Текст книги "Дэпэш Мод"

Автор книги: Сергей Жадан

сообщить о нарушении

Текущая страница: 4 (всего у книги 11 страниц)

19.30.

Выглядае, як казарма. І пахне, як у казарме, дарэчы, чым тут напраўду пахне? Тушонкай, ва ўсіх казармах пахне тушонкай і дэзэртырамі, доўбанае гарматнае мяса, вось чым тут пахне. У шкляной будцы сядзіць вартавы з абрэзаным калашом, чытае парнуху і жарэ кансэрвы, выцягваючы іх са слоіка раскладной лыжкай. Калі мы зайшлі, ён нават не варухнуўся, вось што значыць баявая выпраўка і жалезныя нэрвы. У калідоры вісіць некалькі вялікіх лямпаў, праўда, сьвятло ня надта яркае, але ў мяне паўгадзіны ўжо цякуць сьлёзы, я амаль нічога ня бачу, так што лямпы мяне сьлепяць, я нават не магу разглядзець што там за кансэрвы жарэ вартавы. Ён нас моўчкі прапускае, і яны нават не вітаюцца адзін з адным, чмошны народ – сяржанты, чмошны і суворы, як фіны альбо лапландцы. Яны мяне проста ненавідзяць, ублюдкі фашысцкія, сядзяць тут, жаруць сваю тушонку, я б зараз ужо дома быў, калі б ня гэтыя лапландцы. З выгляду нармальныя чувакі, магчыма, на некалькі гадоў старэйшыя за мяне, у іншых абставінах мы маглі б пасябраваць, хадзілі б на футбол, у кіно, я ня ведаю, што там яшчэ робяць сябры, ну, але людзі вельмі псуюцца, варта ім толькі абматацца службовымі анучамі, магу толькі ўявіць, што зь імі далей будзе, гэта ж так проста ня скончыцца, яны ж самі павінны разумець такія рэчы, лапландцы гэтыя.

19.15

Так, пацан, – кажа адзін зь іх, відавочна, старэйшы, або нахабнейшы. – Альбо ты ідзеш далей, альбо мы зараз цябе заб’ем. Пачакайце-пачакайце, – кажу я, – вы не разумееце – у мяне ўсё нармальна, давайце я сапраўды пайду, але ў іншы бок, туды, куды я ўжо ішоў. Куды ты ішоў? – крычыць старэйшы, ты захрас у дзьвярах, людзі зайсьці не маглі. Сур’ёзна? – пытаюся. – Ну, мяне, вядома ж, падштурхнулі. Хто цябе штурхаў? – крычыць той самы. – Ты проста пад колы кінуўся, а потым у дзьвярах захрас. Добра-добра, – кажу я, – давайце я пайду туды і яшчэ раз паспрабую, добра? І я напраўду спрабую вызваліцца зь іхных абдоймаў, і ўжо тады яны пачынаюць мяне біць. А калі і гэта не дапамагае, то проста дастаюць балончыкі і шчодра паліваюць мяне чаромхаю, адварочваючыся пры гэтым. Пэўна, гэты пах ім не падабаецца.

22.30

І ты, блядзь, ты – які ад прыроджанага алькагалізму і шырокай душы яшчэ ўчора рабіў цалкам вар’яцкія рэчы – ты раптам згодны падтрымаць якія заўгодна рэпрэсіі і карныя апэрацыі, ты валяешся дома, чытаеш крымінальную хроніку і балееш не за сумленных у сваім вар’яцтве маньякаў, а за генэралаў стаўкі і касталомаў з асаблівых аддзелаў, стары рэакцыйны ўблюдак, што забыўся на церпкі пах руус. Менавіта так і пачынаецца фашызм – учорашнія байцы нябачнага фронту раптам ператвараюцца ў тлустае апірышча для антыгуманных эксперыментаў з рэчаіснасьцю і сьвядомасьцю, тыя, хто толькі ўчора вярнуліся з франтоў і акопаў пераможцамі, ужо празь нейкія дзесяць-пятнаццаць гадоў раптам ператвараюцца ў фашысцкіх сьвіней, вось ў чым найвялікшая таямніца цывілізацыі, грамадства пажырае самое сябе, яно цяжэе й асядае пад цяжарам сылікону, якім само сябе і накачвае.

19.45

– Так, – кажа адзін з фашыстаў, – даставай, што там у цябе ў кішэнях.

– Не магу, – адказваю. – Спачатку наручнікі здыміце.

– Не выёбвайся.

– Ну, хаця б часова здыміце, я дастану, а потым вы зноў іх надзенеце.

– Ну да, мы іх здымем – а ты зноў уцякаць. Давай выцягвай, а то па галаве дамо.

– Вы ня маеце права мяне біць, – кажу я фашыстам. – Я дэкану патэлефаную.

– Гэта мы зараз дэкану патэлефануем, – кажуць фашысты.

– Не, гэта мой дэкан, так што тэлефанаваць яму буду я.

– Менш пізьдзі, – гавораць яны.

Да, размова нешта ня клеіцца. Цікава, дзе ў іх тут газавая камэра, я ўсё яшчэ дрэнна бачу. Да таго ж газ, накладзены на выпітае мной, складае нейкія вясёлкавыя камбінацыі ў галаве.

– Зараз мы цябе сфатаграфуем.

– Гэта яшчэ навошта? – пытаюся я.

– На памяць, – сьмяюцца фашысты.

– А дзе тут у вас газавая камэра? – пытаюся я.

– Што? – не разумеюць яны.

– Ну, камэра, – кажу я. – З газам.

– Ага, – кажуць яны. – І з душам. Зараз будзе.

