Текст книги "Рэчыва (СИ)"

Автор книги: Влада Гуринович

сообщить о нарушении

Текущая страница: 1 (всего у книги 2 страниц)

Annotation

Гуринович Влада

Гуринович Влада

Рэчыва

Рэчыва

1.

Спадзяюся, што Сашку Ялев╕ча цяпер закрыюць, ╕ закрыюць надо╝га, ва ╝сяк╕м разе, абв╕навачанн╕ яму прад'яв╕л╕ дастаткова сур'ёзныя. Я, са свайго боку, зраб╕ла для гэтага ╝сё ад мяне залежнае – дала супраць Сашк╕ сведкавыя паказанн╕. Хаця яго сястрыца ╕ пляменн╕ца настойл╕ва прас╕л╕ мяне ад гэтага ╝стрымацца. Пагражал╕ – ма╝ля╝, дурн╕ца, ты нават не ╝я╝ляеш, у што ты ╝лаз╕ш! Грошы таксама прапано╝вал╕ – галавакружную суму, ледзь не гадавы даход, як╕ яны мел╕ са сваёй аграсядз╕бы. Намякал╕ яшчэ, што дапамогуць мне разжыцца кватэркай у стал╕цы (дурн╕ца, пагаджайся, не век жа г╕бець у гэтай дз╕ры!). Але я паслала ╕х куды далей. Распавяла следчым усё, што ведала. Зма╝чала х╕ба тольк╕ пра 'рэчыва'... Але давайце па парадку.

***

Завуць мяне В╕кторыя, мне трох╕ за трыццаць, ╕ я ня╝дачн╕ца. Жыву я ╝ прав╕нцыяльным гарадку, самым звычайным ╕ н╕чым не выб╕тным -прыватны сектар, цагляная забудова, плошча з будынкам выканкаму, рынак, сквер, да Брэста сорак хв╕л╕н на маршрутцы. Завецца гарадок Махов╕шча (пэ╝на, усё-тк╕ ад слова 'мох', а не 'даць маху'), а мясцовыя жыхары называюць сябе, адпаведна, 'маха╝чане', альбо, радзей, 'маха╝чук╕'.

Я працую ╝ мясцовым паштовым аддзяленн╕, зарабляю дастаткова, каб не сядзець галоднай, купляць вопратку ╝ 'сэкандзе' ╕ аплачваць паслуг╕ ЖКГ, але занадта мала, каб дазвол╕ць сабе крэдыт на кватэру альбо а╝то. Таму на працу я хаджу пешшу (балазе гарадок у нас невял╕к╕) ╕ жыву ╝ двухпавярховым дра╝ляным бараку, пабудаваным у трыццатыя гады м╕нулага стагоддзя. У тыя часы мой раён л╕чы╝ся ледзь не фешэнебельным, тут сял╕л╕ся ╝дарн╕к╕ вытворчасц╕ ╕ дробныя партыйныя функцыянеры. Але – 'няма таго, што раньш было' – сёння тут усё у заняпадзе, ╕ раённыя ╝лады ╝жо да╝но абяцаюць знесц╕ барак╕ ╕ рассял╕ць жыльцо╝ у сучасныя кватэры. Абяцаюць ужо гадо╝ дзесяць, ╕ здаецца мне, што я так ╕ зг╕бею ╝ гэтай развалюсе, не дачака╝шы паляпшэння жыллёвых умо╝.

Вокны маёй кватэры адчыняюцца ледзь-ледзь праз рассохлыя рамы, па падлозе я стараюся хадз╕ць асцярожна, бо старыя масн╕чыны пагрозл╕ва рыпяць ╕ праг╕наюцца, а ╝ тыпова пралетарскай лазеньцы (апетай яшчэ паэтам Маяко╝ск╕м) не выводз╕цца цв╕ль, а ванна ╕ ракав╕на паб╕ты плямам╕ ╕ржы, якую не бяруць н╕як╕я 'даместасы'. Кватэрка мая знаходз╕цца на друг╕м паверсе, да якога вядзе дра╝ляная лесв╕ца з расх╕станым╕ парэнчам╕. Сцены пад'езда абклеены папяровым╕ рамонкам╕ ╕ матылькам╕, а ╝н╕зе над паштовым╕ скрыням╕ красуюцца рэпрадукцы╕ шэдэ╝ра╝ жывап╕су, павыразаныя са старых савецк╕х часоп╕са╝. ╤мправ╕заваная арт-галерэя. Звонку ля ╝ваходу ╝ пад'езд ста╕ць лавачка, пафарбаваная ╝ жо╝ты з чырвоным, а побач размяшчаецца невял╕кая ╕нсталяцыя – пальма з пластыкавых бутэлек, аднавок╕ с╕н╕ мядзведзь пад зламаным парасонам ╕ два лебедз╕, зробленыя са старых а╝тапакрышак. На жаль, я не ведаю, хто ╝вё╝ моду на гэты дз╕╝наваты 'ландшафтны дызайн', бо кал╕ б ведала, то падала бы на нягодн╕ка скаргу ╝ м╕жнародны трыбунал – за асабл╕ва цын╕чны здзек з эстэтычных кашто╝насцей. Мне не падабаецца, што мая дзевяц╕гадовая дачка расце, гледзячы на гэту безгусто╝насць. Зрэшты, Алеська не бачыць тут н╕чога брыдкага. С╕няга мядзведзя-╕нвал╕да яна люб╕ць, называючы яго Пафнуц╕ем, а парачку ка╝чукавы лебедзя╝ ласкава кл╕ча "жан╕х ╕ нявеста' ╕ кажа, што ╝ ╕х хутка з'явяцца маленьк╕я лебедзянятк╕. Часам мне здаецца, што яна ведае занадта многа для свайго ╝зросту. ╤ па-мойму, густ яе ╝жо безнадзейна сапсаваны, ва ╝сяк╕м разе, яна кры╝дуе, кал╕ я называю Пафнуц╕я ╕ лебедзя╝ 'страхоццям╕'. Таксама яна кры╝дз╕цца, кал╕ я забараняю ёй гуляць з Лёнем.

