Текст книги "Узмах крыла"

Автор книги: Генадзь Бураўкін

Запісы з дальняй шуфляды

 
Пра паклёпнікаў
 
 
Яны чамусьці сталі рана старыцца,
Раптоўна прытаміліся крычаць.
Вусы пазбрылі,
Фрэнчы здзерлі «сталінцы».
Ды на душы —
Былых часоў пячаць.
 
 
Яны і сёння ўсё на «бацьку» крывяцца
Маўляў, без іх махаў ён тапаром.
А ці не ў іх чыгунныя чарніліцы
Сцякала з праржавелых пёраў кроў?
 
 
Ці ж не яны халоднымі вужакамі
Паўзлі к сябрам і ў сэрца, і ў пасцель?..
Іх,
Што былі у Берыі служакамі,
Я не забуду,
Як бы ні хацеў.
 
 
Хоць не мае бацькі ад іх загінулі,
Я не дарую ім ні кроплі слёз...
I на іх лягуць
Пліты надмагільныя,
Як іхні ж недапісаны данос...
 
 
1965
 

 
Мяшок з медалямі
 
 
(казка-6ыль)
 
 
Ішоў чалавек.
У руках – мяшок.
А ў ім —
Бляшкі-рэгаліі.
Сэрца дрыжыць —
За штуршком штуршок —
Каб толькі не адабралі!
 
 
Гэта ж дажыўся
У рэшце рэшт:
Свая рука —
Уладыка.
Калі ніхто
Мех не адбярэ,
Чапляй адзнакі
Без ліку.
 
 
Глядзеў ён з нянавісцю
Па баках —
Горла гатоў перагрызці
Нават у лепшага дружбака,
З кім соллю дзяліўся
Калісьці.
 
 
Зайшоў чалавек
У дрымучы лес,
Сеў пад сасной зялёнай
I асцярожна
Рукой залез
У мех,
Поўны меднага звону.
 
 
I выцягнуў ордэн.
За ім – другі.
А потым —
Медаль блішчасты.
I паплылі ў вачах кругі.
I лес пахіснуўся ад шчасця.
 
 
Ён вешаў на правы,
На левы бок,
Прышпіліць на спіну стараўся.
Вакол,
Як той зацкаваны воўк,
Спалохана азіраўся.
 
 
I вось ужо,
З галавы да ног
Абвешаны ўсімі рэгаліямі,
Ён на нагах устаяць не змог —
I грымнуўся
На прагаліне.
 
 
Ваўкі завылі непадалёк.
На асінах залопала лісце...
Але адшпіліць
Хоць адзін медалёк
Рукі не падняліся.
 
 
А ў змроку
Стары пугач галасіў,
Яхкаў вяпрук галодны.
I не было ў чалавека сіл
Цягнуць на сабе ўзнагароды.
 
 
Паклікаць людзей,
Ад бяды ўцячы
Не далі чалавеку
Рэгаліі.
I моўчкі ваўкі маладыя ўначы
Ягоны шкілет абглыдалі...
 
 
...Таго чалавека
Зусім не шкада.
Ды недзе ж
Ляжыць на выгодзе
Яшчэ не пусты
Той мяшок —
I бяда,
Калі яго нехта знойдзе...
 
 
1970
 

 
* * *
 
 
Каб было усё гучней і ўрачысцей,
Не тлуміся, рабі ўсё прасцей:
Пляц расквець, ды трыбуну начысці,
Ды пакліч ганаровых гасцей.
 
 
I пасля малаці сябе ў грудзі,
Не зважай, што ўсе ціхенька спяць,
Распінайся, як добра ў нас будзе
I праз год, і праз тры, і праз пяць.
 
 
Можа, дурань які і паверыць.
Толькі ты не хвалюйся дарма,
Бо не прыйдзе ніхто, каб праверыць,
З таго раю, якога няма.
 
 
1979
 

 
* * *
 
 
Яны здзяцінелі даўно.
Нібыта немаўляты тыя,
То круцяць пра сябе кіно,
То дзеляць Зоркі Залатыя.
 
 
I паміж іх —
Славуты самы,
Наш новаспечаны айцец
Махае ўзбуджана брывамі
I ўсё не можа узляцець.
 
