Текст книги "Паром празь Ля-Манш"

Автор книги: Уладзімір Арлоў

Уладзімір Арлоў
ПАРОМ ПРАЗЬ ЛЯ-МАНШ

Вершы

Падрыхтаванае на падставе: Уладзімір Арлоў, Паром празь Ля-Манш. Вершы – Мінск: Логвінаў, 2006. – 156с.

Рэдактар: Валянцін Акудовіч

© Інтэрнэт-версія: Камунікат.org, 2008

Спроба завершанага жыцьцяпісу

 
Прыйшоў на сьвет
у год Зьмяі
паводле ўсходняга календара
і ў год сьмерці Сталіна
паводле календара савецкага,
пад знакам Дзевы,
у радзільні
насупроць Сафійскага сабору
у Полацку;
быў таемна ахрышчаны
праваслаўным папом,
якога схапіў за бараду
і не адпускаў,
пакуль не паказалі
салодкага пеўніка на палачцы;
узброіўшыся сьвечкай
і клубком бабуліных нітак,
у няпоўныя сем гадоў
выправіўся на пошукі лёхаў,
што ў часы Сьцяпана Батуры
злучалі
гарадзкія манастыры й храмы;
з тае пары
так і бадзяюся
па замурованых лябірынтах,
шукаючы
Полацкі летапіс,
крыж Эўфрасіньні
і сумнеўную славу;
памру ўлетку,
калі споўніцца
тысяча гадоў
князю Ўсяславу Чарадзею;
буду пахаваны
на полацкіх могілках
сьвятога Ксавэрыя
па грэка-каталіцкім абрадзе;
хтосьці пакладзе
на цёплую зямлю
букецік валошак
і тры гвазьдзікі
вядомых колераў;
у беларускім тэксьце
на помніку
згодна з нацыянальнай традыцыяй
будзе зробленая
артаграфічная памылка.
 

Паром празь Ля-Манш

 
Я так і думаў:
тут амаль ніхто
(калі не лічыць мяне)
не гаворыць па-беларуску,
але,
каб ты была са мною,
гэты дробны недахоп
імгненна ператварыўся б
у велізарную перавагу, бо
ў гушчыні палюбнай публікі
мы маглі б гаварыць пра нашы пачуцьці,
не саромеючыся самага патаемнага
(ты ведаеш, якія вострыя адчуваньні
могуць падараваць проста словы),
за выняткам таго,
што нельга казаць нават шэптам у ложку —
пагатоў, мы з табою схільныя да прымхаў і
часта стукаем тры разы па дрэве.
Наш карабель
(па-тутэйшаму – ferry, альбо boat-ship)
гайдае ўсё мацней, і ўжо ёсьць
першыя ахвяры марское хваробы.
(Дзякуй богу, што я —
з банальнай прычыны
адсутнасьці фунтаў —
не нажлукціўся піва
ў карабельным бары.)
Манэтаў у кішэнях
яшчэ хапіла б на званок табе,
толькі я ўспомніў пра розьніцу ў часе.
(Цікава, хто пражыў гэтыя дзьве гадзіны
замест мяне?)
 
 
Порт Ramsgate
выдае з мора на шыкоўныя дэкарацыі
да фільму «Каханка францускага лейтэнанта»
паводле раману жыхара гэтае выспы Дж. Фаўлза.
Я не казаў табе, што
білет у Ramsgate
(разам з сваім тэлефонам)
дала мне ў Менску дзяўчына
зь зялёнымі, як сёньняшні Ля-Манш, вачыма,
якую я ахвотна
запрасіў бы павячэраць удваіх,
калі б на сьвеце не было
цябе.
 
 
За прыбярэжнымі кулісамі
рыхтуецца да выхаду мытнік
з шэксьпіраўскім імем Рычард,
які дзякуючы рудой барадзе
прыме мяне за хлапца
з Ірляндзкай Рэспубліканскай Арміі.
 
 
Але ўсё скончыцца памысна,
калі не лічыць спазьненьня на вакзал «Victoria»,
дзе ўчора ірляндцы
мімаходзь апусьцілі ў сьметніцы
чарговую партыю бомбаў,
замаскаваных пад порцыі плямбіру,
каб два чалавекі
ўжо ніколі не змаглі трапіць у Эўропу,
а яшчэ адзін
здолеў бы наведаць яе
ў камфартабэльным вазку для бязногіх.
 
 
Усё скончыцца памысна:
я хутка прывыкну да левабаковага руху
(урэшце, гэта пустая фармальнасьць,
бо ўсе мы, згадзіся,
рухаемся ў адным кірунку,
хоць часам нам з табою ўдаецца
рухацца насустрач адно аднаму
і нават сустракацца);
у тэрарыстаў будуць велікодныя вакацыі;
я пакажу, як прайсьці на Holden Road
пажылой мурынцы з Вэст-Індыі, і за гэта
мяне нязлосна цапне за нагу
пародзісты брытанскі сабака
невядомае мне пароды;
голуб з Trafalgar Square
на знак асаблівага даверу
пакіне белы кружок
на маім зялёным швэдры
(у Менску
адзін абазнаны габрэй скажа, што
апрача зялёнага швэдра ў мяне зялёная аўра;
я не прамінаў бы падзяліцца гэтымі зьвесткамі
зь зеленавокай менскай касіркай —
калі б на сьвеце не было цябе),
і калі я зноў падымуся на boat-ship,
Англія здасца мне
ўтульным зялёным хутарам,
дзе можна было б затрымацца яшчэ на тыдзень,
каб там больш гаварылі па-беларуску,
прынамсі – ты.
 

Сустрэчныя

 
Хто гэты стары,
што спрабуе разьлічыцца за віно
старадаўнімі манэтамі
зь сьцёртымі профілямі?
Хто гэтая жанчына,
што чытае ў мэтро ліст,
напісаны маім почыркам?
Хто гэтае дзіця,
што бесклапотна напявае
імёны маёй каханай,
вядомыя
толькі ёй і мне?
 

Парыжанка з Кносу*

 
Парыжанка з Кносу,
ты едзеш у менскім трамваі № 6
з крыжыкам на язычніцкай шыі,
у суправаджэньні сіняга пеўніка,
які не пасьпеў зрабіцца мужчынам.
Каб прыдумаць табе біяграфію
(у грамадзкім транспарце
я баўлюся такімі бяскрыўднымі гульнямі),
дастаткова трох дрогкіх прыпынкаў.
Ты чамусьці працуеш архітэктарам,
начальнік называе цябе
танканогай карыятыдаю,
маючы наконт ножак зь цёплага мармуру
далёкасяжныя пляны.
Ты скардзісься каханку,
які, адрозна ад начальніка,
ад самае вясны не дарыў табе кветак
і не прыдумаў нічога лепшага,
як зваць цябе марцоваю коткай.
(Мужу на начальніка ня скардзяцца.
Мужу гатуюць на вячэру сіняга пеўніка.)
Усё гэта да позеху трывіяльна,
але
ў тваіх антрацытавых вачах
люструецца іншы жыцьцяпіс,
дзе кожны сюжэт
слухае ўтрапёных цыкадаў,
душна пахнучы лявандаю.
Цар Мінас
не прапускае ніводнага хітона
(твой – не выключэньне).
Царыца Пасыфая
(O tempora, o mores!)
закахалася ў белага быка.
Дэдал
заняў пасаду
прыдворнага мастака й дойліда.
Гэта ён
пакінуў твой птушыны профіль
колеру лесавога мёду
на сонечных скавышах
заблытаных палацавых пераходаў, якія —
шэпчуцца прыдворныя —
могуць завесьці неабачлівага чалавека
ў той час, дзе ён яшчэ не нарадзіўся,
або ў той, дзе яго ўжо няма.
Гэта ён
збудаваў Лябірынт,
але сьпярша
зрабіў сваёй гаспадыні
драўляную карову, дзе,
трапяткая ад юру, яна чакала
пасланага Пасэйдонам
рагатага каханка.
(Іхняга знакамітага сынулю
на экзамэне з гісторыі старажытнай Грэцыі
мой аднакурсьнік назаве Дзіказаўрам;
старэнькі прафэсар
дзівам пазьбегне інфаркту.)
Ты таксама ведаеш, што такое чаканьне —
ад карэньчыкаў валасоў
да вільготнае наквеці, якую
бессаромныя Дэдалавы вусны
ператваралі ў кветку шыпшыны
з нашых гіпэрбарэйскіх раздарожжаў
з разбуранымі капліцамі
ў сьціплым аздабленьні піжмы і крываўніку.
Шчасьце доўжылася
цэлых пяць начэй —
пяць цяжкіх амфараў бурштынавага віна,
пяць зорных пылінак Касіяпэі,
пяць усьмешак той,
што нарадзілася з марской пены, —
пакуль Дэдал
ня даў парады Арыядне,
якую няўдзячны Тэсэй
пакіне на гарачых камянях выспы,
дзе пасьля любоўных гульняў
грэюцца нэрэіды.
Цар Мінас
кінуў твайго каханка ў вязьніцу
(ганарар за драўляную карову
плюс ідэя з клубком нітак),
куды ты пакрыёма носіш яму
(ці не пазбавілі яго багі розуму?)
шарыкі воску і птушынае пер’е.
Яшчэ наперадзе
Траянская вайна,
бітва на Нямізе,
вынаходзтва трамвая і
трагічная сьмерць сіняга пеўніка,
якога зьесьць на вячэру твой муж,
і потым
ты асуджана прымеш порцыю
звыклых, як краявід за вакном, пяшчотаў,
а цела будзе ціха сьпяваць пра таго,
каму ты носіш васковыя шарыкі
зь пер’ем крыцкіх лебедзяў.
 
 
Я выйду на тваім прыпынку,
паднясу табе торбачку зь пеўнікам
у жалобным вянку з салатавых лісьцяў,
прыцішана прамоўлю на адвітаньне:
Бывай, парыжанка з Кносу,
і атрымаю ў адказ
спалоханы позірк,
якім не глядзяць на вар’ятаў.
 

* Пад такой назваю вядома фрэскавая выява маладой жанчыны (XVI ст. да н. э.) з Кноскага палацу на Крыце.

Твае імёны

 
Я забываю словы.
Словы забываюць мяне.
Мы сустракаемся на белым аркушы,
не пазнаючы адзін аднаго,
сьпяшаючыся разысьціся,
быццам у прыцемнай выгбе
дзе-небудзь у Рызе
каля сабору сьвятога Якуба
або на менскім праспэкце
насупраць кавярні «Паляўнічы».
Толькі твае імёны
яшчэ памятаюць мяне.
Я пакуль пазнаю іх
у крыклівых натоўпах чужых найменьняў,
выводжу іх на паперы
(чамусьці ў ніжнім левым кутку,
чамусьці зялёным атрамантам),
пішу іх сьцішана й асьцярожна,
захінаю рукой
ад ветру з расчыненага вакна —
каб не паляцелі ў невараць
чародкаю зялёных стракозаў.
Баюся заблукаць бязь іх
на гэтай гулкай белай роўнядзі,
дзе так часта надараюцца праявы
пад назваю fata Morgana.
Баюся заблукаць незваротна.
 
 
Цябе завуць Трава.
Цябе завуць Неба.
Цябе завуць Вогнішча.
 
 
Цябе завуць Дарога.
 

Архіварыюс Война

 
Прыкладна раз на год,
звычайна перад Калядамі
паводле грыгарыянскага календара,
мне сьніцца
полацкі архіварыюс Аўгустын Война,
маладжавы манах-базылянін
з залатым зубам,
таемны геданіст
і, магчыма,
мой продак,
які ня першы год
судзіцца з полацкімі езуітамі,
складаючы каліграфічным почыркам
дваццаць сёмую скаргу
каралеўскім камісарам.
Войну замінае спаць гадзіньнік
на касьцёле сьвятога Стэфана.
Война лічыць шарлятанствам
мэханічную галаву з калегіюму,
што гаворыць на ўсіх вядомых мовах,
і наагул
мае да Таварыства Езуса
спадчынную нялюбасьць,
за выняткам айца Папэ, якому
(зусім дарэмна)
давераны вінны склеп
(ён таксама мне сьніцца,
аднак трохі часьцей),
айца Папэ,
які можа нацадзіць з дубовае бочкі,
равесьніцы Літавора Храптовіча,
кухаль старога мёду і —
бывай, любая застуда.
Война здымае з паліцы
мае кнігі з аўтографамі,
сьпярэшчаныя іранічнымі маргіналіямі,
за якімі сарамяжліва хаваецца
чараватая пляшка,
і – у залежнасьці ад настрою —
звоніць па тэлефоне
спачатку айцу Папэ
або адразу мне самому —
тут я прачынаюся
ад начнога міжгародняга званка.
Хтосьці маўчыць у слухаўку,
плывуць па правадах
удары гадзіньніка сьвятога Стэфана,
пяюць на Дзьвіне цыбатыя асначы,
хіхікае па-змоўніцку айцец Папэ,
шэпча ўва мне ўпэўнены голас:
ты таксама
прысьнісься камусьці на Каляды,
набраўшы тэлефонны нумар,
які можна адшукаць
адно ў паперах каралеўскага камісара,
якому падае каліграфічную скаргу
полацкі архіварыюс Аўгустын Война,
маладжавы манах-базылянін,
таемны геданіст
і, магчыма,
мой продак.
Студня
 
 
Нахілюся над студняй,
каб убачыць самога сябе.
 
 
Глядзяць на мяне
з глыбіні
то сьветлагаловы хлапчук,
то сівабароды стары,
а часам
няма адлюстраваньня,
быццам не нахіліўся ніхто
над студняй.
 
 
Няўжо гэта я – хлапчук?
Няўжо гэта я – стары?
Няўжо гэта я —
адсутнасьць адлюстраваньня?
 

Бібліятэка імя Скарыны ў Лёндане

 
Вечар, які бавіш
удваіх з «Sarmatiae Europeae
descriptio...»,
MDLXXXI*
віцебскага камэнданта
Аляксандра Гваніні,
не вяшчуе нічога,
апрача ленаватай чародкі думак
пра ўвішнага італійца,
што з маўклівага дазволу Кліё
беспардонна сьпісваў
у свайго падначаленага
Мацея Стрыйкоўскага.
(Абвінавачаньне ў плягіяце
здымаецца з прычыны даўніны.)
Зялёны авал сьвятла
на велічным стале,
вартым штабу маршала Нэя,
дзе шарыкавая асадка
на месцы цяжэзнага каламара
з пазалочанымі музамі і гусіным пяром
выглядае як міні-спадніца
на шчадралюбных клубах
каралевы Боны.
Легкадумныя дыялёгі
з героямі гравюраў
на ломкіх аркушах in folio
колеру леташняй аўсянае саломы.
Вялікаму князю Альгерду
можна выказаць шчырае спачуваньне
(калі летапісцы, як зазвычай,
ня ўводзяць нас у зман),
што ён ня ведаў смаку
перабрадзілага вінаграднага соку.
У Віценя
ніхто не замінае запытацца
пра эпікурэйскія вусы
карчомнага заўсёдніка,
а яго мосьць Скіргайла
няхай узгадае, як полацкія месьцічы
прывязалі яго задам наперад
да старое кабылы.
Habent sua fata libelli** —
аздобленае пацінаю выслоўе
таксама гучыць легкаважна.
I раптам
ад паліцы з гатычнымі шрыфтамі
вее трывожны ветрык.
Тамы ў цісьнёных пераплётах
спакваля поўняцца непрыхільнасьцю.
Альгерд
на тытульным аркушы
пагардліва падцінае вусны.
Сьвідрыгайла
выцягвае з тула стралу.
Нічога добрага не абяцае
насуплены пагляд
Вітаўта.
Цяжкія завесы
набываюць зьнячэўку
скульптурную рэльефнасьць —
іх хочацца падняць, каб пераканацца,
што там сапраўды пуста,
але лепей пакінуць
гэтыя падазроныя складкі ў спакоі.
Стары лёнданскі дом
абуджаецца якраз у тую хвіліну,
калі ты неабачліва аказаўся
ягоным закладнікам,
дом,
які прасьцюжана ўздыхае,
які бярэ ўнізе нечай рукою
тэлефон,
прымушаючы ўявіць стол бастыёнам
і пасунуць бліжэй
сьціплы томік in quarto
пад даўжэзнай барокавай назваю
«Собрание припадков краткое...» еtс.,
здаецца, адзіную кнігу,
выдрукаваную па-беларуску
за ўсё доўгае XVIII стагодзьдзе.
(Факт, безумоўна, з гаркавым прысмакам,
хоць стагодзьдзе ўсё ж прамінула ня марна.)
Нешта дзеецца з часам:
стагодзьдзі набываюць
розную працягласьць і шчыльнасьць і,
што самае небясьпечнае,
пачынаюць дыфузаваць,
у выніку чаго
твой 1994-ты можа апынуцца дзе-небудзь
паміж Вялікай францускай рэвалюцыяй
і Люі Філіпам...
 
 
Каб упэўніцца, што зьмены
яшчэ не зрабіліся незваротнымі,
ты асьцярожна сустракаесься вачыма
зь люстрам кніжнае вітрыны.
Павагаўшыся, люстра пацьвярджае:
гэты чалавек – пакуль што ты.
 

* «Хроніка Эўрапейскай Сарматыі...», 1581 (лац.).

** Кнігі маюць свой лёс (лац.)

Вучыла бабуля

 
Ня сьпі, калі сонца сядае,
бо засьнеш зь ім разам,
а ўраньні ўжо не прачнесься.
Не глядзі ў люстэрка апоўначы,
бо растанеш у ім,
як солі драбінка
ў студні.
Не любіся зь дзеўкамі ў жыце
і ў красках не любіся,
бо колькі каласоў зломіш —
столькі людзей
ад голаду сканае,
а колькі красак зьвяне —
столькі дзетак
на сьвет не народзіцца.
 
 
Пажатае жыта даўно,
і поплаў мой
скошаны.
Сонца сядае.
Глыбее ў дубовай асадзе
бабуліна люстра.
 

Мансарда

 
Аднойчы прачнецца тэлефон,
што гаварыў некалі
тваім голасам,
прачнецца на мансардзе,
якую,
утульна ўладкаваўшыся
паміж попелкай
і томам «Махабхараты»,
вартуе
масянжовы Буда,
на мансардзе,
якая ў тое лета
была кансьпіратыўнай кватэраю
матылькоў-крапіўнікаў,
на мансардзе,
якой даўно няма,
на мансардзе,
якую
адчыняе ў сьвет
геаграфічная мапа Эўропы
на ўсю сьцяну,
і,
валяючыся ў ложку,
мы выбіраем на ёй
краіны і гарады,
да якіх яшчэ далей,
чым да маладзіка,
што да замарачэньня гушкаецца
на ясені за вакном,
над лавачкай, дзе
мы хацелі ператварыцца
ў дрэвы,
каб спыніць
бурштынавае імгненьне
таго вечара,
і прыдумалі з гэтай прычыны
ерэтычную малітву,
вартую вясёлага аўтадафэ
на Высокім рынку,
што была запісаная
тваім рок-н-рольным почыркам
і схаваная між старонак
старадаўняе кнігі,
каб спыніць
бурштынавае імгненьне
таго вечара,
калі сьвет быў неўміручы,
як перад шостым днём
тварэньня.
Аднойчы на той мансардзе
прачнецца тэлефон,
што гаварыў некалі
тваім голасам,
і я
здыму слухаўку.
 

Каханка

 
Ты – мая каханка,
і зараз,
каб сёй-той не пакутаваў ад здагадак,
я адкрыю тваё імя.
Праўда, сакрэт ужо вядомы
бяссоннаму, як Борхэс, праспэкту,
нашай раўнівай суўдзельніцы —
бабулінай саматканцы,
фатаграфіям і срэбнай рыбіне,
што прыплыла зь іншых часоў,
дзе цябе і мяне звалі іншымі імёнамі,
дзе ты, магчыма, была лесьбіянкай,
а я падабаўся мужчынам,
хоць не адказваў ім узаемнасьцю.
Апрача таго,
твой адрас вядомы
палівальнай машыне,
якая падбірала мяне ля пад’езду,
калі я рызыкаваў спазьніцца
на ранішні канцэрт жабаў
пасьля нашага ўлюбёнага кактэйлю —
шампанскае зь сьвітаньнем,
часам з дажджом
або з кубікам лёду,
што мы дапівалі
кароткімі асьцярожнымі глыткамі,
падобнымі да тваіх пацалункаў
зь лёгкімі прыкусамі.
(Напэўна, так кусаюцца
срэбныя паўночныя стракозы.)
Ты – мая каханка,
і я хачу, каб усе ведалі:
тваё імя – Ноч.
 

Двое вар’ятаў

 
У бабулінай прыдняпроўскай вёсцы,
дзе ціха жывуць
мае дзіцячыя радасьці
і грахі,
дзе ў палове хатаў
начуе вецер
ды марцуюць зьдзічэлыя каты
(іх усё ж ня варта блытаць
з душамі гаспадароў),
сёлета зьявіліся
новыя жыхары.
У нецьвярозы нядзельны адвячорак
за тыдзень да яблычнага Спасу
прыйшлі з станцыі
мужчына й жанчына
з адной абшарпанаю валізкай —
жалезныя набойкі на кантах.
Яны выбралі
пустую хату
каля Ільлюцінай крыніцы,
дзе стаяла некалі лазьня,
у якой я ўпершыню саграшыў
зь дзяўчынкаю-аднагодкай,
і атабарыліся там,
завесіўшы вокны
замест фіранак
старымі газэтамі
з партрэтамі Гарбачова.
Кажуць,
яны размаўляюць
на нейкай тарабарскай мове.
Кажуць,
яны пішуць нешта
ў вучнёўскіх сшытках,
уладкаваўшыся на сонейку
каля рэчкі.
Кажуць,
яны ўкленчваюць штораніцы
перад Ільлюцінай крыніцаю
і моляцца на ваду,
а потым
цалуюцца й ідуць у хату
любіцца:
ён – сівы як лунь,
а яна – маладая.
Кажуць,
яны зьбеглі
з магілеўскае вар’ятні.
 
 
Кажуць мне ўсё гэта
сваякі і суседзі
і просяць
пазваніць куды сьлед,
каб прысылалі машыну.
 
 
Гляджу я ўраньні праз рэчку
на дзьве постаці
ля Ільлюцінай крыніцы:
стаяць яны на каленях,
а потым
бяруцца за рукі і
ідуць у хату.
 
 
Можа, і я
прыйду калі-небудзь з станцыі
з пашарпанаю валізкай
перад яблычным Спасам.
 