Зараз яны мяне расстраляюць, – думаю я. – Ублюдкі фашысцкія. І тут у пакой заходзіць тоўсты капітан, у сэнсе, не капітан карабля, гадоў пяцідзесяці, з рэшткамі сумленьня ў вачах і рэшткамі бутэрбродаў на кіцелі. Я зразумеў, што гэта мой шанец і вырашыў за яго трымацца, ну, не за кіцель, канешне.

23.00

Потым пачынаецца старасьць, ты проста пусты зь сярэдзіны, у табе проста нічога не застаецца, цябе выціснулі, раздушылі, і ўсё тут, і выкінулі, так што можаш цяпер ганарыцца сваімі пратэзамі і мэдалямі. Каму ты патрэбны, па вялікім рахунку, што ты рабіў цягам усяго гэтага часу, чаму цябе ўсе ненавідзяць і чаму ты ім ня можаш адказаць нават гэтым? Дзе твая нянавісьць? Дзе твая злосьць? Што з табой здарылася? Ува што цябе ператварыла сыстэма? Як жа так – ты ж нядрэнна пачынаў, яшчэ тады, у свае 16-17, ты ж быў нармальным чалавекам, не зусім кончаным і не цалкам прадказальным, што ж ты так аблажаўся, як ты паглядзіш у вочы анёлам на кпп пасьля таго, як памрэш ува ўласным гаўне, як ты ім у вочы паглядзіш, што ты ім скажаш, яны ж цябе не зразумеюць, яны наагул нікога не разумеюць, нікога-нікога.

20.00

– Кім жа ты будзеш?

– Настаўнікам.

– Які зь цябе настаўнік? Ты ж п’яны ўвесь.

Так, трэба неяк адсюль выбірацца, бо гэты ўблюдак мяне дакладна расстраляе. Здаецца, я памыліўся. На гэтых фашыстаў ніколі нельга спадзявацца, абавязкова здадуць.

– Скажыце, як вас завуць?

– Мяне? Хм. Мікалай Іванавіч. Мікалай Іванавіч Плоскіх.

–Як?

– Плоскіх.

– Можна я вас буду проста Мікалаем Іванавічам называць?

– Валяй.

– Мікалаю Іванавічу...

– Ну?

– Вы разумееце, я наагул ня п’ю.

– Я бачу.

– Сур’ёзна. Ня п’ю. Наагул.

– А што ж ты так нахуячыўся?

– Мікалаю Іванавічу, вы разумееце.. Гэта мой дэкан.

– Што дэкан?

– Ну, у яго народзіны сёньня, разумееце?

– Ага, і ўвесь факультэт бухаў, так?

– Ну, не, канешне. Ён проста папрасіў дапамагчы яму пераехаць. У новую лябараторыю.

– Якую лябараторыю?

– Новую. Пераехаць. Там, рэчы перавезьці, апаратуру.

– Апаратуру?

– Ну, да. Колбы.

– Якія колбы?

– Ну, колбы, такія, ведаеце, – я спрабую патлумачыць яму як выглядае колба, але сам не магу гэтага ўзгадаць.

– Ну і што?

– Мы хімікі.

– Я бачу.

– Сур’ёзна. Ведаеце, колбы там розныя. – (Чаго я да гэтых колбаў прычапіўся?) – Мікалаю Іванавічу...

– Ну?

– У вас жа дзеці ёсьць?

– Ёсьць, – кажа Мікалай Іванавіч, папраўляючы свой фашысцкі кіцель. – Сын. Такі самы раз’ябай, як ты, – Мікалай Іванавіч, здаецца, супакойваецца. – Клей вось пачаў нюхаць, зараза такая. Я нядаўна палез у тумбачку.

– Палезлі ў тумбачку? – не разумею я.

– Ну, у мяне там МАЕ рэчы, разумееш? Палез, значыць, гляджу – клею няма, я да яго – ты што, кажу, ахуёк – раней цыгарэты МАЕ паліў, цяпер МОЙ клей нюхаеш?

– Ваш клей? – я яго ніяк не магу зразумець. Што ён кажа?

– Я для рамонту купіў, – абражаецца Мікалай Іванавіч. – Для рамонту, ясна? А цяпер які рамонт, бяз клею?

– Да, – кажу я.

– А абрыгаўся чаго?

– Ня ведаю, Мікалаю Іванавічу, у мяне нешта ў апошні час з носам. Сплю дрэнна, ува сьне задыхаюся. Рыгаю вось.

– Гэта ў цябе глянды.

– Думаеце?

– Дакладна, глянды. Табе іх трэба выразаць.

– Выразаць?

– Ага.

– Ну, да, – кажу я. – Як жа я іх выражу? Што тады застанецца? Магчыма, глянды, гэта наагул лепшае, што ў мяне ёсьць.

– Эх, сынок-сынок. Што ж мне з табой рабіць?

– Мікалаю Іванавічу...

– Ну?

– Адпусьціце мяне. Я больш ня буду.

– Ды куды ж я цябе адпушчу? Цябе ж такога празь пяць хвілін зноў падбяруць. Гэтыя ж вось два підарасы, што цябе прыцягнулі, і падбяруць. Яны маладыя, для іх гэта як варожы самалёт зьбіць – можна новую зорачку на борце маляваць. Так што сядзі тут. Тут ты зараз у найбольшай бясьпецы. Так, зараз, дзе МАЕ ключы, пайшлі – я пакіну цябе да ранку ў камэры.

– У газавай?

