Текст книги "Паром празь Ля-Манш"

Автор книги: Уладзімір Арлоў

Сутоньне

 
Дзіўнае сутоньне
трывае над гэтым абшарам:
ці то сьвітанак,
але сонца позьніцца,
ці то вечар,
ды ніяк ноч не апусьціцца.
Стаімо ў сутоньні на ўзгорку —
ня можам разгледзецца,
што там унізе:
постаці людзей,
што ідуць на галасы нашы,
ці проста
слупкі ядлоўцу?
Запалім вогнішча,
пакуль зусім не сьцямнела,
кажа адзін з нас,
і прыцемкі гусьцеюць.
Зараз сонца падымецца,
кажа другі,
і неба на ўсходзе сьвятлее.
Стаімо на ўзгорку,
чакаючы раніцы
або ночы,
а сутоньне ўсё доўжыцца,
і тыя з нас,
што сышлі долу,
самі ператварыліся
ці то ў туманныя постаці,
ці то ў ядловец.
Стаімо ў сутоньні на ўзгорку,
і ўжо боязна нам
зірнуць
адзін на аднаго.
 

Аднойчы даўно

 
Гэта здарыцца
ў кляштары айцоў-дамініканаў
у часы Стогадовай вайны,
а магчыма, вайны за гішпанскую спадчыну,
а магчыма, крыху раней ці пазьней.
Аднойчы пасьля вячэрні
ў кляштарную браму
пастукае падарожнік на стамлёным кані,
а назаўтра малады прыёр
з бляскам у запалых вачах,
які выдае ў ім сухотніка,
седзячы на сонечнай тэрасе
зь відам на Альпы або Пірэнэі
за сталом з клепсыдрай і астралябіяй,
як на аўтапартрэце Скарыны,
перагорне апошнюю старонку маёй кнігі,
адолее пакутлівы прыступ кашлю,
адкінецца ў мулкім крэсьле,
паглядзіць на гадзіньнік на ўсходняй вежы,
скажа падарожніку:
ён не павінен напісаць гэтае кнігі,
і
пераверне гарачай рукою клепсыдру.
 
 
Я буду ехаць у тралейбусе
зь відам на Серабранку,
чытаючы ўчарашнюю газэту.
Падарожнік гнацьме каня
па горных дарогах.
 

Раніца 29 сакавіка 1994 году

 
Гарбата з малаком
пасьля ўчарашняга пітва,
якое, кажуць, ганараваў
яго зямляк Робэрт Бэрнз
(ягоныя вершы, прызнайся,
падабаюцца табе меней
за яго ўлюбёны напой),
здаецца слабаватаю.
«The Guardian» паведамляе:
учора ў Парыжы памёр Эжэн Ёнэска,
кароль абсурду,
які
разам з двухгадовай ахвяраю
тамтэйшых пэдафілаў
рахмана глядзіць на цябе з газэтнае паласы,
зьняты на асноведзі сьцяны
з партрэтам насарога ў натуральны памер.
З кухоннай форткі
бліскае бурштынавым вокам
садовая вавёрка,
што сьцягнула з стала
востры кавалачак
белага шакаляду з арэхамі.
Такія вавёркі ўжо ня ўмеюць
скакаць з дрэва на дрэва —
перабягаюць ад яблыні да яблыні
па прысоленай градам селязінавай траве,
падобныя да пацяжэлых цыркавых гімнастак
у адстаўцы,
якіх калісьці любілі капітаны й маёры
паветраных сілаў Яе Вялікасьці.
 
 
Ты раптам успамінаеш,
колькі табе споўнілася летась.
 

Доўгае разьвітаньне

 
Усё жыцьцё – разьвітаньне з табой,
што пачалося
яшчэ да маіх нарадзінаў
на полацкім Верхнім замку,
доўжылася ў лёхах
сабору сьвятога Стэфана,
дзе чалавечы чэрап
быў самай ардынарнаю знаходкай,
у першым мужчынскім досьведзе,
набытым з палахлівай аднагодкаю
ў вясковай лазьні,
у самалёце,
які ня мог выпусьціць шасі,
і мне здалося, што
нехта адмераў мне
ўсяго дваццаць адзін год...
I ты, незнаёмая,
ужо разьвітвалася са мной
у дзіцячых гульнях,
у чужых абдымках,
у начных таксоўках,
пакуль два разьвітаньні
не перасекліся у тым імгненьні,
калі перад нашымі тварамі
любілася на галінцы крушыны
пара лясных пэрлямутравак
і дрыяды
зь сінімі ад чарніцаў вуснамі
заціхлі ў падлеску,
не адводзячы бессаромных вачэй,
а пылок з матыльковых крылцаў
аказаўся салодкі на смак,
і вада ў нашым возеры
назаўсёды засталася сьвежаю
ад твайго
навекі маладога цела,
якое будзе разьвітвацца з маім
у чабаровых уладаньнях
знаёмай мядзянкі,
у прыцемных успамінах
замшэлых азёрных шчупакоў,
у снах нашых сыноў, якім
у сярэдзіне наступнага стагодзьдзя
прысьніцца далёкае возера
і салодкі пылок
матыльковых крылцаў,
ва ўзоры якіх
зашыфраваная
наша вечная прыналежнасьць
гэтай бясконцасьці
разьвітаньня.
 

Мой табар

 
Колы,
стамлёныя яшчэ ў мінулым стагодзьдзі,
наракаюць на лёс
срэбнай ад пылу кібітцы
з трыма нажавымі ранамі.
Вецер
прыносіць зь зялёных яроў
насьцярожаныя пахі чужога жыцьця,
узброеныя адглянсаванымі кіпцюрамі.
Агонь
згаладала смажыць мяса,
узятае ў бестэрміновы крэдыт
у вечаровай вёсцы
зь ненадзейнай аховаю зь сініх мальваў.
Віно
хвалюецца ў біклазе,
альтруістычна дакляруючы цёплую ноч.
Жанчыны
бязважка заміраюць
у карункавых пярынах папараці,
што да першых прымаразкаў памятае
іх салодкія стогны.
Матылькі-аднадзёнкі
лянуюцца падымацца з красак,
якія я зьбіраю
сваім аднадзёнкам-абраньніцам.
Мужчыны
сноўдаюць па ўзьлеску з стрэльбамі,
упэўненыя, што мае жанчыны
належаць ім.
 
 
Няхай у табары застаўся я адзін,
але
ластаўкі
яшчэ садзяцца
мне на плечы.
 

Манэта

 
Гэтую манэту
знайшоў я ў маленстве
на дзьвінскім беразе
пасьля паводкі.
 
 
Вызвалялася манэта ад паціны
і зноў пакрывалася ёю.
Сьціраліся на манэце
цьмяныя надпісы —
выступалі новыя.
Зьнікалі на ёй
старыя гербы й партрэты —
узьнікалі новыя гербы і профілі.
 
 
Купляў я за гэтую манэту
нянавісьць.
Купляў за яе
славу.
Нават каханьне
купляў я за яе.
Ды кожны раз
вярталася да мяне мая манэта...
 
 
Прыйду на дзьвінскі бераг
пасьля паводкі,
запытаюся ў сябе самога:
дзеля чаго знайшоў ты ў маленстве
гэтую манэту?
 

Эпітафія маёй котцы

 
Цябе звалі Бася,
а цалкам – Басота
(1992—1995),
і я магу прызнацца,
што любіў цябе значна больш,
чым абсалютную большасьць
вядомых мне дзьвюхногіх істотаў.
(Тлумачэньні прагучаць пераканаўча,
але банальна.)
Я складаў табе
пацьверджаныя сумнеўнымі пячаткамі
радаводы —
ад стрыечнай сястры
коткі бэльгійскае каралевы
і ад бабулі ўлюбёнага ката
далай-ламы.
Я выдумляў табе
экзатычныя пароды —
ад тыбэцкай барсістай
да радзівілаўскай белагрудкі,
якою ты афіцыйна лічылася
апошнім часам,
хоць была ўсяго толькі
дачкою вясковае рыскі,
якая падгуляла
з тутэйшым сібірскім эмігрантам.
Ты церлася аб ногі маіх таямніцаў
і даверліва ўладкоўвалася
ў іх на каленях.
Нажлукціўшыся віна,
я чытаў табе свае вершы,
абзываючы знаёмых творцаў
графаманамі і ананістамі,
а ты,
круцячы вавёрчыным хвастом,
глядзела на мяне дакорліва,
як жонка.
Рыжы дваровы кот
залазіў на таполю
да вышыні чацьвертага паверху,
ты ўскоквала на парэнчы гаўбца,
і вы маглі гадзінамі
неадрыўна глядзець адно на аднаго
лімонавымі вачыма.
Гэта быў твой першы раман.
Ты любіла сядзець паміж кніжак
на маім пісьмовым стале,
беспамылкова займаючы сваю нішу
ў паставе вусатага сьфінкса,
пільна ўглядаючыся
ў мае сінія герогліфы і
старанна прыціскаючы
трохкалёрнаю лапкай
кожны сьпісаны аркуш.
Ты памерла
на пыльным гарышчы
сярод польскіх падручнікаў
і заходнебеларускіх календароў.
(Маючы ахвоту,
у тваім сконе лёгка знайсьці
нешта сымбалічнае.)
Магчыма, у астатняе імгненьне
ты ўспомніла
пра мяне.
 

Згадка пра мора

 
Калі зрастуцца
нашы нэрвовыя валаконцы,
калі мае леўкацыты
пабягуць па тваіх хрызалітавых жылках,
калі салёныя рукі
ператворацца ў плаўнікі
і
мы сьлізганём
у аквамарынавыя глыбіні,
з тэрасы ўвойдзе
паважная чайка і,
нахіліўшы набок галаву,
строга прамовіць:
запомніце гэты дзень,
сёньня —
сьвята найкарацейшага ценю.
Оксфард
 
 
Ад пэргамінавай готыкі
і ад завеі
над зьдзіўленымі нарцысамі
кружыцца галава,
і ёсьць рызыка
небясьпечна адхіліцца ад курсу,
пагатоў
глуха маўчаць пра Беларусь
навігацыйныя мапы
Бадлэйнскай бібліятэкі,
дзе зь сёньняшняга дня
будуць пыліцца
дзьве мае кніжкі пра Полацак.
Арыенцірам можа стаць
тваё імя,
напісанае вярбовым дубчыкам
на белым ходніку, —
толькі яго
імгненна схрумстае
памаранчавы сьнегаўборачны вусень.
Дзеля пэўнасьці
гэты арыенцір
лепей надрапаць
на стальніцы,
высьлізганай лакцямі
дзесяці студэнцкіх пакаленьняў,
што пасьля гулкіх аўдыторыяў
спасьцігалі горкую мудрасьць
пад нізкай стольлю
піўніцы «White Horse»,
а па-нашаму проста «Белы Конь»,
дзе кірыліца
ўжо адваявала сабе пляцдарм
у выглядзе
папулярнага расейскага слова
з трох літар.
Па галерэях Крайстчорч-каледжу,
палохаючы японскіх турыстаў,
бадзяецца дух
Льюіса Кэрала.
У засьнежаных лугах
мільганецца духам Алісы
вохрыстая лісіца.
Лёндан
вынырне з завірухі
мокрай няўтульнасьцю
дыкензаўскіх паралелепіпэдаў.
Тэмза
разам з душою
будзе перажываць
пэрыяд адліву,
а на ўскраіне ночы
прысьніцца ангельскамоўны сон:
я буду гувэрнэрам
малалетняга лорда
і пад сьпеў ранішніх драздоў
з асалодаю адлупцую яго
за нявывучаныя правілы
напісаньня «ў».
 

Цягнік

 
Дзіўны цягнік
спыняецца штоночы
на нашым ліпнёвым паўстанку:
сьвецяцца вокны,
ды не відаць людзей за імі.
Там нікога няма,
шэпчаш спалохана ты
і завешваеш вакно фіранкаю.
Мы з табою —
апошнія людзі на сьвеце.
 
 
Чакае цягнік,
нібы лёс,
вабіць, як бездань,
сьветлай сваёй пустэчаю,
каб павезьці ў невараць.
 
 
Вусны ратуюць вусны,
цела ратуе цела,
душа ратуе душу.
Зьнікаем у полымі паратунку,
каб памерці разам
і разам уваскрэснуць.
 
 
Уваскрэсну на досьвітку:
сьпіць за вакном
студзеньскі горад,
чужое дыханьне
кранае шчаку.
 
 
Ты ўваскрэсьнеш
у тое ж імгненьне
на нечым плячы,
скажаш камусьці ў одуме:
дзіўны цягнік прысьніўся мне —
сьвецяцца вокны,
ды няма нікога за імі.
 

1 красавіка

 
Гэты непаважны дзень
добра пачаць з малітвы
ў грэка-каталіцкай царкве
сьвятых апосталаў Пятра і Паўла
ў лёнданскім раёне Фінчлі;
потым табе прапануюць
паслухаць мэмуары
(вёсачка пад Нясьвіжам,
Афрыка і Монтэ-Касына)
суайчыньнікі
зь Беларускага дому
на Penn Road,
дзе ўчора зацьвілі магноліі;
потым ты выправісься падземкаю
на Трафалгарскі пляц,
дзе круглашчокія землякі
Стывэнсана і Валтэра Скота
з загарэлымі нагамі
выдзьмуваюць з дудаў
зусім беларускія мэлёдыі,
наслухаўшыся якіх,
ты недасьведчана ўваб’есься
ў паб,
запоўнены парачкамі
дзіўных закаханых, і,
не дапіўшы віна,
зьбяжыш ад лёнданскіх гомасэксуалістаў
да імпрэсіяністаў
з Нацыянальнай галерэі,
каб аддыхацца
на бульварах Пісаро
і згубіцца
ў блакітна-зялёным натоўпе
Рэнуаравых «Парасонаў»,
у якім
цябе чакае знаёмства
з расейскай прастытуткаю
і мэксыканскай студэнткай
з антычнай фігуркаю
ў чорным трыко
(як заўсёды ў тваім жыцьці,
усё адбываецца
з ініцыятывы жанчыны).
Ты выбераш мэксыканку,
зь якой цябе аб’ядноўвае
аднолькава вусьцішная
ангельская мова
і прыкладна аднолькавы
бюджэт падарожжа;
грошай усё ж хапае,
каб запрасіць яе ў «Salisbury»,
а ангельскай мовы —
каб растлумачыць, што ў гэтым пабе
любіў бываць
з сваімі каханкамі
Оскар Уайлд;
яе ангельскай
хапае на падазронае пытаньне,
ці ня з гэтых і ты сам
(абазнанасьць ў тутэйшай літаратуры
можна ацаніць даволі высока),
пасьля чаго ты назіраеш
тэатральны ўздых палёгкі,
бо здолеў растлумачыць,
што – не,
але гэта абсалютна ня значыць,
што пасьля пінты піва
і дзьвюх філіпінскіх цыгарэтаў
смуглявая ручка
ўжо мае права
расшпільваць гузікі
на тваёй зялёнай кашулі,
якая памятае
зусім іншыя пальцы,
і працягваць
сваю рызыкоўную экскурсію;
ты намагаесься прадэклямаваць
страфу мясцовага клясыка
пра зайздроснае шчасьце
мяняць стан душы
гэтаксама проста,
як пэні можна памяняць
на шылінг
(намёк застаецца незразуметым);
мовы
катастрафічна не хапае,
аднак,
прапусьціўшы неістотныя дэталі,
ты павінен прызнацца, што
вашае разьвітаньне
нічым не нагадвала ўцёкі, бо
мэксыканскія студэнткі
не павінны кепска ўспамінаць
мужчынаў з Рэспублікі Беларусь,
асабліва тады,
калі толькі што пачулі
пра яе існаваньне.
Шатляндцы яшчэ надзьмуваюць
свае гумовыя шчокі
каля Нэлсанавай калёны,
і ў іхні капялюш
апускае паўфунта
гнуткая мурынка,
падобная да нэгатыву
адной жыхаркі менскіх вуліцаў,
а з боку парку сьвятога Джэймза
ляціць над горадам
парачка качак,
што нясе табе на крылах
востры прыступ,
напэўна, зусім беспадстаўнай
рэўнасьці,
ад якога можна вылечыцца
толькі беларускай,
а не ангельскай дозаю
брэндзі,
пасьля чаго
найлепей вярнуцца ў галерэю і,
выбраўшы ўдалы ракурс,
схавацца за кансоляй
на пэйзажы Констэбла,
дзе пахне прывялым трыпутнікам
і дзяцінствам,
а таму так соладка дрэмецца,
пакуль у апусьцелай залі
музэйны служка
ў абліччы немаладога нашчадка
ямайскіх рабоў
не кране цябе за руку
і ня скажа, што
малады чалавек стаміўся,
бо прыехаў аднекуль здалёк;
ты ветліва ўдакладніш – адкуль,
а на пытаньне, дзе гэта,
нечакана рэзка адкажаш:
там, дзе ніколі не было
рабства,
адразу задушліва пачырванеўшы —
праз сваю нетактоўнасьць
і праз тое, што скарыстаўся
гіпэрбалай.
 

Грынвіцкі мэрыдыян

 
Я думаў:
гэта дзіцячая забава —
пераступіць церазь медны пасак
мэрыдыяну
і апынуцца
ў заходнім паўшар’і,
але,
зрабіўшы гэты крок,
раптам зразумеў:
ты засталася
ва ўсходнім,
і мне зрабілася
страшна.
 

Дарога ў Полацак

 
Дарога ў Полацак
пасьля спатканьня з табою
падобная на дарогу з Эдэму
ў яго ліпеньскія ваколіцы.
Разгорнутая на каленях кніга:
«Дзень быў блакітны,
як адварот птушынага крыла...»
Хіба гэта не пра нас?
Мімалётны сон,
шчасьлівы, як кацяня на бервяне
пад дзедавай арабінай.
Твае чарэшневыя вусны
яшчэ блукаюць па бульварах і завулках
гораду, які завецца маім целам.
Чырвоны акварыюм «Ікарусу»
ўвачавідкі поўніцца бурбаткамі кіслароду.
Суседка ў кароткай спаднічцы
з тваімі асымэтрычнымі ямачкамі
на падбародку,
калі ты сьмяесься
з майго шапялявага блазнаваньня.
Азёры сярод спадзістых пагоркаў сьведчаць:
аўтобус ня зьбіўся з курсу.
Знаёмы скульптар сьцьвярджае, што тут
зноў завяліся ундыны,
вядомыя з гістарычных крыніцаў
мінулага стагодзьдзя.
Ня выключана, што ў іх —
ногі маёй суседкі
з каленямі, як яблыкі-папяроўкі,
якія я хачу накрыць
сваёй расхваляванай далоняй,
каб адчуць сорам перад табою,
каб востра адчуць тваю ўладу,
што здаецца мне сёньня
найвышэйшаю формай свабоды.
Табе лепей ня ведаць:
безь цябе я рызыкаваў бы застацца
толькі магчымасьцю самога сябе,
ня ўведаўшы,
як цалуюцца ундыны
ў чырвоным «Ікарусе»
па дарозе з Эдэму ў Полацак,
па дарозе ад нас да цябе,
па дарозе з прадоньня бясконцасьці
ў бездань нябыту,
сагрэтую чарэшневымі вуснамі,
якія асьцярожна робяць
салёны глыток.
 

Музыка з ваколіцаў Сыднэю

 
У старадаўнім парку
графаў Ельскіх
у апошнюю нядзелю кастрычніка
я сустрэў ліпу,
якая насамрэч
была зусім ня дрэвам,
а дыярыюшам
яшчэ аднаго нашага году
з дакладнай колькасьцю
падлічаных ветрам лісьцяў,
на авэрсах якіх
зьнікалі
ў замкнёным тунэлі
празрыстага даўкага часу
нашы закадзіраваныя
ў залацістых эпітэліях
дні —
дзень,
калі мы адкрылі ў мяне
рабацінку,
ўрачыста прысвоіўшы ёй
інтымнае імя,
як астраномы даюць імёны
невядомым зоркам;
дзень,
калі я зразумеў,
чаму лётаюць
Шагалавы закаханыя
(разгадку шукайце
ў анамаліях
віцебскага рэльефу);
дзень,
калі ты не пасьпела
адбараніцца ад мяне
ў паганскіх полацкіх лугах,
густа населеных
сылюрыйскімі кузуркамі,
якія...
Вохрыстыя рэвэрсы
прысьвячаліся нашым начам
і таму
занадта часта
заставаліся цнатлівымі,
нібы стос паперы
на стале ў памерлага ўвосень
паэта
з мухай-тапельніцай
у яго астатнім келіху,
аднак узгадай:
там занатаваныя
ноч,
калі мы любіліся
на зэбрастым мангальф’еры,
што ледзьве пасьпеў узьляцець
над расчараваным натоўпам гледачоў;
ноч,
па-над якою
вырабляў рызыкоўныя піруэты
двухмясцовы самалёцік,
здатны на доўгія бесьперасадачныя
рэйсы
ў экзатычныя краіны
паблізу тропікаў
Раку і Казярогу;
ноч,
калі ты сьвяцілася на прасьцінах
роўным матавым сьвятлом
вялікага цёплага сьветлячка
з падфарбаванымі віном
жаночымі вусікамі,
якія...
Сутоньвалася,
і пажоўклай чародкаю
раставалі ў часе
нашы непражытыя дні —
у горадзе,
дзе заўсёды цьвітуць каштаны,
а раку вартуюць
лятучыя патрулі
грудастых шэрых чапляў;
на высьпе
з антычным радаводам,
запісаным
у храмах Афрадыты Кіпрыды
мінойскімі пісьмёнамі;
на гістарычнай радзіме
качканосаў і кенгуру,
якіх мы будзем гадаваць
на ўласнай фэрме
ў ваколіцах Сыднэю,
слухаючы вечарамі музыку,
якая ўжо гучыць
у старадаўнім парку
графаў Ельскіх
у апошнюю нядзелю
кастрычніка.
 

Чатыры вятры

 
Чатыры вятры
прыляцяць да мяне
на другі дзень
Вялікадня,
і ў кожнага будзе
жаночае імя.
Усходні
будуць зваць
зусім банальна,
затое некалі ён атрымаў
пяшчотную мянушку,
якая чамусьці нагадвае
ласку.
Вецер з захаду
будзе мець
летапіснае імя
каралеўны
і прынясе водар
ранішняй кавы.
Паўдзённы вецер
мядова запахне
шыпшынавай кветкай
з скрыжаваньня
дзьвюх цёплых
сьцежак.
У паўночнага
будзе балцкае імя,
і маё сэрца зашчыміць, бо
я забуду яго,
а ўспомню толькі
стары невад,
набрынялы вільготным пахам,
што кропля за кропляю
сьцякае
ў салёныя сьляды
босых ножак.
 
 
Цэлы дзень
будуць кружляць вакол дому
чатыры вятры,
а ўвечары
апусьціцца зь неба
ласкавая вусьціш,
якую завуць
так, як цябе.
 

Архіўны ўік-энд

 
Ранішняя газэта,
аздобленая партрэтам
нізкалобага прэзыдэнта
зусім чужой краіны,
ў потнай лядоўні тралейбуса,
нямытая ад Вялікадня бамжыха,
дух сьмецьцевага кантэйнэру
ў іпастасі дымаватага ката
і ўсё астатняе
імгненна робяцца
архіўнымі адзінкамі,
сагрэтымі надзеяй на спатканьне
з уніклівымі мышамі
маёй памяці.
(Трохі супраціўляецца
адно прывакзальны ўладальнік
кардонкі з просьбаю ахвяраваць на хлеб,
накрэмзанай па-беларуску.)
Нядбайна забываючы
нумараваць фонды і вопісы,
я здаю ў архіўныя сутарэньні
патушаныя вокны
на дзявятым паверсе ў Полацку
і вокны
на розных іншых паверхах,
адкуль мне адкрываліся
краявіды з мэнтолавым пахам,
барокавыя валюты цьвілі
на сьценах сталінскага бараку
ў майстэрні майго сябра,
дзе нам пазіравалі
найпрыгажэйшыя жанчыны
дзьвінскага левабярэжжа,
якія даўно эмігравалі
ў Нафтаюганск, Тэль-Авіў
і Плешчаніцы;
прапахлыя смажанай цыбуляю
сухія ружы
на чужых кухнях;
паветраныя шары хрызантэмаў
у сьлізкіх вантробах
падземных пераходаў;
цацачны «Боінг»
польскай кампаніі «Lot»
над крыгаю Грэнляндыі;
здабытыя з футэркаў і сукенак,
да краёў поўныя жарсьцю
і фрыгідныя, як паўночныя малюскі,
жаночыя целы...
Пад ухвальную моўкнасьць
шызае птушкі мэлянхоліі,
што падарожнічае
на маім плячы,
бязь лішніх развагаў
сьпісваюцца ў архіў
мая правадніца
на жыцьцёвым шляху
зорка Мерак
у сузор’і Вялікага Возу,
твой марэлевы пасак
апэндыцыту,
нашая чадная прыморская карчомка
з штурвалам на дзьвярах,
адкуль мы вынесьлі,
акуратна загарнуўшы ў сурвэтку,
келіхі, нажы і відэльцы,
зьвязваючы сябе
яшчэ і агульным
крымінальным мінулым.
Дасканалы сьвет
люмінэсцэнтных лямпаў
і наваскаваных паркетаў
імкліва папаўняецца,
пагрозьліва заяўляючы
аб сваіх прэтэнзіях
на тэрыторыю будучыні, —
бо ты не прыйшла
і сёньня ў мяне
архіўны дзень.
Сьмяротная пагроза
гэтаму стваральнаму спакою
тоіцца на вітрыне
сустрэчнага супэрмаркету
ў абліччы
вузкаплечай і стройнай
пляшкі такайскага
(шызая птушка на плячы
ўстурбавана ўзмахвае
напудранымі крыламі),
вузкаплечай пляшкі,
падобнай да цябе
болей за любую дзяўчыну
з суботняга праспэкту
Францішка Скарыны
блакітнавокім букетам
маладога падступнага хмелю
твайго цела,
здольнага аднаўляць
тэксты палімпсэстаў,
на чыіх пэргамінах
я мог ператварыцца
ў архіўную адзінку з нумарам
і не чакаць цябе
на вуліцы твайго імя,
каб назаўтра
зноў непазьбежна ўспомніць
пра свой дыплём гісторыка
і досьвед архівіста.
 

Нашэсьце мятлушак

 
У ліпені
горад захапілі
белыя мятлушкі.
Яны кружыліся
вакол поўні
і вулічных ліхтарняў,
езьдзілі ў тралейбусах і
кватаравалі на кніжных паліцах
над ложкам.
Яны апускаліся нам на плечы,
калі мы любілі адно аднаго
перад нашым суўдзельнікам —
авальным люстэркам,
і зьняможана засыналі
на набітых эратычнымі фантазіямі
падушках.
Яны будзілі нас,
асьцярожна апускаючыся
на павекі,
пад якімі круціліся
відэастужкі сноў,
і ў завейным танцы
паўтаралі рыфмы і рытмы
нашае юравабнасьці.
Ты лічыла мятлушак
нечымі душамі
і паіла віном.
Я называў іх
дзіцячымі ўспамінамі
і частаваў марозівам...
Аднойчы ты сказала,
што вынайшла
магічную формулу
пераўвасабленьня
ў мятлушку і,
абдымаючы цябе ў той вечар,
я ўжо ведаў
твой выбар.
 

Закаханыя глуханямыя

 
У гэты дажджлівы дзень
успомні кавярню
з багемнаю рэпутацыяй,
куды мы заходзілі
на філіжанку кавы
зь мігдалавым лікёрам
(постскрыптум нашага спатканьня),
кавярню, куды завітвалі
парачка лесьбіянак
і здабытчык дыямэнтаў зь Якутыі
штораз з новаю дамай.
Успомні,
закаханыя сядзелі за столікам
пад нязграбным пэйзажам
з парушанаю пэрспэктывай,
і мы не адразу заўважылі,
што яны гавораць
рукамі,
бо нашы рукі таксама
ніколі не маўчалі,
прычым іх лексычны запас
здаваўся нам бязьмежным.
Мы крыху паспрачаліся на тэму:
як глуханямыя
клічуць адно аднаго
і як называюць нас,
калі мы завём іх
глуханямымі?
Успомні,
яго доўгія пальцы
нашэптвалі штосьці такое,
ад чаго яе профіль
быў зьлёгку падведзены чырваньню,
і ты сказала, што
слова «кахаю» на іхняй мове
вынайшаў самы закаханы
з усіх глуханямых.
Мы думалі,
яны зайздросьцяць нам,
бо на іх мову не перакладаюцца
ні радасьць
тэлефоннага званка,
ні «Yesterday»,
ні музыка апошніх ускрыкаў,
калі вусны
ўтрапёна ловяць
сваю здабычу.
Успомні тых закаханых
з дажджлівага гораду.
Ты не зайздросьціш ім
зараз?
Прадчуваньне
 
 
Кепурка
Уладзімера Караткевіча і
зьлёгку правінцыйнае
гіпсавае аблічча
Станіслава Манюшкі.
Шапаткі рой
нязвыклых пяшчотных імёнаў і
дзьве шаравыя маланкі
ў небе
над далінаю канапы.
Сунічны пах дыні і
прыціснуты да шкла
чоўнік далоні,
які паплыве
празь некалькі краінаў.
Адчуваньне, што цябе
проста ампутавалі
без усякага наркозу...
Бутэлька нясмачнага цёплага
піва,
на дне якой хаваецца
веданьне:
гэты жнівеньскі дзень
прысьніцца мне
пасьля сьмерці,
пакуль што адтэрмінаванай
да XXI стагодзьдзя.
 

Над местам

 
Сёньня ўначы
я быў надзелены талентам
чытаць чалавечыя думкі,
і, можа, у гэтым
не было б нічога незвычайнага,
каб мая здольнасьць
не мяняла да непазнавальнасьці
маіх знаёмых,
але нават у тым выпадку,
калі ўладальнік падбародка
рымскага легіянэра
ператвараўся ў пяшчотную
дзяўчыну
з сапфіравымі завушніцамі,
я дакладна ведаў,
хто ёсьць хто,
і з прычыны прыроджанай
пэдантычнасьці
склаў вялікі сьпіс тых,
з кім павінен сустрэцца,
каб упэўніцца, што
яны таксама падуладныя
зьменам.
У параўнаньні з чытаньнем думак
здатнасьць лётаць
выглядала даволі банальна,
хоць у небе я пачуваўся
яшчэ не зусім упэўнена
і мяне настаўляла
мая даўняя сяброўка —
адзіная істота,
якая не зьмяніла свайго аблічча
(я пакутаваў ад здагадак,
якім яна бачыць мяне,
бо падазраваў, што спадарожніца
ўмее ня толькі лётаць).
Мы доўга ляцелі над местам і,
спалохаўшы закаханых катоў,
селі на дах
змрачнаватай старой камяніцы,
схаваны замшэлым парапэтам
з грыфонамі,
што нядобра касавурыліся
на нас,
нэрвова чысьцячы пёры,
і мая сяброўка растлумачыла:
сюды зьлятаюцца
такія, як мы.
Далёка ўнізе
шумела места,
а там,
каля цёплага коміну,
было ціха і ўтульна,
толькі раз-пораз
шамацелі крылы,
бо зь неба апускаліся
новыя пары.
Яны выгуквалі свае нумары
і займалі чаргу;
хутка я зразумеў,
каго мы чакаем.