 
1981
 

 
* * *
 
 
Сучасны свет бязлітасна старэе:
Хто з барадою,
Хто без барады —
Дзяды ў Кітаі,
I дзяды ў Карэі,
I ў нас, куды ні кінешся,
Дзяды.
 
 
Мітынгаваць усё яшчэ ахвочыя,
Хоць падпірае дыхаўку трыбух.
Абвіслі шчокі.
I патухлі вочы.
Але нястомна рвуцца да трыбун.
 
 
Бяссільнай зграяй збіліся з дарогі.
Рыпяць, як перасмяглыя драчы.
Памочнікі перастаўляюць ногі
I замяняюць сківіцы ўрачы.
 
 
Запоўнены трызненнямі і тлумам,
Свет з імі занудзіўся і азяб...
Калі ўжо аб жыцці не могуць думаць,
Пра смерць сваю падумалі хаця б.
 
 
Але няма для іх жыцця і смерці.
Іх сцяў адзін —
Уладу страціць —
Жах.
Трасуць галовамі —
I цэлы свет трасецца
I ўжо не хоча старасць паважаць.
 
 
1982
 

 
* * *
 
 
Якая гаспадарка не аслабне,
Як пакіруюць трэць стагоддзя ў ёй
Мікіта-кукурузнік,
Лёнька-бабнік
I Косця-пісар
З бандаю сваёй?!
 
 
1985
 

Разлукі чашу выпіў я да дна

 
* * *
 
 
Так ужо заведзена спрадвеку —
Можа, прымха,
Можа, Божы знак —
Толькі на Радзіме чалавеку
Ходзіцца і дыхаецца ўсмак.
 
 
I заўжды здаецца нават зверу
Найцяплейшай родная зямля.
Гэта ўсё я на сабе праверыў,
Даўшы па планеце кругаля.
 
 
Не прыжыўся я за акіянам,
Не прыняў замежны той рэжым
Як прыехаў я туды нязваным,
Так і з'ехаў я адтуль чужым.
 
 
Лёгка збыў красу чужуго тую
I пяшчотна да душы тулю
Ціхую, змарнелую матулю —
Родную, знябытую зямлю.
 
 
* * *
 
 
Як я рваўся дадому здалёк,
Каб пабачыць вясёлыя вочы,
Каб наслухацца полацкіх песень
I напіцца з палескіх крыніц!
А сустрэў
Горкі сум,
I няўцямлівы позірк сірочы,
I халодны адчай,
I зняважлівы смех чужаніц.
 
 
Не пазнаць родны край,
Дзе знаёмыя сцежкі і нівы,
Дзе аздобіла вокны
Налічнікаў тонкая вязь...
Колькі ж можна цярпець?
Колькі можна маўчаць палахліва?
Колькі можна ўсміхацца,
Калі цябе топчуць у гразь?
 
 
Хто за нас нашы хаты ачысціць
Ад хлуяу і бруду,
Хто за нас
Абароніць ад варвараў
Нашых багоў,
Калі грозна таўкуцца на плошчах
Тупыя прыблуды
I размахваюць
Чорнымі крыламі царскіх сцягоў?
 
 
Дзе яны,
Нашы сонцам сагрэтыя высі?
Дзе дарога,
76
Якая да шчасця вяла?
Пэўна, пастыры нашы
Да багатых дзядзькоў падаліся,
Прагавіта збіраюць аб'едкі
З чужога стала...
 
 
Завадскія цяжкія муры
Затаіліся безгалоса.
Над засохлымі рэчкамі
Вісне застойны смурод...
Ну няўжо ты знябыўся
Пад подлымі ўдарамі лёсу,
Ну няўжо ты зусім змізарнеў,
Мой адважны і горды народ?
 
 
Не хадзіў ты ніколі па свеце
З іржавай жабрацкаю місай,
I чужога не браў,
I разбой не чыніў у жыцці.
Абудзіся ж ад сну,
Азірніся наўкол,
Схамяніся!
I не дай
Чорным глеем
Крынічкам тваім зарасці.
 
 
Як даўно і нясцерпна
Людства вольнае хоча,
Каб на поўныя грудзі
Свабоды ўдыхнуць ты паспеў,
Каб развесніў лагодаю
Чыстыя сінія вочы
I сагрэў весялосцю
Свой зажураны спеў!
 
