Текст книги "Паром празь Ля-Манш"

Автор книги: Уладзімір Арлоў

Поплаў

 
Сярод высокай травы і красак
вядзе мяне бабуля
па поплаве.
Гэта смолкі,
паказвае яна.
А гэта зязюльчыны сьлёзкі.
А вось гэта – ястрэц.
А ў той кветкі няма назвы,
бо яна —
кветка твайго лесу і
ты сам назавеш яе,
калі вырасьцеш.
 
 
Гуляе па поплаве вецер.
Боязна мне:
а раптам,
пакуль вырасту,
скосяць кветку і не пасьпею
даць ёй найменьня?
 
 
Маўчыць бабуля.
Мацнее вецер.
Стаю самотны
на сенажаці.
Фаўна сноў
 
 
Чародка бялявых анёлаў
з нафарбаванымі вуснамі
над горадам зь сярэднявечнае гравюры,
які ўтульна паколвае аблокі
цацачнымі сьпічакамі;
лагодны сабака Рэкс,
які мэлянхалічна дажоўвае
зайчыка Колю,
што жыў у мяне ў тыя часы,
калі я сам быў яшчэ неўміручы;
знаёмы рыжы пітэкантрап
з-пад вокладкі мамінага падручніка гісторыі,
які ў дзяцінстве прымарожваў мяне
позіркам да падлогі,
а цяпер асвоіў шахматы
(я толькі баюся,
каб ты падчас партыі не зайшла ў пакой, бо
майму партнэру бракуе шляхетнасьці);
ружовая вужака
з смарагдавай каронаю на галаве
ў басэйне, куды дае нырца
ў гарнітуры і пад гальштукам
нецьвярозы тутэйшы паэт Анатоль,
падобны з твару да Гіёма Апалінэра;
падобны да самога сябе
цьвярозы празаік Адам,
зь якім мы ў 1863 годзе
бязьлітасна судзім
у налібоцкай лесьнічоўцы
зарослага рудым шчаціньнем
маскоўскага выведніка,
а ён,
апэлюючы да міжнароднае практыкі,
патрабуе выкананьня апошняе просьбы —
зьесьці бляшанку кілек у тамаце,
якую я хачу зьесьці сам, і ў выніку
лесьнічоўку атачае рымская цэнтурыя,
што ваюе з інсургентамі на баку Аляксандра II;
ты на сонечным плыткаводзьдзі
з схіленым над табою маім тварам,
адбітым у пералівістай плыні, —
ласкавыя ўгаворы не палохацца зялёных шчупакоў,
што ленавата казычуць
твае цалаваныя ступачкі,
пакуль мы любім адно аднаго ў цёплай вадзе,
узгадваючы формулу Гэракліта,
якую я ўдасканальваю тваім імем;
драўляныя статуі сьвятых апосталаў Пятра і Паўла,
якія гавораць на дзесяці мовах
(у тым ліку і па-кітайску)
у багатай віле з кандыцыянэрамі
і тэрасаю над самым морам,
зь якой можна назіраць, як,
чапляючыся за выступы скалаў
і
раз-пораз абрываючыся ў ваду,
узахапы караскаюцца ўгору
дзясяткі два айчынных паэтаў;
ты ў чырвоным арктычным пухавіку,
пад якім па чарзе адтайваюць
паміж тваіх дваццацігадовых грудак
пакрытыя шэраньню лебедзі,
знойдзеныя намі сярод ільдзін і сумётаў
горнай цясьніны
(ты сьцьвярджаеш, што гэта балівійскія Анды);
канцлер Вялікага Княства Літоўскага
Леў Сапега,
што заклапочана зашпільвае сіні жупан,
выходзячы з XVI стагодзьдзя
праз маю прыбіральню;
ты за рэстаранным столікам
з кучаравым нубійцам,
ахутаная мэнтолавай смугою цыгарэтаў «Salem»;
Вэнэра Ільская
з маёй падлеткавай галюцынацыі
ў пустой кватэры а палове пятай раніцы
з пагрозьлівым надпісам «Cave amantem»*
на масянжовым цокалі;
жаўтатвары Акутагава,
падобны да віетнамскага студэнта
з інтэрнату нашае маладосьці,
з рукапісам «Жыцьця ідыёта» пад пахаю і —
чапурысты, як травеньскі грак,
Карл Густаў Юнг
з трактатам «Wandlungen und Symbole
der Libido»**
з кухлямі ў меру разбаўленага піва
каля жоўтае бочкі
на вуліцы Стралецкай у Полацку,
дзе мы пасьпелі зь імі шчасьліва разьмінуцца;
мы з табою на пляцы Гішпаніі ў Рыме —
ты ў серабрыстай сукенцы-трыко з «маланкаю»
ад утульнай ямінкі на шыі
да схаванага пад срэбрам
пушыстага трохкутнічка;
ты ў мяне на каленях
на каменнай лавачцы пад ніцай вярбою
каля выпаленага сонцам
антычнага калюмбарыю;
мінакі,
народжаныя да і пасьля Хрыстовага нараджэньня;
жанчына з тэракотавай амфарай на плячы,
якую мы аклікнулі, каб
выпіць па шклянцы лямбрускі
перад тым, як твая «маланка»
апячэ мне пальцы абяцаньнем новых тайніц,
нязьведаных за тысячы нашых блізкасьцяў
на беразе стагодзьдзя,
чые астатнія гады
адплываюць у невараць
крохкімі крыгамі,
па якіх
мы
з табою
спрабуем,
трымаючыся за рукі,
перабрацца
на той бок.
 
 
(Першы дотык зьмяшае вымярэньні й эпохі,
дзе мы існуем
ва ўсіх ранейшых і будучых увасабленьнях;
слодыч абуджэньня пацьвердзіць:
мы з той самай матэрыі, што і нашыя сны.)
 
 
Калі сёньня ты не прысьнісься мне,
я сам папоўню фаўну тваіх сноў
сваёй сарамяжлівай сумотаю
з пахам канваліяў,
сваёй негаваркой пяшчотнасьцю
з пахам язьміну,
сваімі бессаромнымі вуснамі
з гаркавым пахам рамонкаў.
Я згодны нават на тое, каб
мы з табою прысьніліся некаму трэцяму —
хай паўторыцца
той бязгрэшны сон,
дзе мы сядзім на даху нью-ёрскага хмарачоса
і,
боўтаючы над безданьню босымі нагамі,
успамінаем:
калі ты сьнілася мне,
калі сном быў я сам.
 

* Сьцеражыся той, што цябе пакахае (лац.).

** «Мэтамарфозы і сымбалі лібіда» (ням.)

Пакой

 
Прахожыя
ідуць праз наш пакой
і аддаляюцца,
робячы жаданьне яшчэ вайстрэйшым.
Галасы гораду
гаснуць
адзін за адным
у нашых целах.
Музыка
гасьне апошняю —
на вуснах
і кончыках пальцаў.
 
 
Сьвет
нараджаецца зь ціхага ўскрыку
і сьмеху.
Дыханьне
творыць пэрсікавы пушок
на шчацэ.
Музыка
прачынаецца
ў анфілядах гарачых прасьцінаў.
 
 
Новая радзімка
зьяўляецца
на худзенькім плячы.
 

Брытанскі музэй

 
У антычным аддзеле,
мы гутарым з імпэратарам Вэспасіянам
(9—79 гады нашай эры),
з тым самым, што абклаў падаткамі
грамадзкія прыбіральні,
каб сказаць сыну, што
грошы ня пахнуць.
Д’ябал зь імі, з прыбіральнямі,
кажу я,
але навошта было асуджаць на выгнаньне
стоікаў?
(А мая каханая
згаджаецца ў гэтую хвіліну на спатканьне.)
Затое я збудаваў Калізэй,
апраўдваецца Вэспасіян.
Але пры чым тут стоікі? —
не разумею я.
(А мая каханая
сьмела ўваходзіць
у чужыя дзьверы.)
Вэспасіян незадаволена чмыхае
мармуровым носам,
страчаным у нейкім
з дваццаці прамінулых стагодзьдзяў.
Наш сусед Сэптымій Сэвэр
зласьліва касавурыцца:
балбатня замінае яму
абдумваць паход на парфянаў.
(А мая каханая
паказвае сваю грыўку
чужому люстэрку.)
Хтосьці адбіў імпэратару Сэптымію
абедзьве рукі,
але, напэўна, не за тое, што ён
пачаў узводзіць тэрмы Каракалы.
Попел яшчэ не засыпаў
фрэсак Пампэі,
і смуглявы патрыцый
любіцца зь нявольніцай,
не зважаючы ні на нас,
ні на Ікараву авантуру,
ні на карабель Уліса.
(А мая каханая
падстаўляе вусны для пацалунку.)
 
 
У Лёндане цьвітуць вішні.
У Менску падае дождж.
Уліс праплывае паўз востраў сырэнаў.
Мая каханая кажа ня мне:
гэта – маё надвор’е.
 

Déjà vu*

 
Новае расчараваньне
зьявіцца ў знаёмым абліччы:
цёплага надвячорка зь цішынёю,
што зьвіла гняздо ў тэлефоне;
цнатлівай ночы з «Вeatles»,
якія ў сьне
сыграюць разьвітальнае «Let It Be»;
бязьмежна-пустэльнага ложка
зь нядзеляю на даляглядзе;
пачатага рукапісу,
які ні да кога не прыраўнуе;
белагрудай коткі,
якая ўладкуецца на стале,
зусім паважна лічачы,
што дапамагае пісаць;
кароткага дожджыка,
які дзесьці пакратае лапкамі
жоўтую парасонку;
званка старой прыяцелькі,
чыё каханьне шмат гадоў таму
разьмінулася з тваім каханьнем;
вечаровага сябра,
які зьдзівіцца, калі ты
папросіш цыгарэту...
 

* Тое, што ўжо бачыў (франц.)

Вяртаньне ў Менск

 
Дзьве магілы
на зялёнай высьпе
праваруч шашы:
татаў
і мамін помнікі
з шасьціканцовымі крыжамі.
(Беларускай мовы
на могілках
прыкладна столькі ж,
як і за іх агароджай.)
Бельчыцы
з рэзыдэнцыяй полацкіх князёў
і лёхамі на той бок Дзьвіны,
бітком набітымі
гістарычнымі сюжэтамі.
Лепельскае возера,
дзе ў сярэднявеччы
жыў беларускі кузэн
лох-нэскае пачвары,
што здабываў сабе дэсэрт,
перакульваючы чаўны
з грамадзянамі
Вялікага Княства Літоўскага,
а калі спруцянеў,
смурод,
сьцьвярджаюць аўтары хронік,
моршчыў славянскія насы
ажно на Валовай азярыне
ў Полацку.
Абалона Бярэзіны
з чапурыстымі стажкамі,
аднаму зь якіх я неяк даверыў
сваю таямніцу.
У прыдарожных бярэзьніках
ужо прачнулася
бэзавая здань вясны,
зь якой душа хацела б правесьці
ўік-энд.
(Англіцызм —
вынік дачытаных
у ваколіцах Бягомлю
камэнтароў
да васямнаццатага эпізоду
«Уліса»:
месца дзеяньня —
пасьцель Молі Блюм,
ірляндзкай мадам Бавары,
дакладней – яе сонная сьвядомасьць;
час дзеяньня —
адзінаццатая гадзіна вечара,
а магчыма, —
вечнасьць.
У руках Джойса
на фатаздымку
таксама чытаецца
яго неадчэпнае пытаньне
пра душэўную хваробу
дачкі
ў якасьці пакараньня за «Уліса».)
Прызнаньне сястры,
што апошнім часам
яна ўсё пільней
глядзіць на вуліцы
на старых жанчын.
Магіла сябра
(таксама праваруч шашы),
які аднаўляў
Сафійку і Богаяўленскі сабор
і памёр,
чытаючы Караткевіча,
хоць больш любіў
Унамуна й Басё.
Лагойскія пагоркі,
за якімі пачынаецца
зона ўпэўненага прыёму
тваіх флюідаў.
Аўтобус
пасьпяхова пераадольвае
першую лінію
менскіх умацаваньняў.
Усё, вядома, іначай,
але
мне хочацца
ўяўляць цябе
зусім адну
ў цёплай ваньне зь зялёнаю пенай,
сам-насам з часопісам,
з жаночымі ўспамінамі
і з тэлефонам,
да якога ня трэба будзе бегчы,
пакідаючы на падлозе
мокрыя сьляды.
 

Памяць

 
Памяць
любіць павучка,
што жыве за старым гадзіньнікам.
Памяць
любіць жаўтлявую музыку
«Beatles».
Памяць
любіць матылькоў
на пыльным падвоканьні.
Памяць
любіць сухія гарачыя рукі.
Памяць
любіць вусны,
што ўмеюць піць да дна.
Памяць
любіць імя,
у якім тояцца сотні імёнаў.
 

Ян Баршчэўскі

 
Мы сустрэнемся
на пецярбурскім гасьцінцы,
недзе каля Клясьціцкай царквы,
а найверагодней – карчмы,
пад Янаў дзень,
бо ты ужо мусіш прайсьці
большую частку шляху
з Санкт-Пецярбургу ў Полацак
(гэты шлях, між іншым,
карацейшы, чым наадварот).
Ты будзеш ісьці,
адпачываючы ад прыватных урокаў
лаціны і грэцкай,
згадваючы ўхвальныя словы
самога Міцкевіча
(зрэшты, безь вялікага піетэту),
які два-тры разы пагартаў
твае вершы.
Ёселевы прусакі
ня здолеюць атруціць
смаку журавінавай палёнкі
(хоць у полацкіх айцоў-езуітаў
яна, безумоўна, мацнейшая).
Кабета Інсэкта зь Белай Сарокай
пакінуць нас у спакоі,
праўда,
мільгануцца перад агменем
велізарныя цені
Стаўраў і Гаўраў.
Урэшце
ў доме павятовага маршалка
сьцьвярджаюць, што і ты
частку дарогі з сталіцы
адольваеш наўпрост
у абліччы розных нязвыклых істотаў.
(Чаго ні наплятуць жаночыя языкі,
тонка ўсьміхаесься ты,
унікаючы адказу.)
Кашэчы кароль Варгін
і мышыны Паднор
угамуюць сваіх шматлікіх падданых,
дамовіўшыся пра нешта з Будзімірам,
каралём усіх пеўняў.
Полацкія чарнакніжнікі
нарэшце спахопяцца,
паветра ў карчме загусьцее
да кансыстэнцыі палёнкі,
час упакорыцца чарам, і
ня будзе аніякай гарантыі,
што мы ня выйдзем з карчмы,
цьвёрда трымаючыся на нагах,
у пухкую завею
з далёкай сьвечкаю
на падвоканьні шляхціча Завальні.
 

Майстэрня

 
Баюся гасіць сьвятло —
абступяць мяне скульптуры:
нясьцерпна холадна ім
і самотна
ў цемры
без чалавечых рук і вачэй.
Так было і раней,
але тады
ў туманным цемрыве
ратавалі мяне
твае рукі і
твае вусны —
цяпер
раскрывае абдымкі
толькі сылюмінавая Маргарыта.
Ноч навылёт
буду бавіцца
у гэтым безгалосым натоўпе,
пакуль не адчую, што,
вярнуўшыся раніцой,
сябар убачыць
сярод сваіх скульптураў
яшчэ адну —
паміж Вітаўтам
і безыменным жабраком.
Парцалянавы дамок
 
 
Аднойчы на дзень нараджэньня
ты падаравала мне
сьпічасты парцалянавы дамок,
падобны да віленскіх мураванак
з вуліцы Арклю,
дзе не разгубіліся б
ні Януш Радзівіл, ні Сымон Будны.
У дамка здымаецца дах,
і там можна запаліць сьвечку.
Тады ў неба маёй кватэры
падымаецца з коміну
бэзавая аблачынка,
вокны ператвараюцца
ў кавалачкі бурштыну,
а блакітна-белыя сьцены
робяцца цёплыя,
як кафля бабулінай грубкі,
і аб іх хораша грэць
азяблыя на марозе рукі.
Калі ўмела прымружыць вочы,
у вакне можна шмат чаго ўбачыць:
партрэт фанабэрлівага продка на сьцяне,
бутэльку сьветлага віна,
срэбную цукерніцу
з «марскімі каменьчыкамі»,
нас з табою за сталом,
драўляную лесьвіцу на мансарду.
Потым прачынаюцца гукі:
чыркаюць запалкі,
скардзяцца рыплівыя прыступкі,
па якіх мы падымаемся ў спальню,
просіць не сьпяшацца
твой голас.
Мне падабаецца гульня ў чараўніка,
які адначасова
грэе дзіцячыя рукі аб кафлю
і цалуе цябе ўсюды,
куды могуць дацягнуцца
на хрусткай прасьціне
мужчынскія вусны.
 
 
Ты ня ведаеш, што
паводле майго тастамэнту
гэтая парцалянавая маёмасьць
ужо належыць табе.
Я абяцаю і там
прыходзіць раней за цябе
і ставіць на парэчкавую сурвэту
два высокія келіхі,
падобныя да бусьлінае пары
на скошаным поплаве,
а калі прыпазьнюся —
чакай мяне на падвоканьні
або ў кутку канапы,
скруціўшыся ў цёплы клубок
зь ціхамірным дыханьнем,
што пахне юным целам
і старым горадам —
як у той дажджлівы вечар,
калі мы вярталіся зь Вільні.
 
 
Памятаеш,
аднойчы на дзень нараджэньня
ты падаравала мне
парцалянавы дамок?
Тут мы будзем жыць,
легкадумна прамовіла ты,
не падазраючы, што сказала
праўду.
 

Пытаю дарогу

 
Пытаю дарогу
на старасьвецкіх могілках
ля сіняй бухты.
 
 
Будзе кавалак цёмнае брукаванкі,
кажа сівы камяняр,
што высякае на помніку
літары,
потым кавалак брукаванкі ружовае,
а за крыжам з чорнага граніту —
тры прыступкі
да
вашае
магілы.
Будуць кіпарысавыя прысады,
кажа стары садоўнік,
што падразае галіны,
потым лістоўніца сярод дроку,
а за ёю —
тры прыступкі
да
вашае
магілы.
 
 
Зайздрошчу старым:
няма ў мяне іхніх прыкметаў.
Цешуся,
бо прыкметы мае —
да
самых
прыступкаў —
мне аднаму належаць.
 

Матылькі

 
Калі дрэва разлучаюць з жыцьцём,
карані яшчэ гоняць
па абарваных жылах
гаючы сок памяці,
яшчэ спадзяюцца на дзіва,
яшчэ бязгучна крычаць штосьці
нежывой лістоце.
Калі дрэва падае долу,
шырокае пнішча
ўсьцешана засьцілаюць крылцамі
блакітныя матылькі,
якія п’юць густы сок і,
захмялеўшы,
сьняць, што яны – дрэвы,
якіх хочуць разлучыць
з жыцьцём.
 
 
Яны спалохана прачынаюцца,
але
побач падае
новае дрэва,
і матылькі апускаюцца
на сьвежае пнішча,
каб зноў напіцца салодкага соку,
каб прысьніць чужыя сны
і прахапіцца ад страху.
 
 
Камусьці іх жыцьцё
здаецца бесклапотным.
 

Заставайся безыменнаю

 
Тут,
на хмурным ранішнім прыпынку,
мае веды пра цябе
абмяжоўваюцца тым, што
ты жывеш у суседнім доме,
у цябе точаныя ножкі
і ўзімку ты носіш
футэрка з апосуму.
Мне – досыць.
Заставайся безыменнаю.
Я памятаю,
як цябе звалі
ў залацістай засені сну
нашай паўночнай сіесты,
памятаю,
як звалі кнігу на часопісным століку
і чырвонае віно,
што змывала апошнія бар’еры,
як звалі
твайго ласкавага пушыстага зьвярка,
што нясьмела хацеў,
каб яго прыручылі.
Заставайся безыменнаю.
Што можна дадаць
у тыя зялёныя келіхі
пасьля,
калі,
заплюшчыўшы вочы,
мы былі маладымі аленямі, якія
ня ведаючы мінулага й прышласьці —
гарачы, потны філіял вечнасьці
ў зялёным лябірынце лесу —
асьмягла зьбіраюць аксамітавымі вуснамі
белабокія журавіны
з прысмакам неўміручасьці?
 

Гарышча

 
Ня лазь на гарышча,
наказвае бабуля,
дзіўнае чыніцца там:
няма нікога,
ды гавораць нейкія людзі,
плача дзіця, а ўчора
круціўся сам сабою
калаўротак.
 
 
Дзень навылёт
сяджу я ціхутка на печы —
слухаю гарышча:
сьмяюцца там дзеці,
гігоча прыцішана конь,
стоена дыхае хтосьці,
слухаючы хату
або птушак на вільчыку.
 
 
Мы жывем у хаце,
над намі жыве гарышча,
над гарышчам – неба.
 

Бэрлінская фантазія

 
Сёньня на досьвітку,
зьмяшаўшыся з крывёю
і рэшткамі ўчарашняга віна,
пацёк па маіх жылах
час мінулае восені,
які пахне
гарачымі булачкамі з цынамонам
зь пікантным дадаткам
танчэйшага за францускія духі
водару жаночага поту;
час, які гаворыць
ламанай ангельскай моваю
панка з ваяўнічым індыгавым грэбнем
на люстрана выгаленай галаве —
акурат яйка,
што ў часы канкістадораў
зьнесла зь пярэпалаху
ацтэцкая пачвара
Далемскага музэю,
паблізу якога вас
(каб вам пашчасьціла прыйсьці на сьвет
заходнебэрлінскім сабакам)
пахавалі б на шыкоўных могілках,
паставіўшы мармуровы помнік
з фатаграфіяй або бюстам
(кажуць, там ёсьць і парачка магілаў
з крыжамі —
напэўна, іхнія,
так бы мовіць, жыхары
пасьпелі прыняць перад сконам
хрысьціянства),
а паміж выбітымі на помніку
датамі бесклапотнага жыцьця
сабачыя псыхолягі за прыстойную плату
(запіс да канца году звычайна закончаны)
апавядалі б вашым гаспадарам,
што вы пра іх думаеце —
на самоце і ў цеснай кампаніі
ўкормленых дыплямантаў і мэдалістаў —
і, вяртаючыся дахаты,
вашы гаспадары
кідалі б няўважлівае вока
на вокладку порначасопісу
(каітус на парашуце)
або на рэкляму супэркамфортнага ложка,
забясьпечанага на ўсялякі выпадак
утульным пэналам для каханка,
або чыталі б узор нямецкага гумару —
«15 дзяцей – дастаткова!»,
транспарант над засьмечанай вуліцай
у турэцкім раёне Кройцбэрг,
дзе турыстычныя даведнікі
ня раяць бадзяцца з надыходам цемры,
каб не папоўніць сваімі імёнамі
газэтныя калёнкі крымінальнае хронікі,
у раёне Кройцбэрг,
дзе мы зьявіліся
(прагнучы ня толькі кавы па-турэцку)
якраз той парою,
калі вечар
нядбайным рухам падпітага швайцара
разнасьцежвае дзьверы ночы,
а тутэйшых сутэнэраў
лёгка зблытаць з муэдзінамі
(няхай доўжыць Алаг вашыя цені!),
дзе нашы незалежныя маршруты,
наварожаныя мне
цыганкаю з Камароўкі,
прадказаныя табе
цыганкаю з гановэрскага дзяцінства,
перасякаюцца за столікам
турэцкага рэстаранчыка,
у якім Эўропу,
што засталася за Басфорам і Дарданэламі,
прадстаўляем толькі мы
і зь якога нават з гэтае прычыны
трэба хутчэй выбірацца,
пагатоў паліцэйская сырэна,
далёкая, як поўня над мінарэтам,
уносіць поўную яснасьць:
па адным мы ня вырвемся, бо
адлік ідзе ўжо на сэкунды,
часу на прывыканьне рук
не засталося,
галоўнае – не азірацца:
ні ідучы да дзьвярэй,
ні спыняючы таксоўку,
ні на ранішняй Alt Moabit,
ні на праспэкце Ракасоўскага ў Менску,
дзе сёньня лёг першы сьнег,
дзе сарокі пабіліся з галкамі
за пустое гняздо,
дзе я спалю ў попелцы
тваё дзіцячае фота
з дарослым надпісам па-нямецку,
які мне пераклалі толькі тут:
«Целам ня трэба перакладчыкаў».
 

Сёньня

 
Дзень пры дні
глядзяць мне зьдзіўлёна ўсьлед
збуцьвелыя манэкены:
хіба яны
не адзіныя жыхары
ў гэтым горадзе?
Блукаю па вуліцах,
зацярушаных тонкім пылам,
на якім
бачу толькі
свае ўчарашнія сьляды.
Блукаю па гэтым горадзе,
бо калісьці
сустрэў у пакручастым завулку
маленькія сьляды
босых
ног.
 