20.30

У камэры цёмна, уздож сьцен стаяць дзьве лавы, на адной валяецца чувак у скуранцы, паміж лавамі наглуха закратаванае акно, Мікалай Іванавіч забірае мой пас і матузкі і пакідае мяне ў цемры. Я адразу кідаюся да вакна, ня можа быць, – думаю, – каб адсюль нельга было ўцячы, зь любой газавай камэры можна ўцячы, натуральна, што і з гэтай таксама. Што ты робіш? пытаецца чувак, парыпваючы ў цемры скуранкай, ды вось, хачу неяк вылезьці адсюль, ага, кажа чувак, а ты падкоп зрабі. А што, – кажу, – адсюль ніяк ня вылезьці? Не, – кажа ён, – ніяк. Толькі падкоп. А ты адкуль ведаеш?– пытаюся. Я, – кажа ён, – вось у гэтай самай камэры сядзеў яшчэ тры з паловай гады таму, калі мяне ўзялі першы раз. Ух ты, – кажу, дык ты тут свой? Ты фільтруй базар, – кажа чувак, – які я ментаўні свой? Ну, прабач, – кажу, – не хацеў цябе абразіць. А за што цябе ўзялі? На кічы, – павучальна кажа чувак, і яго скуранка пакрыўджана рыпіць, – не пытаюцца за што, на кічы пытаюцца – па якім артыкуле, зразумеў? Зразумеў, – кажу.

Так мы зь ім да раніцы і прасядзелі. Ён апавядаў пра кічу, а я думаў пра сваё. Лавы пахлі клапамі.

18.06.93 (пятніца)

7.00

– Мікалай Іванавіч?

– Давай, сынок – падымайся. Хадзем на выправіцельныя работы.

– Бывай, – кажу я чуваку, але той у адказ толькі сонна парыпвае.

Значыць так, – Мікалай Іванавіч вядзе мяне абадранымі калідорамі, выводзіць праз бакавыя дзьверы, я бачу, што мы трапілі у калідоры пашпартнага стала, ён таксама знаходзіцца ў адным памяшканьні з руус, тут яшчэ зусім нікога няма, ніякіх наведвальнікаў, толькі дзьве прыбіральніцы мыюць калідор з двух бакоў і глядзяць на мяне асуджальна, кожная па-свойму, канешне, але асуджальна, Мікалай Іванавіч адчыняе яшчэ нейкія дзьверы і заводзіць мяне ў вялікі пакой, дзе стаіць вялікая лядоўня і газавая пліта, падлога залітая вапнай, відаць, тут робяць рамонт, можа менавіта гэта і ёсьць газавая камэра, – думаю я, – а народ яны труцяць, пэўна, з дапамогай газавай пліты.

– Значыць так, сынок, – дзелавіта кажа мне Мікалай Іванавіч, – значыць так.

Зараз, – думаю, – ён прапануе мне засунуць галаву ў духоўку і адкруціць краны.

– Я вырашыў не тэлефанаваць твайму дэкану. Навошта табе гэтыя непрыемнасьці, правільна?

– Правільна.

– Але каб больш такога не было, ясна?

– Ясна.

– Значыць так, – кажа Мікалай Іванавіч, – вось твой пашпарт, вось твой пас.

– А матузкі?

– Во, бля, забыўся. Ну, усё адно – вяртацца. Значыць так, – ён, здаецца, сам ня ведае, што яму трэба. – Бачыш лямпачку?

– Бачу.

–Яна разьбітая – бачыш?

Я гляджу наверх. Сапраўды – разьбітая.

– Бачу, – кажу.

– Во, давай – выкруці яе. А то я туды не залезу. Гады МАЕ ўжо ня тыя.

– Выкруціць? – перапытваю.

– Выкруці.

– І ўсё?

– І ўсё.

– І можна ісьці дахаты?

– Ну, не, – кажа Мікалай Іванавіч. – Да вечара перасядзіш, каб ніхто нічога, а там – піздуй, куды хочаш.

– Да вечара?

– Да вечара, – кажа Мікалай Іванавіч. – Давай, лезь.

Ён падстаўляе мне раздзяўбаныя раскладныя драбіны, залітыя вапнай і фарбай, і адступае ўбок. Здаецца, баіцца, каб я на яго не зваліўся. Я нерашуча тапчуся, але вырашаю лезьці, усё-ткі гэты Мікалай Іванавіч не такі ўжо і гаўнюк, гаўнюк, канешне, але не такі ўжо, пашпарт мне, прынамсі, аддаў, хоць матузкі і заныкаў. Я лезу наверх і разглядаю зблізу лямпачку, яна ня проста разьбітая, гэта нейкая апушчаная лямпачка, таксама ўся ў вапне і фарбе, ня ведаю ўжо, хто ў іх тут рамонтам займаецца, але да электрычнасьці ён, пэўна, ставіцца зь нянавісьцю.

– Ну, што там? – пытаецца зьнізу Мікалай Іванавіч.

– Парадак ,– кажу.

– Які парадак? – крычыць Мікалай Іванавіч. – Ты давай, підарас малы, выкручвай яе. Мне тут няма калі з табою трындзець.

І тут недзе ў глыбіні памяшканьня, за сьцяной, гучыць стрэл, потым яшчэ, потым чарга з калаша, сапраўдная табе перастрэлка, я ледзь не валюся са сваіх драбінаў, ну, думаю, да, Мікалай Іванавіч таксама, вядома ж, пужаецца, выхоплівае макарава і зьнікае ў глыбінях пашпартнага стала. А я застаюся на раскладных драбінах. Стрэлы сьціхлі. Што ж гэта дзеецца? – думаю я, яшчэ раз спрабую выкруціць лямпачку, і раптам мяне б’е токам, я зноў ледзь не валюся на падлогу, ябаў я вашае руус, – кажу, – з пашпартным сталом уключна, спускаюся з драбінаў і выходжу з пакою. Леваруч пачынаецца сьвежавымыты калідор, праваруч нейкія дзьверы. Я паварочваю ручку. Дзьверы адчыняюцца. За імі знаходзіцца падворак пашпартнага стала, каля дзьвярэй стаіць белая валжана, і ўсё, больш нікога, ніякіх наведвальнікаў, ніякіх пашпартыстак, ніякіх вышак з кулямётчыкамі і калючым дротам. Я выходжу і стаю каля дзьвярэй. У прынцыпе, – думаю, – яны могуць страляць і без папярэджаньня. За дзьвярыма зноў чуваць стрэл. Я іду да брамы, адчыняю калітку і еду дахаты.

На канцавой 38-га стаіць Вася Камуніст, стаіць каля кіёскаў і падтрымлівае рукамі джынсы. Прывітаньне, кажу, што з табой? А, – кажа Вася, ад цягніка адстаў. Дзе твае матузкі? А, – кажу, – згубіў. Ясна, – кажа Вася. – Вып’ем? Ага, – кажу, – толькі я бяз бабак. Мікалай Іванавіч усё забраў. Які Мікалай Іванавіч? – пытаецца Вася. Плоскіх, – кажу. Які-які? Плоскіх. Ясна, – кажа Вася.

Як твой бізнэс? – пытаюся я, ужо калі мы ўзялі. А, – кажа Вася, – ніяк. Вырашыў завязаць. Што так? – пытаюся. Ды разумееш, – кажа Вася, – у гэтай краіне сумленна займацца бізнэсам немагчыма. Яшчэ і бакс блядзкі скача. Ясна, – кажу.

8.47

Дома мы знаходзім нашага сябра Сабаку Паўлава. Здароў, кажа Сабака, нібы так і трэба, – вы што – пабухаць прынесьлі? Пабухаць, Сабака, – кажа Вася, – пабухаць. А што менавіта? – прынюхваецца ён, – няўжо каньяк? Хуяк, – кажу я яму. – А дзе ты быў? На футболе, – кажа Сабака. – Учора цэлы вечар там пратаўкліся, і хоць бы якая радасьць. Ну, і мы ўжо нікуды не выходзім, усё ж такі даўно ня бачыліся, ёсьць пра што пагаварыць, што ўжо там.

– Сабака, – пытаюся я, – а як хоць згулялі?

– Хто згуляў? – не разумее Сабака.

Частка першая.

Чыёй сьмерці ты хочаш насамперш.

9.15

Гэтая лірычная гісторыя пачынаецца з таго, што перад нашымі дзьвярыма зьяўляецца чувак у сінім плашчы, з плястыкавым кейсам, і доўга круціць у руках паперку, глядзіць, ці правільны адрас, ці туды ён трапіў, ці ніхто яго ня кінуў, карацей – пануры, зьнявераны чувак, яшчэ і кейс гэты, наагул – ня ведаю, дзе такіх людзей бяруць і куды іх потым сьпісваюць. Нарэшце ён адважваецца, стукае ў дзьверы, заходзіць і бачыць усіх нас – мяне, Васю Камуніста і нашага сябра-Сабаку, ад нас пахне ранішнім бухлом і вячэрнімі ванітамі, ранак працоўнага дня, адным словам, чувак зноў пачынае круціць у руках паперку, ты хто? – пытае Сабака, ён найбольш з нас трох пужаецца, бо пасьля ўчарашняга разьвітаньня славянкі, то бок пасьля таго, як ён рыбінай высьлізнуў зь няўмелых рук Вовы і Валодзі, менавіта на ягоную кароткастрыжаную галаву мелі б пасыпацца непрыемнасьці, вось ён і думае, раптам гэта за ім, нехта з рэдакцыі, скажам кілер, хто іх ведае, хто там у гэтых підарасаў у штаце ёсьць, газэта заможная, маглі ў прынцыпе запрасіць наёмнага забойцу з пагадзінным тарыфам з былых інтэлігентаў, скажам, ён там яшчэ ўчора працаваў інжэнэрам у інстытуце, а тут дэфолт і беспрацоўе і вялікая краіна развалілася на кавалкі, вось ён і пайшоў у кілеры калыміць, Сабаку прабівае на жах, гэта ўжо дакладна, і ў пакоі западае маўчанка.

– Мяне завуць Робэрт. Дзядзя Робэрт, – кажа чувак, хаваючы нарэшце паперку. – А дзе Саша?

– Якая Саша? – пытаюся я. Можа я нешта прапусьціў, і ў нас тут пасьпела завесьціся нейкая Саша. Тады гэта наш агульны кілер.

– Ну, Саша, ён жа з вамі павінен жыць. Гэта ж, – гаворыць ён, зноў дастае сваю паперчыну і пачынае яе нэрвова круціць.

Ён? – думаю я, – яна што, гермафрадыт, гэтая Саша?

– Ну, Саша, – умольна гаворыць дзядзя Робэрт. – Ён жа гэты адрас дома пакідаў, сказаў, што тут жыве. І пра вас апавядаў, ну, апісваў вас, я вас вось такімі і ўяўляў сабе, – гаворыць ён і па-сяброўску ўсьміхаецца.

Такімі? – думаю я. – Гэта якімі ж? Абрыганымі?

– А, – першым здагадваецца Сабака. – Гэта ён пра Карбюратара гаворыць, пра Сашу.

– А, ну, дакладна, – усе неяк супакойваюцца, выяўляецца, што ніякай Сашы тут усё-ткі не было, а гэта ўжо добра. І гэты ёбаны дзядзя Робэрт, здаецца, ня кілер, хоць і нешта добрае сказаць пра яго таксама нельга. Ён працягвае па-сяброўску ўсьміхацца нам, Сабака таксама пачынае праяўляць да яго інтарэс, уласна ня так да яго, як да ягонага плястыкавага кейса, вядома ж, – думае Сабака, – калі гэты ёбаны дзядзя Робэрт прыехаў да Карбюратара, – так ён думае, – то, мабыць, ён прывёз яму нешта смачнае і карыснае, не каленвалы ж ён яму прывёз, мабыць усё-ткі нешта смачнае і карыснае, там, – думае Сабака, – адэкалёны альбо марыхуану, зранку лепш, канешне, адэкалёны, толькі не каленвалы, карацей мы ўсе зараз ня надта добра разумеем, хто гэта такі і пра што ён нам гаворыць. А ён гаворыць:

– Дык гэта вы – сябры Сашы?

– Мы, – адказвае Сабака, ня зводзячы з кейса пахмельных вачэй. – Мы сябры.

– А што гэта вы тут, – пытаецца дзядзя Робэрт, спрабуючы ўвайсці да нас у давер, – каньяк з ранку п’еце?

Мне ён пасьля гэтага чамусьці адразу перастаў падабацца. Стаіць нейкі прыцірак з кейсам, пізьдзіць тут.

– Дык тое яны, – паказвае Сабака на нас. – Вы праходзьце, сядайце. Можа, гарбаты?

Гарбату Сабака ў апошні раз піў гады два таму, яшчэ ў школе. А тут, бач, разбалакаўся.

– А дзе Саша? – заклапочана пытае чувак.

І тут усе насамрэч думаюць – а дзе Саша? Неяк так сталася, што ў апошнія некалькі дзён на яго ўсе забыліся, я дык дакладна, неяк так трапілася, што ў кожнага свая запара, свае праблемы, ну, ведаеце, як гэта бывае – закручваешся па справах, а потым раптам выяўляецца, што ня ведаеш нават, дзе твае сябры пазьнікалі.

– Можа, на занятках, – кажу няўпэўнена.

– Не, я там ужо быў, – кажа дзядзя Робэрт. – Мне сказалі, што ў вас заняткаў ужо тыдзень як няма.

– Сур’ёзна? – пытаюся.

– Так. Параілі тут пашукаць, у вас.

– Ну, гэта правільна, – гаворыць Вася, каб яго супакоіць. – Правільна. Дзе ж яго яшчэ шукаць.

– Сабака, – пытаюся я, – а на футболе яго з вамі не было?

– Не, кажа Сабака. – Хоць у прынцыпе, – ён зьвяртаецца непасрэдна да дзядзі Робэрта, – я там сьвядомасьць страціў, так што добра ня памятаю, можа і быў.

– А што здарылася? – пытаюся я.

– У Сашы бяда, – кажа дзядзя Робэрт і сядае пры ўваходзе на свой кейс. Я яшчэ думаю, што ён напраўду ў яго пусты і ён яго замест зэдліка носіць.

– Што за бяда? – пытаюся.

– З бацькам.

– Так у яго ж няма бацькі, – кажу я. – У яго ж айчым.

– Ён быў яму як бацька, – кажа дзядзя Робэрт.

– Ды ну, – раптам гаворыць Сабака, – бацька й айчым – гэта зусім розныя рэчы. Хоць, – дадае, – у прынцыпе адзін хуй.

– Пачакай, – кажу я Сабаку. – А чаму – быў?

– Ён загінуў, – кажа дзядзя Робэрт. – Два дні таму.

– Як загінуў?

– Застрэліўся.

– Як?

– У яго стрэльба была.

Пра стрэльбу Карбюратар апавядаў. Ён наагул пра сваіх бацькоў гаварыць не любіў, але нешта недзе ўсё-ткі апавядаў, там у яго ўсё неяк замарочана выходзіла, бацька ягоны іх кінуў, калі ён зусім яшчэ малы быў, потым зьявіўся гэты чувак, са стрэльбай, Карбюратар казаў, што ён проста кончаны, што ён пастаянна бухае, ходзіць і адстрэльвае навокал іхняга будынку ўсё жывое, час ад часу яго забіраюць, але потым адпускаюць на волю, разам са стрэльбай, нейкі ў іх там зусім дзікі Захад выходзіў, як паслухаць Карбюратара. Яшчэ ён апавядаў, што ў ягонага айчыма не было адной нагі, не ад нараджэньня, канешне, ня тое, каб ён быў нейкім паталягічным вырадкам, яму проста яе аднаго разу адрэзалі, гэта быў яшчэ савок, але для айчыма пачалася ўжо ягоная пэрсанальная грамадзянская вайна, зь якой ён і вярнуўся на пратэзе. Гэтую гісторыю Карбюртар апавядаць любіў, ён смакаваў дэталі, прадстаўляў усё гэта ў ролях, адным словам – гісторыя яму падабалася. Як я ўжо сказаў, айчым увесь час цягаў за сабою стрэльбу, добрую, калекцыйную, калі верыць Карбюратару, стрэльбу, у іх там нібыта цэлая кампанія шалёных паляўнічых на скальпы была, ліцэнзій у паловы зь іх не было, але нехта ў іх там працаваў у раённай пракуратуры, так што яны маглі хоць на браневіках ганяць, ніякае даі іх бы не спыніла, палявалі яны цэлы год, на сэзоны ўвагі не зьвярталі, проста набухваліся, бралі мянтоўскі бобік і гналі ў стэп, у бок расійскае мяжы, а паколькі, паўтаруся, савок яшчэ трымаўся сваёй цэласнасьці, то мяжы ніякай і не было, яны проста гналі, на колькі ім хапала бэнзыну, а потым, заглохшы недзе пасярод яравых ці там азімых, як маглі, дабіраліся дадому, замест трафеяў цягнучы на плячах адзін аднаго. Мне гэтая гісторыя таксама падабалася, я не разумеў Карбюратара, у цябе, казаў я, такі прыкольны айчым-ебанат, што ты на яго гоніш, лепш зьезьдзіў бы зь ім, прывёз бы скуру якога-небудзь маманта, я сабе мог уявіць такую паездку, гэтак яны маглі гнаць у прынцыпе да самага Касьпію, як чырвонаскурыя ў прэрыях, забіваючы па дарозе ўсю навакольную фаўну, а прыехаўшы да Касьпію, набіць там цэлую гару вярблюдаў, ці хто там на тым Касьпіі вядзецца, і назад, прыкольна; але Карбюратар такіх рэчаў не любіў, а можа – любіў, толькі віду не падаваў. І вось аднаго разу, падчас чарговага забуха, іхняя п’яная кампанія выехала на палі, і недзе там яны заглохлі, таму мусілі станавіцца на ноч. А зранку на іх наткнуліся камбайны, паколькі стаяла жніво, зноў жа, – не сэзон, і заселі яны недзе проста ў пакосах. Камбайны ехалі, расьцягнуўшыся на пару соцен мэтраў, і раптам перад імі зьявіліся чырвонаскурыя, дакладней – чырвонатварыя ўзброеныя чувакі. Прынамсі, я сабе гэта ўяўляю менавіта так. Найбліжэйшы камбайн, што ішоў проста на іх, пачаў зварочваць, і тут у яго забілася касілка, таму камбайн спыніўся, адтуль вылез чувак, і, баязьліва абзываючы паляўнічых, пачаў лезьці нагой проста ў пашчу свайго сатанінскага агрэгату, намагаючыся прабіць тромб, які ўзьнік; Карбюратар нам потым на схеме паказваў, на схеме, прынамсі, гэта выглядала страшна, я ўжо не кажу пра тэхніку бясьпекі. Ну, але хто ж дзеля гэтага будзе глушыць камбайн, усё ж ідзе бітва за ўраджай, усялякая такая фігня, што тут гаварыць. І вось паляўнічыя, якія ўсё яшчэ адчувалі сябе на паляваньні, раптам вырашылі дапамагчы камбайнёру, ня ведаю, можа ў іх там сумленьне прачнулася, хаця наўрад, мабыць, ім проста было па прыколу агораць такога монстра, як сельскагаспадарчы камбайн «Ніва»; «Ніва», «Ніва», – крычаў Карбюратар, яму ўва ўсёй гэтай гісторыі, пэўна, падабалася вялікая колькасьць тэхнікі, і гэты ягоны кумарны айчым таксама палез сваёй нагою і нават прабіў тромб, і касілка закруціла сваімі мэталічнымі зубамі, заглытваючы ў сваю пашчу чарговую порцыю народнага ўраджаю, уключна з праваю нагой айчыма, чувака пасьпелі выцягнуць назад, але ўжо без нагі, хоць магло быць значна горш. А так проста адкусіла па яйцы, ва ўсялякім разе Карбюратар так гаварыў. Я спрабаваў уявіць сабе што было потым – добра, думаў я, ён ужо быў без нагі, яго, хутчэй за ўсё, павязлі ў бальніцу, але як яны адтуль выбраліся? На камбайнах, ці як? Ну, але добра. А нага? Гэта ж сельскагаспадарчае нутро камбайна добра, як я яго сабе ўяўляў, было ўжо набіта некалькімі сотнямі кілаграмаў залацістага зерня, перамяшанага з храсткамі і жыламі айчыма, плюс неарганічныя рэчывы, ну там, вайсковы чаравік, хэбэшная калашына, карацей – плойма сыравіны, цікава, што хлебаробы з гэтым усім дабром рабілі, сто пудоў жа ня высыпалі, мабыць, здалі дзяржаве, гэта ўжо дакладна, ведаю я гэтых падступных хлебаробаў, яны б і гаўно ўласнае здавалі, калі б яго хто прымаў, і я сабе потым уяўляў гэтае печыва і гэты хлеб, карацей, крывавыя фантазыі простага хлопца, ведаеце, як яно бывае. І вось чувак далей жыў сабе, цяпер ужо з адной нагой, але яму, як я зразумеў, было цалкам дастаткова, прынамсі, ён працягваў бухаць і адстрэльваў усё, што рухалася, проста монстр нейкі.

– Як можна застрэліцца са стрэльбы? – падае голас Сабака. – Там жа ствол доўгі, на сябе не направіш.

– Ну, а калі рыкашэтам? – пытаецца Вася.

– Ну да, – кажу, – ён што – спачатку страляў, а потым кідаўся лавіць кулю, ці што?

– Не, – кажа дзядзя Робэрт. – Ён нагой на курок націснуў.

– У яго ж адной нагі не было, праўда? – пытаюся.

– Дык, правай, – кажа дзядзя. – Ён левай націснуў.

– Ён што – ляўша? – пытае Сабака.

– Сабака, – заклікаем мы яго да сумленьня.

– Уяўляеце? – кажа дзядзя Робэрт. – Яго знайшлі, дык спачатку нават пазнаць не маглі – яму ж паўгалавы зьнесла. Па шкарпэтцы апазналі.

– У вас там, мабыць, шмат аднаногіх паляўнічых? – пытаюся я, але дзядзя Робэрт нават не крыўдуе.

– Дык дзе ён цяпер? – пытаецца Вася.

– У моргу. Пазаўтра пахаваньне.

– Пазаўтра?

– Так, пасьля абеду. Яны яму спрабуюць яшчэ чарапушку сабраць, разумееце?

– А калі не зьбяруць?

– Ня ведаю, спаляць, мабыць. Трэба Сашу знайсьці, каб ён прыехаў. Я ўжо на занятках быў, але яны сказалі, каб я тут шукаў.

– Тут яго няма, – кажа Вася.

– А дзе ён можа быць? – пытаецца дзядзя Робэрт.

– Ну, заставайцеся, – кажу я, – пачакайце.

– Не магу. Мяне дома чакаюць. Сястры трэба з пахаваньнем дапамагчы, потым у морг зьезьдзіць, яны ж яму галаву спрабуюць сабраць, трэба, каб падобна было.

– У іх што, – пытаецца Вася, – шмат варыянтаў?

– Слухайце, хлопцы, – дзядзя Робэрт падымаецца з кейса і падыходзіць да мяне, – знайдзіце яго. Сястра вельмі прасіла, каб ён быў. Яны там ня вельмі ладзілі, але ж яго ўжо няма, разумееце? Гэта ж такое. А час у вас яшчэ ёсьць, да пазаўтра. Знайдзіце. Я вам вось тут прывёз. – Ён адкрывае кейс і дастае адтуль тры пляшкі каньяку.

– Ня трэба, – кажу я.

– Так, сапраўды – ня трэба, – кажа Сабака і забірае каньяк.

– Знайдзіце яго, – гаворыць дзядзя Робэрт і неяк сагнуўшыся і нават не сказаўшы “да пабачэньня”, выходзіць у калідор. Ня ведаю, можа, ён любіў нябожчыка, хто іх разьбярэ, гэтых чырвонаскурых.

Дзядзя Робэрт, – кажу я, – дзядзя Робэрт. Якое дзіўнае імя – Робэрт. Гучыць як назва нейкага часопісу для геяў.

11.15

– Ну, што скажаш?

– Ня ведаю. Стромна.

– Што стромна?

– Ну, гэты дзядзя Робэрт. Кілер нейкі.

– Па-мойму, ён підар.

– Думаеш?

– Дакладна підар. Ты бачыў ягоны кейс?

– Да...

– Што рабіць будзем?

– Ня ведаю.

– Можа, пашукаем Карбюратара?

– Дзе ты яго знойдзеш? На занятках яго няма. Я ня ведаю, дзе яшчэ ён бывае.

– А ў яго акрамя нас знаёмыя ёсьць?

– А я ведаю?

– Да...

– Яшчэ і дзядзя гэты. Підар.

– Дакладна.

– Карбюратар расстроіцца.

– Думаеш?

– Дакладна расстроіцца. Усё-ткі ж бацька.

– Айчым.

– Адзін хуй.

– Карбюратар яго не любіў.

– Ну, усё адно – сям’я. Такія рэчы, ведаеш, яны насамрэч устаўляюць.

– Ды нічога яны не ўстаўляюць, кажу я. – Я, вядома ж, нічога супраць ня маю – там, сям’я, бацькі, усё нармальна, я да гэтага нармальна стаўлюся. Проста гэта насамрэч ня так ужо і важна, як здаецца, гэта такая фішка, што ўсе толькі гавораць – сям’я, сям’я, а напраўду ўсім по хую, зьбіраюцца толькі на пахаваньнях і хаўтурах, і ўсё. Разумееш?

– Ну, не, – кажа Вася. – Я ня згодны. Я сваіх бацькоў люблю.

– Ты іх калі апошні раз бачыў?

– Якая розьніца? – гаворыць Вася. – Мне ня трэба іх бачыць, каб любіць.

– Слухай, – раптам кажа яму Сабака, – а ты можаш уявіць сябе на пахаваньні сваіх бацькоў?

– Ты што – ёбнуўся? – крыўдуе Вася. – Што ты вярзеш?

– Ды так, – кажа Сабака, – нічога. А вось мяне на пахаваньне, мабыць, і не запросяць, ну, у сэнсе, калі яны навернуцца.

– А як ты сабе гэта ўяўляеш? – пытаюся я. – Табе што – трэба сьвяточную тэлеграму дасылаць: «Дарагі Сабака Паўлаў, прыязжай – двума габрэямі стала менш!»?

– Ну, я не пра гэта.

– А пра што?

– Ня ведаю, проста я думаю, калі зь імі нешта здарыцца, усё адно зваляць на мяне, яны прывыклі ўсё валіць на мяне.

– Проста ты – антысэміт, – кажу я.

– Усё адно, – кажа Вася, – тут ты праганяеш. Па-свойму гэта прыкольна.

– Што, – кажу, – хаўтуры?

– Не, ну там бацькі, сям’я. Я вось разграбу тут усё і абавязкова звалю дахаты. У мяне мама ў Чаркасах.

– Разумееш, – кажу я яму, – я напраўду нічога ня маю супраць. Сям’я дык сям’я, мама дык мама. Разумееш, мы некалі з братам, яшчэ калі я ў школу хадзіў, абчысьцілі адзін палац культуры, невялікі такі. Вынеслі апаратуру.

– Навошта?

– Ня ведаю, проста – перла нас, вырашылі што-небудзь абчысьціць. Выцягнулі некалькі ўзмацняльнікаў, прымочкі там розныя, нават частку барабаннай устаноўкі, прыкінь.

– Ну, і што вы з гэтым зрабілі?

– Прадалі. У іншы палац культуры. Там нават не запыталіся, адкуль гэта ў нас, лохі. Мы ў прынцыпе танна прадалі, так што пытацца было бяз понту. Прадалі. А потым пайшлі ў краму і накупілі дыскаў.

– Дыскаў?

– Так. Плойму вінілу, яшчэ чувак, ну, які ўсё гэта прадаваў, меў пад прылаўкам фірмовы «Дэпэш мод», прыкінь, у іх тады толькі выйшаў падвойны лайфовы альбом. «101» называецца. Ну, мы і выкінулі на яго процьму бабак.

– Сур’ёзна?

– Ну. А найпрыкольнейшае ведаеш што?

– Што?

– Гэта было наагул адзінае, што мы з братам купілі РАЗАМ.

11.35

Срань, што рабіць, я б яго і не шукаў. Навошта яму гэта, і нябожчыку – навошта, ён яму і жывому ня надта патрэбны быў, а цяпер – так і наагул, ён цяпер недзе па дарозе ў сваю Валгалу, дыбае скрозь касьмічны змрок на сваей адзінай назе, і толькі анёлы, стоячы ўздоўж дарогі, салютуюць яму, беручы пад казырок і агольваючы абарваныя ў баях верхнія канцавіны, нябожчык бясспрэчна павінен трапіць у рай для інвалідаў, павінен жа там быць нейкі падзел, не запускаюць жа іх усіх праз адну браму, хоць – адкуль мне ведаць. Сапраўды, адкуль мне ведаць, можа акурат худыя і цыбатыя анёлы ў эсэсаўскіх шлемах са шмайсэрамі наперавес зьбіраюць і здаровых, і інвалідаў перад велічэзнай зьзяючай брамай, на якой шрыфтам Родчанкі напісана «Работа робіць вольнай», зьбіраюць усіх разам, хто спрабуе ўцячы – таго проста прыстрэльваюць і адцягваюць у суседнія хмары, нарэшце выходзіць сьвяты Пётра, такі сабе Бураціна зь вялікім залатым ключом, адчыняе браму, і анёлы пачынаюць заганяць туды масоўку, заштурхваюць іх і ўжо там, ува ўнутраным дворыку дзёўбанага раю, дзеляць на калёны і вядуць рознымі дарогамі, кожная зь якіх, у сваю чаргу, назьменна сканчаецца вялікай газавай камэрай.

Так што чувак мае яшчэ двое сутак часу, каб дайсьці да сваёй канцавой і стаць навек у дэпо, здаўшы зброю анёлам і атрымаўшы ад іх вялікі жалезны крыж за гераізм на ўсходнім фронце. Тое, што ён дабравольна вываліў свае мазгі на кухонную падлогу, ні пра што яшчэ ня сьведчыць – бываюць у жыцьці такія моманты, калі найвышэйшай сумленнасьцю і найвялікшым маральным учынкам можа стацца вызваленьне атачэньня ад сваёй прысутнасьці, такія рэчы разумець трэба.

Штопраўда, ёсьць адзін раён, акурат за новым цыркам, ад самай ракі і да самай чыгункі, квадратныя кілямэтры непралазнага прыватнага сэктару, адразу за якім пачынаюцца заводы, так бы мовіць – старыя фабрычныя прыгарады, улетку там наагул нікога не сустрэнеш, куды яны ўсе зьнікаюць, я ня ведаю, але можна гадзінамі лазіць па пяску і друзу і нікога не сустрэць, я ўжо маўчу, што там робіцца ўзімку. Я да чаго вяду – там пражывае наш сябра Чапай, ён жыве ў майстэрні пры заводзе, што вырабляе рыштунак для шахцёраў, у сэнсе не адбойныя малаткі, а там розныя лямпы, ліхтары, ну і так далей – што там можа спатрэбіцца шахцёрам пад настрой, Чапай кажа, што ягоны дзед будаваў гэты завод, так што ў іх гэта нібы традыцыя такая сямейная, тата Чапая збухаўся некалькі гадоў таму і лячыўся недзе ў дурцы, Чапай час ад часу езьдзіў да яго ў адведкі, прывозіў сьвежую бялізну і прэсу, перадваў прывітаньні ад брыгадзіра, такія вось рэчы, яны жылі ў адным з баракаў акурат над рэчкай, але баракі пачалі зносіць, а паколькі Чапай-тата яшчэ ў васьмідзесятых прапіў усе дакумэнты ўключна з накладнымі на дзядулевы георгіеўскія крыжы і ордэны працоўнага чырвонага сьцяга, то перасяляць іх ніхто нікуды, вядома, не зьбіраўся, Чапай-джуніар, як сын палка, пайшоў да дырэктара тады яшчэ нармальнага савецкага завода і папрасіўся ўзяць яго ў цэх, тыпу па бацькоўскай лініі, дынастыя там, і так далей, Чапай на такія рэчы вёўся, думаю, ён ужо і ў дурцы пасьпеў сабе месца забраніраваць, у адной палаце з татам, такая б выйшла палата перадавікоў вытворчасьці, да іх бы прыходзілі на экскурсіі піянерскія дружыны, слухалі б іхныя дэпрэсіўна-маніакальныя ўспаміны і пакідалі б ім на тумбачках пакункі з апельсінамі, печывам і дэнатуратам. Прадстаўнікі моцных прафесій павінны паміраць прыгожа, гэта толькі розная інтэлігенцкая шлаябень можа захлынацца ў памыях і пакутваць ад гемарою, а сапраўдныя мужчыны, якія сьціскаюць у сваіх руках, што там яны сьціскаюць у сваіх руках, вось, якія сьціскаюць у руках рычагі ад асноўных мэханізмаў гэтага жыцьця – яны маюць згараць на вытворчасьці, гераічна падаць на гарачыя падлогі ліцейных цэхаў, абрываючы ўласны працоўны стаж, паміраць ад белай гарачкі і перапою, ад рознага там пабытовага траўматызму, калі белую гарачку можна лічыць пабытовым траўматызмам.