Текст книги "Մենք ստախոսներ էինք"

– Ոչ այնքան. – Ես ուզում էի վերադառնալ անկողին գիրք կարդալու:

– Խնդրում եմ. – Գատը համարյա երբեք ոչինչ չէր խնդրում:

– Գնա մենակ:

– Ես չեմ կարող ինքս վերցնել նավակը, – ասաց նա, – ես անհարմար եմ զգում:

– Իհարկե դու կարող ես վերցնել:

– Բայց ոչ առանց ձեզ:

Նա ծիծաղելի էր:

– Ու՞ր ես ուզում գնալ. – հարցրի ես:

– Ուղղակի հեռու կղզուց: Երբեմն ես չեմ դիմանում այստեղ:

Ես չէի կարողանում պատկերացնել՝ նա ի՞նչին չի դիմանում, բայց համաձայնվեցի: Մենք հագանք լողալու կոստյում, վրայից վերարկու և նավակով ուղևորվեցինք դեպի ծովը: Որոշ ժամանակ անց Գատը անջատեց շարժիչը: Մենք սկսեցինք ուտել գետնանուշ, շնչել աղի օդը: Արևի լույսը փայլում էր ջրի վրա:

– Արի լողանք. – ասացի ես:

Գատը թռավ և ես նրա ետևից, բայց ջուրը շատ ավելի սառն էր քան ափի մոտ, ու մեր շունչը սկսեց կտրվել: Արևը կորավ ամպերի ետևում: Մենք թեթև խուճապից սկսեցինք ծիծաղել ու բղավել, որ ավելի հիմար բան չէինք կարող մտածել, քան մտնել ջուրը: Ինչի՞ մասին էինք մենք մտածում: Ափից հեռու շնաձկներ են լինում, ու այդ մասին գիտեին բոլորը:

Մենակ մի՛ խոսա շնաձկների մասին, Աստված իմ: Մենք սկսեցինք հետ լողալ, միմյանց հրելով, մրցելով թե ով առաջինը կհասնի նավակին:

Վերջին րոպեին նա ետ թեքվեց ու թողեց, որ ես առաջ անցնեմ.

– Ոչ նրա համար, որ դու աղջիկ ես, այլ ուղղակի, որովհետև ես լավ մարդ եմ:

– Շնորհակալություն. – ես ցույց տվեցի նրան լեզուս:

– Բայց, եթե շնաձկները ինձ ուտեն, խոստացիր, որ կգրես ճառ այն մասին, թե ինչ հիանալին էի ես:

– Խոստանում եմ, – ասացի ես, – «Գատվիք Մեթյու Պաթիլից ստացվեց հիանալի կերակուր»:

Այնքան ցուրտ էր, որ մեզ դա շատ ծիծաղելի էր թվում: Մենք չունեինք սրբիչ: Մենք կպանք իրար բրդից ադեալի տակ, որ գտանք նստարանների տակից, մեր մերկ ուսերը իրար կպցնելով ու խաչելով սառած ոտքերը:

– Սա միայն նրա համար, որ չսառենք, հիպոթերմիա չունենանք, – ասաց Գատը, – Թե չէ չկարծես, թե ես մտածում եմ դու սիրունիկն ես կամ չգիտեմ ինչ:

– Այդպես չես մտածում, գիտեմ:

– Դու ձգում ես ադեալը:

– Կներես:

Դադար:

Գատը ասաց.

– Իրականում դու ինձ դուր ես գալիս, Կադի: Ես չէի ուզում քեզ վիրավորել: Ու ընդհանրապես, դու ե՞րբ հասցրիր այսքան գեղեցիկ դառնալ: Դա շեղում է:

– Ես այնպիսին եմ, ինչպիսին միշտ էի:

– Դու փոխվել ես այս մի տարում: Դա ինձ իմ դերից հանում է:

– Դու ինչ-որ դե՞ր ես խաղում:

Նա հանդիսավոր գլխով արեց:

– Ավելի հիմար բան չէի լսել: Ու ո՞րն է քո դերը:

– Ես հանգիստ եմ ու անվրդով: Ոչինչ չի թափանցի իմ զրահը: Դու չե՞ս նկատել:

Դա ինձ ծիծաղեցրեց.