Лёня – гэта сын Сашк╕ Ялев╕ча. Лёню стольк╕ ж гадо╝, што ╕ маёй дачцэ, яны вучацца ╝ адным класе. Ялев╕чы жывуць у прыватным сектары праз квартал ад майго дома. Сем'ям╕ мы не сябруем – крый Божа! – аднак Лёня часцяком прыходз╕ць да нас у двор, ╕ яны з Алесяй гуляюць ля пад'езда. Мне гэта не падабаецца, бо Лёня мяне палохае. Не магу сказаць дакладна, што канкрэтна з ╕м не так. Н╕як╕х адх╕лення╝ у разв╕цц╕ ён не мае, са школьнай праграмай спра╝ляецца, прынамс╕, наста╝н╕ца на яго не скардз╕цца. Але ╝сё ро╝на ╝ ╕м адчуваецца штосьц╕ хварав╕тае, ненармальнае. Мажл╕ва, мяне бянтэжаць дз╕╝ныя ма╝кл╕васць ╕ замкнутасць, зус╕м нетыповыя для яго аднагодка╝. Ён скрытны ╕ дз╕кл╕вы, з зацкаваным поз╕ркам ╕ панурым выразам твару – н╕кол╕ не засмяецца, не ╝см╕хнецца нават. Са мной Лёня амаль не разма╝ляе. Убачы╝шы мяне, ён невыразна цэдз╕ць скрозь зубы: 'здрасце...' ╕ тут жа адварочваецца. Ён наогул шарахаецца ад дарослых, пазбягае глядзець ╕м у вочы. Сва╕х аднагодка╝ ён таксама цураецца. У яго ╕ сябро╝-то няма. Затое з Алесяй яму неяк удаецца паразумецца. З ёй Лёня разма╝ляе. Мабыць, нават занадта многа. Потым Алеся з дз╕цячай непасрэднасцю перадае мне змест гэтых размо╝. Шчыра кажучы, ад яе аповеда╝ у мяне валасы ╝стаюць дыбарам. Памятаю, як аднойчы за сняданкам Алеся, сербану╝шы какавы з кубка, сказала так будзённа, н╕бы гаворка ╕шла пра надвор'е: 'А Лёне╝ тата заб╕╝ маму!' Я закашлялася, папярхну╝шыся кавай, ╕ паспешл╕ва перавяла размову на ╕ншую тэму.

Чутк╕ пра тое, што Сашка Ялев╕ч заб╕╝ сваю жонку, гулял╕ па гарадку ╝жо да╝но. Маха╝чане люб╕л╕ папляткарыць на гэтую тэму – як водз╕цца, у сябе на кухнях ╕ вядома, не ╝ прысутнасц╕ дзяцей. Г╕сторыя сапра╝ды была цёмная. Чатыры гады таму Аксанка, Сашкава жонка, пасл╕знулася ╝ перадпако╕, упала ╕ выцялася галавой аб край печы, атрыма╝шы тра╝мы, несумяшчальныя з жыццём. Потым вялося следства, ╕ Сашка праходз╕╝ гало╝ным падазраваным па гэтай справе. Вось тады ╕ аб'яв╕лася гэта Марта Ялев╕ч. Сашкава сястра, уладальн╕ца аграсядз╕бы «Крыштальны ра╝чук», што ╝ дваццац╕ к╕ламетрах ад Махов╕шча. Эфектная жанчына. За сорак пяць ёй ужо, але выглядае гадо╝ на дзесяць маладзейшай – з шыко╝най ф╕гурай, валасам╕ чорным╕, як крыло вароны, ╕ гладк╕м тварам без адз╕най зморшчынк╕. Пэ╝на, на касметолага╝ ╕ ф╕тнес-трэнера╝ грошай не шкадуе. ╤ апранаецца, як ад куцюр'е – дзелавыя гарн╕туры са спадн╕цай ╕ жакец╕кам, туфл╕ на абцас╕ках. Б╕знес-вуман. Марта прыехала на чорным джыпе, вял╕зным, як танк, ╕ адразу нак╕равалася ╝ выканкам да 'начальства'.

– Да сябе на сядз╕бу ╕х запрас╕ла, адпачыць, – казала потым мая суседка баба Надзя. Яна была з тых самых усюды╕сных бабулек, што сядзяць на лавачцы ля пад'езда ╕ валодаюць ╕нфармацыяй пра ╝сё ╕ пра ╝с╕х. – Яны ╝с╕м выканкамам туды паехал╕... Ну, можа не ╝с╕м, але той самы дакладна бы╝, Валерка мой яго бачы╝.

Валерка, зяць бабы Надз╕, напярэдадн╕ ездз╕╝ на ровары ╝ вёску, на хрэсьб╕ны да сваяко╝. Вярта╝ся дадому ён позна ноччу, ╕ каб зрэзаць шлях, паеха╝ па дарожцы па╝з 'Крыштальны ра╝чук'. Каля аграсядз╕бы ён за╝важы╝ 'таго самага', з выканкаму. Так бы мов╕ць, без гальштука. Дакладней, ╝ адным сподн╕м. 'Той самы' стая╝ па пояс у дэкараты╝ным ста╝ку сярод ружовых гарлачыка╝ ╕ задра╝шы галаву да по╝н╕, рагата╝, як шаленец. Валерка тады ц╕хенька збочы╝ з дарог╕ ╕ паеха╝ на╝прост цераз лужок, ад граху далей. Ну, адпачывае чалавек, навошта зам╕наць?

А крым╕нальную справу, па якой праходз╕╝ Сашка Ялев╕ч, не╝забаве закрыл╕, сп╕са╝шы ╝сё на няшчасны выпадак. Сашка бы╝ прызнаны нев╕наватым. 'Адкуп╕л╕ся', казал╕ маха╝чане. Усе разумел╕, што справа тут не чыстая. Сашку ╝ нашым гарадку ведал╕ занадта добра. Гэты чалавек бы╝ здольны на што за╝годна, ╕ на забойства таксама.

