Текст книги "Пан Лес"

Автор книги: Анатоль Сыс

Анатоль Сыс
Пан Лес

Неапаленая купіна [1]1
  Так называўся абраз, які насілі вакол пажару старыя людзі і гаварылі замовы, каб ён патух.


[Закрыть]

Калі я быў малы, дык часта думаў, чаму ў мяне маці такая старая і непрыгожая, а аднойчы адважыўся запытацца пра яе шнары на твары, якія глыбока ў душы любіў, якія тысячы разоў цалаваў.

– Ох, сынок мой! Гэта ж здарыўся пажар, і яшчэ з адной жанчынай абгарэлі крэпка. Жанчына тая памерла. I ў мяне былі абпаленыя і рукі, і грудзі, і твар… I была я цяжарная табою, сынок мой, і ўсе казалі, гэта я даведалася потым, што ці я памру, ці дзіця народзіцца мёртвым. Аж нарадзіла я цябе, сынок мой, жывенькага, толькі на твары была чырвоная плямінка. Я думала, сьлед ад пажару, аж аклямаўся ты трохі, і яна зьнікла, сынок мой. А была я прыгожая да пажару. Ды хіба ў непрыгожай маці мог нарадзіцца такі сынок мой?..

 
Як сьвятарны абраз, людзі вынесьлі маці з пажару,
бы вужаку, маланку аддзёрлі ад белых грудзей,
каб суцішыць пакуты, паклалі пад цёмную хмару
і, каб смагу спатоліць, размову вялі аб вадзе,
 
 
а яшчэ гаварылі: Пярун выбірае шчасьлівых.
маці верыла людзям, на шчасьце, цяжарная мной,
і шаптала замову: калюжыны – гадам вашывым,
полю жытняму – дожджык, а рэчка – крывінцы маёй…
 
 
Бы вужака, маланка смактала у полымя грудзі
і плявала адрыжкі на самых прыгожых жанчын,
Неапаленай Купіне – маці – маліліся людзі,
і пачуў я ва ўлоньні: з пакуты народзіцца Сын…
 
 
Неапаленай Купіне – маці – малюся адзінай,
я ўсмактаў з малаком і любоў, і праклёны яе:
хто плюе на жанчыну – той нелюдзь плюе на Радзіму,
хто гандлюе сьвятыняй – той маці сваю прадае.
 

Пацеркі

 
Гэтыя драўляныя пацеркі з шыі маёй бабулі
насампраўдзе бурштынавыя. Штоночы яны
падкочваюцца да маёй галавы
і самотным голасам
пытаюцца пра сваю гаспадыню.
 
 
Адчуваю, як мяне пранізваюць бурштынавыя
промні, і я, зачараваны, узіраюся ў іх мэту,
а там немаўлячы беларусік у прыполе
сівой бабулі гуляе бурштынавымі маністкамі.
– А ў перапёлкі галоўка баліць… —
замест калыханкі сьпявае яму бабуля.
– А ў перапёлкі ручкі баляць…
Хлапчанё засынае і ўсё жыцьцё
задумваецца пра гаротніцу-перапёлку.
 
 
…Гэныя драўляныя пацеркі насампраўдзе
бурштынавыя. Іх згубіла перапёлка,
калі нагнулася расы папіць…
 

*** Поле поле ў німбах сланечнікаў сланечнікаў…

 
Поле поле ў німбах сланечнікаў сланечнікаў
жоўты жоўты вецер пчолаў лашчыць лашчыць
страшна страшна страшна вее вее вее
жоўтым жоўтым жоўтым ветрам ветрам ветрам
ходзіць ходзіць ходзіць полем вечнасьць
вечнасьць пчолы пчолы пчолы джаляць маці маці
ў вочы вочы вочы
па шчоках сьцякаюць сьлёзы сьлёзы сьлёзы сьлёзы
сьлёзы сьлёзы сьлёзы сьлёзы сьлёзы сьлёзы
сьлёзы сьлёзы
 

*** Радзіма пачынаецца з жанчыны…

 
Радзіма пачынаецца з жанчыны.
Я гэта адчуваў, а ўразумець
яшчэ ня мог – дзіцём шчапаў лучыну,
каб хворую матулю адагрэць,
 
 
і разам зь ёй да позьняе гадзіны
мы слухалі трывожна крыгалом,
ня ведаў я, што грэў тады Радзіму
і не падманным, а жывым агнём.
 

Дзед перад сьмерцю

Ён свае ногі дажыў…

Са слоў майго бацькі

 
Ён свае ногі дажыў,
сьляды, як сьліну ваўчыцы,
скаўталі сьнягі, лаўжы —
маўчыце пра гэта, ваўчыцы.
Маўчыце, як пахне ён,
ня рушце зубамі полы —
матуля трапала лён,
каб справіць чугай да Міколы.
 
 
Забудзьце, як пахне ён,
карстагі – яшчэ карыты,
прысьніце, ваўчыцы, сон,
што вы на зіму ўсю сыты.
 
 
Ня слухайце поўсьцю лес,
ён вам цераз поле ня чутны,
ён толькі што з крушвіцы зьлез,
такі барадаты і цудны.
 
 
Масьніцы на сто сукоў
скрыпяць пад яго нагамі,
кашара на трох быкоў —
бярыце, ваўкі, быкамі,
 
 
пакіньце яго сьляды —
чаўны пагудастых кроснаў.
Кажух, як алень руды,
маячыць у шчыльных соснах.
 
 
За лесам па пояс сьнег,
за лесам поле памерла.
Ваўчыцы галоднай сьмех
у гурбах захрас па горла.
 
 
А ён, як у сенакос
свой клін адбрыдаў калісьці,
над сьнегам нагу занёс,
над полем насьпех памаліўся.
 
 
Дарога у белы сьвет —
уцёкі ад шэрай ваўчыцы,
што носам у цёплы сьлед,
бы лапамі ў куст чарніцы.
 
 
Вось поле б змагці наўпрост
да пчол у глухіх калодах.
Там пахне ня кнотам воск,
а мёдам.
 

Рай

 
Самыя вясёлыя і галасістыя салаўі —
на вясковых могілках. Напэўна, таму,
што і днююць, і начуюць ня ў гнёздах,
а ў душах маіх спрахлых дзядоў. Яны ж,
як сьведчыць тутэйшы народ, былі
самымі жыцьцярадаснымі і жартаўлівымі
людзьмі на Палесьсі.
 
 
I бярозы тут самыя белыя…
Такія белыя, што ўначы здаюцца
прывідамі. Дзяды і нават божышчы
маіх дзядоў, як тварамі, так і думамі,
былі такімі ж сьветлымі.
 
 
I толькі жвір на вясковых могілках
калючы і цяжкі, калі прыходзіцца кідаць
свае тры жмені наўсьлед нябожчыку, як
самыя важныя словы, якія не пасьпеў
сказаць яму яшчэ учора.
 
 
Жыве старэнькая бабулька каля самых
могілак. Яна іх называе не інакш як
раем і ўсё часьцей і часьцей думае
пра яго. «Чаму?» – неяк запытаўся ў
яе. «Таму што ў пекле ўжо нажылася».
 

*** Бацька так і не сьсівеў…

 
Бацька так і не сьсівеў,
хоць гадоў было парадкам,
у смузе, як у сяйве,
на клады пралегла кладка.
 
 
Кладка, хісткая яна,
толькі целу ўжо ня мулка,
калдыбалася труна
на плячох сыноў і ўнукаў.
 
 
Быццам пчолаў яго мёд,
быццам жвір яго магілы —
рушыў русы радавод —
за труной ішоў пахіла.
 
 
Бацька так і не сьсівеў,
бацька так і не нажыўся,
у смузе, як у сяйве,
сын яму ўлюбёны сьніўся.
 

*** Пад бярозаю косьці…

 
Пад бярозаю косці,
        а ў кроне гняздо птушка мосціць,
тут вячыста – надзіва – здаецца:
                                я сам тут ляжу —
на вясковым пагосце
                збаўляюцца людзі ад злосці,
ён, як гай запаветны, здзіўляе спакоем душу.
 

*** Мой радавод вёў летапіс свой плугам…

 
Мой радавод вёў летапіс свой плугам.
I, як радком чырвоным, баразной
мядзяны конь ішоў адвечным кругам
пад Князем-Сонцам, Поўняю-Княжной.
На мокрай грыве крумкачы драмалі
ды прагнулі гарачае крыві,
і ваўкалакі зь лесу цікавалі,
каб баразну мядзяны конь скрывіў.
 
 
Былі сухмені, і былі залевы,
і стрэхі хат, як прывіды, плылі,
тагды алені, журавы і дрэвы
да астравоў мой радавод вялі.
Патоп спадаў, і вецер, як пэргамэнт,
сушыў палі і ажыўляў лугі,
птушыны шлях – начных нябёс атрамант —
шукаў барознаў новыя кругі.
 

Нізка абаранкаў

Быль, якая здарылася са мной

Павесіў на шыю нізку абаранкаў, бацьку купіў катанкі і пешкам цераз усю Беларусь іду да Айчыны. Пад Ваўкавыскам у пагудастай баравіне сустрэў бабульку, зарослую вехатнікам і вужоўцам, зь цяжарнаю ваўчыцай пад лядачым крысом.

– Хто гэта выў? – пытаю палажніцу.

– Мы, – сказала ваўчыца і пяшчотна зьлізала самасейку-сьлязу з бабульчынай шчакі.

– Пэўна, галодныя. Калі апошні раз сілкаваліся?

– На пахаваньні Вячкавым, – адказала ізноў ваўчыца.

Шкада дрымучую бабульку, шкада цяжарную ваўчыцу, анёж шкада і нізкі абаранкаў, што нясу матулі. Але зьняў яе з шыі і паклаў каля жывога чэрава.

– Як назавеш дзіцёнка?

– Імя яму дасьць народ наш.

– А дзе ён, народ ваш воўчы?

– Паснуў па бярлогах ды логвах.

– Ну, бывайце! I мне вельмі трэба пасьпець да сваёй Айчыны.

Ці доўга ішоў, ці мала, але на паўдарозе сустрэў босую падчарку, яна, прытуліўшыся да заблуднай цялушкі, грэла маленькае цельца. Прыйшлося і яе абуць у катанкі, што купіў бацьку.

А вось і Айчына, а каля яе рыпучых весьніцаў стуленыя бацька з маці, як тыя два птахі пад кастрычніцкімі зябамі.

– Матуля, нёс я табе на шыі нізку абаранкаў – не данёс. Бацька, нёс я табе цераз плячо катанкі – не данёс. Колькі было веставых крыжоў на шляху, столькі сустрэў пакутнікаў. А вы ж самыя ўсё жыцьцё мяне вучылі: не абміні гаротніка.

Блудны сын

1

 
Маці крыжыкам вышывае,
не адвесьці ад рук вачэй,
нітка – кроў на радно жывая
з пальца ўколатага цячэ.
 
 
У зашыйку заціхлі мышы,
а на сьпіцах стары павук
павуцінкаю ружу вышыў,
падсачыўшы узор у рук.
 
 
На каленях ручнік чырвоны,
быццам самы каханы сын,
пахнуць жаўранкамі і лёнам
яго белыя валасы.
 
 
Маці крыжыкам вышывае,
павуцінку павук пляце,
маці песьню мышам сьпявае
пра дарослых сваіх людзей.
 

2

 
Вышый мяне на падушцы сваёй,
памякчэюць грачыныя пер’і,
я прыснюся табе – еду зноўку дамоў,
да зямлі адтуліўшы бязьвер’е.
 
 
Блудны сын, блудны сын —
разам з сэрцам маім
лямантуюць на рэйках колы.
Блудны сын, блудны сын, блудны сын —
словы, быццам кусьлівыя пчолы.
 
 
Мама, мама, што мне парабіці з сабой,
калі позна дадому прыеду,
калі ў хату зайду – анямелы сабор —
безь вясьнянак, бязь лясканьня бёрдаў?
 
 
Ты сьпявай, ты сьпявай,
ты сьвяці, ты сьвяці,
расьсьцялі ручнікі, як сьцяжыны,
можа, здарыцца так, я заблудну ў жыцьці,
тагды выйду па іх да Айчыны.
 

Брукаванка

Мне было ўсё адно, куды ехаць, абы пазбавіцца ад гэтага горада. I раптам скончыўся асфальт і пачалася брукаванка. I я ўспомніў, які быў шчасьлівы, калі ў дзяцінстве браў мяне з сабою бацька і мы прасёлкавай дарогай выязджалі на брукаваны шлях і скіроўвалі мядзянага каня ў горад…

…I раптам скончыўся асфальт і пачалася брукаванка. Сівая і стомленая, як калісьці бацькаў Орлік у канцы дарогі. I я ўспомніў, што ў мяне яшчэ ёсьць родная хата, а ў ёй адна, як зязюля, маці. I я ўспомніў, што калі з прасёлкавай дарогі павярнуць на брукаваны шлях – стаяць могілкі, а пасярод іх, як сьвечка, белаю бярозай сьвеціцца бацькава магіла.

Браты

 
Расьце раса!
Так расьце добры сон,
так расьце радасьць дзіцяці,
так расьце таемнасьць поўні.
 
 
Расьце раса!
Так расьце мая душа.
Адвяду вочы:
добры сон забываецца,
дзіця пахмурнее,
а поўня прасьвечваецца,
як парожняя шклянка.
 
 
Расьце раса… —
па інэрцыі вышэптваюць мае вочы,
асьлепленыя ранішнім сонцам.
Адтуляюся.
I сустракаю радасны братаў позірк:
расьце сонца!
 
 
Брат, уражаны сонцам,
з вакна, як шалёны, выскаквае ў канюшыну.
 
 
…І гіне раса…
 

Мара пра сына

 
Над белай як сьнег ракою
воблакаў астравы
 
 
дайце цяжарнай спакою
быццам цяжарныя Вы
 
 
і сына яна народзіць
асьвенціць вадой з ракі
 
 
князь-рыба ў Дунаі ходзіць
каб вырас і сын такі!
 

*** Гэта памятае толькі маці…

 
Гэта памятае толькі маці,
як вясной я любіў крыгаход,
калі зайцы, нібы паяцы,
каля рэчкі зьбіралі народ.
 
 
Было сьмеху і сьлёз дзіцячых,
калі заяц ішоў пад лёд
ці па крыгах скакаў, як мячык,
не зважаючы на народ.
 
 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 
 
Гэта ведае толькі маці,
як засьцігнуў мяне крыгаход,
як і зайцам зрабіў, і паяцам
і для зьдзеку сабраў народ.
 

Радзіма

 
Я – зямля, на якой не растуць дрэвы.
Я – дрэва, на якое не садзяцца птахі.
Я – птах, якога ня сочаць нават паляўнічыя.
Я – паляўнічы, у якога вечна галодныя сабакі.
Я – сабака, якога не баяцца злодзеі.
Я – злодзей, якога ня гоняць ад вогнішча.
Я – вогнішча, якое не сьцеражэцца леяў.
Я – лея, якой не шкада вандроўнікаў.
Я – вандроўнік, якому ўсё адно, куды вядзе дарога.
Я – дарога, якая ня сьніць ройсты.
Я – ройста, на якой валацуга бязмысны.
Я – валацуга, які страціў радзіму.
Я – радзіма…
                       Я – радзіма?
Паляўнічы, сабака, бадзяга, злодзей…
 

*** Трэснуў лёд, быццам трэснула жыла…

 
Трэснуў лёд, быццам трэснула жыла.
Я спыніўся. Угледзеўся ў дно —
плынь падлёдная варушыла
на тапельніцы кос радно.
 
 
I глядзелі мне рыбы ў вочы,
бы русалкі, і ўспомніў я,
як кароткай купальскай ноччу
тут зайшлася душа мая.
 

*** Як па зорках, па расе…

 
Як па зорках, па расе
твой апошні шлях праляжа,
памірай, а жыта сей.
Рунь пра сейбіта раскажа.
 

*** Безь мяне будуць жаць…

 
Безь мяне будуць жаць
і губляць зь перасьпелых калосьсяў
залатыя зярняты
на Белую нашу зямлю,
 
 
птушкі іх падбяруць
як падзяку за жніўныя песьні,
хто ў крыле, а хто ў дзюбе
у гнёзды свае прынясуць.
 
 
Безь мяне прарастуць
у зямлю жаўруковыя гнёзды,
і, шануючы звычай,
іх жнеі сярпом абмінуць.
 

Апакаліпсіс

 
Плывуць
               вужы
                        на санцапёкі,
лятуць буслы на астравы,
жыцьцё – хай зорка то ці вока —
заўсёды з прожылкам крыві
Іюды, птушкі, чалавека
зямной, таму сьвятой крыві,
зласлоўем мёртвых воч крані,
і кроў праступіць праз павекі.
 
 
Плывуць вужы да глюг чырвоных,
ляцяць буслы да хітрых ліс,
і нат за мной зь зялёнай кроны
цікуе чалавек ці рысь.
 
 
А я? —
напэўна, паляўнічы,
на бельмах – прожылкі крыві,
мае хтось дні сурочыць-зьнічыць,
і я лічу чыесьці дні.
 
 
I нават калі я заплачу,
адчай, бы сэрца, загрызу —
ня чыстую сьлязу, —
убачу
з крывавым прожылкам сьлязу.
 

Кола

 
Кожны дзень мяне пераязджае кола.
Прадбачу, але не прыкмячаю
аніколі
ягонага набліжэньня.
I толькі потым чую, як аддаляецца грукат
у той бок, куды я сьпяшаю.
Ані здагнаць яго, ані ўбачыць.
Ну і д’ябал з табою, кола!
 
 
А яно заходзіць па новаму кругу,
і зноў зьнянацку,
яшчэ глыбей уганяе мяне ў глебу дый кажа:
і д’ябал са мною, і Бог са мною…
Ух, як мне становіцца вусьцішна —
гэта ж і я іду па кругу і калісьці ж
яго замкну. I няма моцы збочыць,
і няма мужнасьці супыніцца,
ад гэтага такая злосьць на сябе разьбірае…
Не-е! На гэты раз я ўхаплю цябе за абады!
Адважна падымаю галаву, але…
Скрозь паўз дарогу папераджальныя знакі:
НЯ СУНЬ РУКІ Ў СЬПІЦЫ!
 
 
Ну, д’яблава кола!
А яно пасьпела зайсьці па новаму кругу
і яшчэ глыбей увагнала мяне ў глебу:
я і д’яблава, я і Богава…
 

*** Я дарэшты ў тваёй уладзе…

 
Я дарэшты ў тваёй уладзе
што хочаш рабі з маім брыдкім целам
і распуснай душой —
хочаш любі
а хочаш забі
 
 
я сьцярплю
таму што мая пакутная любоў
мацьней за самы жахлівы боль
 
 
ня страшна – калі вырываюць пазногці
страшна – калі д’яблавымі пазногцямі
                                                                 па душы
няхай нават бруднай
але ж яна невінаватая
 
 
вінаватае цела
я дарэшты ў тваёй уладзе
ды толькі аб адным прашу цябе
НЕ! ЗАКЛІНАЮ ЦЯБЕ! Лепш забі
зьдзекліва
                 высакародна – неістотна
толькі ня здрадзь
бо тады я ніколі не вярнуся ў гэты сьвет
а я ж так яго люблю…
 

У шкляным саркафагу

У шкляным саркафагу паміж падвойнымі вокнамі да апошняй пылінкі свайго праху заснуў матылёк. Шыбы, што стаяць знадворку, адлюстроўваюць ягоны сон. Я гляджуся ў іх, як у чароўнае люстэрка. Яны ртутнымі шляхамі дажджынак прадказваюць маё жыцьцё. I маёй цікаўнасьці няма мяжы: ані моцы, ані нават жаданьня – узяць на далонь, як вугалёк, матылька і адхукаць ад сну. Чыя нада мной воля? – гэта іншае пытаньне. I ўсё ж мне падабаецца жыць у шкляным саркафагу.

Перад цыганскім дажджом

 
Не з Дняпра, гэта з воч рыбакоў вырастае вясёлка,
вось-вось-вось перакуліцца воблак з цыганскім дажджом,
быццам з дробнаю рыбай кульнецца кашолка,
і луска заіскрыцца пад сонцам жывым серабром,
як маністы на нітку, на промні наніжуцца кроплі,
Перуновы вятрыска абудзіць сурму за Дняпром,
сурмачовае граньне палоніць, як боскія крокі,
валацужлівы воблак за сонца сплыве, як паром.
 

У чароце птушка начавала

З народнага

 
У чароце птушка начавала,
ой-лю,
пад галоўку скрылечка падклала,
ой-лю.
 
 
А як ночку мне заначаваці,
не пускае ў хату мяне маці,
 
 
а чарот на возеры вяночкам,
ночка, ахрысьці майго сыночка,
 
 
а ў грудзёх разьбітае сардэнька,
ночка, дзе мой любы казачэнька?
 
 
У чароце птушка начавала,
ой-лю,
пад галоўку скрылечка падклала,
ой-лю.
 
 
А як мне заначаваці,
не пускае ў хату мяне маці.
 

Натхненьне

 
Узгалоўем да ўсходу сонца рэкі сьпяць —
такая велічная традыцыя.
Сьпяць жа ў муз у нагох паэты —
захавальнікі рыцарства.
 
 
А паўз рэкі крадуцца лісіцы рыжыя —
ноч мулкая дзённымі вобразамі,
нат калі на мяне віно пральеце —
па інэрцыі паэзіі гнеў мой вобразны.
 
 
Хто закусвае там вальдшнэпамі,
вы хоць ведаеце, як балюча сьнегу,
калі сьняжынкі на гарачых губах плавяцца?
 
 
А ты прабач, у мяне закаханая,
не да сьлёз мне тваіх каляровых,
я сягоньня на крыжы паэзіі,
бы крывёю, сыходжу словамі.
 

Паэт

Ахвярую Алегу Бембелю

 
На памежжы чужыны з Айчынай
па начох ходзіць сумны паэт,
ён запаленымі вачыма,
як агнём, апякае сьвет.
 
 
А камусьці са спрат здаецца:
блудзіць зорка па-над мяжой,
быццам ёй не хапае мейсца
і нябёс на зямлі сваёй.
 
 
Хто пакрыўдзіў цябе, паэце?
Хто прымусіў цябе блудзіць —
Бог ці дэман у гэтым сьвеце?
Што ты хочаш душы здабыць?
 
 
I за што ты марнуеш цела?
Можа, досыць зь цябе ахвяр?
Сядзь, даверся паперы белай,
і надзея асьветліць твар.
 
 
Сядзь, пакайся за раны целу,
яно ж братам тваёй душы.
Ці жадала яно, ці ж хацела,
каб ты з гэтай пакутай жыў? —
на памежжы чужыны з Айчынай.
 
 
…крок яшчэ – і няма мяжы…
 

Суд птушак

 
Калі сэрца дзяўбуць крумкачы,
гнеў сочыцца. Не да болю.
Крылы чорныя, быццам мячы,
паласуюць няшчадна долю.
 
 
Калі сэрца дзяўбуць буслы,
крыўда сочыцца. Прыкра слухаць
пір крывавы пад галасы
высакародных птушак.
 
 
Значыць, ёсьць за табой віна,
калі птушка такая судзіць.
Павініся. Не праклінай —
птушкі літасьцівыя, як людзі.
 

Воўк

Куды ні пайду, і ў полі, і ў лесе, і ў лаўжох за вёскаю цікуе за мной воўк. Мы звыкліся і палюбілі адзін аднаго нянавісьцю. А мая стрэльба ахоўвала нас.

Аднойчы ў лесе заблукала маё дзяцінства, і толькі апоўначы я адшукаў яго і прывёў да бацькавай хаты. I да самай хаты воўк нюхаў нашы сьляды і прыйшоў па іх да стрэльбы, якую я наўмысна пакінуў на двары. Вялікім дурнем трэ было быць, каб не ўбачыць, што яна сапсаваная і прыдатная хіба што ў кавенькі. Яна і была мне кавенькай.

Воўк пайшоў прэч.

Прыйшоў ранак, прайшоў дзень, прайшла ноч…

Ён пайшоў прэч – ні гуку, ні духу.

Прайшоў год.

I здарылася мне гора. I завыў я. I стрэліла сапсаваная стрэльба.

Маналёг расстрыгі

 
Якія цяжкія, гнятлівыя радкі,
нібы іх напісаў паэт-расстрыга,
тут нават кропкі, бы ў дрыгве грудкі,
працяжнікі, нібы на рэчцы крыгі.
 
 
Прабач, паэт, прабач ты мне, расстрыга,
але я не магу цябе чытаць —
да берага скакаць па сьлізкіх крыгах,
бо ўжо стаміўся ісьціну шукаць,
 
 
бо разумею, што плыву на крызе
і што, падчас праводзінаў маіх,
мой грэх адпусьціць чалавек у рызе,
які калісьці і мяне расстрыг.
 

*** Пайду туды, адкуль прыйшоў…

 
Пайду туды, адкуль прыйшоў.
Па-за зямлёю, па-за часам.
Я тут нічога не знайшоў,
хаця сваю і выпіў чашу.
 
 
Ды лепш бы разьдзяліў яе,
няхай са злосьнікам ці зь сябрам,
камусьці ж жыткі не стае
і дачасова сушыць зябры?
 
 
Але у чым мая віна?
Віна майго наканаваньня?
Жыцьцё – вялікая мана.
I толькі сьмерць яе пазнаньне.
 

*** Хто натхніць мяне на сьмерць?

 
Хто натхніць мяне на сьмерць?
Я такой ня маю волі.
Маю толькі болі.
Болі – каб пасьціцца і гавець.
 
 
З гор сыдзі, як з купалоў,
Дух у вобразе старога,
праз пакуты дай мне Бога,
дай мне Богавую кроў.
 
 
Не жыву – хаджу, што сьцень,
брыдкі і чужы паветру,
хаця выйшаў колісь зь ветру,
выйшаў і азмрочыў дзень.
 
 
Ты
натхніш мяне на сьмерць,
чалавек, цяжарны Богам,
празь цябе мая дарога,
моцы дай яе здалець.
 

Чацьвёрты цьвік

 
Калі чацьвёрты цьвік загналі ў цела,
мае пакуты крыж сабе забраў,
і на каменьне, што ў мяне ляцела,
я воч ня меў, таму не паглядаў,
бо я пакінуў цела.
 

*** спаўзаючы зь церня…

 
Спаўзаючы зь церня
кроў смокча сьлёзы
 
 
уп’юся ў яго вачамі – Бог
вуснамі – чалавек
 
 
насустрач нашы любові
як два сонцы
імкнуцца ў поўдзень
 
 
урэшце зьвяла нас
вузкая сьцяжына ў жыце
ён дастаў з душы хлеб
я – зь цела – віно
ён прыгубіў
я асушыў кубак
і паплылі вянцы
              цярновыя
                       жытнёвыя
                                 васільковыя
хто ты мне?
бацька брат сын?
 
 
ізноў хачу упіцца ў яго вуснамі
а Юда ўва мне шэпча
упіся ў яго зубамі
 

О Неба

 
Купалы расколюцца расколюцца і званы
о Неба сіняе блакітнае чырвонае чорнае
а ўсё лепей
ты ня медзь ня золата не бел-камень камень
                                                                          ён і ёсьць
о Неба
а словы пра цябе мае цялесныя цялесныя
яка птушкі ў табе губляюцца губляюцца
яка птушкі губляюцца мае словы
                                                        цялесныя нягодныя
яка стрэлы ў твае вочы
яка стрэлы стрэлы стрэлы
з вуснаў што храм ад зямлі зямлі
                                                      да крыжа крыжа
да птушынага памёту памёту
на златкупале цалавалі цалавалі
ня любячы любячы ня веручы веручы
малітвы ня кажучы нат ня ведаючы
о Неба
абрыдлі мне храмы абразы рызы абразы
                                                                     і рызы
вазьмі мяне агнём ветрам вадою
які птушку яка дрэва яка хочаш
а праваляцца храмы і людзі ў храмах
                                                              і жывёлы вакол іх
на сытных пашах пашах і лясы
                                                   вакол іх у лясох
кішачых лясох кішачых і ўсе рэкі рэкі пад горы
выцякуць выцякуць і зямля
                                               ад смагі парэпаецца
рэпаецца яка фрэскі пра жывот чалавечы
о Неба
як расказаць разгадаць твае знакі апошнія
 

*** Берасьцянае неба, роднае…

 
Берасьцянае неба, роднае.
Мір астральны мой – ад цябе,
бо зямное, нібы падлёднае,
да паветра палонку б’е.
 
 
Галавою.
 
 
А трэба б сэрцам
растапіць безнадзейны лёд,
а іначай у паняверцы
урасьце ў яго ўвесь народ.
 
 
Зашклянеюць і кроў, і вены,
мозг раструшчыцца, быццам шкло,
ад яго ледзяной гангрэны
патыхне чалавечым тлом.
 
 
Берасьцянае неба. Выратуй!
Ачышчальным агнём сваім
спапялі чалавекавырадкаў,
разьмяці іхны прах і дым.
 

Капцы

 
На дне агню танцуюць саламандры,
блукае прывідамі шэры дым
па небе,
як алень па чорных лядах,
між зоркамі губляючы сьляды.
 
 
Надыдзе дзень. Паснуць агні і зоркі,
любоў аддаўшы людзям і зямлі,
павырастуць з палёў капцы-пагоркі,
балючыя, нібыта мазалі.
 
 
Як людзі ўмерлі, не сказаўшы штосьці,
так і яны дзірваньнем зарасьлі,
і толькі птахі ды зьвяры – іх госьці
у час чырвонай золкавай расы.
 
 
Араты прыйдзе, кіне рупным вокам,
адчуўшы сум і боль нямых капцоў,
зямлю ўзарэ і шчыра, і глыбока,
збудзіўшы жрыц паганскіх і жрацоў.
 
 
Іх ноч засьцігне разам за бяседай
пра гэты час і пра тутэйшы люд,
і ў белым жрэц прамовіць:
– А я ведаў…
Забылі нас і занядбалі тут.