 
* * *
 
 
Калі цябе я,
Край мой,
Пакідаў,
Я ведаў,
Што за цёплым акіянам
Мне будзе не хапаць
Тваіх атаў,
Тваіх суніц
I яблыкаў крамяных.
 
 
Разлукі чашу выпіў я да дна,
Ператрываў тугу начэй бяссонных
I зразумеў,
Што кроў у нас адна,
Адна душа
I лёс адзін —
Да скону.
 
 
I я вярнуўся,
Твой самотны сын,
Хоць шлях няпросты быў і некароткі.
I не змаглі ўбіць паміж намі клін
Ні сыканне,
Ні гіканне,
Ні плёткі.
 
 
Нічога,
Што ты шчасця не паднёс
I вочы твае поўныя журбою.
Я не хаваю ачышчальных слёз.
Я дома.
Я з сябрамі.
Я з табою.
 
 
* * *
 
 
Я ведаю,
Мне дома будзе горш.
Я ведаю,
Мне дома будзе горка.
Але ірвуся
З сытага Нью-Ёрка
У Мінск,
Дзе гастраноміі – на грош.
 
 
Зманю,
Калі скажу:
Не ўспомню больш
Кавярні з вострым водарам цытрыны,
Напоўненыя рэчамі вітрыны,
Імклівыя бясшумныя машыны,
Цэнтральны парк,
Начны Брадвей...
I ўсё ж...
 
 
Ні варажбіт,
Ні мудры экстрасенс
У тым не знойдуць логікі асновы,
Што так імкнуся ў бедны кут сасновы,
Пакінуўшы ўбаку разумны сэнс.
 
 
I мне ўжо ні пасада,
Ні багацце
Не перашкодзяць кінуцца туды,
Дзе ля парога —
Шэры цень бяды,
Дзе нівы засыхаюць без вады
I з ростані мяяе чакае маці...
 
 
Што тут паробіш,
Калі ўсе гады
Я нёс,
Нібы пракляцце і закляцце,
Упартую адданасць роднай хаце
I ўдзячнасць краю,
Дзе жылі дзяды.
 
 
* * *
 
 
Як толькі ў густым вечаровым тумане
Ускрыкне вавёрка ці птушка якая,
Цяжкое халоднае прадчуванне
Мне сэрца сціскае,
Зноў сэрца сціскае.
 
 
Далёкай Радзімы забытыя цені
Выходзяць, нячутныя, з лесу старога.
Ва ўсе спадзяванні,
На ўсе летуценні
Крадзецца трывога,
Кладзецца трывога.
 
 
У памяць заходзяць рашучай ступою
То водбліск зарніцы,
То водгулле грома.
I думка адна не дае супакою:
А як жа там дома?
Ну як жа там дома?..
 
 
Няхай сабе ціха,
Няхай сабе глуха —
Імя Беларусі душа паўтарае.
Няўжо не пачуе ніводнае вуха
Ва ўсім родным краі,
Па ўсім родным краі?..
 
 
* * *
 
 
У брудным Брукліне ў Нью-Ёрку,
Дзе доля горкая жыве,
Я чую наскую гаворку
I мову родную ў царкве.
 
 
У кожным гуку так дарэчы
Сярод глухіх чужых муроў
Лаўлю я ўсплеск палескіх рэчак
I гоман полацкіх бароў.
 
 
Ашчадна захавалі ўсё-ткі
Жывое слова землякі,
Браслаўскія сівыя цёткі,
Мажныя слуцкія дзядзькі.
 
 
Звязала мова ім
Набыткі
I сцежкі ўсе ў клубку гадоў,
Як тая суравая нітка,
Што лучыць з кроснамі дзядоў.
 
 
Ці не таму так лёгка
Сэрца,
Ледзь толькі памяць запалі,
На ласку Бога адгукнецца
I песню з матчынай зямлі?..
 
 
А я стаяў між малітоўцаў
I зразумець ніяк не мог,
Чаму па-нашаму ні слоўца
У Мінску не гаворыць Бог?..
 
 
* * *
 
 
Забуду трывогі і стому,
Адкіну шаўкі і парчу,
Як вольная птушка,
Дадому
Праз тысячу вёрст палячу.
 
 
Аб вецер ламаючы крылы
Высільвацца буду туды,
Дзе родныя дрэмлюць магілы
I спяць чараты ля вады,
Дзе маці квяцістаю хусткай
Махае з грады маладой.
Абмыю сасмяглыя вусны
Салодкай крынічнай вадой.
 