– Ոչ:

– Գրողը տանի: Ես կարծում էի դա աշխատում է:

Մենք փոխեցինք թեման: Զրուցեցինք այն մասին թե վերցնե՞նք երեխաներին Էդգարթաուն կինո դիտելու ուշ երեկոյան: Շնաձկների մասին, թե նրանք իրո՞ք ուտում են մարդկանց: «Բույսեր զոմբիների դեմ» ֆիլմի մասին:

Որից հետո վերադարձանք կղզի:

Շուտով Գատը սկսեց ինձ տրամադրել գրքեր և հաճախ ուշ երեկոյան գալիս էր ինձ մոտ, երբ ես լինում էի փոքր ափին: Կամ, երբ պառկած էի լինում Ուինդեմիրում գազոնի վրա ոսկեգույնների հետ:

Մենք զբոսնում էինք կղզով տարածվող ճանապարհով՝ Գատը առջևում, ես նրանից ետ: Մենք խոսում էինք գրքերից, կամ երևակայական աշխարհներ ստեղծելու մասին: Երբեմն այնքան էինք քայլում, մինչև չէինք հասկանում, որ հոգնած ենք կամ քաղցած:

Ճանապարհի եզրով աճել էին վայրի վարդեր՝ մուգ վարդագույն: Դրանք ունեին թույլ, քաղցր հոտ:

Մի օր ես նայեցի Գատին՝ Քլերմոնտում պառկած ցանցաճոճին, գիրք կարդալիս ու զգացի.. դե.. ասես նա իմն է: Ասես նա ինձ համար էր ստեղծված:

Ես լուռ տեղավորվեցի նրա կողքին: Վերցրի նրա ձեռքից գրիչը՝ նա միշտ գրիչով էր կարդում, ու գրեցի «Գատ» նրա ձախ ձեռքին և «Կադենս» աջին:

Նա վերցրեց ինձնից գրիչը: Գրեց «Գատ» իմ ձախ ձեռքին ու «Կադենս» աջին:

Ես չեմ ասում, թե դա ճակատագիր էր: Ես չեմ հավատում ճակատագրին կամ հարազատ հոգուն կամ գերբնականին: Ես ուղղակի ուզում եմ ասել, որ մենք հասկանում էինք իրար: Ամեն ինչում:

Բայց մենք ընդամենը տասնչորս տարեկան էինք: Ես դեռ երբեք չէի համբուրվել տղայի հետ, չնայած ուղղեցի այդ բացթողումը հաջորդ ուսումնական տարում, ու մենք չգիտես թե ինչու մեր զգացմունքները սեր չէինք անվանում:

6

Տասնհինգերորդ ամռանը ես կղզի եկա մեկ շաբաթ ուշ քան մնացածը: Հայրս լքել էր մեզ, ու ես ու մայրս զբաղված էինք նոր կահավորանքով, դեկորատորի հետ խորհրդակցությամբ և նման այլ բաներով:

Ջոննին ու Միրրենը դիմավորեցին մեզ նավամատույցին՝ կարմրած այտերով ու ամառն անցկացնելու շատ պլաներով: Նրանք կազմակերպել էին թենիսի ընտանեկան առաջնություն ու հավաքել էին պաղպաղակ պատրաստելու բազմաթիվ եղանակներ: Պիտի նավակով շրջեինք, խարույկներ վառեինք:

Փոքրերն ինչպես միշտ վազվզում ու ճչում էին: Մորաքույրները սառը ժպտում էին: Ու երբ վերջացավ մեր ժամանման հետ կապված խառնաշփոթը, բոլորը գնացին Քլերմոնտ կոկտեյլ խմելու:

Իսկ ես գնացի Րեդ Գեյթ Գատին փնտրելու: Րեդ Գեյթը շատ ավելի փոքր տուն էր քան Քլերմոնտը, բայց ինչևիցե այն ուներ չորս ննջասենյակ: Այստեղ ապրում էին Ջոննին, Գատը և Ուիլլը մորաքույր Քերրիի հետ, և Էդի հետ, երբ նա նույնպես հանգստանում էր մեզ հետ, ինչը հազվադեպ էր լինում:

Ես մոտեցա խոհանոցի դռանը ու նայեցի ցանցի արանքից: Սկզբում նա ինձ չնկատեց: Նա կանգնած էր սեղանի մոտ, ինչ-որ ճմրթված, մոխրագույն շապիկով ու ջինսով: Նրա ուսերը ավելի լայն էին քան ես հիշում էի:

Նա քանդում էր լվացարանի վերևում պատուհանից կախված չորացած ծաղիկը: Դա վայրի վարդ էր, մուգ վարդագույն ու ուղղակի պոկած: Նման այն տեսակի որոնք աճում էին Բիչվուդի ճանապարհներին:

Գատը, իմ Գատը: Նա վարդ էր պոկել ինձ համար մեր սիրած ճանապարհից: Կախել էր այն չորանալու ու սպասում էր մինչ ես կգամ կղզի, ու նա այն կտա ինձ:

Ես համբուրվել էի արդեն երեք տղաների հետ, որոնց նկատմամբ անտարբեր էի:

Ես կորցրել էի հորս:

Ես վերադարձել էի այս կղզի արցունքներով ու ստով լի տնից:

Ու տեսնում եմ Գատին:

Ու տեսնում եմ այդ ծաղիկը նրա ձեռքում:

Ու այդ պահին, երբ լույսը պատուհանից ընկած էր նրա վրա, երբ խնձորները դրված էին խոհանոցի սեղանին, երբ օդում զգացվում էր փայտի ու ծովի հոտը,

ես հասկացա, որ սիրահարվել եմ:

Այո, սեր էր, ու այդ միտքը ինձ այնպես հարվածեց, որ ես հենվեցի դռան ցանցին, որ կանգնած էր մեր միջև, որպեսզի չընկնեմ: Ես ցանկացա դիպչել նրան, ասես նա փոքրիկ նապաստակ էր, փոքրիկ կատու՝ փափուկ ու հեքիաթային, ում չես ուզում բաց թողնել: Տիեզերքը դարձավ ավելի լավը, քանի որ Գատը նրանում էր: Ես սիրեցի նրա ջինսի ճղվածությունը, նրա բոբիկ ոտքերի կեղտոտությունը, նրա արմունկների չորությունը, նրա հոնքի վրայով զգվող սպին: Գատը, իմ Գատը:

Մինչ ես կանգնած նայում էի, նա վարդը դրեց ծրարի մեջ: Հետո սկսեց գրիչ փնտրել, դարակները արագ բացել-փակելով ու վերջապես գտնելով այն գրպանում, սկսեց ինչ-որ բան գրել ծրարին:

Ես հասկացա, որ Գատը հասցե էր գրում, միայն այն ժամանակ, երբ նա դարակից հանեց նամականիշները:

Նա կպցրեց նամականիշը: Գրեց հետադարձ հասցեն:

Այն ինձ համար չէր:

Ես հեռացա Րեդ Գեյթից քանի դեռ Գատը ինձ չէր տեսել: Քայլում ու Նայում էի մթնող երկնքին: Մենակ:

Ճանապարհին պոկեցի ինձ հանդիպած բոլոր վարդերը ու նետեցի ալեկոծ ծովը մեկը մյուսի ետևից:

7

Այդ երեկո Ջոննին ինձ պատմեց Գատի Նյու-Յորքի ընկերուհու մասին: Նրա անունը Ռաքել էր: Ջոննին նույնիսկ չէր տեսել նրան: Նա էլ էր ապրում Նյու-Յորքում, բայց քաղաքի կենրոնում Քերրիի ու Էդի հետ, մինչդեռ Գատը ապրում էր ծայրամասում, մոր հետ: Նրա ասելով Ռաքելը զբաղվում էր ժամանակակից պարերով ու միշտ կրում էր սև հագուստ:

Միրրենի եղբայրը՝ Թաֆտը, ինձ պատմեց, որ Ռաքելը Գատին ուղարկել է տանը պատրաստած քաղցրավենիքով տուփ: Իսկ Լիբերտին ու Բոննին ասացին, որ Գատը նրա նկարները պահում է հեռախոսի մեջ:

Գատը չէր խոսում նրա մասին, բայց խուսափում էր աչքերիս մեջ նայել:

Այդ առաջին գիշերը ես լաց եղա, կծեցի մատներս, խմեցի գինի, որը գաղտնի վերցրել էի Քլերմոնտի մառանից: Ես զայրացած պտտվում էի երկնքով՝ վիճելով ու հրելով աստղերը իրենց տեղերից, զգալով գլխապտույտ ու սրտխառնոց:

Ես բռունցքով հարվածեցի լոգարանի պատին՝ մաքրելով ամոթն ու զայրույթը սառը, սառը ջրով: Հետո արդեն անկողնում դողում էի, ինչպես լքված շուն, թվում էր թե հիմա մաշկս ոսկրերիցս կպոկվի:

Հաջորդ առավոտյան ու դրան հաջորդող օրերին, ես ինձ պահում էի սովորական: Բարձր էի պահում քառակուսաձև ծնոտս:

Մենք լողում էինք, խարույկներ էինք վառում: Ես հաղթեցի թենիսի առաջնությունը:

Պատրաստեցինք բաքերով պաղպաղակ: Պառկում էինք արևի տակ փոքր ափին:

Մի գիշեր մենք չորսով որոշեցինք պիկնիկ կազմակերպել այնտեղ: Շոգեխաշված ծովային խեցիներ, կարտոֆիլ ու քաղցր եգիպտացորեն: Ամբողջ կերակուրը պատրաստել էին աղախինները: Ես նրանց անունները չգիտեի:

Ջոննին ու Միրրենը բերեցին ուտելիքները միանգամից մետաղե տարաներով: Մենք կերանք կրակի շուրջ նստած, յուղը կաթացնելով ավազին: Հետո Գատը մեզ համար պատրաստեց դեսերտ զեֆիրից ու կրեկեռներից: Ես նայում էի նրա խարույկից լուսավորվող ձեռքերին, որոնք հարմարացնում էին զեֆիրը երկար փայտի վրա: Հիմա իր ձեռքերին որտեղ առաջ գրված էին մեր անունները, նա գրում էր այն գրքերի անունները որոնք մտադիր էր կարդալ:

Այդ գիշեր նրա ձախ ձեռքին գրված էր «Գոյը և», Աջին՝ «Չգոյը»:

Ես նույնպես շարունակում էի գրել ձեռքերիս: Ցիտատները, որոնք ինձ դուր էին գալիս: Այդ օրը ձախ ձեռքիս գրված էր «ապրիր», աջ ձեռքիս՝ «ներկայով»:

– Ուզու՞մ եք իմանալ ինչի մասին եմ ես մտածում, – հարցրեց Գատը:

– Այո, – ասացի ես:

– Ոչ, – ասաց Ջոննին:

– Ես մտածում եմ, ինչպե՞ս կարելի է ասել, որ ձեր պապիկն այս կղզու տերն է : Ոչ իրավաբանորեն, այլ ճշմարիտ:

– Խնդրում եմ, միայն թե նորից չսկսես պանդուխտների կյանքի բարդությունների մասին, – հառաչեց Ջոննին:

– Ոչ: Ես հարցնում եմ, մենք ինչպե՞ս կարող ենք ասել, որ հողը պատկանում է ինչ-որ մեկին, – Գատը ձեռքերով ցույց տվեց ափը, օվկիանոսը, երկինքը:

Միրրենը ուսերը թափ տվեց.

