiti uates Stygias undasque canisque.

hi Tityon poena strauere in iugera foedum;

sollicitant illi te circum, Tantale, cena

sollicitantque siti; Minos, tuaque, Aeace, in umbris

iura canunt idemque rotant Ixionis orbem,—

quicquid et interius falsi sibi conscia terra est.

nec tu, terra, satis: speculantur numina diuom

nec metuunt oculos alieno admittere caelo.

norunt bella deum, norunt abscondita nobis

coniugia et falsa quotiens sub imagine peccet,

taurus in Europen, in Ledam candidus ales,

Iuppiter, ut Danaae pretiosus fluxerit imber.

debita carminibus libertas ista, sed omnis

in uero mihi cura: canam, quo feruida motu

aestuet Aetna nouosque rapax sibi conferat ignis.

229. Precatio Terrae

DEA sancta Tellus, rerum naturae parens,

quae cuncta generas et regeneras indidem,

quae sola praestas tuam tutelam gentibus,

caeli ac maris diua arbitra rerumque omnium,

per quam silet natura et somnos concipit,

itemque lucem reparas et noctem fugas:

tu Ditis umbras tegis et inmensum chaos

uentosque et imbris tempestatesque cohibes

et, cum libet, dimittis et misces freta

fugasque solis et procellas concitas,

itemque, cum uis, hilarem promittis diem.

tu alimenta uitae tribuis perpetua fide,

et, cum recesserit anima, in tete refugimus:

ita, quidquid tribuis, in te cuncta recidunt.

merito uocaris Magna tu Mater deum,

pietate quia uicisti diuum numina;

tu es illa uere gentium et diuum parens:

sine qua nec moritur quicquam nec nasci potest:

tu es Magna tuque diuum regina es, dea.

te, diua, adoro tuumque ego numen inuoco,

facilisque praestes hoc mihi quod te rogo;

referamque, diua, gratias merito tibi.

fidem quaeso, exaudi, et faue coeptis meis;

hoc quod peto a te, diua, mihi praesta uolens.

herbas, quascumque generat maiestas tua,

salutis causa tribuis cunctis gentibus:

hanc nunc mihi permittas medicinam tuam.

ueniat medicina cum tuis uirtutibus:

quidque ex his fecero, habeat euentum bonum,

cuique easdem dedero quique easdem a me acceperint,

sanos eosdem praestes. nunc, diua, hoc mihi

maiestas praestet tua quod supplex postulo.

circa 35 A.D.

230. Epitaph of Homonoea and Atimetus

TV qui secura procedis mente, parumper

siste gradum, quaeso, uerbaque pauca lege.

illa ego quae claris fueram praelata puellis,

hoc Homonoea breui condita sum tumulo,

cui formam Paphie, Charites tribuere decorem,

quam Pallas cunctis artibus erudiit.

nondum bis denos aetas mea uiderat annos,

iniecere manus inuida fata mihi.

nec pro me queror hoc, morte est mihi tristior ipsa

maeror Atimeti coniugis ille mei.

'sit tibi terra leuis, mulier dignissima uita

quaeque tuis olim perfruerere bonis.'

Si pensare animas sinerent crudelia fata

Назад к карточке книги "The Oxford Book of Latin Verse: From the Earliest Fragments to the End of the Vth Century A.D. "