Яго празмерная жорсткасць выяв╕лася яшчэ ╝ войску, дзе ён служы╝ у званн╕ ц╕ то старшыны, ц╕ то прапаршчыка. Сашку адправ╕л╕ ╝ адста╝ку з 'во╝чым б╕летам' пасля таго, як ён да па╝смерц╕ зб╕╝ шараго╝ца. На новую працу ён так ╕ не ╝ладкава╝ся. Пераб╕ва╝ся выпадковым╕ заробкам╕, чымсьц╕ прыгандлё╝ва╝ ╕ час ад часу 'зрыва╝ся', сыходзячы ╝ дз╕к╕я запо╕. Здавалася б, н╕чога асабл╕вага, мног╕я так жывуць. Вось тольк╕ п╕ць Сашку было нельга. Зус╕м. Ан╕ кропл╕. Ад адной тольк╕ чарк╕ у яго л╕таральна знас╕ла дах, ╕ ён по╝насцю губля╝ кантроль над сабой. Нябожчыца Аксанка пра гэта ведала, але трывала, шкадавала свайго Сашку. Апекавалася ╕м, як магла – хавала вып╕╝ку, сачыла, каб ён не дакрана╝ся да пляшк╕. Скончылася ╝сё вельм╕ кепска – тра╝мам╕, несумяшчальным╕ з жыццём. Лёню было пяць гадо╝, кал╕ заг╕нула яго мац╕. Сашка сказа╝ следчым, што ╝ той дзень Лёня гасцява╝ у цётк╕ на аграсядз╕бе, ╕ Марта Ялев╕ч гэта пацвердз╕ла. Пэ╝на, абое хлус╕л╕, бо ╝ мяне мел╕ся ╕ншыя звестк╕. Лёня бы╝ дома. Ён стая╝ у перадпако╕ ╕ бачы╝, як бацьк╕ сварацца, а потым тата заб╕╝ маму. Аднойчы Лёня 'па-сакрэце' расказа╝ пра гэта Алес╕. ╤ нават паказа╝, як гэта было – ухап╕╝ яе ззаду за шыю ╕ кольк╕ разо╝ прыкла╝ ╕лбом аб выступ сцяны. Лёгенька. Проста каб паказаць, як татка заб╕ва╝ маму. Алесю гэта ╝раз╕ла.

– Уя╝ляеш, мам, у цётк╕ Аксаны мазг╕ адразу выскачыл╕, вось адсюль, – казала яна, тыцкаючы ╝казальным пальцам сабе ╝ лоб. – Дзядзька Саша ведаеш, як╕ моцны?

– Алеся, не трэба так раб╕ць. Нельга паказваць на сабе. Зразумела?

Гэта ╝сё, што я здолела сказаць. Менав╕та тады я вырашыла, што яе стасунк╕ з Лёнем трэба перапын╕ць. Але што тут можна было зраб╕ць? Перавесц╕ дачку ╝ ╕ншую школу я не магла – школа ╝ нас адз╕ная ╝ гарадку. Забароны не дзейн╕чал╕. Кал╕ я сказала Алес╕, што ёй не трэба гуляць з Лёнем, яна спытала, акругл╕╝шы вочы: 'Чаму?' Я, зап╕наючыся, пачала тлумачыць, што дзя╝чынкам сорамна сябраваць з хлопчыкам╕, яна зно╝ спытала 'чаму?', я заблыталася канчаткова, Алеся пакры╝дз╕лася, ╕ я зразумела, што мяне яна не паслухаецца. Гутарка з наста╝н╕цай таксама н╕чога не дала. "Разма╝ляйце з Аляксандрам Ялев╕чам асаб╕ста!" – вось што я пачула ╝ адказ на маю просьбу па╝плываць на Лёню.

Разма╝ляць з Сашкам я не стала. Няма сэнсу. Пасля смерц╕ Аксанк╕ ён зус╕м здурне╝. Пакуль вялося следства, Сашка трыма╝ сябе ╝ руках, не скандал╕╝. Кал╕ справу закрыл╕, ён на радасцях сышо╝ у чарговы запой ╕ прапа╝ на два тыдн╕. Яго знайшл╕ на шашы ╝ ста к╕ламетрах ад Махов╕шча. Сашка сядзе╝ на ╝збочыне ╝ по╝най прастрацы╕, п'яны ╕ расхрыстаны. Што з ╕м здарылася ╕ як ён тут апыну╝ся, Сашка растлумачыць не змог. Тады яго ледзь не пазбав╕л╕ бацько╝ск╕х право╝, але Марта зно╝ умяшалася. Яна ╝зяла Лёню пад сваю апеку, а нядбалага брата прыстро╕ла ╝ платную наркалаг╕чную кл╕н╕ку. Кал╕ Сашку больш-менш прывял╕ ╝ прытомнасць, Марта сур'ёзна з ╕м пагаварыла. Сваю сястру Сашка, в╕даць, пабойва╝ся, бо выйша╝шы з кл╕н╕к╕, ён неяк прыц╕х, узя╝ся за розум. Ён нават зарэг╕страва╝ся ╕ндыв╕дуальным прадпрымальн╕кам ╕ прыня╝ся раб╕ць пад заказ садовую мэблю. У яго з'яв╕л╕ся заказчык╕, ╕ справы пайшл╕ ╝гору. Пратрыма╝ся ён, аднак, нядо╝га. Праз па╝года Сашка зно╝ 'сарва╝ся', нап╕╝ся ╝ хлам ╕ разам з двума сабутэльн╕кам╕ – нейк╕м╕ заезджым╕ малойчыкам╕ – адправ╕╝ся на мясцовыя мог╕лк╕... Галаву праветрыць, у хаце тлумна, тлумачы╝ ён потым м╕л╕цыянтам. Не, ён не ведае, чаму дванаццаць надмаг╕лля╝ аказал╕ся разб╕тым╕ ╕ перакуленым╕. Яны ж старыя, недагледжаныя, пэ╝на, сам╕ ╝пал╕. ╤ наогул 'кал╕ мы прыйшл╕, яно ╝жо было так'. Куды падзел╕ся сабутэльн╕к╕, ён таксама не ведае. 'На досв╕тку сабрал╕ся ды пайшл╕, я спа╝ ужо'. Потым прыехала Марта Ялев╕ч, ╕ ад Сашк╕ адчап╕л╕ся. Ён зно╝ аказа╝ся 'н╕ пры чым', нават штрафу не спагнал╕.

