Текст книги "Рэчыва (СИ)"

Автор книги: Влада Гуринович

сообщить о нарушении

Текущая страница: 2 (всего у книги 2 страниц)

– В╕ка? Ну, чаго табе? – спыта╝ ён так╕м тонам, быццам я адцягваю яго ад вельм╕ важнай справы.

– Дзе Лёня? – выдала я першае, што прыйшло мне ╝ галаву.

Саша пац╕сну╝ плячыма.

– Халера яго ведае, швэндаецца недзе. А што?

– Саш, тут такая справа ... – я шматзначна паглядзела на машыну, якая стаяла на газоне. – Учора Сяргей абяца╝ да мяне прыехаць. Не прыеха╝ вось. Ён, часам, не ╝ цябе?

Саша выскал╕╝ся.

– А куды ж ён дзенецца? Тут ён. Вунь, сама паглядз╕.

Сашка саступ╕╝ убок, прапано╝ваючы мне заз╕рнуць у дом. Праз адчыненыя дзверы была бачная частка пакоя – крэсла, сервант, краёчак канапы. Па пако╕ нехта хадз╕╝. Нейк╕ чалавек. Таксама ╝ трэн╕ках ╕ майцы. Сяргей гэта бы╝ ц╕ хтосьц╕ яшчэ, я не магла сказаць – абл╕чча было не разглядзець, бо галава яго была заматаная кухонным ручн╕ком. Плям крыв╕ на ╕м не было.

– Сяргей? – пакл╕кала я.

– Ды ёлк╕...ц╕шэй! – зашыпе╝ Саша, вылуп╕╝шы вочы ╕ прыц╕скаючы палец да вусна╝. – В╕ка, ты што, не бачыш – кепска чалавеку. Ну, не пайшла. Учора ╝ сельпо палёную падсунул╕, паганцы. Я сам ледзь не здох... Ды сядай ты ╝жо!

Апошн╕я словы был╕ адрасаваны чалавеку, як╕ хадз╕╝ па пако╕ – дакладней, не хадз╕╝, а неяк бессэнсо╝на тапта╝ся на месцы, разгойдваючыся з боку ╝ бок. Пачу╝шы вокрык Сашк╕, ён паслухмяна апусц╕╝ся на канапу ╕ се╝, абхап╕╝шы галаву рукам╕.

– Вось. Бачыш, як яму пагана? – сказа╝ Сашка, звяртаючыся ╝жо да мяне. – Вунь ╕ башку сц╕ркай абкруц╕╝, м╕грэнь ╝ яго. Ну, гэта н╕чога, бывае. Ачомаецца хутка ╕ адразу дадому паедзе. Ты ╝жо прабач, В╕к. Ну, так атрымалася.

Сашка развё╝ рукам╕ ╕ ╝тароп╕╝ся на мяне з пакутл╕вым выразам твару, даючы зразумець, што а╝дыенцыя скончана. Зрэшты, мне самой нецярпелася адсюль прыбрацца, да таго ж у хаце моцна смярдзела нейкай тухл╕най. Здохлая кошка?..

Гутарка з Сашкам мяне трох╕ супако╕ла. Яны проста вып╕л╕ гарэлк╕, потым, магчыма, пасварыл╕ся ц╕ нават паб╕л╕ся, але н╕якага забойства не было. Лёня схлус╕╝, як я ╕ меркавала. Ах ты, паршывец малы, я табе дам так жартаваць!..

3.

Прыйшо╝шы вечарам дадому, я заз╕рнула у пакой дачк╕ ╕ ледзь не ╝млела. Прада мной па╝стала проста-тк╕ ╕дыл╕чная карц╕нка. Алеся з Лёнем сядзел╕ на падлозе – яна ╝ клятчастым школьным сарафанчыку, ён ва ╝сё тых жа абрынданых красо╝ках ╕ старэнькай куртачцы, якая была яму закароткая. Раскла╝шы на дыване пазл, яны засяроджана зб╕рал╕ рэпрадукцыю Шышк╕на. «Ран╕ца ╝ сасновым бары». Рэпрадукцыя была не вельм╕ якасная, таму сосны выглядал╕ чырванаватым╕, а мядзведз╕ с╕н╕м╕. Побач на цацачным сподачку ляжала надкушаная катлета.

– Алеся. Як гэта разумець? – спытала я, кал╕ да мяне вярнулася здольнасць гаварыць.

– Мам, а можна Лёня ╝ нас пажыве? – спытала яна, усм╕хаючыся.

– Што?! – вырвалася ╝ мяне.

– Мам, ну кал╕ ласка! – вымав╕ла Алеся так╕м тонам, быццам выпрошвала цукерку або цацку. – Лёню жыць няма дзе. А дадому ён не вернецца, у ╕х там мярцвяк.

– Як╕ яшчэ мярцвяк? Што вы верзяце? – сказала я, ужо губляючы цярпенне.

– Мёртвы! – радасна сказала Алеся. – Яго дзядзька Саша заб╕╝, Лёня сам бачы╝.

Я зраб╕ла глыбок╕ ╝дых.

– Лёня. Сыходзь, кал╕ ласка, – прамов╕ла я вельм╕ спакойна.

На шчасце, Лёня не ста╝ са мной спрачацца. Ён мо╝чк╕ падня╝ся з падлог╕ ╕ нак╕рава╝ся да выхаду.

– Ну, ма-а-м!.. – закрычала Алеся, зал╕ваючыся слязьм╕.

– Ма╝чы, – прагаварыла я ╝сё тым жа ро╝ным голасам. – ╤ падн╕м╕ з падлог╕ катлету. Я ж прас╕ла цябе не гуляць з ежай.

– Катлета для Тошы. Яна захварэла. Лёня, Лёня! – па╝тарала Алеся, рыдаючы.