– Մարդիկ միշտ էլ զբաղվել են հողի առք ու վաճառքով:

– Չե՞նք կարող մենք խոսել սեքսի կամ սպանությունների մասին, – հարցրեց Ջոննին:

Գատը ուշադրություն չդարձրեց նրան.

– Իսկ միգուցե հողը ընդհանրապես չպե՞տք է պատկանի մարդկանց: Կամ միգուցե սեփականացնելու համար պետք է լինեն սահմանափակումնե՞ր. – Նա թեքվեց առաջ. – Երբ ես այս ձմեռ գնացի Հնդկաստան կամավորական ծրագրով, մենք այնտեղ զուգարաններ կառուցեցինք: Որովհետև մարդիկ այնտեղ, կոնկրետ այդ գյուղում, չունեին զուգարաններ:

– Մենք բոլորս էլ գիտենք, որ դու գնացել ես Հնդկաստան, – ասաց Ջոննին, – դու դա մեզ ասել ես մոտ քառասունյոթ անգամ:

Սա այն էր, ինչ ես սիրում էի Գատի մեջ. նա այնքան էնտուզիաստ էր, այնքան անկեղծ հետաքրքրված աշխարհով, որ չէր կարողանում պատկերացնել՝ ինչպե՞ս կարող են նրա դատողությունները մարդկանց ձանձրացնել: Նույնիսկ, երբ դա ասում էին նրա ճակատին: Բայց նա մեկ է չի կարողանում հեշտությամբ նահանջել: Նա ուզում է, որ մենք մտածենք այդ մասին, նույնիսկ, եթե ցանկություն չունենք:

Գատը փայտով շարժեց խարույկը.

– Ես ուղղակի ասում եմ, որ մենք պետք է մտածենք այս մասին: Յուրաքանչյուրը չի, որ ունի սեփական կղզիներ: Որոշ մարդիկ այստեղ աշխատում են: Ոմանք աշխատում են գործարաններում: Ոմանք ընդհանրապես աշխատանք չունեն: Ոմանք էլ չունեն ուտելու բան:

– Հերի՛ք է խոսաս, հիմա՛, – ասաց Միրրենը:

– Հերի՛ք է խոսաս, ընդհանրապես, – ավելացրեց Ջոննին:

– Մենք այստեղ՝ Բիչվուդում, սխալ պատկերացումներ ունենք մարդկության մասին, – ասաց Գատը, – ես չեմ կարծում, որ դուք դա հասկանում եք:

– Ձայնդ կտրիր, – ասացի ես – ես քեզ կտամ ավելի շատ շոկոլադ, եթե դու ձայնդ կտրես:

Եվ Գատը լռեց, ծամածռելով դեմքը: Հանկարծ նա կանգնեց , գետնից վերցրեց քար ու ամբողջ ուժով նետեց ծովի կողմը: Հանեց սվիտերը, մի կողմ նետեց կոշիկներ: Հետո մտավ ծով ջինսե տաբատով

Զայրացած:

Ես հետևում էի նրա մկանների խաղին լուսնի լույսի տակ, ու ահա նա սուզվեց: Նա սուզվեց, իսկ ես մտածեցի. եթե ես հիմա չգնամ նրա ետևից, դա կանի այն Ռաքել անունով աղջիկը: Եթե հիմա չգնամ նրա ետևից, նա կհեռանա ընդմիշտ: Ստախոսներից, Կղզուց, մեր ընտանիքից, ինձնից:

Ես հանեցի սվիտերս ու հետևեցի Գատին, դեպի ծով, հենց զգեստով: Թռա ջուրը ու լողացի այն կողմ, որտեղ Գատը մեջքով պառկած էր ջրի վրա: Նրա թաց մազեր բացել էին դեմքը, ցույց տալով հոնքի վրայի բարակ սպին:

Ես ձգվեցի դեպի նրա ձեռքը.