Пасля гэтага здарэння маха╝чане зненав╕дзел╕ Сашку канчаткова, з ╕м перастал╕ разма╝ляць. Зрэшты, яму было пляваць. Сашка вё╝ вельм╕ адасоблены лад жыцця ╕ амаль н╕ з к╕м не камун╕кава╝, апроч некальк╕х мясцовых забулдыг. Прадпрымальн╕цтва сваё ён зак╕ну╝ – надакучыла. Запо╕ ╝ яго цяпер здарал╕ся рэгулярна. Аксанк╕ больш не было, н╕хто яго не кантралява╝, ╕ ён мог раб╕ць усё, што захоча. Наступствы яго не палохал╕ – усё ро╝на сястрычка выручыць. Яна, дарэчы, неяк паспрабавала ╝ладкаваць Сашку да сябе на аграсядз╕бу рознарабочым. Але Сашка ╕ там не затрыма╝ся – Марта яго вытурыла, бо ён пача╝ папросту абкрадваць кл╕ента╝, як╕я гасцявал╕ на сядз╕бе. Сам Сашка став╕╝ся да гэтага легкадумна: 'Запазычы╝ тое-сёе, ╕ што? У ╕х грошай куры не клююць, н╕чога, не збяднеюць!' Аднак, накольк╕ мне вядома, скандал там выйша╝ грунто╝ны, бо кра╝ ён не тольк╕ грошы, але таксама...

– Рэчыва! – казала баба Надзя. – Сашка, дурань, рэчыва ╝ ╕х спёр, вось яго ╕ турнул╕.

Рэчыва – гэта так╕ адмысловы вядзьмарск╕ парашок, сур'ёзна, з веданнем справы, тлумачыла баба Надзя. Марта-Ялев╕чыха трымае яго ╝ сябе на сядз╕бе для 'шабаса╝'. А сядз╕ба ╝ яе для 'каншп╕рацы╕', там насамрэч праклятае месца накшталт Лысай гары, туды 'чарнакн╕жн╕к╕' з усяго свету з'язджаюцца ╕ ладзяць блюзнерствы. З ╕х Марта грошай не бярэ, ёй золата чорт з пекла цягае. Марта – вядзьмарка. ╤ мац╕ ейная вядзьмарыла, ╕ бабка, ╕ прабабка. ╤ Мар'янка, дачка Ялев╕чых╕, хоць ╕ маладая, а ╝жо вядзьмарка. У ╕х гэта па жаночай л╕н╕╕ перадаецца.

– А мужык╕ ╝ ╕хн╕м родзе дурныя ╝се, папсаваныя, – па-змо╝н╕цку шаптала баба Надзя, папра╝ляючы квятчастую хустку. – ╤ Лёнька малы таксама папсаваны. Гэта праклён так╕, плата д'яблу!..

У гэтых балачках прысутн╕чала зерне ╕сц╕ны. Можна было зраб╕ць здагадку, што на аграсядз╕бе зб╕раюцца – не 'чарнакн╕жн╕к╕', канечне, а звычайныя ал╕гарх╕. Прыязджаюць разам са сва╕м╕ каханкам╕ ды ╝чыняюць кака╕навыя орг╕╕. Вось вам ╕ 'рэчыва'. Кал╕ гэта пра╝да, то Сашка з Мартай павязаныя намёртва. Сашка занадта многа ведае, ╕ сястрычка плац╕ць яму за ма╝чанне. Што ж, тады ╝сё ясна. Зразумела, чаму Марта даруе брату ╝се яго выбрык╕, дасылае Сашку грошы, як╕я той спра╝на прап╕вае. Рэчыва...

Мая непрыязнасць да Сашк╕ распа╝сюджвалася ╕ на яго сына Лёню, хаця я разумела, што дз╕ця н╕ ╝ чым не в╕наватае. Падчас Сашкавых запоя╝ Лёня збяга╝ з дому ╕ дзе-небудзь хава╝ся, пакуль татка не працверазее. Кольк╕ разо╝ ён усё-тк╕ трапля╝ бацьку пад гарачую руку ╕ прыходз╕╝ у школу ╝ с╕няках. Усе гэта ведал╕, ды х╕ба дас╕ тут рады? У Сашк╕ ж так╕я заступн╕к╕, паспрабуй тольк╕ паскардз╕цца – адразу ╝ парашок сатруць, з'ядуць з граззю... Аднойчы Сашка нават паласну╝ Лёню нажом, бо з п'яных вачэй яму пачало трызн╕цца, быццам Лёня не яго сын, а пасланец пекла, прыйшо╝ па яго душачку.

– Дзядзька Саша яго хаце╝ у шыю пырнуць, але Лёня руку паспе╝ падстав╕ць. А дзядзька Саша потым сказа╝, што Лёня сам паран╕╝ся, з ровара ╝па╝, – гаварыла Алеся так нязмушана, быццам распавядала пра чарговую серыю сва╕х упадабаных 'Смяшарыка╝'. У мяне ж валасы на галаве варушыл╕ся ад жаху, ╕ я не ведала, як яе абаран╕ць, як пераканаць трымацца далей ад гэтых Ялев╕ча╝, ад усёй ╕х звар'яцелай сямейк╕.

2.

Развязка гэтай г╕сторы╕ атрымалася нагэтульк╕ дз╕кай, што нават цяпер успам╕ны аб ёй прымушаюць мяне скаланацца, ╕ нейкая частка маёй свядомасц╕ адма╝ляецца верыць, што ╝сё гэта адбылося на самай справе, а не было трызненнем або жахл╕вай мрояй. Таксама я пав╕нна сказаць, што сёння мне страшна сорамна за сваю былую чэрствасць ╕ маладушнасць... Але, зно╝-тк╕, давайце па парадку.

Той восеньск╕ вечар бы╝ самы звычайны. Я ╕шла дадому, сумленна адпрацава╝шы свае рэгламентаваныя 8 гадз╕н, ╕ ╝ абедзвюх руках цягнула важк╕я торбы – заскочыла па дарозе ╝ гастраном ╕ на сезонны рынак. Ранак выда╝ся пахмурны, пасля абеду ╝луп╕╝ абложны дождж, а я як на л╕ха не захап╕ла парасон ╕ сядзела на службе ╝ к╕слым настро╕, прадчуваючы, што прамокну да н╕тк╕ па дарозе дадому. Але на шчасце, пад вечар дождж пераста╝, ╕ засвяц╕ла скупое кастрычн╕цкае сонца. З прамытых нябёса╝ веяла спакоем ╕ прахалодай, па╝сюль бл╕шчал╕ лужыны, мокры асфальт пах дажджом ╕ морам, а жо╝клае л╕сце – ван╕ллю. Настрой мой значна палепша╝. Я крочыла павольна, дыхаючы на по╝ныя грудз╕ ╕ падста╝ляючы твар восеньскаму астыламу сонцу. Я ╝сё яшчэ здольная атрымл╕ваць асалоду ад жыцця, не гледзячы на тое, што я ня╝дачн╕ца, у мяне няма н╕ мужа, н╕ а╝то, ╕ у руках у мяне цяжк╕я клунк╕. Усё добра, жыццё цудо╝нае.

Ля пад'езда свайго дома я ╝гледзела Алесю ╕ Лёню. Урок╕ ╝ школе да╝но скончыл╕ся, ╕ яны, як часта бывала, гулял╕ ╝ двары. Тольк╕ гэтым разам гульня была дз╕╝ная – яны абое стаял╕ пасярод вел╕зарнай бруднай лужыны. Па шчыкалатк╕ ╝ вадзе. Балазе Алеська была ╝ гумовых боц╕ках, хаця з ран╕цы я адправ╕ла яе ╝ школу ╝ восеньск╕х чарав╕чках. Малайчынка, зайшла дадому ╕ пераабулася. Яна ╝ мяне наогул самастойнае дз╕ця. Лёня бы╝ у старых красо╝ках, як╕я даверху насёрбал╕ся вады, але ён не зважа╝. Ненармальны. Дзец╕ стаял╕ ╝ гразкай вадзе, як тыя чапл╕ ╝ балоце, ╕ п╕льна разглядал╕ нешта ╝ сябе пад нагам╕. Мяне яны не за╝важал╕. Падышо╝шы бл╕жэй, я ╝бачыла ╝ лужыне здохлую кошку. Мяркуючы па ╝с╕м, яна валялася тут ужо да╝но, мабыць, з ранку, а можа, ╕ з учарашняга дня. Адубелае цельца было ненатуральна выгнута ╕ аблеплена карычневай граззю, зл╕плая по╝сць стаяла тарчма. Пэ╝на, машына пераехала, падумала я. ╤ адразу ж абурылася нядбайнасц╕ нашых камунальных служба╝. ╤ куды тольк╕ глядзяць дворн╕к╕? ЖЭС? Ня╝жо н╕хто не ╝ стане прыбраць адсюль гэты рассадн╕к ╕нфекцы╕?..

Мая плынь думк╕ разам спын╕лася, кал╕ я ╝бачыла, што роб╕ць Лёня. Сх╕л╕╝шыся над мёртвай кошкай, ён пагладз╕╝ яе па адубелай сп╕не -ласкава ╕ без ценю г╕дл╕васц╕, як быццам жывёл╕нка была жывая. Алеся глядзела ╕ ╝см╕халася. Зразуме╝шы, што зараз яна зроб╕ць тое ж самае – нах╕л╕цца над лужынай ╕ пагладз╕ць дохлую кошку, я выпусц╕ла з рук торбы з прадуктам╕ ╕ к╕нулася да ╕х з ус╕х ног. 'Алеся! Алеся!'– крычала я. Яна аз╕рнулася. Я ╝бегла ╝ лужыну – у ма╕х туфлях тут жа захлюпала халодная жыжка – ╕ схап╕ла Алесю за руку.

– Алеся, ты ╝рок╕ зраб╕ла? Хуценька дадому! – я пацягнула яе да пад'езда.

– Ой, ну ма-а-м! Можна мы яшчэ трошачк╕ пагуляем? – заенчыла яна, уп╕раючыся.

– Хуценька! Без размо╝.

Я зап╕хнула яе ╝ пад'езд. Потым, вярну╝шыся, я падхап╕ла з зямл╕ свае клунк╕. У туфлях прац╕╝на чвякала – зараз прыйдзецца сушыць ╕х цэлыя сутк╕. Лёня па-ранейшаму стая╝ пасярод лужыны, у якой плавала дохлая кошка, ╕ глядзе╝ на мяне спадылба, ледзь не з нянав╕сцю. Праходзячы м╕ма ╕нсталяцы╕ з лебедзям╕ ╕ пальмам╕, я за╝важыла, што плюшавы мядзведзь-╕нвал╕д прамок наскрозь, яго с╕няя по╝сць набрыняла в╕льгаццю. Зламаны парасон яму не дапамог.

Наза╝тра па дарозе на працу я едзь не трап╕ла пад колы а╝то. Зазявалася. Паштамт наш знаходз╕цца на зац╕шнай вулачцы, машын тут амаль няма, ╕ таму я часта грэбую прав╕лам╕ дарожнага руху, на пераходзе не гляджу па баках. Усё адбылося вельм╕ хутка – я раптам пачула рэзк╕ в╕ск тармазо╝, ╕нстынкты╝на к╕нулася ╝ бок ╕ праз ╕мгненне апынулася на асфальце. Белы легкав╕к спын╕╝ся л╕таральна ╝ па╝метры ад мяне. Дзверы адчын╕л╕ся, ╕ з салона выбег збялелы к╕ро╝ца – выдавала на тое, што ён бы╝ напалоханы нават болей, чым я. Ён бы╝ не з тутэйшых. Гарадок наш маленьк╕, маха╝чане ведаюць адно аднаго ╝ твар, а гэтага чалавека я бачыла ╝першыню ╝ жыцц╕. Незнаёмец дапамог мне падняцца на ног╕, падабра╝ з зямл╕ маю сумачку ╕ працягну╝ яе мне, увесь час пытаючыся, ц╕ ╝ парадку я. Падаючы, я абадрала ╝ кро╝ далон╕ ╕ моцна выцялася каленам аб асфальт – пэ╝на, будзе непрыгожы с╕няк. У астатн╕м я пачувалася нармалёва, пра што ╕ паведам╕ла заклапочанаму к╕ро╝цу. Ён прапанава╝ адвезц╕ мяне ╝ бальн╕цу.

– З-за нейкай драп╕ны? – я ╝см╕хнулася. – Дастаткова перак╕сам апрацаваць, а для гэтага ╝ мяне на рабоце ёсць аптэчка.

– Ну, давайце хаця б да работы вас давяду, – прапанава╝ ён.

Я хацела была адмов╕цца, але зраб╕╝шы крок, я адчула так╕ востры боль у калене, што ╝ мяне пацямнела ╝ вачох. Накульгваючы ╕ абап╕раючыся на руку незнаёмца, я пабрыла да паштамта. Ён зно╝ прапанава╝ адвезц╕ мяне ╝ бальн╕цу.

– Ой, ды не хвалюйцеся вы так. Да вяселля заго╕цца, – сказала я.

– А што, плануецца вяселле? – спыта╝ ён з ц╕ка╝насцю.

Я пакруц╕ла галавой.

– Ды не. Але чым чорт не жартуе.

– У вас аптым╕стычнае ста╝ленне да жыцця. Ухваляю! – адказа╝ ён, смеючыся.

Вулачка з прыватнай забудовай здавалася бязлюднай, але я адчувала, што за нам╕ п╕льна наз╕раюць з-за кожнай ф╕ранк╕. Што ж, у бл╕жэйшыя пару месяца╝ маха╝чанам будзе аб чым папляткарыць. Не кожны дзень у нашым мястэчку здараюцца ДТЗ з чалавечым╕ ахвярам╕... Перакана╝шыся, што я сур'ёзна не пацярпела ╕ падаваць у суд не зб╕раюся, незнаёмец разнявол╕╝ся ╕ прыня╝ся расказваць пра сябе. Яго завуць Сяргей, ён прадпрымальн╕к, былы ваенны, у свой час даслужы╝ся да малодшага аф╕цэрскага чыну, потым пада╝ся ╝ прыватны б╕знес ╕ зраб╕╝ неблагую кар'еру, цяпер ён мае сур'ёзных партнёра╝ ╕ тут, ╕ ╝ Рас╕йскай Федэрацы╕, у тым л╕ку ╝ эшалонах улады – Сяргей назва╝ некальк╕ прозв╕шча╝, як╕я не сказал╕ мне абсалютна н╕чога. Не захапляюся пал╕тыкай. У наш гарадок Сяргей прыеха╝, каб адведаць аднаго свайго сябрука, былога саслужы╝ца. Яны не бачыл╕ся ╝жо вельм╕ до╝г╕ час, а няда╝на Сяргей даведа╝ся, што той саслужывец, аказваецца, пахава╝ жонку, адз╕н гадуе сына ╕ мае пэ╝ныя цяжкасц╕ ╝ жыцц╕. Карацей кажучы, Сяргей жадае яму дапамагчы – грашыма, праца╝ладкаваннем ц╕ яшчэ як. ╤мя свайго сябра Сяргей не назва╝, але я адразу падумала пра Сашку Ялев╕ча. Цяжкасц╕ ╝ яго, як жа. Нябось нажлукц╕цца сёння да зялёных чарцей – то ж бо, сябрук з грашыма прыеха╝! – ╕ Лёня зно╝ будзе дзесьц╕ хавацца, пакуль татка не апрытомнее. Мы падышл╕ да будынка паштамта ╕ спын╕л╕ся ля ╝ваходу.

– Паслухайце, Вольга... – пача╝ ён павольна.

– Я В╕кторыя.

– О, прабачце... Скажыце, а кал╕ ╝ вас заканчваецца працо╝ны дзень? Магчыма, вечарам у мяне будзе пара вольных гадз╕нак. Я мог бы заехаць ╕...падк╕нуць вас да дому. Як наконт гэтага?

Да дому, значыцца? Зразумела, куды ён х╕л╕ць. Я прыдз╕рл╕ва агледзела Сяргея з галавы да ног ╕ вырашыла, што ён, у прынцыпе, н╕чога. Дагледжаны, у шэрым гарн╕турчыку ╕ чарав╕ках, начышчаных да бляску. Та╝ставаты ён, пра╝да, ╕ з залыс╕най, але ж ╕ я не фотамадэль. Хто ведае, мо што ╕ атрымаецца.

– А шостай гадз╕не. Да пабачэння, Сяргей, – сказала я коратка.

Мы разв╕тал╕ся. Увечары за мной н╕хто не заеха╝. Зрэшты, я не вельм╕ ╕ спадзявалася. Рыцар на белым жарабцы зно╝ праскака╝ м╕ма, ну што ж...

Вярну╝шыся з працы, я не заспела Алесю дома. Рондаль з супам ╕ патэльня з катлетам╕ стаял╕ некранутыя, значыць, дадому яна не заходз╕ла. У двары яе таксама не было. Я адчула нарастальную трывогу. Пачака╝шы яшчэ хв╕л╕н дзесяць, я выцягнула маб╕льны тэлефон ╕ набрала яе нумар. Дзецям у школе забаронена карыстацца маб╕льн╕кам╕, гэта распараджэнне дарэктара, але мне пляваць. У мяне няма магчымасц╕ сустракаць дачку пасля школы, я наогул надаю ёй менш уваг╕, чым належыць, але я магу хаця б патэлефанаваць ╕ пераканацца, што з ёй усё ╝ парадку. Але нават маб╕льн╕к часам раб╕╝ся дадатковай крын╕цай трывог╕. Бывала, Алеся не адказвала на званк╕, ╕ ╝ галаву мне адразу пачынал╕ лезц╕ ╝сяк╕я жудасныя думк╕ – дзе маё дз╕ця, што з ╕м?.. На шчасце, гэтым разам Алеся адразу адказала.

– Так, мам?

– Алеся, ты дзе? – спытала я, стараючыся гаварыць як мага спакайней.

– Ды мы тут, на сп╕ртзаводзе. Мы гуляем!