Не звяртаючы на яе ╝ваг╕, ╕ правяла Лёню ╝ перадпакой, ледзьве стрымл╕ваючыся, каб не схап╕ць яго за ка╝нер ╕ не вык╕нуць вон.

– ╤дз╕, Лёня. ╤ не прыходзь сюды больш. Зразуме╝? – сказала я ╕ зачын╕ла за ╕м дзверы.

Алеся ╝весь вечар б╕лася ╝ ╕стэрыцы. Я да яе не падыходз╕ла – няхай праравецца. Нарэшце яна знемаглася ад уласных слёз ╕ зац╕хла. Я прымус╕ла яе памыцца ╕ паклала у ложак.

– Алеся, ты п╕ць не хочаш? Соку прынесц╕? – спытала я, папра╝ляючы ёй ко╝дру.

– Не, – адказала яна, гледзячы ╝ столь. – Мама, ты не пав╕нна была так раб╕ць.

Я ╝здыхнула.

– Алеся, у Лён╕ ёсць бацька ╕ ╝ласны дом. Яму ёсць дзе жыць.

Яна ╝скочыла ╕ села на ложку.

– Мама, ты не разумееш! Яму нельга дадому, у ╕х там мярцвяк!

Я пах╕тала галавой.

– Алеся, ты памыляешся. Лёня табе схлус╕╝. Няма там н╕якага мерцвяка. Я сёння хадз╕ла да дзядз╕ Сашы. Н╕хто н╕кога не заб╕ва╝. Дзядзя Сярожа жывы, ён сядзе╝ на канапе.

– Мам, ну ты зус╕м не разумееш! – ускл╕кнула яна з запалам. – Н╕як╕ ён не жывы! Ён мёртвы! Як Тоша. Яна таксама была мёртвая, яе пераехала машына, ╕ яна ляжала ╝ лужыне. А Лёня яе забра╝ ╕ ажыв╕╝. Рэчывам.

– Як╕м рэчывам? – спытала я.

– Дзядз╕ Сашавым! У яго цэлы флакончык у шуфлядзе. А дзядзя Саша яго ╝ цёц╕ Марты ╝зя╝. На сядз╕бе гэтага рэчыва процьма, яны ╕м мерцвяко╝ ажы╝ляюць.

– На чорта ╕м тыя мерцвяк╕?! – выкл╕кнула я. Прагучала гэта, напэ╝на, смешна, але мне было не да смеху.

– Для заклёна╝ – прашаптала Алеся. – Яны там баго╝ закл╕каюць, вельм╕ старажытных, г╕пер...бардзейск╕х.

– Можа, г╕пербарэйск╕х? – паправ╕ла я.

– Ну, дык я ╕ кажу! А па прав╕лах трэба, каб частку заклёну прамов╕╝ жывы мярцвяк, ╕накш не спрацуе. Там усё проста, трэба ╝зяць крыху рэчыва ╕ папырскаць ╕м на мерцвяка, ╕ ён ажыве. Тоша так ажыла. Мы яе вымыл╕ ╕ расчасал╕. Яна пасля бегала ╕ гулялася цэлы дзень. А цяпер яна захварэла, ╕ мне здаецца, што яна зно╝ памрэ. Ты тольк╕ Лёню не гавары, а то ён засмуц╕цца.

– О, Божа... – выдыхнула я.

Усе падзе╕ сённяшняга ╕ двух папярэдн╕х дзён зам╕льгал╕ перада мной, складваючыся ╝ адз╕ную карц╕нку, як каляровы пазл. Заадно ╝спомн╕л╕ся бабы Надз╕ны балачк╕ пра "вядзьмарак". Сапра╝ды, Сашкавы сястра ╕ пляменн╕ца – вельм╕ дз╕╝ныя людз╕. Я чула, што на ╕х аграсядз╕бу проста немагчыма трап╕ць, месцы ╝весь час забран╕раваны. Хто ж яны на самай справе? Адкуль прыязджаюць ╕х загадкавыя пастаяльцы, як╕х, дарэчы, н╕хто ╝ вочы не бачы╝, н╕ разу? Чым яны там займаюцца? ╤ рэчыва. Тое самае, якое Сашка, як з куста, сцягну╝ з аграсядз╕бы. Мне за╝сёды здавалася, што гаворка ╕дзе пра нейк╕ наркотык. А што, кал╕ гэта сапра╝ды нейкае ведзьм╕на зелле, здольнае падняць мерцвяка з маг╕лы? Чорт, але гэта ж вар'яцтва! Не можа такога быць. Не можа!.. Я не спала той ноччу. Седзячы на кухн╕, я глушыла моцную каву, кубак за кубкам, пакуль не пачало днець.

Я падхап╕лася, як ад штуршка. За вокнам╕ было ╝жо светла. Я ляжала нераспранутая на неразасланым ложку па╝зверх скамечанай ко╝дры, перада мною на тумбачцы стая╝ кубак з астылай кавай. Я не помн╕ла, як перабралася з кухн╕ ╝ пакой. В╕даць, вырашыла прылегчы на хв╕л╕нку ╕ сама не за╝важыла, як заснула. Я паглядзела на гадз╕нн╕к, ╕ тут мяне закалац╕ла. Палова на дзявятую. Праспала!

– Алеся! – пакл╕кала я.

Яна не азвалася. Напэ╝на, ужо ╝ школе. Сама ц╕хенька сабралася ды пайшла. Маладзец дзя╝чынка. Чаго не скажаш пра мяне. Зараз звольняць за спазненне. А кал╕ не звольняць, дык дэпрэм╕руюць. О, праклён! Я ╝скочыла, як абвараная, ╕ к╕нулася ╝ ванную. Спехам паплёска╝шы сабе ╝ твар халоднай вадой з-пад крана, я глынула астылай кавы, сунула ╝ сумачку ключы з тэлефонам ╕ пабегла – хутчэй, хутчэй на работу!..