 
Прысяду над плыткай ракою.
Пачую начных салаўёў.
I там я навек супакою
Знямоглае сэрца сваё.
 
 
* * *
 
 
Ноччу сёння зноў крычалі гусі,
Будзячы вярэдлівы ўспамін.
Ведаю,
Яны да Беларусі
Не дацягнуць свой крыклівы клін.
 
 
Толькі, можа, у смузе аблокаў
На хвіліну спыняцца яны
I разгледзяць хоць краёчкам вока
Берагі зялёныя Дзвіны.
 
 
Хай бы памаўчалі ў паднябессі
I, нібыта боскую расу,
На бары наддзвінскія атрэслі
З цёплых крылаў
Мой бяссонны сум.
 
 
* * *
 
 
Заморская вясна
Парасчыняла скарбы,
Рассыпала спаўна
Свае густыя фарбы.
 
 
Унізе і ўгары,
Як выдумка былая,
То жоўтае гарыць,
То белае палае.
 
 
Ды тыя фарбы штось
Душа не заўважае.
Чужая прыгажосць
Яна і ёсць чужая.
 
 
А ў сонны лес ідзеш —
Пралеска дагарае.
Някідкая,
Але ж
Такая дарагая.
 
 
Пераміргнуцца з ёй
Так проста і так добра:
То ж сон зямлі маёй,
Маёй журбы аздоба.
 
 
Прыгожая яна
Для сэрца і для вока,
Як даўняя вясна,
Што ад мяне далёка.
 
 
* * *
 
 
Над бясконцасцю акіяна
Цьмяна ўспыхвае зараніца.
Ад бяссонніцы акаяннай
Мне да раніцы не адбіцца.
 
 
Сярод скал бесхацінцам пахілым
Адзінота згубілася недзе.
Мне ж за выцвілым небасхілам
Ні бароў, ні сяброў не разгледзець.
 
 
Так далёка-далёка ад дому.
Б'ецца сэрца трывожна і гулка.
Настальгію сваю і стому
Я схаваў пад падушкай мулкай.
 
 
Дагарае апошняя знічка
На чужым раўнадушным небе.
А радзіма мяне не кліча.
Я радзіме, відаць, не патрэбен.
 
 
Што ж, ізноў, як сын нелюбімы,
Застануся з надзеяй і болем...
А мая дарагая радзіма
Мне патрэбна ўсё болей і болей.
 
 
* * *
 
 
Пад стук вагонных колаў,
Прымружу вочы ледзь,
Гучыць унукаў голас:
«Не трэба, дзед,
Не едзь».
 
 
Ён над вакзальным тлумам
Махае мне рукой,
Глядзіць з дарослым сумам
I светлаю тугой.
 
 
Не ўразумець адразу
Яму законаў лес —
Службовы абавязак,
Дзяржаўны інтарэс.
 
 
А я ў замежжы дальнім
Вяртаю ўсё назад
I позірк развітальны,
I просьбу як загад.
 
 
Калі ж адчай прыдушыць,—
Маленькі мой мядзведзь,
Ты мне шапні на вушка
Здалёку:
«Дзед, прыедзь!..»
 
 
* * *
 
 
Можа, за дзесятым небасхілам
Край дзіцячай радасці і ўцех.
Я б туды,
Каб меў такія сілы,
Птушкай пералётнай паляцеў.
 
 
Крылы ж мне адлегласцю звязалі.
I сярод бязадрасных размоў
Я жыву, нібыта на вакзале,
I чакаю цягніка дамоў.
 
 
Хай то будзе учарашні жорсткі
Ці імклівы сённяшні экспрэс,
Толькі б ён спыніўся каля вёскі,
Дзе рачулка чыстая і лес,
Дзе над студняй —
Журавель пахілы,
Залатыя пчолы —
Ля вулля,
Дзе на ўзгорку —
Родныя магілы,
А навокал —
Родная зямля.
 
 
* * *
 
 
У смугу акіянскую
Неба
Апускае вячэрні кумач...
Гэтак многа сказаць хацеў бы,
А не пішацца,
Хоць ты плач.
 
 
Як самотнікі па пустыні,
Разбрыліся словы ў нудзе.
Адбалелае сэрца стыне.
Утрапенне ў радок не ідзе.
 
 
Іншаземныя яркія дзівы
Не ўзрушаюць зусім мяне...
Вершы пішуцца на Радзіме.
Сэрца цешыцца на Дзвіне.
 
 
* * *
 
 
Гартае восень жоўтыя лісты —
Старую кнігу вечных успамінаў
Пра беззваротны век свой залаты,
Дзе доўгі спіс сакрэтаў і правінаў.
 
 
Лагодна ціша селіцца ў душы,
Але, з былым сустрэўшыся, няйначай,
То светла заўсміхаецца ў цішы,
То ачышчальна ўпотайкі заплача.
 
 
Прылёг свавольны вецер 'на мяжы,
Дзе колецца іржэўнік цёплай шчэццю,
Дзе віснуць зоркі выспелых ажын
I павуцінне серабрыста тчэцца.
 
 
А цень лясоў ужо хавае стынь.
З лагчын плыве туман сівы і рэдкі.
Сціхае смех.
I ападаюць кветкі...
 
 
Гартае восень жоўтыя лісты...
 
 
* * *
 
 
Абыходжу родныя аселіцы,
Строгія агледзіны раблю.
Новыя суседзі дружна селяцца,
Абжываюць глёўкую зямлю.
 
 
Цёткі з цягавітасцю спрадвечнаю
У дварах вядуць сялянскі рэй,
А бабулі з шумнаю малечаю
Разганяюць качак і курэй.
 
 
Люстраю ці лямпай мадэрноваю
Зырка свеціць кожнае вакно...
Толькі вось парою вечароваю
Гаманы на прызбах не чутно.
 
 
У застоллях песні не спяваюцца,
Як было ў ранейшыя гады.
I пахмурна мужыкі співаюцца
Ад нядбальства, тлуму і нуды.
 
 
Замяло мае сады юначыя
Скразнякоў сцюдзёнае крыло...
Нешта горка, незваротна страчана.
Нешта непрыкметна аджыло.
 
 
Невядомасць віратлівай стромаю
Рушыць мой запас душэўных сіл.
I кажу суседу незнаёмаму:
– Мне не чарку —
Песню
Паднясі.
 
 
* * *
 
 
Удача —
Сяброўка такая,
Што лішне ў адданасць не вер.
То лашчыцца,
А то ўцякае,
Як позна прыручаны звер.
То весела скача,
То плача,
То славіць цябе,
То кляне.
 
 
Чужая каханка —
Удача
Аднойчы была і ў мяне.
Гуляла са мной
I спявала,
Збірала сяброў да стала
I ноччу з пустога вакзала
У сінім вагоне ўцякла.
Як здань, адплыла ў наваколле,
Растала ў сутонні бароў...
А мне засталося вуголле
Ад зыркіх бяседных кастроў...
 
 
* * *
 
 
Як вецер лісце шугане
Па скверу,
Ты засумуеш без мяне —
Я веру.
 
 
З-за хмар збяжыць змяркання міг
Па промню.
Як добра нам было ўдваіх,
Я помню.
 
 
Плыла ад поўні паласа
Скразная.
Ты страхам поўнілася ўся —
Я знаю.
 
 
На зоркі клаўся цень крыла
Ціхутка.
Ноч тая цёплая прайшла
Так хутка.
 
 
Ёй грэцца ў памяці маёй,
Як цуду.
Да скону дзён маліцца ёй
Я буду.
 
 
* * *
 
 
Не перанось спатканне на пасля.
Хто ведае, што заўтра нас чакае —
Ці то ад шчасця спыніцца зямля,
Ці напаткае нас бяда якая.
 
 
Сагрэй мне вусны сённяшнім агнём.
Абмый душу мне сённяшняю ўсмешкай.
Хай кажуць,
што жывём кароткім днём,
А не халоднай вечнасцю няспешнай.
 
 
Хвіліны нават не паўторыць час,
Хоць папракай яго ты, хоць упрошвай.
Што як сустрэча гэтая якраз
Для нас галоўнай стане і... апошняй?..
 
 
* * *
 
 
Непрыгожых жанчын не бывае.
Паглядзі —
Вунь насустрач ідзе
Асляпляльная,
Баявая,
Як маланка,
Як выклік нудзе.
Ці плячом павядзе,
Ці брывамі —
Абрываецца сэрца на міг.
Як світальнай расой аблівае,
Ад халоднай зямлі адрывае
I ўзнімае да зор агнявых.
 