У мяне ╝пала сэрца. 'Сп╕ртзавод' – гэта стары бровар, як╕ месц╕цца на пустцы каля рэчк╕ ╝ двух кварталах адсюль. Двухпавярховы цагляны будынак, пабудаваны напрыканцы дзевятнаццатага стагоддзя, ужо шмат гадо╝ стая╝ зак╕нуты, служачы прытулкам для валацуг ╕ мясцовай п'ян╕. На маёй памяц╕ тут двойчы здарал╕ся пажары – першы ╝далося хутка патушыць, а падчас другога бровар цалкам выгарэ╝ знутры ╕ цяпер стая╝ чорны, страшны, зе╝раючы правалам╕ вокна╝. Пазалетась будынак абвясц╕л╕ г╕старычнай кашто╝насцю ╕ ╝зял╕ на рэста╝рацыю. Бровар абнесл╕ рыштаванням╕, ╕ на гэтым рэста╝рацыйныя работы скончыл╕ся – бюджэт, напэ╝на, выйша╝. Дра╝ляныя рыштаванн╕, што патроху гн╕л╕ ╕ развальвал╕ся, паспел╕ стаць люб╕мым атракцыёнам для мясцовай шпаны. Я нярэдка бачыла здалёк, як дзец╕-равесн╕к╕ маёй дачк╕, забра╝шыся на вузкую пляцо╝ку без парэнча╝, нас╕л╕ся навыперадк╕ на вышын╕ другога паверха, ╕ струхлелыя дошк╕ гайдал╕ся ╕ прасядал╕ ╝ ╕х пад нагам╕. Мне кожны раз раб╕лася жудасна. Кал╕-небудзь гэтыя гн╕лыя рыштаванн╕ абваляцца ╕ будзе бяда...

– Алеся, я ж забаран╕ла табе хадз╕ць на бровар. Чаму ты мяне не слухаеш? – я ╝сё яшчэ спрабавала гаварыць спакойна.

– Мама, мы тут з Лёнем. Мы ад дзядзьк╕ Сашы хаваемся, ён зно╝ гарэлку п╕╝. Мы пагуляем яшчэ трошк╕, добра? Пакуль!

У трубцы зап╕шчал╕ гудк╕. 'Чорт! – вылаялася я напа╝голасу. – Чорт, чорт!..' Потым, нак╕ну╝шы куртку, я выскачыла з дому. Не памятаю, як я дабегла да бровара. Абышо╝шы чорны ад куродыму будынак, я ╝бачыла Алесю ╕ Лёню. Яны сядзел╕, звес╕╝шы ног╕, на вузкай дашчанай пляцо╝цы ╕ гулял╕ з кошкай – дзякуй Богу, з жывой. Лёня трыма╝ жывёл╕нку на каленях, а Алеся гладз╕ла яе па пярэстай сп╕нцы.

– Алеся, хуценька спускайся! – крыкнула я.

– Ну ма-а-м, тут так класна! – заныла яна.

– Алеся, там бабуля прыехала. Гасц╕нца╝ прывезла, – схлус╕ла я.

– Бабуля?

Бабулю Алеся люб╕ла ╕ вельм╕ цешылася, кал╕ яна прыязджала. Я ╝бачыла, што яна нешта шэпча Лёню на вуха. 'Кал╕ яна не спусц╕цца, -падумала я, – я сама залезу на гэтыя чортавы рыштаванн╕ ╕ сцягну яе за ка╝нер...' Потым Алеся паднялася на ног╕ ╕ рушыла да лесв╕цы – рассохлыя дошк╕ рыпел╕ ╕ разгойдвал╕ся пад ёй.

– Алеся, асцярожна! – крыкнула я.

Кал╕ яна спусц╕лася ╝н╕з, я схап╕ла яе за руку ╕ пацягнула прэч ад бровара. Лёня заста╝ся на пляцо╝цы. Ён сядзе╝, трымаючы на каленях кошку, ╕ мо╝чк╕ глядзе╝ нам услед. Я адчула, што гатовая яго прыстукнуць.

Па дарозе дадому я заскочыла ╝ крамку 'за вуглом', папрас╕╝шы Алесю пачакаць на вул╕цы, ╕ куп╕ла цукерак на вагу ды пачак яе ╝любёнага печыва з арэшкам╕. Пакупк╕ я схавала пад курткай. Дома скажу, што бабуля ╝жо з'ехала ╕ пак╕нула нам пачастунк╕ – цукерк╕ з печывам. Я не люблю хлус╕ць сваёй дачцэ, але выйсця ╝ мяне не было.

Дома я запарыла чай ╕ расклала на стале пакунк╕ з 'бабул╕ным╕ гасц╕нцам╕'. Мы сел╕ вячэраць. Алеся нал╕ла чаю сабе ╝ кубак, выцягнула з пачку па╝туз╕на пячэн╕н ╕ склала ╕х п╕рам╕дкай на кра╕ стала, потым запусц╕ла руку ╝ пакет з цукеркам╕ ╕ ╝хап╕ла вял╕зную жменю.

– Глядз╕, зубы разбаляцца, – папярэдз╕ла я.

– А гэта не мне, – адказала дзя╝чынка. – Я потым Лёню аднясу. Ён дадому больш не вернецца, на вул╕цы будзе жыць.

– Як гэта – на вул╕цы? Што вы яшчэ прыдумал╕? – спытала я.

Алеся сербанула з кубка салодк╕ чай, укус╕ла пячэн╕ну.

– Ведаеш, там дзядзька Саша дзядзьку Сярожу заб╕╝, – сказала яна спакойна.

Я выпусц╕ла лыжачку.

– Ча-го?!

Яна к╕╝нула.

– Ага. Мне Лёня распавё╝. Яны з дзядзькам Сярожам спачатку п╕л╕ гарэлку, а потым пачал╕ лаяцца. ╤ тады дзядзька Саша ╝зя╝ сякеру ╕ па галаве яму як дасць! Дзядзька Сярожа звал╕╝ся на падлогу, а дзядзька Саша зно╝ яму сякерай па галаве – гах! ╤ галава ╝ яго раскалолася напалам, як кавун, Лёня сам бачы╝. А потым Лёня ╝цёк, ╕ дадому ён больш не вернецца, вось так. А яшчэ ён сказа╝, што трэба пра ╝сё расказаць м╕л╕цыянтам, таму што ён задзя╝ба╝ся ╝жо баяцца.

– Алеся, не трэба так казаць. Гэта грубыя словы, – вымав╕ла я з цяжкасцю.

Заб╕л╕, круц╕лася ╝ мяне ╝ галаве. Сяргея – заб╕л╕? Ён не заеха╝ за мной увечары... Трэба выкл╕каць м╕л╕цыю... А што, кал╕ Лёня ╝сё выдума╝? Я тольк╕ дарма патурбую м╕л╕цыянта╝, ╕ ╝ мяне будуць непрыемнасц╕. Яшчэ ╝коцяць штраф за ╕лжывы выкл╕к. ╤ наогул, не мая гэта справа. Я гэтага Сяргея амаль не ведаю. Няхай сам╕ разб╕раюцца.