Па дарозе мяне абагнал╕ тры м╕л╕цэйск╕я машыны з уключаным╕ прабл╕сковым╕ маячкам╕. Следам праехала карэта «хуткай дапамог╕». Увесь гэты картэж павярну╝ на рагу вул╕цы ╕ ск╕рава╝ся да прыватнага сектара. Туды, дзе жы╝ Сашка Ялев╕ч. Потым у мяне зап╕шчэ╝ маб╕льн╕к, прыйшла смс-ка ад Верк╕, маёй каляжанк╕: «В╕к, сёння спазнюся, я на Груш. Тут такое!!!» 'Груш.' – гэта, в╕давочна, Груша╝ская. Вулачка, на якой знаходз╕╝ся Сашк╕ Ялев╕ча дом. Наступным паведамленнем Верка даслала дзве фотк╕ з месца здарэння. «Ды каб ты спрогся», адно вылаялася я, утароп╕╝шыся на экран маб╕льн╕ка. ╤, паскорваючы крок, рушыла ╝ тым жа к╕рунку, ╝ як╕м паехал╕ м╕л╕цэйск╕я машыны. Гары яно ╝сё гарам, спазняцца, дык глабальна...

На Груша╝скай чын╕лася форменнае сто╝патварэнне. Вузенькая вулачка была пад завязку запо╝нена людзьм╕ – здавалася, тут сабралася ледзь не палова гарадка. Пасярод вул╕цы стая╝ рэан╕маб╕ль ╕ с╕н╕я '╝аз╕к╕'. Прац╕сну╝шыся наперад, я ╝гледзела на зямл╕ нас╕лк╕, на як╕х ляжала цела, прыкрытае скрыва╝ленай прасц╕ной. Гэтыя нас╕лк╕ я ╝жо бачыла на фатаграф╕ях, што надоечы даслала мне Верка. Адшука╝шы яе ╝ нато╝пе, я даведалася аб падрабязнасцях здарэння. Забойства, казала Верка з нейк╕м захапленнем. Аркаша, ц╕х╕ п'ян╕ца, як╕ жы╝ праз тры двары ад Сашк╕ Ялев╕ча, бы╝ знойдзены сёння ран╕цой на парозе ╝ласнай хаты. Цела ахвяры знаходз╕л╕ся ╝ так╕м стане, што растлумачыць гэта банальнай бытавой панажо╝шчынай было немагчыма. Тут в╕давочна арудава╝ маньяк. Або нейкая звяруга. Ц╕ то во╝к, ц╕ то нешта горшае. Мутант... Чупакабра!

Цела заб╕тага знайшо╝ яго сябрук Я╝геныч, яшчэ адз╕н вясёлы забулдыга, як╕ вырашы╝ зав╕таць да Аркашы па ран╕шн╕х справах. Убачанае яго так ураз╕ла, што небарака до╝га ван╕тава╝, трымаючыся за плот. Паводле яго сло╝, гэта было "нешта ня╝я╝нае'. З канкрэтных факта╝ Я╝геныч згадва╝, у прыватнасц╕, 'зняты скальп', 'вантробы вонк╕' ╕ 'дз╕рку ╝ горле'. Гучала давол╕ ╕нтрыгавальна, ╕ некаторыя з ц╕ка╝ных ╕мкнул╕ся не╝прыкмет прасачыцца да нас╕лак ╕ заз╕рнуць пад прасц╕ну (а заадно засняць мерцвяка на смартфон), але ╕х адганяла м╕л╕цыя. Сашка таксама бы╝ тут. З ╕м разма╝лял╕ два чалавек╕ ╝ шэрых цыв╕льных п╕нжаках – пэ╝на, следчыя. Сашка, у сва╕х нязменных трэн╕ках ╕ майцы, стая╝ змрочны, як хмара, трымаючы рук╕ ╝ к╕шэнях ╕ гледзячы сабе пад ног╕. У адказ на ╝се пытанн╕ ён, як заведзены, па╝тара╝: "Не ╝ курсах я, не ╝ курсах. Не чу╝ я н╕чога. Спа╝ я'. Ужо сыходзячы, я ц╕шком заз╕рнула да Сашк╕ ╝ двор. Белы легкав╕к зн╕к. Значыцца, Сяргей ачома╝ся ╕ паеха╝. Прынамс╕ з ╕м усё ╝ парадку. Гэтая думка мяне крыху супако╕ла, але ненадо╝га.

На працо╝ным месцы я з'яв╕лася на дзве гадз╕ны пазней, чым належала, але майго спазнення н╕хто не за╝важы╝. У той дзень мног╕я маха╝чане паспазнял╕ся на працу, ╕ работа н╕ ╝ каго не кле╕лася, усе тольк╕ ╕ гутарыл╕, што аб здарэнн╕ на Груша╝скай. Усе был╕ напалоханыя не на жарт, але да пачуцця жаху прымешвалася яшчэ ╕ нейкае дз╕╝нае, ледзь не радаснае ╝зрушэнне. То ж бо. Нарэшце ╝ нашай глухмен╕ адбылося штосьц╕ па-сапра╝днаму сенсацыйнае. Пра гэта напэ╝на нап╕шуць у газетах. Магчыма, нават зн╕муць сюжэт на тэлебачанн╕. Верка ╝жо на по╝ным сур'ёзе разважала, што б ёй надзець ╕ якую прычоску зраб╕ць, кал╕ прыедуць тэлев╕з╕йшчык╕. Яна нават не сумнявалася, што ╝ яе асаб╕ста возьмуць ╕нтэрв'ю. Тым больш што верс╕я ╝ яе была гатовая: 'Чупакабра, адназначна!' ╤ван Фёдарав╕ч, наш старэньк╕ бухгалтар, бы╝ ╕ншага меркавання. 'Гэта была выбухная хваля! – каза╝ ён. – У мяне зяць у МНС працуе, ён пацвердз╕ць. Аркаша, в╕даць, у лесе нямецк╕ снарад знайшо╝, вырашы╝ разабраць на каляровыя металы, вось ╕ вын╕к. Альбо балон ╕рвану╝.' Выбуха╝, аднак, н╕хто не чу╝, ╕ Аркашава хата была непашкоджаная, так што гэта верс╕я выглядала сумне╝най. Так ц╕ ╕накш, усё сыходз╕л╕ся на думцы, што звычайны чалавек учын╕ць такое не мог. Гэта была альбо нейкая жывёла, альбо разбуральная стых╕я, альбо...монстар.

У абедзенны перапынак Верка злётала ╝ гастраном ╕ вярну╝шыся, прынесла з сабой цэлую кучу нав╕н – у дадатак да тых, ад як╕х ужо гудзе╝ увесь гарадок. У крэйдавым кар'еры ╝ дзесяц╕ к╕ламетрах ад Махов╕шча сёння ран╕цай знайшл╕ згарэлы легкав╕к. Салон ╕ багажн╕к был╕ пустыя, значыць, гэта не аварыя, машыну адмыслова адагнал╕ ╝ кар'ер ╕ спал╕л╕. Магчыма, нейкая бандыцкая разборка, сляды замятал╕. А ╝ В╕цьк╕ Л╕пкев╕ча, што на Дзяржынскага жыве, сёння бы╝ в╕дзеж, самы натуральны. Ён гэтай ноччу еха╝ з Беластока ╕ бачы╝ на трасе Сашку Ялев╕ча – к╕ламетрах у дзесяц╕ ад гарадка, там, дзе крэйдавы кар'ер. Сашка стая╝ на абочыне ╝ адных трэн╕ках ╕ майцы, п'яны ╝ дровы. Ва ╝сяк╕м разе, В╕цьку здалося, што ён п'яны, таму спыняць машыну В╕цька не ста╝. Сашку наогул лепей л╕шн╕ раз не чапаць, а кал╕ ён нападп╕тку, дык ╕ пагато╝. Не╝забаве В╕цька ╝жо бы╝ у горадзе, еха╝ да сябе на Дзяржынскага праз прыватны сектар. Не, н╕кога падобнага на забойцу або монстра ён там не за╝важы╝. Затое, праязджаючы м╕ма ╝частка Сашк╕ Ялев╕ча, В╕цька ╝бачы╝, што гаспадар ужо дома. У перадпако╕ гарэла святло, дзверы был╕ адчынены, Сашка стая╝ на парозе – ва ╝сё тых жа трэн╕ках ды майцы, тольк╕ ╝жо са сц╕ркай на галаве – ╕ абедзвюма рукам╕ чапля╝ся за дзвярны праём, каб не павал╕цца. Ён сапра╝ды бы╝ п'яны, тут В╕цька не памыл╕╝ся. Пакольк╕ так хутка перамясц╕цца з абочыны трасы на парог ╝ласнага дома Сашка ф╕з╕чна не мог, кал╕ тольк╕ гаворка не ╕шла пра тэлепартацыю, то В╕цька вырашы╝, што з ╕м ад ператамлення здары╝ся в╕дзеж. Ц╕, кал╕ па-навуковаму, галюцынацыя. А яшчэ да нас у гарадок прыехал╕ гэтыя, з сядз╕бы 'Крыштальны ра╝чук'. Сваячк╕ Сашкавы. Сястра ╕ пляменн╕ца. ╤х чорны джып як раз м╕ма гастранома праязджа╝, кал╕ Верка адтуль з пакупкам╕ выходз╕ла.

Магчыма, ╝ Верк╕ мел╕ся яшчэ нейк╕я факты, як╕я яна зб╕ралася паведам╕ць, але даслухаць яе аповед да канца я не паспела, бо мне патэлефанавала Кла╝дз╕я ╤гара╝на, Алес╕на наста╝н╕ца. Яна ц╕кав╕лася, ц╕ ╝сё ╝ нас у парадку – у гарадку дзеяцца жудасныя рэчы, а мая дзя╝чынка сёння не з'я╝лялася ╝ школе.

– Як не з'я╝лялася? – у мяне ╝нутры ╝сё абарвалася.

Сёння я не выпра╝ляла дачку ╝ школу. Праспала. Яна сама сабралася ╕ пайшла. На ╝роках не з'яв╕лася... У мяне трэсл╕ся рук╕, кал╕ я наб╕рала на маб╕льн╕ку Алес╕н нумар. На званок яна не адказала. Вычака╝шы хв╕л╕н дзесяць – гэтыя хв╕л╕ны здал╕ся мне бясконцасцю – я набрала зно╝. Не адказвае... Што было потым, я памятаю цьмяна. Я выбегла з паштамта, ледзь не выб╕╝шы дзверы. Потым я ╝ пан╕цы нас╕лася па вул╕цах, к╕далася да м╕нако╝, прыстаючы да ╕х з адным ╕ тым жа пытаннем – вы не бачыл╕ дзя╝чынку, дзевяць гадо╝, светлыя валасы, чырвоная куртка? Не, н╕хто не бачы╝. Людз╕ глядзел╕ на мяне спалохана, напэ╝на, я выглядала, як вар'ятка. Мяркую, са мной сапра╝ды адбылося кароткачасовае памутненне розуму. Н╕чога дз╕╝нага. У мяне перад вачыма стаяла тое скрыва╝ленае цела на нас╕лках, ╕ я проста шалела ад думк╕, што здарылася найгоршае, ╕ Алеся ╝жо не жыве...