 
Непрыгожых жанчын не бывае.
Паглядзі —
Вунь насустрач ідзе
Сарамяжліва —
Снегавая,
Як лілея на ціхай вадзе.
Вочы ўзніме —
I сінь палявая
Павявае лагодай такой,
Што глухая трывога сплывае,
I пяшчота душу спавівае,
I прыходзіць
Шчаслівы спакой.
 
 
На жніве,
Ля ракі,
У трамваі —
Паглядзі —
Прыгажунь не злічыць.
То – нібы сон-трава баравая,
То – як зорка Венера ўначы...
 
 
Непрыгожых жанчын не бывае.
Проста шмат невідушчых мужчын.
 
 
* * *
 
 
Расстайныя дарогі.
Дзявочая туга.
I месячык двухрогі.
I зорак мітульга.
I прывідныя цені.
I крылаў мяккі ўзмах.
I рук перапляценне.
I горыч на губах.
Разгойданае вецце.
Цяжкі, самотны ўздых.
I вечнасць.
I бяссмерце...
Жыцця кароткі міг.
 
 
* * *
 
 
Не пакідай мяне.
Пабудзь яшчэ.
Перашапчу табе ўсе казкі свету.
I прачытаю тайнапіс вачэй.
I зразумею ўсе твае сакрэты.
 
 
Дазволь,
Як пасля першага глытка,
Забыць вясновай хмельнасці гарчынкі
I залатым крылом маладзіка
Разгладзіць твае лёгкія маршчынкі.
 
 
Няхай расстання чорная жуда
Нас не кране сваім агнём халодным.
Не пакідай мяне.
Не пакідай.
Не пакідай
I сёння,
I заўсёды.
 
 
* * *
 
 
Так, я перад табою вінаваты
За доўгія самотныя гады,
За непаразуменні ўсе і страты,
За майскія замоўклыя сады,
За словы непатрэбныя і ўчынкі,
За наш касцёр, што ледзьве не ачах,
За сівізну і раннія маршчынкі
I стому вечаровую ў вачах,
За вольніцу і шумны хмель пракляты,
За ростані і тайны недавер.
А больш за ўсё бязмежна вінаваты,
Што я цябе кахаю і цяпер.
 
 
* * *
 
 
А я не веру,
Што пайшло каханне
З гадамі маладымі на спачын,
Што нашых вуснаў,
Нашых душ яднанне
Не можа сівізны перамагчы.
 
 
Я і цяпер разгадваю,
Як тайны,
Твой кожны дотык,
Кожны позірк твой.
Ад старасці ахоўваю адчайна
Святыя хвілі радасці жывой,
Калі тваё спякотнае дыханне
Сціхае ўранні на маім плячы...
 
 
I я не клічу новае каханне.
Мне б тое,
Маладое,
Зберагчы.
 
 
* * *
 
 
Ці ўспамінала ты мяне,
Калі я доўга быў далёка?
 
 
Хоць у нядзелю,
Хоць у сне
Ці ўспамінала ты мяне
З пяшчотай і журбою лёгкай?
 
 
Ці выглядала мілым вокам
Мой цень у ранішнім акне,
Ці чула ў незнаёмых кроках
Маю хаду?
Было ці не?
 
 
Ці ўспамінала ты мяне?
 
 
Было мне ў дальняй старане
Тужліва так і адзінока,
Што я паверу і мане,
Што ўспамінала ты мяне,
Калі я доўга быў далёка...
 
 
* * *
 
 
Чаму ты помніш сумнае адно?
Было ж у нас вясёлае, здаецца,
I ад кахання абмірала сэрца,
I ноч нам зоркі сыпала ў вакно.
 
 
Няўжо яно забылася даўно
I ў памяці жывой не адзавецца,
Як залатое поўнае вядзерца,
Што нечакана ўпушчана на дно?
 
 
А мне адно шчаслівае відно
У далечы, што мараю завецца.
Там і сягоння не закрыты дзверцы
I не дапіта хмельнае віно.
 
 
Хай не знайшлі мы дзіўнае руно,
Але прайшлі сцягой адзінаверцаў,
I на вячэрняй роздумнай паверцы
Не ўспамінай журботнае адно...
 
 
* * *
 
 
Як цябе няма са мною побач,
Белы свет халодны і пусты.
I гукаю я тады на помач
У адчаі:
– Любая, дзе ты?!
 
 
Хай вакол вірыць жыццё нястомна,
Маладосць ад шчасця ў бубны б'е,
Я ўсё роўна быццам непрытомны
I асірацелы без цябе.
 
 
Поспех,
Слава,
Дабрата зямная,
Што ў душу завабілі вясну,
Без цябе,
Я гэта добра знаю,
Трацяць сваю даўнюю цану.
 
 
Адплываюць жураўліным клінам
Летуценні,
Песні
I лісты...
Можа, я пасля сябе пакіну
Толькі крык мой:
– Любая, дзе ты?!
 
 
* * *
 
 
Як мы патрэбны ўсе адзін другому —
З усмешкай ветлай,
З цеплынёю рук,—
Я гэта зразумеў,
Калі дадому
Вярнуўся з самай клопатнай з разлук.
 
 
Я прызнаваўся ў роспачы бяссоннай,
Што для жыцця —
Важнейшая з акрас,
Калі ў ахрыплай трубцы тэлефоннай
Знаёмы голас зловіш яшчэ раз.
 
 
Як шчасце, ўспамінаю ўсе драбніцы
Сямейных і сяброўскіх вечароў...
Яно ж зусім няцяжка —
Не забыцца
Для маці,
Для каханай,
Для сяброў
Агеньчык запаліць у беспрасвецці,
Адклікнуцца далёкім жураўлём,
Пакуль яшчэ жывём на гэтым свеце.
Пакуль яшчэ жывём.
Пакуль жывём...
 
 
* * *
 
 
Гэта тайна
Спрадвечнай
На свеце была:
Паміж зоркай і свечкай
Ёсць нітка святла.
 
 
У начы безгалосай
Шлях падкажуць і мне
Зорка ў цёмных нябёсах,
Свечка ў дальнім акне.
 
 
Сумна ў сэрцы асядзе,
Як і ў даўніх вяках,—
Зорка ў мілым паглядзе,
Свечка ў мёртвых руках.
 
 
Дажывуся і сам я
Да самотнай пары,
Калі зорка згасае,
А свечка гарыць,
Кожнай кропляй гарачай
Лье святло, як спакон...
I не мне перайначваць
Гэты вечны закон.
 
 
* * *
 
 
Не, я не здолею, напэўна,
Прадбачыць свой апошні дзень,
Калі садоў густая пена
На дол абвалам упадзе
I паплыве пустая лодка,
Згубіўшы ў чаратах вясло,
I стане вусцішна і лёгка
Так, як ніколі не было...
 
 
Я разумею, разумею —
Нашто аб гэтым варажыць?
Але жыцця ўсё меней, меней
Да мне адведзенай мяжы.
 
 
Як ні жартуй,
Як ні храбрыся,
Не абмінеш зямны статут.
I там,
За тою страшнай рысай,
Сяброў ужо не менш,
Чым тут.
 
 
I колькі ў шчасці ні галёкай,
Прыцісне чорная туга,
Што недзе вельмі недалёка
Мая чарга,
Мая чарга.
 
 
* * *
 
 
У гаях пажаўцела трава
I лісты ападаюць несмела.
Пасівела мая галава,
Пад вятрамі гадоў пасівела.
 
 
Адзінокі, запознены госць,
Я іду па зямлі апусцелай.
Адшумела мая маладосць,
На дарогах жыцця адшумела.
 
 
Толькі хочацца сэрцу ўдвая
I святла,
I вясны,
I надзеі...
Чырванее рабіна мая,
Як раней, у гаях чырванее...
 
 
* * *
 
 
Жаваранак дражніцца са мной —
То наперадзе цвірчыць, то за спіной,
То званком вісіць над галавой,
То да ног мне спеў кідае свой.
 
 
Я і ён – адны на ўвесь прастор.
Нада мной ён крылцы распасцёр
I звініць, што прыляцеў дамоў
Праз завесы пылу і дымоў,
Праляцеў праз пяць чужых дзяржаў —
Трэба ж, каб хто-небудзь заўважаў...
 
 
* * *
 
 
Багоў сабе я выбраў сам —
Свабоду
I прыроду.
Каму я верыў і пісаў?
Бацькам,
Сябрам,
Народу.