Рэцэпт неўміручасьці

 
Манускрыпт называецца
«Кнігаю сноў».
Куфічная вязь
на пэргаміне з скуры газэлі
дае падрабязныя інструкцыі,
як абвесьці вакол пальца
сьмерць,
хітрамудра падмяніўшы яе сном,
і
прачнуцца ў іншым часе
не крыклівым немаўлёнкам,
а самім сабою.
Кнігу не ўпільнавалі
манахі Сынайскага манастыра,
дзе хапала цікаўных пілігрымаў,
што хацелі падстрахавацца
яшчэ і зямной неўміручасьцю.
Радасьць выкрадальнікаў
была кароткая, як песенька сініцы:
рукапіс ня меў
апошняе старонкі,
зашыфраванага рэцэпту
вяртаньня ў свой час —
да зябкай дзяцеліны
з халоднымі ад расы антонаўкамі,
да вожыка,
што зімуе пад старым клёнам,
саграваючы сад
сваім кволым цяплом,
да лябірынтаў чарнавікоў,
сьпярэшчаных вусатымі выявамі
круглашчокіх каціных пысак.
Як проста зрабіцца неўміручым,
калі ня трэба вяртацца
да тонкіх промнікаў
вакол даверлівых вачэй
колеру прыдзьвінскага лёну —
цёплых павучынак,
якія аднойчы
пругка спынілі
тваё матыльковае лётаньне.
 
 
Гэтую гісторыю я пачуў,
чакаючы астатні цягнік
на канцавой станцыі мэтро,
ад старога габрэя з сумнымі вачыма,
які застаўся стаяць
на пустым пэроне.
 

Азярына

 
Кідаю каменьчыкі
ў азярыну.
Кладуцца на жоўты жвір
адны.
Заміраюць на паўдарозе
зеленаватымі рыбінкамі
другія.
Адплываюць лёгкімі чоўнікамі
трэція.
 
 
Тыя, што леглі на дно,
ператворацца па часе
ў зеленаватых рыбак.
Тыя, што былі рыбамі,
лягуць, акамянеўшы,
на дно.
Узьляцяць белымі птушкамі
лёгкія чоўнікі.
 
 
Кідаю каменьчыкі
ў азярыну.
У кожнага – сваё імя.
 

Бэзавы адвячорак на краі стагодзьдзя

 
Бэзавае сутоньне з кавай
пасьля цэлага тыдня несустрэчаў
на канапе паважнага веку,
якой зноў трэба прывыкаць да нас,
настройвае на мэтафізычны лад.
На той тэрыторыі
цела —
нешта большае, чым цела,
якое складаецца з клетак
і ўсяго астатняга,
паведамляю я.
(Дыялёг прысьвячаецца снам.)
На той тэрыторыі
яно непадлеглае сьмерці,
а значыць,
у ім увасоблена вечнасьць.
Ты ўсьміхаесься
з адценьнем самазадаволенасьці.
Ты не сумняесься, што прысьніцца мне
магла выключна ты,
і я адчуваю
мурашыны ўкус сумленьня:
сёньня ў сьне
я любіў не цябе, а тваю сяброўку,
якая ніколі ня стане маёй
на гэтай высьпе.
Ты ўступаеш у размову
ў іншай танальнасьці,
называючы сон
прадмесьцем сьмерці,
анклявам краіны,
надзейна абароненай ад нас
дзённым ratio,
калегіюмам, дзе мы вучымся
бясконцаму дасканаламу сну,
нечытэльнымі чарнавікамі
загадкавага тэксту,
да якога мы рухаемся
павілястымі сьцежкамі кашмараў
і бяссонных начэй.
З табою не бывае сноў-чарнавікоў
(гэта – я, і гэта – праўда),
сноў-эскізаў,
сноў-навэляў,
дзе ў фінале засталося
колькі нявыкрасьленых фразаў,
Праўда і тое, што
такія сны здараюцца ў мяне
ня толькі з табою,
бо
падараваць адчуваньне вечнасьці
можа кожная жанчына.
(Пра гэта лепей памаўчаць,
хоць маецца на ўвазе,
безумоўна, тэрыторыя сноў.)
Так я гутару з табою,
адважна здымаючы двукосьсі
з цытатаў лацінаамэрыканскіх
раманістаў,
якіх мы звычайна чытаем па чарзе,
пакідаючы на палях
лёгкія рыскі
алоўкам ці фарбаваным пазногцікам,
гутару,
зусім выпадкова
сустракаючыся пад коўдраю
з тваімі ўсходнім і заходнім
паўшар’ямі,
пакуль стройная лёгіка думак
ня зьведае разбойнага ўварваньня
твайго алягічнага цела,
якое,
адзінае,
здольнае падараваць мне вечнасьць
тут,
на гэтай высьпе,
у прыбоі бэзавага сутоньня,
за пяць гадоў да новага тысячагодзьдзя,
на вуліцы забытага правадыра,
якая з гэтага адвячорка
будзе называцца
тваім імем.
 

Upupa epops

 
Кожны раз,
як еду ў Полацак на цягніку,
у прынарачанскіх лясах
паміж Вялейкай і Будславам
на тэлеграфным дроце чакае мяне
стракатая птушка з вохрыстым чубком
і сьмешным лацінскім імем
Upupa epops —
а ў перакладзе – проста ўдод.
Калі разгарнуць энцыкляпэдыю,
можна даведацца, што
Upupa epops —
манагам,
селіцца на ўзьлесьсях,
у старых садах і парках,
ладзіць гнёзды ў крушнях,
жаролах і пнях,
а часам у пустых вульлях.
Толькі энцыкляпэдыя
не адказвае на галоўныя пытаньні:
як ён даведваецца,
што я ўзяў раніцою білет,
чаму я памятаю, што самачка
выседжвае птушанятаў
сямнаццаць дзён,
чаму ўзгадваю жаролісты дуб
над полацкім возерам
з сутонлівай назваю Люхава?
 
 
Вось зараз цягнік паверне,
і мы з птушкай
на імгненьне сустрэнемся
вачыма.
 

У Каралевы

 
Твая кніжка,
тонкая, як жмуток купюрак
выдавецкага ганарару
(ты, вядома, і не разьлічвала,
што за творы пад сумнеўнай назваю
«Блюз каралеўскае кухні»
нешта заплацяць),
натхніць мяне аднаго вечара
на рызыкоўную экспэдыцыю
(пара пляшак чырвонага
і порцыя здаровага цынізму)
на вуліцу,
якая калісьці звалася
Узьнясенскай,
у кватэру
з малюнкам карабліка і мора,
дзе табе сьняцца
небанальныя ідэі
пра фатальныя супадзеньні
паміж датамі нараджэньня
і сьмерці
або пра тое, што
сябраваць можна
толькі з памерлымі,
а нашы каханкі і каханьні
ніколі не сустрэнуцца
ў адной іпастасі,
у кватэру,
гаспадыня якой,
сьціпла назваўшы сябе
Каралевай,
ловіцца на каву
і цыгарэты,
а часам
і на штосьці мацнейшае,
сьцьвярджаючы, што
ў гэтых сьценах
водзіцца цэлая гурма
зданяў.
Ня выключана, што
здані сапраўды адпавядаюць
тваёй клясыфікацыі:
хатнія,
дарожныя
і самотны genius loci,
які бадзяецца сярод калегаў,
бясконца мармычучы пад нос:
«Я genius loci,
я помню дзяцінства
гэтага гораду,
гэтае песьні...»
Ня выключана, што
пасьля некалькіх келіхаў
мне заманецца
аздобіць стракатую кампанію
сваёй пэрсонаю —
а раптам
у хвалях блюзу
мне пашчасьціць
пераканаць цябе, што
жывыя мужчыны таксама
падыходзяць на ролю сяброў
(хоць я ў сабе не зусім упэўнены,
бо,
як ты зь мілай непасрэднасьцю
сьцьвярджаеш:
самы ўтульны ложак
у Каралевы).
 
 
А пакуль
мне застаецца
піць віно не з табою
і пускаць па хвалях блюзу
караблікі
з датамі нашага нараджэньня
і нашае сьмерці.