 
Сёньня
на утравелым пляцы
каля помніку,
дзе жыве мая сяброўка-яшчарка,
я распалю
вогнішча,
і
ты выйдзеш на пах дыму,
каб сагрэцца.
Сёньня
горад ажыве
і напоўніцца
людзьмі.
 

Божая кароўка зь Пятай авэню

 
На спатканьне з табой
мяне прывяла
бэтонная сьпіраль
нью-ёрскага музэю Гугэнхайма
і 2-я вэрсія Імправізацыі № 28
Васіля Кандзінскага
разам з «Парыжам» Марка Шагала,
чый зеленавокі кот з чалавечым тварам
глянуў на мяне так выразна,
што я даў зарок
убачыць Эйфэлеву вежу з вакна
раней, чым за свае грахі
вярнуся на зямлю
ў іпастасі ката —
якраз тады ты апусьцілася на маю руку,
каб упэўнена залезьці
ў левую кішэню.
Кім была
ў сваім мінулым увасабленьні
ты?
Паслушкай
Спаса-Эўфрасіньнеўскага манастыра?
Першаклясьніцай зь Серабранкі,
замучанай у ліфце
сэксуальным маньякам?
А можа,
у цябе перасялілася
душа маёй сучасьніцы,
якая жыве зараз
паводле менскага часу
і якой
апошні тралейбус
вязе зь дзяцінства
сон пра старую Нямігу
і пра Татарскія Агароды?
У душным сабвэі
я даю табе
беларускае імя,
а на беразе Іст-Рывэр
мы разам глядзім
на лёгкія самалёцікі,
што цягаюць па небе
рэкляму конкурсу фотамадэляў.
Магчыма, ты хочаш
палётаць зь імі?
Не, табе яўна цікавей
абмеркаваць са мною
модныя сёньня
беларуска-ірляндзкія аналёгіі,
абвінавачаньні прэзыдэнта Клінтана
ў адультэры,
а таксама
фантасмагарычны помнік Леніну,
што, ратуючыся ад настальгіі,
усьцягнулі на дах суседняга дому
эмігранты з СССР.
Менавіта тут я нарэшце разумею:
я – ня тая расьліна,
што прымецца на гэтай глебе,
нават калі перавезьці сюды
ўсіх ленінаў Беларусі
і зладзіць на кожным
па бусьлянцы.
Пасадзіўшы цябе на далонь,
я паўтараю гэтае адкрыцьцё ўголас,
і ты,
паважна выслухаўшы,
супакоена раскрываеш крылцы.
 

Тое лета

 
Тое лета
зь першым пацалункам у духмяную макаўку,
з уважлівым позіркам сьмерці,
з адзінокаю срэбнай кудзеркаю,
з ласанькай, што любіла цалавацца,
з зацьвілаю азярынай,
якая памятае тваё цела з тых часоў,
калі вада ў ёй была празрыстая,
як твае сны...
 
 
Тое лета
будзе доўжыцца
даўжэй за нас.
 

Першая жанчына

 
Мая першая жанчына
выйдзе з сутоньня
і прысядзе да майго стала.
 
 
Таннае віно
пальецца ў кантовыя шклянкі.
Сьпелы сланечнік
зазірне ў цёплыя шыбы.
Сьвежай пабелкай
запахнуць сьцены мазанкі.
Ты мая першая жанчына,
і таму
ты ўмееш вяртаць час.
Ты мая першая жанчына,
і таму
час ня ўладны над табою.
Ты —
мая першая жанчына.
 
 
Сустрэнуцца над сталом
нашыя шклянкі.
Сустрэнуцца на стале
нашыя рукі.
Сустрэнуцца на краі сусьвету
нашы целы.
 
 
Памятаеш,
ты варажыла мне
па расколінах сьцежкі?
 
 
Памятаеш,
ты варажыла мне
па птушыных пёрах?
 
 
Памятаеш,
ты варажыла...
 
 
Смуглыя пальцы
прабягуцца па лініях
майго няспраўджанага лёсу.
Гагатавыя вочы
ўведаюць прышласьць.
Распусныя вусны
журботна прашэпчуць:
о ромэ, ромэ...
 
 
Яе голас
будзе старэйшы за яе цела.
Яе вочы
будуць старэйшыя за яе голас.
Яе душа
будзе старэйшая за гэты сьвет.
 
 
Мая першая жанчына
выйдзе з сутоньня
і прысядзе да майго стала.
 

Падарожнікі

 
Трое мужчын
ідуць паўзь мяне
па чыстым сьнезе —
тры ланцужкі сьлядоў
цягнуцца за імі.
Трое маіх сяброў
ідуць па белай нерушы,
і ланцужкі іх сьлядоў
абрываюцца.
Спачатку за адным,
потым за другім,
потым за трэцім.
Трое маіх сяброў
ідуць па сьнезе,
не пакідаючы сьлядоў.
Чаму за вамі няма сьлядоў? —
спалохана крычу я.
Я маўчаў,
калі трэба было гаварыць,
адказвае першы.
Я гаварыў,
калі трэба было маўчаць,
адказвае другі.
А ты, мой самы дарагі сябра,
чаму ты не азірнуўся?
Ён глухі,
адказвае першы.
Ён нямы,
адказвае другі.
Трое падарожнікаў
ідуць паўзь мяне
па чыстым сьнезе.
 

Прага

 
У гэтым горадзе
я маю некалькі знаёмых мужчын
і, прынамсі, адну жанчыну.
Цягнік прыходзіць раніцой,
ў той самы дзень
можна сустрэцца з усімі.
(Месцы даўно вызначаныя.)
Магістра Гераніма Праскага,
прагуляўшыся па Карлавым мосьце,
што нагадвае ня надта маркотную дарогу
ў чысьцец,
буду чакаць
з бляшанкай пльзэнскага піва
ля каменнага вогнішча
сьвятога Віта,
дзе я выцягну дыктафон,
каб запісаць адно з казаньняў,
прачытаных магістрам
праз тры гады пасьля Грунвальду
ў царкве Яна Багаслова ў Віцебску,
дзе магістар не галіў танзуры і,
сьмешна памыляючыся,
утрапёна прамаўляў перад вернікамі
па-ліцьвінску,
у выніку чаго
пяць тысяч маіх продкаў
выправіліся на падмогу гусітам.
З Францам Кафкам
убачымся
на старых габрэйскіх могілках,
дзе надмагільляў хапіла б
на брукаванку да Ерусаліму,
а пісьмёнаў – на Стары Запавет.
Лекамі ад зьбянтэжанасьці
будзе няведаньне мовы,
што надасьць майму маўчаньню
незаслужаную шматзначнасьць.
(Урэшце, мне даўно вядома:
зь пісьменьнікамі
лепей абменьвацца
ня словамі, а позіркамі.)
Я прынцыповы вораг
аднастайнасьці,
аднак
месцам сустрэчы
з Ларысай Геніюш
зноў будуць могілкі,
дзе пахаваныя
два прэзыдэнты БНР і
закаханы ў маю візаві тэнар.
Магчыма, сярод помнікаў і я
нарэшце прызнаюся ёй
у каханьні,
бо паміж намі
ўжо на пятнаццаць гадоў менш,
чым у тыя часы,
калі мы звалі яе Бабуляй.
Прафэсар Карлавага ўнівэрсытэту
Вацлаў Жыдліцкі
прызначыць сустрэчу
ў яго на Бэнэдыктынскай,
над піццэрыяй
і над старанна прыхаванымі,
але цалкам заслужанымі
крыўдамі на беларусаў,
якія добра запіваць бэхераўкай,
што афарбуе вечар
зялёнай гамаю,
чамусьці прынесшы згадкі
пра паручніка Лукаша,
што лічыў усіх чэхаў,
якія гавораць па-чэску,
нечым накшталт карбанарыяў.
Набярэжная Вэлтавы
будзе філіялам
гэтага таемнага таварыства,
прапанаваўшы багатыя магчымасьці
параўнаньня праскіх ножак
з тваімі,
якія захочацца разбудзіць
у ранішнім нумары
цёплага восеньскага гатэлю,
над кавярняй
з свойскаю назвай «Чартоўка»,
дзе ў сьпісе заўсёдных кліентаў
значыцца пара лебедзяў,
што будуць цярпліва чакаць,
пакуль мы пакінем
яхту нашага ложка,
спусьціўшыся на прыстань,
дзе можна карміць белых птушак,
замаўляючы віно,
пакуль Градчаны
не паплывуць па-над местам,
як славянскія думкі
Вэлтавы.