– Գատ:

Նա վախեցավ և ուղղվեց: Ջուրը հասնում էր նրա մեջքին:

– Կներես, – շշնջացի ես:

– Ես երբեք քեզ չեմ ասել, որ ձայնդ կտրես, Կադի, – ասաց նա, – ես երբեք քեզ հետ այդպես չեմ խոսացել:

– Գիտեմ:

Նա ձայն չէր հանում:

– Խնդրում եմ, մի լռիր, – ասացի ես:

Ես զգացի, թե նրա աչքերը ինչպես շրջեցին իմ մարմնի, թրջված զգեստի վրայով:

– Ես չափազանց շատ եմ խոսում, – ասաց նա, – ես քաղաքականացնում եմ ամեն ինչ:

– Ինձ դուր է գալիս, երբ դու խոսում ես, – ասացի ես, քանի որ դա ճիշտ էր: Երբ ես չէի խորանում նրա բառերի մեջ, այն ինձ դուր էր գալիս:

– Ուղղակի այս ամենը ինձ դարձնում է ավելի..., – նա դադար տվեց, – աշխարհում ամեն ինչ խառնվել է իրար, ահա թե ինչ:

– Հա:

– Գուցե ես պիտի... – Գատը վերցրեց ձեռքերս, շրջեց ափերս դեպի ներքև, որպեսզի կարդա վերևում գրված բառերը, – ...պիտի ապրեմ ներկայո՞վ, ու դադարեմ հավերժ ագիտացիան:

Իմ ձեռքը նրա թաց, սառը ձեռքի մեջ էր:

Ես դողում էի: Մենք առաջ շատ էինք ձեռք ձեռքի բռնում, բայց նա չէր կպել ինձ այս ամբողջ ամռանը:

– Դա լավ է, որ դու այդպես ես նայում աշխարհին, – ասացի ես նրան:

Գատը թողեց ձեռքերս ու նորից պառկեց ջրին.

– Ջոննին ուզում է, որ ես ընդհանրապես չխոսեմ: Ես ձանձրացնում եմ քեզ ու Միրրենին:

Ես նայեցի նրան: Նա Գատը չէր: Իմ Գատը մտածմունք էր ու էնտուզիազմ: Ամբիցիա և թունդ սուրճ: Այս ամենը պիտի երևային նրա շագանակագույն աչքերում, նրա հարթ մաշկին ու քիչ ավելի դուրս ցցված ստորին շրթունքին: Նա պիտի ներսից եռար էներգիայով:

– Ես քեզ մի գաղտնիք կասեմ, – շշնջացի ես:

– Ի՞նչ:

Ես նորից ձգվեցի ու կպա նրա ձեռքին: Նա չշարժվեց:

– Երբ մենք քեզ ասում ենք «ձայնդ կտրիր, Գատ», դա ամենևին էլ այն չի ինչ մենք նկատի ունենք:

– Ո՞չ:

– Մենք նկատի ունենք, որ քեզ սիրում ենք: Դու մեզ հիշեցնում ես, որ մենք էգոիստ խոզեր ենք: Բայց դու մեզ նման չես:

Գատը աչքերը փակեց: Ժպտաց.

– Դու այդպե՞ս ես կարծում, Կադի:

– Այո, – ասացի ես: Ես մատներով շոյում էի նրա ձեռքերը:

– Հավատս չի գալիս, որ դուք ջրի մեջ եք, – բղավեց Ջոննին, որ ծալել էր տաբատը ու կանգնել էր ջրի մեջ, – սա Արկտիկան է: Ես չեմ զգում մատներս:

– Երբ մի քիչ մեջն ես մնում, հաճելի է դառնում, – պատասխանեց Գատը:

– Հաստա՞տ:

– Մի եղիր թուլամորթ, – գոռաց Գատը, – տղամարդ եղիր ու մտիր գրողի տարած ջուրը:

Ջոննին ծիծաղեց ու մտավ ջուրը: Միրրենն էլ նրա ետևից:

Ու այդ պահը.. այն կատարյալ էր:

Մեր վրայով տարածվող գիշերը: Օվկիանոսի խշշոցը: Թռչունների ձայնները:

8

Այդ գիշեր չէի կարողանում քնել: