Текст книги "Пан Лес"

Автор книги: Анатоль Сыс

Пра што шэпчуцца мурашы

 
Шэпчуцца ў траве мурашы.
Ані ветру, ані грому,
і толькі расінкі бліскаюць, як маланкі,
а з параненай травы сочыцца зялёная кроў
на рудых мурашоў, на рудую глебу…
Усё зелянее і… бянтэжыцца,
і толькі цвыркочуць самазадаволеныя конікі:
ну што за дзіўны сьвет?
I калі ён паразумнее і ўрэшце зразумее,
што самая высакародная кроў – зялёная?
Але ўсё адно ў зялёнай траве
шэпчуцца рудыя мурашы
пра тое, што гэтая трава
і гэтыя агідныя зялёныя конікі
жывяцца рудой глебай.
 

Яблыня

 
На яе галінах растуць яблыкі, на карэньнях
камяні. Нават у самыя лютыя маразы, калі
ледзь-ледзь б’ецца сэрца, каб ня даць
дарэшты зьмерзьціся крыві, камяні выцягваюць
зь яе апошнія жылы. Хтосьці іншы даўно
сканаў бы, нат не счакаўшы сваёй першай
пладаноснасьці, а яна ў незямных пакутах
зноў і зноў выходзіць з забыцьця
зімовай анэстэзіі і кожнага разу чакае
сваёй вясны, быццам апошняй
радасьці-спадзяванкі.
 
 
Але балючай за ўсё зямлі, як той маці
за самае пакутнае дзіцятка.
 

Пацір

 
Знайшлі пацір, сьлязамі поўны,
ніхто ня ведае – чыймі.
Сярэбранае ў срэбным —
поўню
пакутнік нейкі расчыніў.
 
 
Ад зла, спакус, грахоў замову
гугнявіў голас за сьцяной…
Знайшлі на дне паціра слова,
з малітвы выпала яно.
 
 
КАХАЮ —
вочы прачыталі,
КАХАЮ —
вусны прашапталі,
КАХАЮ —
душы прастагналі,
КАХАЮ —
людзі закрычалі.
 
 
Каго?
 
 
Паэт сказаў: Айчыну!
Жаўнер: дзяўчыну!
Хтось: сябе!
I сталі дружна,
шчыра, шчыльна,
як на касьбе ці на сяўбе.
 
 
А ён канчаўся у зьнямозе —
ніхто яго не пакахаў,
з паціра выплюхнулі сьлёзы,
і налілі праз край віна,
 
 
і сталі дружна, шчыра, шчыльна,
як на касьбе ці на сяўбе,
паэт сказаў: п’ем за Айчыну!
I кожны выпіў – за сябе…
 

*** Ляцелі ў вырай ветракі…

Ахвярую Анатолю Клешчуку

 
Ляцелі ў вырай ветракі,
гублялі клёпку, быццам пёры,
я чуў, як тыя ветракі
ляцелі, думалі пра мора.
 
 
Я чуў, бо ўгледзець іх ня змог —
гняло мяне цямрэчай неба,
я чуў, а сам, як той мурог,
туліўся думамі да глебы:
 
 
куды мне ў вырай, мурашу,
мой дом урос па пахі ў поле,
я неба ў Бога не прашу,
я не прашу птушынай долі,
 
 
цяпер мне сумна паглядаць
на ветракі паміж аблокаў
і чуць, як крылы іх рыпяць
і дахі слуцкага барока.
 
 
Калі ж такі надыдзе дзень —
па небе сум
                    адросьціць крылы,
і палячу я да людзей
за моры, горы, небасхілы,
 
 
няхай сустрэнуцца тагды
мне ветракі сярод пуціны
і скажуць: «Хлопча, нікуды
вядзе дарога ад Айчыны».
 

Паэт

 
Ніхто ня мае права жыць з Паэтам,
кахаць, пакутаваць і раўнаваць яго,
ня тыя дні, калі б ён дбаў пра гэта,
ня той напой, які б ён піў нагбом.
 
 
Ніхто ня мае права мець Паэта,
рабіць яго паяцам пры двары,
таму што гэта… ды таму, што гэта —
народа і паэзіі падрыў.
 
 
Ніхто ня мае права біць Паэта,
ён нават сам ня вольны над сабой,
магчыма, ён адзіны на паўсьвета,
а вы за ім нібыта за гарой.
 
 
Паэт ня мае права быць паэтам
цнатлівае і чыстае красы,
калі ў айчыне загніваюць рэкі
і засыхаюць на вачох лясы.
 

Адвечным шляхам

Ахвярую А.Р.

 
вырасьце трава
і траву адшукае раса
 
 
вырасьцем мы
і нас адшукаюць сьлёзы
цярновыя і палыновыя
самотныя і радасныя
цёплыя і сьцюдзёныя
 
 
і празь сьлёзы мы ўбачым сьвет
белы і чорны
зямны і нябесны
шчасьлівы і пякельны
 
 
але вырасьце зноўку раса
і траву адшукае раса
 
 
і вырастуць нашы дзеці
 

Вужака

 
Мае згрызоты зьбіваюцца ў клубкі як вужакі
і я – уладар гэнага паганага кодлішча —
бы цмок па адной вышмыргваю вужак з клубка
і адпускаю да людзей а тыя не зважаючы
на бяскрыўдныя жоўтыя вушкі прымаюць
іх за гадзюк а мяне за сапраўднага цмока
і ў гэты час я сапраўды пачуваюся цмокам
такой надчалавечай істотай
бо я пад панцырам бо я страшны
і толькі самая звычайная бестурботная
раніца сонцам і сьвятлом змывае зь мяне
гадаў бруд і я бягу і шукаю людзей і тлумачу
што вужакі добрыя і разумныя істоткі
і што яны не вінаватыя ў сваім падабенстве
на гадзюк што іх можна пазнаць
па залатой кароне
 
 
а людзі разгубленыя ўглядаюцца ў мае вушы
а мне ў адчаі здаецца
што яны ўглядаюцца ў мае рогі
і тады ўсе мае душэўныя болькі
як бяздомныя чорныя галубы каля
цёплага коміна туляцца да адзінага чалавека
які любіць мяне – вужаку з залатой каронай.
 

Балада пра птаха

 
Не ў званы б’юць…
Б’юць званы.
Языкі ім вырвалі.
Птах па-воўчаму завыў,
як вярнуўся з выраю,
як убачыў гэткі зьдзек
над братамі роднымі,
плакаў, быццам чалавек,
і кружляў над Гродняю.
 
 
Нарадзіўся птах і жыў,
разьдзяліць каб муку
з тым, хто сьмягнуў на крыжы,
хто канаў на бруку,
 
 
нарадзіўся птах і жыў
неўпрыкмет, як рэха,
на мяжы і на глыжы,
на сялянскіх стрэхах.
 
 
Паляўнічы не чапаў
яго сьветлай песьні,
вецер пёры не шчапаў,
аднак і ня песьціў,
 
 
жыў пад кронаю зямлі,
па зямных законах:
што шапталі карані —
паўтарала крона.
 
 
Кронаю былі званы,
і аднойчы ў сьвяты
песьню загулі яны
пра свой лёс пракляты:
 
 
каты, каты, каты, каты, —
нібы ў небе Бог рыдаў,
нібы ў гневе трушчыў краты
той, хто справу не прадаў, —
 
 
каты, каты, каты, каты, —
рэхам адгукнуўся птах,
над краінаю аратых
ён лунаў, як волі сьцяг.
 
 
I прыйшлі-прыбеглі каты,
нацкавалі груганоў,
як сабак,
на песьню птаха,
на бунтарны сьпеў званоў.
 
 
I прыйшлі-прыбеглі суддзі,
абвясьцілі свой прысуд:
біць, пакуль ня трэснуць грудзі,
біць, пакуль ня ўкленчыць люд!..
 
 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 
 
Час мінае, ды ня лечыць…
Прытуліся да вякоў —
Чуеш? Птахаў голас енчыць…
Бачыш? Чырванее кроў…
 

Маналёг Алеся Гаруна

 
Гараць камяні ў маім вогнішчы,
расьцьвеленыя агнём,
нібы ваўчаняты ў логвішчы
сонечным прамянём.
 
 
У твар мне шугае полымя,
ды я ўсё адно бяру
каменьні рукамі голымі
і гэткім, як сам, дару.
 
 
Бяруць і да сэрцаў туляць:
няхай нас ратуе боль
і вучыць пра бліжніх думаць,
пра тых, хто гібее ў золь,
 
 
пра тых, хто прамёрз да костак,
хто шлях да агню згубіў,
хто д’яблу чырвоным хростам
Айчыну сваю пазбыў.
 
 
Дай Бог, каб маё каменьне
аднойчы іх апякло,
прымусіла ўстаць з каленяў,
пайсьці на маё сьвятло.
 
 
Я – тут! Я шугаю полымем!
Праз боль я зь сябе бяру
каменьні рукамі голымі
і гэткім, як сам, дару.
 
 
Дай Бог, каб маё каменьне
Жар-птахам дайсьці змагло
да тысячных пакаленьняў
і сэрцы іх апякло.
 

Чорная быль

 
Плыў белы дзень – крыло самотнай птушкі
нас ратавала незямным сьвятлом, —
радыхаў дол і прашчуравы душы,
крыві й зямлі вяртаючы цяпло.
 
 
Плыў белы прывід даўнімі кладамі,
і выглядаў прарокаў скрозь дзірван,
і вёў іх за сабой над гарадамі,
над чорнымі ільдамі ў Белы Храм.
 
 
I Белы Храм зьявіўся над ільдамі,
яго не ашчасьлівіў боскі перст,
ён не сьвяціў здалёку купаламі,
а Белы Храм – быў чорны хвойны лес.
 
 
Не абразы, а змучаныя твары
крыніцы адбівалі, а Дняпро
цягнуў, як баржы, д’яблавыя хмары —
трымцелі жылы і цяжэла кроў.
 
 
Шчымелі крылы у палескіх птушак,
балелі рукі у тутэйшых баб,
і чорным цьветам расьцьвіталі грушы,
атрутным сокам наліваўся сад —
 
 
груган накрумкаў ці спрадвечны вораг
мінулым векам не дапіў крыві?
I ўсе гады, зладзюга, нашым горам
сваіх дзяцей выродлівых карміў,
 
 
і, прычакаўшы зручнае часіны,
ён запусьціў, як гада, ў сьпячы Храм
нянавісьцю ускормленага сына,
такому б пазайздросьціў Юда сам.
 
 
А белы цень прысьпешваў прарокаў,
на гэты раз ня верачы жывым, —
там далягляд сьлязіўся, быццам вока,
а ў Храме вычвараўся сукін сын.
 

Маналёг Апанаса Філіповіча

 
У гэтай краіне ня маю я дому,
вось воблака – сяду і ў сьвет палячу
над гэтай гаморай, над гэтым садомам,
ні грошай, ні славы – я волі хачу.
 
 
У гэтай краіне ня маю я долі,
вось посах і торба і сотні дарог.
Па долі пайду. Не вярнуся ніколі.
Няхай мяне судзяць хоць людзі, хоць Бог.
 
 
У гэтай краіне ня маю я Бога,
ушчэнт разапселі яго сьвятары:
дзе церні павінны насіць – носяць рогі,
які ж тагды Бог, калі служкі зьвяры?
 
 
У гэтай краіне ня маю я роду,
забыўся народ мой найменьня дзядоў,
і сьвету ня бачыць далей азяроду,
і дзецям ня дорыць на шчасьце падкоў.
 
 
У гэтай краіне ня маю я песьні,
якая б народнай была і маёй,
якую б сябрына запела ў Бярэсьці,
а рэха ўзышло за Дняпром, за Дзьвіной…
 
 
У гэтай краіне ня маю я дому,
вось воблака – сяду і ў сьвет палячу
над гэтай гаморай, над гэтым садомам,
ні грошай, ні славы – я волі хачу,
 
 
бо ў гэтай краіне ня маю я волі…
 

Сабака

 
Сабака ў горы пасівеў,
нікому ў вочы не глядзеў,
на'т спачуваньня не шукаў,
бо меў адмеціну: шакал.
 
 
I ўсё ж, абпалены таўром,
ён вартаваў забраны дом,
забраны двор, забраны сад,
магілы продкаў ля прысад,
 
 
бо ўлезе брудная сьвіньня,
клады разрые сярод дня,
каб потым рохкаць і крычаць:
«А продкі вашыя маўчаць?!
 
 
А можа, мову адняло?
Яе ж у вас і не было…»
Ён вартаваў гаротны дом,
ды ўжо ня быў гаспадаром,
 
 
адно, была яго – душа,
нібы дзяржаўная мяжа
паміж чужынцамі ды ім,
сабакам, да шаленства злым,
 
 
а сьвіньні рохкалі наўкол,
лычамі разрывалі дол
і крылі матамі князёў,
што так глыбока пад зямлёй
 
 
іх прах хаваюць плывуны
ад Бога, чорта, сатаны…
Бо дзе той Бог, калі сьвіньня,
нібы карыта, сярод дня
 
 
труну цягае па кладах
ды топча капытамі прах.
А ўночы прывіды плылі,
яны жылі, яны былі.
 
 
I ўночы жудасна хтось выў —
Алесь Гарун сабакам быў.
 

Прачытаўшы верш Пімена Панчанкі «Разьвітаньне»

 
Родны мой Пімен Панчанка,
Вы сказалі: настала зьмярканьне?
Вы сказалі на маці мачыха?
Бо настала Вам разьвітаньне?
 
 
Зь яе словам – ужо ня родным,
зь яе сонцам – ужо халодным,
зь яе людам – спрадвек галодным,
нават Богу й таму няўгодным…
 
 
Адыходзіце ці зракаецеся?
Ці сухімі сьлязамі каецеся?
Пад крыжамі Сафіі Полацкай
бюракрат за Вас не памоліцца,
 
 
а памоліцца за Вас мачыха,
за сыночка свайго, за Панчанку,
і ў галовах запаліць сьвечачку.
Можа, ўзімачку, а можа, ўлецечку
 
 
Скрозь расстаньне і скрозь зьмярканьне
на агеньчык паэт прыстане,
скажа: родны мой Пімен Панчанка,
я Вам верыў, ды вера страчана.
 
 
I ў галовах патушыць сьвечачку,
можа, ўзімачку, а можа, ўлецечку
пад крыжамі Сафіі Полацкай
Ён за Белую Русь памоліцца,
 
 
за наступнікаў і за прадзедаў,
ён памоліцца так, як дадзена,
як вучылі Купала з Коласам —
крэўным словам, родным голасам.
 
 
Вы жывымі сьлязамі заплачаце,
за паэтам народ убачыце
скрозь расстаньне і скрозь зьмярканьне,
Вам за сьмерць сваю прыкра стане,
 
 
бо пад небам Сафіі Полацкай
на народных паэтаў моляцца.
 

Маналёг «Тутэйшага»

Ахвярую Максіму Танку

 
Люцыян, уяві, ты адзін,
ты застаўся адзін на славяншчыне,
і нікога няма, паглядзі,
і нікога з Купалавай спадчыны,
 
 
і забралі жанчыну тваю,
віна налілі ёй атрутнага,
загадалі: адпі за сям’ю,
а да дна – за радзіму акрутную,
 
 
і сканала жанчына твая,
і памерла радзіна апошняя,
і паглохлі зязюлі ў гаях,
а ў нябёсы ўсмакталіся коршакі,
 
 
захлынуўся крывёю Пярун,
зразумеўшы ў запозьненым плачы,
як сваёю крывёю Гарун
і ягоную кроў прадбачыў,
 
 
і зьліліся ў адну раку
і атрута, і кроў, і сьлёзы,
і на выспу, як на руку,
селі коршакі, як залозы.
 
 
А ў тваім, Люцыян, Дняпры,
што жывіў спакон веку гоні,
тры русалкі, славянкі тры
янычаравых мыюць коней,
 
 
а ў тваім, Люцыян, Сажы
на грудзёх з камянём пудовым
твой паэт апошні ляжыць,
бы ў труне – у Сажы лядовым.
 
 
Ты адзін, ты адзін, ты адзін,
ты застаўся адзін на славяншчыне,
і Радзіма твая, паглядзі, —
русакосая янычаршчына,
 
 
а калісьці ты гаварыў,
а калісьці ты нават кляўся:
не патухне Зьніч на Гары!
Ён патух. Ты яму пакайся
 
 
за ягоны пакутны прах,
за Радзіму сваю нявінную,
янычары яе ў палях
крумкачам ды ваўкам пакінулі,
 
 
ты пакайся за свой спакой,
што зубамі ня грыз вяроўку,
бо здушыўся і ты на ёй,
ад жывёльнага поту мокры,
 
 
Кайся, кайся за свой жывот,
не забудзься і пра Купалаў,
бо цяпер ты адзін – народ,
быццам храм на шляху вандалаў.
 
 
ДЫ ПАКУЛЬ ТЫ ЯШЧЭ ЖЫВЕШ,
ЗАПАЛІ ПРАД КУПАЛАМ СЬВЕЧКУ,
ПРАЧЫТАЙ I СПАЛІ МОЙ ВЕРШ,
А ВАНДАЛАМ СКАЖЫ:
           Я ВЕЧНЫ
 

Урода мая, уродачка

 
Не хавай не хавай ня жахайся за сьпіною крылаў
прывыкай прывыкай да ўродства мая ўродачка
а ідзі ў луг луг луг там зялёныя астравы астравы
астравы белыя журавы журавы журавы
а ідзі ў поле поле поле там чорныя груганы груганы
груганы
а ўсё лепей
яны не задзяўбуць не абплююць не абалгуць
ідзі ідзі ідзі а навучаць лётаць лётаць лётаць
ідзі ідзі ідзі а людзей пабачыш зь нябёсаў нябёсаў нябёсаў
а скубанеш пёрачка не баліць баліць баліць
а кінеш ім залаценькае ценькае ценькае
а залюбуюцца табою замілуюцца
а паўзьбягаюць на горкі горкі горкі
а паўзьлазяць на стрэхі стрэхі стрэхі
а з горак пакоцяцца пакоцяцца галоўка закружыцца
а са стрэхаў скокнуць скокнуць ножкі вывіхнуць
а ты паплач паплач паплач над бяскрыдлымі
а ты прысядзь прысядзь прысядзь не на іх двары
а ты прысядзь прысядзь прысядзь на зялёныя астравы
там з вачэй сьлёзы выцеруць з сэрца стрэмкі выцягнуць
белыя журавы журавы журавы.
 

Ружа

 
Маё жыцьцё – гняздо з калючых руж.
Не Беларусь, маё жыцьцё – Радзіма.
О Божа-мазахіст – і я, бы вуж,
дзяру зь сябрамі скуру каля Рыма.
 
 
Ты ведаеш па імені усіх,
Ты ж сам прызнаў: было спачатку слова,
і мне  м а ё  ты вымавіў услых
і не габрэйскай, а тутэйшай мовай.
 
 
I ружу ружай ты назваў
і даў,
я да крыві скалоў дзіцячы рукі,
ня Ты,
я сам крыві сваёй жадаў —
Твой вучань – вымаўляў з табою гукі
 
 
радзіннай кветкі,
цёплай, быццам кроў
Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.
О Божа – мазахіст уласных слоў,
глядзі мне ў вочы —
там любоў і скруха.
 

*** Журавы сьпяваюць паланэз…

 
Журавы сьпяваюць паланэз і іх
не шкада над беднай Беларусьсю
 
 
я паэт прыгоннае паэзіі
і такім да сьмерці застануся
 
 
журавам ня трэба ў зорнае жніво
з поўняй на гарбу ляцець на паншчыну
колькі б нас пасьля Купалы ні жыло —
плюнеш – не паэты – самазваншчына.
 

*** Я зжэр бы свой народ…

 
Я зжэр бы свой народ,
бы зерне ў недарод,
і, як віном,
сваёй крывёй запіў бы.
На Захад ды на Ўсход
жыве чужы народ —
скарміў бы іх арлам
свае ваніты,
вярнуўся б да Зямлі,
бы ядам да зьмяі,
вярнуўся б да адзінае жанчыны,
прамовіў бы: каб нам
ня біць паклон арлам —
Айчыне трэба новыя мужчыны!
Таму і зжэр народ,
бы зерне ў недарод,
бо згаладаўся я
бяз долі й волі.
Растаў Харонаў лёд,
пярэйдзем Сьцікс уброд,
зачнем, Айчына, сына ў чыстым полі.
 

Вам, на ложку зямным

 
I калі на радзіме я зьбяру ўсіх сьляпых
каля сініх вачэй, каля сініх вазёраў,
запрашу іх за стол, як законны жаніх
ды на кут пасаджу сваё гора,
а на твар і на сьмех напушчу весялосьць
і на вусны – усьмешку, як вестку,
запытаю гасьцей: ці відушчы хто ёсьць,
каб падняў першы тост за нявесту.
 
 
Каля сініх вачэй, каля сініх вазёр
той, хто помніў мяне з маладосьці,
калі цноту ўначы забіраў я у зор,
падаў зь неба, ламаў юны косьці,
той, хто помніў мяне, скажа тост,
той, хто самы сьляпы ды відушчы.
Стане ціхім мой хвэст, як пагост
каля сініх вазёраў у пушчы,
 
 
бы ў зялёным бурштыне застынуць зьвяры
у лістоце. Бы ў сінім бурштыне
не ў сьвяточнай кашулі,
а у змроку вярыг
я зьнявечанай зоркай застыну.
 
 
А зямныя нявесты, калі засынаюць мужы,
страшным шлюбам пабраныя з ноччу,
з-пад падушак пасажных дастаюць нажы,
сьпячым выкалюць сінія вочы.
 
 
А я ў змроку вярыг
веру любай сваёй
і стальнога пяра не хаваю,
як законны жаніх,
боскай шлюбнай зарой
сам лязом ёй пад сэрца пыраю.
 
 
Вам, на ложку зямным,
не спасьцігнуць мой кайф —
вы з крываваю зоркай ня спалі —
разгадайце ж наколку на босых нагах
у Ісуса Хрыста:
           «ОНИ ВСТАЛИ!»
 

*** Я п'ю адзін чырвонае віно…

 
Я п’ю адзін чырвонае віно
і вам налью, а мне крыві наліце,
сваёй крыві – чужой не падманіце,
я п’ю адзін, я кроў ня піў даўно.
 

*** У кніжцы маёй безыменнай…

 
У кніжцы маёй безыменнай,
над вершам маім безназоўным,
на белай як сьнег паперы
сузор’е ўзышло з трох зорак —
трынаццатым знакам «Сэрца».
 
 
Ды я з той пары самотны,
начамі сачу за небам —
у пыле нямых сузор’яў
там з лукам Стралец блукае.
 

Песьня пра жану

Ахвярую Юрыю Кузьняцову

 
У расейцаў шаблі касыя,
у расейцаў вочы Батыя,
конскія хвасты за плячыма,
потная кабыла – Айчына.
 
 
Не патрап пад шаблі касыя,
не павер у вочы Батыя,
не сядлай жарэбай кабылы —
прывядзе да цёмнай магілы.
 
 
А ў мяне ж свая ёсьць магіла,
а мяне ж яна палюбіла,
палюбіла сынам і мужам,
як жану, я біў яе гужам,
а я біў-пытаўся: ці мала
да мяне з чужынцамі спала?
 
 
«Спала з маскалём, спала зь ляхам,
ды была пасьцельлю мне плаха,
спала з тваім бацькам – ліцьвінам,
а цяпер з табой – маім сынам,
 
 
паглядзіся ў рэчкі лясныя,
хіба ж маеш вочы Батыя,
хіба ж конскі хвост за плячыма,
паглядзі – з кім спала Айчына,
 
 
а ў расейцаў шаблі касыя,
а ў расейцаў вочы Батыя,
конскія хвасты за плячыма,
потная кабыла – Айчына.
 
 
Не патрап пад шаблі касыя,
не павер у вочы Батыя,
не сядлай жарэбай кабылы —
прывязе да цёмнай магілы,
 
 
а ў цябе ж свая ёсьць магіла,
а цябе ж яна палюбіла,
палюбіла сынам і мужам,
як жану, ты біў яе гужам,
а ты біў-пытаўся: ці мала
да цябе з чужынцамі спала.
 
 
Спала з маскалём, спала зь ляхам,
ды была пасьцельлю мне плаха,
спала з тваім бацькам – ліцьвінам,
а цяпер з табой – з маім сынам,
 
 
паглядзі у рэчкі лясныя, —
хіба ж маеш вочы Батыя,
хіба ж конскі хвост за плячыма,
паглядзі – з кім спала Айчына».
 

Эй, ювелір

 
Эй, ювелір!
У кулю пералі маё пяро!
Я кроў здабуду – не люблю атрамант,
сем зьнічак налічу – сваю душу
прастрэлю уначы, нібы пэргамэнт.
 
 
Я не баюся ўласнае крыві —
я стрэлю не ў душу,
я стрэлю ў рану.
Эй, ювелір!
Пергамэнт не парві,
вазьмі яго ў бярозавую раму
і падпішы маёй крывёй:
«Душа».
 

Ветах

 
Паміж дажджоў, сьнягоў,
за белым сьветам,
у самай гушчы зорак маладых,
век дажываў забыты ўсімі ветах
і для спачыну выбіраў клады.
 
 
Ён дзень і ноч, самотны, дбаў пра гэта,
але наўкол былі адны сады
і хоць бы крыж для нейкае прыкметы
альбо зямлі прыгорачак руды
паміж дажджоў, сьнягоў,
у раі, ў пекле,
але ў зямлі —
нібыта ў грэшнай Тэклі.
 

*** У нябёсах маіх дагараюць вагні…

 
У нябёсах маіх дагараюць вагні,
Непрытомныя гаснуць ад холада.
Што сабраў я сабе на апошнія дні…
Срэбра веры ці мудрасьці золата?
 
 
Ці любіў я? Любіў!
Сяброў, маці, віно…
Кляўся Бацькаўшчыне да магілы,
Ды ў сузор’я майго,
Бы ў калосься ў жніво,
Ад пакуты надтрэснулі жылы.
 
 
I куды б я ні йшоў —
Яно ходзіць за мной?
Можа, хмару наклікаць якую?
Каб ня бачыць яго над сваёй галавой
Хоць тагды, калі зь любай балюю.
 
 
I таму не пытай, чаму сумны такі,
I любі мяне толькі шчасьлівым,
За віном, за сяброўскім сталом гаваркім,
За лістом да матулі – маўклівым,
 
 
Бо ў нябёсах маіх дагараюць вагні,
Непрытомныя гаснуць ад холада,
Бо сабраў я сабе на астатнія дні
Прагу жыць, а ня срэбра й ня золата.
 

У чырвоным касьцёле

 
У чырвоным касьцёле,
за вобразам Боскага Сына,
ёсьць таемныя дзьверы,
дзе нехта нябачны ўначы
шумна іх расчыняе,
і ў храм уваходзіць жанчына,
і завалы жалезныя лязгаюць, быццам мячы,
 
 
і ад іскраў жалезных жанчына запальвае сьвечкі,
і труну засьцілае арнатам літым залатым,
і касьцельнае ўбраньне зіхціць у нагох
Шляхам Млечным,
быццам шлях перад дзевай
у папскі аблудлівы Рым,
 
 
і з труны, бы са склепу,
ў пацірах віно падаецца,
і калі зазірне нецярпліва жанчынаў яго —
 
 
яно тварам распусным
расьпяцьцю Хрыста усьміхнецца
і вачыма ўвап’ецца,
нібыта ў мужчыну свайго,
 
 
і заплача віно,
і атруціцца ўласнай сьлязою,
і на белых грудзёх адаб’ецца крывавым таўром,
 
 
валасы расплятуцца —
аблудная іх сівізною,
ногі Боскага Сына атуліць, нібы серабром.
 
 
У чырвоным касьцёле,
за сьпінамі боскай сябрыны,
ёсьць таемныя дзьверы,
дзе нехта дрыготкай рукой
золкам іх расчыняе,
і з храма выходзіць Хрысьціна,
і да боскай сябрыны вяртаецца
боскі
спакой.
 

Скарпіён

 
Вакол раю майго
запляліся ў вянок карані
гэта сад мой
прахожы
ты яблык з яго не крані
 
 
вакол суму майго
запляліся галіны ў вянок
а над садам
нябёсы
сузор’е ўзяло на замок
 
 
вакол лёсу майго
запляліся каса у касу
дзьве каханкі мае
я да сьмерці між іх не засну.
 

Не хадзіце за мной

 
Не хадзіце за мной! Не хадзіце!
Бо я маю рахункі з сабой.
Не кахайце мяне! Не любіце!
Бо каханьне для дурняў – сымболь.
 
 
Вы мяне цалавалі – плаціце!
За мінутную слабасьць маю,
Вар’яцейце над прорвай у жыце,
Вось лязо! Я вам шанец даю.
 
 
Не будзіце мяне! Не будзіце!
Не сачыце за мной, калі сплю.
Я у сьне – на вайне, як над прорвай у жыце,
Ці Хатынь, ці бацькоўскую хату палю.
 
 
Вы мяне спакушалі – плаціце!
Але ёй вырак – за шчасьце для Вас.
Не хачу быць сымболем! Ідзіце
У царкву, там ёсьць файны абраз.
 
 
I, хоць трэсьніце, ногі цалуйце
Хоць Марыі Сьвятой, хоць Хрысту,
 
 
Не хадзіце за мной! Не хадзіце!
Я ў жыцьці, як у шторме ладдзя.
Не судзіце мяне! Не судзіце!
Знаю, што і ў мяне ёсьць суддзя…
 
 
Але ж я заблуджуся ці згіну,
Ну й… зь ім! Згіне д’ябал са мной,
А вас, мілая, кіну ды рыну!
Вось такі я, Радзіма, гэрой.
 
 
Не ганіце мяне! Не ганіце…
 

*** Пад вакном журба зьбірае мяту…

 
Пад вакном журба зьбірае мяту,
А расьціла радасьць яе тут.
Калі Бог пашле паэта ў хату —
Пасадзіце на чырвоны кут.
 
 
З абраза сьвятою павуцінай
Павучок, як Дух, чало кране…
За паэтам я зайду ў хаціну —
Не пускайце да яго мяне.
 

*** – З чаго пачаць?

 
– З чаго пачаць?.. Пачну з Радзімы.
Так абавязаны пачаць.
– Але ў яе ты не адзіны,
Навошта пра любоў крычаць?
 
 
– Няхай, няхай я паўтаруся
Ў любові тысячу разоў,
Затое шчыра ў ёй клянуся,
Бяз фальшу, без падробных слоў.
 
 
– Што ж, пачынай. Сам выбраў долю…
Й нядоля знойдзецца сама.
Перад табою поле бою —
Тут не адзін паэт сканаў.