У м╕л╕цыю я так ╕ не пазван╕ла. Пасля вячэры я ╝лажыла Алесю спаць, потым легла сама. Спала я дрэнна, мяне мучыл╕ кашмары. Сн╕лася, што я бягу па вузкай дашчанай пляцо╝цы, пазба╝ленай парэнча╝, а навокал пачынае цямнець, альбо гэта я паступова губляю зрок – ╕ вось я ╝жо бягу ╝ абсалютнай цемры, адчуваючы х╕стк╕я дошк╕ пад нагам╕. Я ведаю, што недзе наперадзе пав╕нна быць лесв╕ца, гало╝нае, яе не прапусц╕ць... А потым я раблю крок у пустэчу ╕ лячу галавой ун╕з... Я прачнулася ╝ халодным поце. Проста ╝ акно зырка свяц╕╝ месяц, а ╝ пако╕ пахла мярцвячынай. Гэты пах н╕ з чым немагчыма зблытаць – задушл╕вы, саладжавы смурод гн╕лога мяса. Першае, пра што я падумала тады – напэ╝на, ад суседзя╝ прыпо╝з падтручаны пацук ╕ здох прама ╝ мяне ╝ пако╕. Мяне перасмыкнула ад г╕дл╕васц╕. Я асцярожна спусц╕ла ног╕ на падлогу ╕ пацягнулася да выключальн╕ка, стараючыся не нараб╕ць шуму. Алеся спала ╝ суседн╕м пако╕, сценк╕ был╕ тонк╕я, ╕ я не хацела яе абудз╕ць. Запал╕ць святло я не паспела. У мяне з-пад ног шаснула нешта пухнатае, к╕нулася да падаконн╕ка ╕ ╝скараскалася на адчыненую фортку, ледзь не перакул╕╝шы латок з баз╕л╕кам. Кошка. Яна глядзела на мяне ╕ нервова б╕ла хвастом. Пах мярцвячыны зраб╕╝ся невыносным.

– Дурн╕ца. Апс╕к, халера б цябе!.. – прашаптала я ╕ замахнулася на яе, каб сагнаць з фортк╕. Кошка злосна зас╕пела ╕ выскачыла вонк╕, усе╝шыся на выступе пад акном.

– Тоша!.. Тоша!.. – пачула я.

Прых╕ну╝шыся да акна, я разгледзела ╝н╕зе Лёню. Ён стая╝ у пляме месяцавага святла, задра╝шы галаву, ╕ глядзе╝ на маё акно.

– Тоша, к╕с-к╕с-к╕с. ╤дз╕ сюды!.. – пакл╕ка╝ ён напа╝голасу.

Я зачын╕ла фортку ╕ адступ╕ла ╝ цемру пакоя. Пэ╝на, гэта была тая самая кошка, з якой дзец╕ гулял╕ на бровары. Прыбегла ╕ забралася да мяне ╝ фортку. Можа, Алесю шукала? ╤ як яна знайшла дарогу? У пако╕ ╝сё яшчэ пахла мярцвячынай, але ╝жо слабей. Я зразумела, што смурод ╕шо╝ ад кошк╕. Жывёл╕нка, в╕давочна, была сур'ёзна хворая. О Госпадзе, а Алеся яе гладз╕ла! Спадзяюся, яна не падчэп╕ць якую-небудзь заразу...

Ран╕цой я н╕чога не сказала дачцэ пра начное здарэнне. Алеся была ╝ цудо╝ным настро╕. За сняданкам яна гаман╕ла аб школьных справах, пра 'дзядзьку Сярожу' нават не ╝спомн╕╝шы. Мяне ж не адпускала гнятл╕вае пачуццё трывог╕. Праводз╕╝шы дачку ╝ школу, я адправ╕лася на працу. На службе я сядзела сама не свая, увесь час прыслухваючыся да гутарак супрацо╝н╕ка╝. Пра забойства н╕хто не гавары╝. Вось ╕ цудо╝на, супакойвала я сябе. Кал╕ б штосьц╕ такое здарылася, пра гэта ╝жо ведал╕ бы ╝се. Аднак праз гадз╕ну я не вытрымала. Я адпрас╕лася з работы, сказа╝шы начальн╕ку, што, здаецца, забылася выключыць прас, ╕ амаль бегам нак╕равалася ╝ прыватны сектар, дзе жы╝ Сашка Ялев╕ч. Гэта была благая ╕дэя, але я не прыдумала н╕чога лепшага, апроч як пайсц╕ да Сашк╕ ды спытаць на╝прост... А што спытаць-то? «Слухай, Сашка, а ц╕ не ляжыць у цябе ╝ падмосц╕ як╕-небудзь мярцвяк? З сякеркай у галаве...» Добра, н╕чога не буду яму казаць, нарэшце вырашыла я. Проста пагляджу, што там роб╕цца ╕ пераканаюся, што н╕чога страшнага не адбылося, а Лёня ╝сё выдума╝.

Дом Сашк╕ стая╝ трох╕ наводшыбе ╝ самым канцы вул╕цы, адразу за яго участкам знаходз╕лася перасохлая сажалка, зарослая лазой. Прыдатнае месцейка, каб схаваць цела... Штурхну╝шы брамку, я ╝вайшла ╝ Сашка╝ двор. Каля яго дома стая╝ белы легкав╕к, той самы, што ледзь не зб╕╝ мяне ля паштамта. Значыць, Сяргей усё яшчэ тут. Кал╕, вядома, ён яшчэ жывы... Я пагрукала ╝ дзверы, ╕ Сашка, да майго здз╕╝лення, тут жа адчын╕╝. На ╕м был╕ расцягнутыя трэн╕к╕ ╕ майка-алкагал╕чка – усё давол╕ бруднае, але плям крыв╕ на вопратцы я не за╝важыла. Абл╕чча яго было трох╕ змардаванае, правае вока падпухла, на шчоках с╕нела шчац╕нне – ╕ ён бы╝ цвярозы. Як шкло.