Я прыйшла ╝ сябе ╝ скверыку каля старога к╕натэатра. Мяне ╝сю калац╕ла, у роце перасохла, сэрца проста выскоквала з грудзей. Я ╝ знямозе апусц╕лася на лаву, спрабуючы аддыхацца. Супакойся, казала я сабе, збярыся з думкам╕. Дзе яна цяпер можа быць? Падумай. Магчыма, н╕чога страшнага не здарылася, яна проста сышла кудысьц╕ з Лёнем. Куды? Можа, Сашка ведае, Лёня ╝сё-ткi яго сын. Трэба спытаць... Хаця не, сёння Сашка зус╕м не ╝ кандыцы╕, ён нават падчас гутарк╕ са следчым╕ ледзь вароча╝ языком... Дарэчы, следчыя. Магчыма, яны ╝сё яшчэ там. З ран╕цы на вул╕цы было не прапхнуцца ад м╕л╕цы╕ ╕ цыв╕льных. Што мне перашкаджае пайсц╕ ╕ звярнуцца да ╕х па дапамогу, прама цяпер? Я паднялася з лавы ╕ нак╕равалася ╝ прыватны сектар.

Вул╕ца Груша╝ская ╝жо спусцела, нават м╕л╕цы╕ пабл╕зу не было в╕даць. Затое каля Сашкавага дома стая╝ чорны джып. Верка не памыл╕лася – 'вядзьмарк╕' з аграсядз╕бы сапра╝ды был╕ тут. Можа, яны што-небудзь ведаюць? Брамка была наросхрыст, ╕ увайшо╝шы ╝ двор, я пачула немыя бабск╕я в╕ск╕. Так лямантаваць можа тольк╕ жанчына, раз'юшаная да краю. У Ялев╕ча╝ адбывалася жудасная сямейная сварка. Пры ╕ншых абстав╕нах я бы ц╕хенька павярнулася ╕ пайшла. Але ╝ мяне прапала дз╕ця. Прыйдзецца мне прыпын╕ць ╕х душэ╝ную гутарку ╕ задаць пару пытання╝. Штурхну╝шы дзверы, я ╝вайшла ╝ пярэдн╕ пакой. У нос мне ╝дары╝ так╕ густы смурод гн╕лога мяса, што горла мне сц╕сну╝ спазм. Я ╕нстынкты╝на зац╕снула нос ╕ рот далонню. 'Як у моргу, у як╕м адключыл╕ся ╝се халадз╕льн╕к╕', м╕льганула ╝ мяне. Стоячы ╝ перадпако╕, я магла бачыць, што роб╕цца ╝ хаце. Сашка, пануры╝шы галаву, сядзе╝ на канапе з выглядам дурнаватага малалетк╕, як╕ нараб╕╝ шкоды ╕ ведае, што зараз будзе сурова пакараны. Над ╕м стаяла Марта, злая, як фурыя. Побач та╝клася кв╕тнеючая дзяв╕ца гадо╝ дваццац╕ – пэ╝на, гэта ╕ была Мар'янка, дачка Марты. Выглядала яна, як дакладная коп╕я мац╕ – чорнавалосая, з гладк╕м тварам ╕ ф╕гуркай, адпрацаванай на трэнажорах. Яна нават апранутая была гэтаксама, як Марта, у гарн╕турчык з ╕голачк╕, х╕ба тольк╕ спадн╕ца ╝ яе была карацейшая ╕ жакет не па памеры, на грудзях так ╕ трашча╝. Мар'янка стаяла да мяне тварам, але мяне яна ва ╝пор не за╝важала. Яна глядзела проста перад сабой, прыц╕сну╝шы далоньку да рота, ╕ яе пастава ╕ выраз твару адлюстро╝вал╕ крайнюю разгубленасць, нават адчай. 'Шэф, усё прапала!..'

Марта крычала. Менав╕та яе ляманты я чула на вул╕цы. Яна была па-за сябе ад лютасц╕, ╕ здавалася, гатова была разадраць Сашку на кавалк╕. У чым канкрэтна заключал╕ся яе прэтэнз╕╕ да брата, вызначыць было складана, бо яе гаворка ╝я╝ляла сабой паток адборнай лаянк╕ – 'паскудн╕к', 'брыда', 'крэц╕н бязмозглы' было яшчэ самым бяскры╝дным. Кожны свой эп╕тэт Марта суправаджала хвостк╕м╕ аплявухам╕. Сашка нават не спрабава╝ супрац╕╝ляцца, а тольк╕ ц╕хенька енчы╝, мыка╝ ╕ матля╝ галавой. Я наз╕рала за гэтай сцэнай, разяв╕╝шы рот. Не кожны мужык у гарадку рызыкну╝ бы палезц╕ ╝ бойку з 'пс╕хапатам' Сашкам, а тут яго нем╕ласэрна та╝чэ ╝ карак жанчына дал╕катнай камплекцы╕. Выдавала на тое, што Сашка сапра╝ды бая╝ся яе не на жарт. ╤ мяркуючы па ╝с╕м, Марта была чалавекам куды больш страшным ╕ небяспечным, чым яе ненармальны брат.

Я зраб╕ла крок наперад ╕ тут жа ╝ляпалася ╝ нешта вязкае ╕ клейкае. З╕рну╝шы сабе пад ног╕, я ╝бачыла на падлозе плямы нейк╕ субстанцы╕ -

не крыв╕, гэта было больш падобна на падсохлы гной. Пах мярцвячыны ста╝ яшчэ выразней. Я м╕мавол╕ падалася назад, ╕ мой поз╕рк упа╝ на ╝ваходныя дзверы. Дзвярная рама была абляпана той жа субстанцыяй, але плямы тут больш был╕ падобным на сляды ад чы╕хсьц╕ пальца╝ – як быццам тут нехта стая╝, учап╕╝шыся ╝ дзвярны праём.

Ц╕ варта казаць, што ╝ мяне адпала ╝сякае жаданне гутарыць з Ялев╕чам╕? На шчасце, яны был╕ вельм╕ занятыя сваёй сямейная сваркай, ╕ я засталася неза╝важанай. Змагаючыся з млоснасцю, я павольна адступ╕ла за брамку. Лёня не зман╕╝. У ╕х дома сапра╝ды бы╝ мярцвяк. Сашка яго заб╕╝. А сёння ноччу ён адагна╝ Сяргееву машыну ╝ кар'ер ╕ падпал╕╝, каб замесц╕ сляды, ╕ вярну╝ся ╝ горад пешк╕. В╕цька дарма на сябе нагаворвае, не было ╝ яго н╕як╕х галюцынацый. Ён сапра╝ды бачы╝ Сашку ля крэйдавага кар'ера. ╤ зразумела, чаму так звярэе Марта. Забойства Сашкавай жонк╕ яшчэ можна было неяк замяць, але Сяргей – чалавек з сувязям╕, яго будуць шукаць, ╕ проста адкуп╕цца, заплац╕╝шы 'каму трэба', гэтым разам не атрымаецца. ╤ рэчыва. Алеська расказала, якую ролю тут адыграла рэчыва, але рацыянальная частка маёй свядомасц╕ ╝сё яшчэ адма╝лялася гэта прымаць... А яшчэ я раптам адчула згрызоты сумлення за тое, што так став╕лася да Лён╕. Грэбавала, л╕чыла яго пс╕хапатам ╕ падманшчыкам. Можна ╝яв╕ць, у як╕м пекле яму прыходз╕лася жыць. Зразумела, чаму ён збег з дому ╕ хаваецца на гэтым бровары... Стоп, чакайце. Бровар. Я пляснула сябе па лбе. Ах ты, чорт вазьм╕! ╤ чаму я адразу пра гэта не падумала? Мой маб╕льн╕к да╝но разрадз╕╝ся – к╕даючыся, як шалёная, па горадзе, я наб╕рала Алес╕н нумар кожныя пяць хв╕л╕н, пакуль не села батарэя. Але цяпер у гэтым не было неабходнасц╕. Я ведала, дзе яе шукаць.

Не ведаю, каму прыйшла да галавы ╕дэя абвясц╕ць зак╕нуты бровар 'г╕старычнай кашто╝насцю'. Будынак ╕ ╝ свае лепшыя часы выгляда╝ выродл╕вым – я бачыла яго на старых фотаздымках. Цяпер гэта проста цагляная каробка, да таго ж выгаралая знутры. На халеру такое рэста╝раваць? Прасцей знесц╕...

– Алеся! Алеся, дзе вы? – крыкнула я, падышо╝шы да будынка, абнесенага рыштаванням╕.

– Мам, мы тут! – данеслася аднекуль знутры.

Дзякуй Богу, хоць на рыштаванн╕ не палезл╕. Абышо╝шы бровар, я выяв╕ла да╝гаватую прабо╕ну ╝ сцяне – в╕давочна, кал╕сьц╕ тут размяшчалася ╝ваходныя дзверы – ╕ ╝вайшла ╝нутр. Пажар здары╝ся некальк╕ гадо╝ таму, але тут аж дагэтуль адчува╝ся пах гару, да якога дамешва╝ся цяжк╕ трупны смурод. С╕няе кастрычн╕цкае неба ззяла ╝ прамавугольн╕ку сцен, у прабо╕ны вокна╝ заз╕рал╕ кроны стагадовых таполя╝ – л╕стота на ╕х была нездаровага карычняватага колеру з ярк╕м╕ ╝крап╕нам╕ жо╝тага. Каля сцен был╕ звалены абгарэлыя бэльк╕, а пад нагам╕ грувасц╕л╕ся кучы рознакал╕бернага хламу – паламаная мэбля, нейк╕я прэлыя анучы, б╕тае шкло, пакарабачаныя ╕ржавыя жалязяк╕. Я разгледзела нават некальк╕ пластыкавых мяшко╝ са смеццем. Гэта ж трэба, не паленава╝ся нехта валачы ╕х праз усю пустку, каб к╕нуць тут.. Недалёка ад уваходу стаяла некальк╕ дра╝ляных скрынь, ссунутых так, каб атрымалася падабенства тапчана, зверху ляжа╝ клятчасты плед ╕ прац╕снутая канапавая падушка. ╤ тое, ╕ другое з нашай кватэры. Алеся прыцягнула, няйначай. Падушка ╝жо да╝но пыл╕лася на шафе, я ╝сё зб╕ралася яе вык╕нуць, ды рук╕ не даходз╕л╕. А вось зн╕кненне пледа я рана ц╕ позна за╝важыла бы. На канапавай падушцы ляжала кошка – несумненна, мёртвая, ╕ кал╕ верыць Алес╕, памерлая двойчы. Лёня ╕ Алеся размясц╕л╕ся побач на перакуленых скрынях. Лёня сядзе╝, звес╕╝шы галаву, ╕ яго прыкметна калац╕ла. Алеся абдымала яго ╕ нешта шаптала яму на вуха, мабыць, словы суцяшэння.

– Алеся, – прамов╕ла я.

– Мама! – яна саскочыла са скрын╕ ╕ к╕ну╝ся да мяне. Пад падэшвам╕ яе чарав╕ка╝ захрусцела б╕тае шкло.

– Алеся, м╕лая! – я абняла яе моцна-моцна.

– Мам!.. – яна прыц╕снулася да мяне, закапа╝шыся тварам у мой швэдар.

– Алеся, чаму ты не адказвала на званк╕? – спытала я.

– Я баялася, што ты будзеш сварыцца. Ты ж не дазваляеш мне гуляць з Лёнем, – сказала яна.

– Лёня... – я паглядзела на яго. Ён па-ранейшаму сядзе╝, апусц╕╝шы галаву, плечы яго трэсл╕ся. – Алеся, што тут адбылося?

Яна ╝здыхнула.

– Тоша ╝сё-тк╕ памерла. Рэчыва перастала дзейн╕чаць. Лёня так засмуц╕╝ся. А я яму кажу – гэта нават добра, што яно больш не дзейн╕чае. А то ён так за нам╕ бега╝, так бега╝, я ледзь са страху не сканала. А потым пераста╝.

– Хто бега╝? – спытала я.

– Мярцвяк, – прашаптала Алеся, акругл╕╝шы вочы. – Мы тут з Тошай сядзел╕, а ён прыйшо╝ ╕ пагна╝ся за нам╕. Мерцвяк╕ за╝сёды вельм╕ злосныя, яны не любяць, кал╕ ╕х абуджаюць. Мы к╕нул╕ся ╝ розныя бак╕, ╕ ён разгуб╕╝ся, не веда╝, за к╕м гнацца. А потым упа╝ ╕ памёр. Таму што рэчыва перастала дзейн╕чаць.

– Дзе ён? – спытала я.

– Там, – Алеся паказала на груду пакета╝ са смеццем, зваленых у кучу ╝ сярэдз╕не памяшкання. – Мы яго пакетам╕ зак╕дал╕, а то смярдзела моцна.

Над мяшкам╕ са смеццем ра╕л╕ся мух╕, мне здалося нават, што з-пад пластыкавага пакета тырчыць с╕няя ступня з учарнелым╕ пазногцям╕. Я адвярнулася.

– Алеся, нам пара дадому. Пойдзем.

– А Лёню можна пайсц╕ з нам╕? – ц╕ха спытала яна.

– Вядома. Лёня! – пакл╕кала я.

Ён не адказа╝. Пак╕ну╝шы Алесю, я падышла да Лён╕ ╕ паклала руку яму на плячо. Ён не паварушы╝ся.

– Лёня, – сказала я мякка. – Кал╕ ласка, паглядз╕ на мяне.

Ён падня╝ галаву. Твар яго бы╝ мокры ад слёз.

– Яна памерла, – вымав╕╝ ён выразна.

Я к╕╝нула.

– Ведаю. Усе пам╕раюць.

Ён матну╝ галавой.

– Так – не ╝се, – сказа╝ ён ╝парта. – Яна памерла няправ╕льна. Прав╕льна – гэта кал╕ ляжыш у труне, ╕ ╝весь вакол плачуць. А кал╕ вось так, у лужыне, ╕ ╝с╕м напляваць – гэта няправ╕льна. Так нельга. Разумееце? Нельга.

Я глядзела на яго са здз╕╝леннем. Н╕кол╕ яшчэ ён не бы╝ так╕м гаварк╕м.

– ╤ ты вырашы╝ усё выправ╕ць? – спытала я.

– Так. Але ╝ мяне не атрымалася.

Твар яго скрыв╕╝ся, ╕ ён расплака╝ся – так горка ╕ ня╝цешна, што ╝ мяне заныла сэрца. Прысе╝шы на край скрын╕, я абняла яго ╕ прыц╕снула да сябе. Алеся стаяла побач ╕ наз╕рала за нам╕ вельм╕ ╝важл╕ва.

– Не трэба плакаць. Вы ╝сё зраб╕л╕ добра, – сказала я. – Яна памерла, ведаючы, што яе любяць. Цяпер усё стала прав╕льна. Так, як пав╕нна быць. Усё ╝ вас атрымалася.

– Лёня, я ж табе казала, што яна добрая, – сказала раптам Алеся. – Проста яна часам не разумее ...

У той вечар мы ╝трох сядзел╕ на падлозе ╝ Алес╕ным пако╕, п╕л╕ гарбату з бутэрбродам╕ ╕ зб╕рал╕ пазлы. Я адчувала, што гэта мой апошн╕ спакойны вечар, ╕ я хацела выкарыстаць яго напо╝н╕цу.

На друг╕ дзень машына закруц╕лася. Сашку арыштавал╕, абв╕навац╕╝шы ╝ на╝мысным забойстве. Я праходз╕ла па гэтай справе сведкай. Верс╕я следства была простая, як грабл╕. Аляксандр Ялев╕ч заб╕╝ свайго прыяцеля падчас п'янай сварк╕. Потым, жадаючы схаваць сляды злачынства, ён адагна╝ машыну заб╕тага ╝ кар'ер ╕ спал╕╝, а цела адцягну╝ на стары бровар, дзе яно ╕ было знойдзена супрацо╝н╕кам╕ м╕л╕цы╕.

Верс╕я неблагая, у сэнсе, пра╝дападобная. Хаця насамрэч усё было не так. Дакладней, не зус╕м так. Сашка, працверазе╝шы, убачы╝ на падлозе мерцвяка ╕ зразуме╝, што справа дрэнь. У турму Сашка не хаце╝. Звяртацца да сястры ён таксама не хаце╝, небеспадста╝на асцерагаючыся, што будзе скандал. Гэта была яго памылка. Марта прыехала бы ╕ вырашыла праблему, як ужо бывала раней. Але гэтым разам Сашка пача╝ дзейн╕чаць самастойна. Ён успомн╕╝ пра рэчыва, сцягнутае кал╕сьц╕ з аграсядз╕бы. Сашка аднойчы падгледзе╝, як ╕м карыстаецца Марта. Мерцвяк╕ тады падымал╕ся ╕ хадз╕л╕, раб╕л╕ асэнсаваныя рух╕ ╕ нават разма╝лял╕. Сашка меркава╝, што пад уздзеяннем рэчыва заб╕ты апрытомнее ╕ паедзе дадому, як быццам н╕чога не здарылася. Сашка не веда╝, што мерцвяк╕ паводзяць сябе зус╕м не так, як жывыя. Апроч таго, трэба ╝мець з ╕м╕ ╝пра╝ляцца, супакойваць, кал╕ яны пачынаюць буян╕ць. ╤ яшчэ яны гн╕юць, прычым працэс разлажэння праходз╕ць нават хутчэй, чым у звычайных умовах. Пабочны эфект рэчыва. Зразуме╝шы, што ╝сё пайшло не так, Сашка запан╕кава╝. Дачака╝шы ночы, ён паеха╝ на крэйдавы кар'ер, пак╕ну╝шы мерцвяка без нагляду, ╕ за гэты час здарылася непапра╝нае. Пакуль Сашк╕ не было, мярцвяк выбра╝ся з хаты, нак╕ну╝ся на няшчаснага Аркашу, а потым пайшо╝ гуляць па наваколл╕. Ахвяр магло быць больш, кал╕ б рэчыва не перастала дзейн╕чаць. Пра ╝сё гэта Сашка распавё╝ следчым. Цяпер ён праходз╕ць судова-пс╕х╕ятрычную экспертызу. Хутчэй за ╝сё, яго прызнаюць вар'ятам. Зрэшты, мне ╝сё ро╝на, дзе яго зачыняць – у турме ц╕ ╝ вар'ятн╕. Гало╝нае, каб гэты чалавек бы╝ надзейна ╕заляваны.

Следчым вельм╕ хацелася прычап╕ць да справы Сашк╕ Ялев╕ча яшчэ ╕ забойства Аркашы, але не атрымалася. Тут не было н╕як╕х зачэпак. Нарэшце ╝ Аркашы на гарышчы знайшл╕ толавыя шашк╕ (ён з ╕м╕ на рыбалку хадз╕╝), ╕ гэта вырашыла ход следства. 'Няшчасны выпадак ╝ вын╕ку неасцярожнага абыходжання з выбуховым╕ рэчывам╕' – так╕ бы╝ вердыкт. На гэтым справу ╕ закрыл╕. Маха╝чане, зрэшты, мел╕ ╝ласнае меркаванне на гэты конт. 'Гэта была чупакабра!'

Таксама мяне турбавала, як вырашыцца пытанне з Лёнем. Я баялася, што Марта будзе прэтэндаваць на ╝сына╝ленне – усё-тк╕ сваяк╕. Яна не прэтэндавала. Лёс дз╕цяц╕ яе не хвалява╝. Свайго ня╝далага брата яна яшчэ спрабавала ╝ратаваць. Разам з Мар'янкай яна заяв╕лася да мяне дадому, але я не пусц╕ла ╕х на парог. Гутарыл╕ ╝ пад'ездзе. Вын╕к вы ведаеце – я паслала ╕х куды далей. Пасля гэтага абедзве 'вядзьмарк╕' бясследна зн╕кл╕. Меркавана, з'ехал╕ за мяжу. ╤х аграсядз╕ба згарэла дашчэнту пры нявысветленых абстав╕нах. Супрацо╝н╕к╕ м╕л╕цы╕ агледзел╕ папял╕шча ╕ не выяв╕л╕ н╕чога падазронага. Н╕ чалавечых парэштка╝, н╕ рэчыва, н╕ жывых мерцвяко╝. У адрозненне ад брата, Марта ╝мела замятаць сляды.

Кал╕ Сашка трап╕╝ пад следства, Лёню хацел╕ аддаць ╝ ╕нтэрнат, але я дамаглася, каб ён заста╝ся са мной. Цяпер я афармляю ╝сына╝ленне, важдаюся з паперкам╕ ╕ хаджу па ╕нстанцыях. Алеся шчасл╕вая. Яна кажа, што цяпер яны з Лёнем будуць, як брат ╕ сястра. Як Кай ╕ Герда, я бы сказала... На рабоце мяне назвал╕ вар'яткай. Бо тольк╕ вар'ятка можа добраахвотна навес╕ць сабе на шыю чужое дз╕ця. Ладна бы з нармальнай сям'╕, гэта яшчэ можна зразумець. Але што вырасце з дз╕цяц╕, чый бацька пс╕хапат, п'ян╕ца ╕ крым╕нальн╕к? Дурная спадчыннасць – гэта табе не жартачк╕. Так гаварыл╕ мае каляжанк╕. ╤ тольк╕ Верка – якая адна гадуе двух хлопчыка╝ ╕ на чыёй старонцы «У Кантакце» ╝ раздзеле пра сямейнае станов╕шча нязменна значыцца «Усё складана» – тольк╕ Верка мяне падтрымала. Яна сказала, што я паступ╕ла добра ╕ прав╕льна. Баба Надзя таксама ╝хвал╕ла мой учынак.

– Малайчына, дзевачка, – сказала яна коратка. – Раб╕ тое, што пав╕нна раб╕ць. Талакою справ╕мся!

╤, засвяц╕╝шыся ╝смешкай, яна ╝зняла руку ╕ тройчы мяне перахрысц╕ла. Можна сказаць, дала бласла╝ленне. Дзякуй, бабуля. Ведаю, што справ╕мся. Цяжкасц╕ мяне не палохаюць. Гэта раней я баялася ╝сяго на свеце – скразняко╝, хваробатворных м╕кроба╝, м╕жнародных тэрарыста╝, глабальнага пацяплення. Баялася невылечна захварэць, страц╕ць работу, стаць ахвярай махляро╝. Я ╝сё жыццё мучыла сябе надуманым╕ страхам╕, пакуль не сутыкнулася з жахам сапра╝дным. Цяпер я не баюся н╕чога. Пра╝да, час ад часу мяне пачынаюць даймаць трывожныя думк╕ – пра тую самую дурную спадчыннасць, а таксама пра старыя праклёны, вядзьмарак ды г╕пербарэйск╕х "баго╝". Гэтыя страх╕ я ганю прэч. Спадчыннасць не прысуд, а ╝ праклёны я не веру. Што тычыцца вядзьмарак ╕ ╝сялякай нежыц╕... Н╕чога, мы ╕ з ╕м╕ разбяромся, няхай тольк╕ паспрабуюць сюды сунуцца. Талакой управ╕мся.