Текст книги "Post scriptum"

Автор книги: Адам Глебус

сообщить о нарушении

Текущая страница: 3 (всего у книги 4 страниц)

Сeкс – sex

1. Каханне

* * *

Гiсторыя ведае выдатных людзей, якiмi рухалi пошукi асалоды альбо каханне, але я не памятаю такiх, хто быў бы юрлiўцам. Тое, што складае галоўную якасць адных, не дазваляецца другiм нават як слабасць... Канстатуе маралiст Вавенарг. Нязгодны. Рафаэль, якi не ўмеў чытаць i памёр на жанчыне, не менш выдатны за любога Вавенарга цi Расiна.

* * *

У гомасексуалiзме i лесбiянстве здзiўляе не тое, што чалавек кахае iстоту свайго полу, а тое, што яны ходзяць парамi, жывуць парамi i, апрача ўсяго, рэгiструюць шлюбы. Давядзецца пагадзiцца з Люкам дэ Клап’е дэ Вавенаргам, якi заўважыў... Чалавек, як iстота недасканалая, не можа iснаваць у адзiноце. А так было б добра iснаваць адасоблена. Найлепей думаецца, пiшацца, працуецца на адзiноце.

* * *

Большасць каханак варта браць нахабна, пакуль яны яшчэ не разабралiся ў сваiм стаўленнi да цябе.

* * *

Закахаўся? Спрабуй спакусiць жанчыну грашыма або рэчамi, бо асноўная перашкода вашай блiзкасцi – твае моцныя пачуццi.

* * *

Добра кахацца ва ўласнай кватэры.

* * *

Прыемна займацца каханнем у пакоi, калi ведаеш, што ў яго нiхто не зойдзе.

* * *

Няблага ладзяцца эратычныя гульнi ў закрытым невялiкiм басейне.

* * *

Зручна кахацца ў пакоi ў прастытуткi, калi адкiнуць прымхi з забабонамi.

* * *

Асаблiвую асалоду прыносiць секс на новым ложку, купленым дзеля сямейнай эротыкi i спакойнага сну.

* * *

Блага кахацца на ложку бацькоў.

* * *

Непрыемна забаўляцца з каханкаю, калi ёсць боязь, што нехта назiрае за вамi.

* * *

Блага распачынаць эратычныя гульнi ў кватэры замужняй палюбоўнiцы. Як бы ты нi намагаўся, але пачуццё небяспекi будзе авяваць спiну лёгкiм скразняком.

* * *

Займацца ў лесе любоўнымi забавамi кепска. Шукаеш-выбiраеш зацiшны куток, а калi знайшоў, i кабета абняла цябе, i пачалi вы танец, ахвяраваны Эроту, вось тады i з’яўляецца валацуга. I не каб прайсцi i адвярнуцца, наадварот – стане i пазiрае; зразумела, каб дзiця недасведчанае, а то дарослы чалавек. Зрэшты, i дарослы – зразумела.

* * *

Не дае наталення акт, здзейснены ў гатэльным нумары. Асаблiва раздражняюць крокi на калiдоры. Здаецца, вось зараз пакаёўка пагрукае ў ненадзейныя дзверы i запрапануе якi-небудзь зусiм яшчэ непатрэбны ручнiк.

* * *

Займацца сексам у пакоях уласных дзяцей-падлеткаў няўтульна. Я не пазбаўлены жадання выхаваць дзяцей у цноце. Прысутнасць вялiкай колькасцi iхнiх рэчаў – цацак, кнiжак, апранах, чаравiкаў – не дае разняволiцца i аддацца сексу напоўнiцу.

* * *

Калi спалучыш матэматыку з эротыкай, атрымаецца нешта спрошчана медыцынскае, накшталт гiгiены.

* * *

Забаўна слухаць хрысцiянскiх артадоксаў, калi пачынаюцца развагi пра "глыбiню цялеснае любовi". Асаблiва смешна гучыць з iх аблямаваных барадою вiшнёвых вуснаў слова "глыбiня".

* * *

Любiш не тую жанчыну, з якою кладзешся ў ложак, а тую, з якой прачынаешся.

* * *

Апошняя кропля спермы нагадвае даволi просты вобраз кропкi пасля сказа. Вось i скончыўся акт, але ты яшчэ не выйшаў, ты расслаблены ў жаночых нетрах, i тут, у разняволенасцi ды спакоi, без усялякае напругi, як бы сама сабою выштурхоўваецца астатняя кропелька. I толькi пасля наплывае сум.

* * *

Ёсць некалькi рэчаў, да якiх не знiкае цiкаўнасць на працягу жыцця. Адна з iх – палавыя адзнакi.

* * *

Зыркае святло адштурхоўвае ад кахання.

* * *

Трэнне скуры – аснова эротыкi.

* * *

Эротыка i эратычнае – тое, што маруднае i легкаважнае, а парнаграфiя – наадварот – дынамiчная, агрэсiўная i яркая.

* * *

Сустракаць даўнюю каханку крышку сорамна.

* * *

Каханне – ахова спакою любiмай iстоты.

* * *

Кастапраў i ў каханнi бачыць наступствы хваробы хрыбетнiка.

* * *

Не патрабуй праўды ад каханкi – шчырасць разбурае каханне.

* * *

Рэўнасць – рашучы крок да страты кахання.

* * *

Пра недахопы каханкi гавораць у мiнулым часе, як i пра яе цудоўныя якасцi, бо каханка ў сапраўднасцi – таямнiца за сямю пячаткамi.

* * *

Самая раўнiвая жонка – нечая кiнутая каханка.

* * *

Захапленнi, як i каханне, патрабуюць узаемнасцi.

* * *

Калi пачнеш разглядаць каханне з боку навукi, а не эротыкi, дык можаш цалкам пагадзiцца з выказваннем Ларашфуко: "Каханне найдакладней параўноўваць з гарачкаю: iхнiя цяжар i працягласць анi не залежаць ад нашай волi". Але зводзiць эротыку да медыцыны – недаравальная загана абмежаваных матэрыялiстаў.

* * *

Любоў, як i сяброўства, залежыць ад прысутнасцi i адлегласцi. Чым блiжэй чалавек, тым лягчэй захоўваць з iм добрыя адносiны. А вось каханне вымагае адсутнасцi, яно iснуе ў тваiм уяўленнi. Рэальная прысутнасць каханага чалавека, ягоная блiзкасць разбураюць цнатлiвае пачуццё.

2. Любоў

* * *

Не палюбiш сябе, i цябе не палюбяць.

* * *

У палымянасцi страсцяў можаш i не заўважыць болю, якi прынёс любiмаму чалавеку.

* * *

Самыя высокiя думкi, паводле Вавенарга, падказвае нам сэрца. Карцiць дадаць... Сярэднiя думкi падказвае страўнiк, а нiзкiя – чэлес. Зрэшты, усё залежыць ад паставы, у якой знаходзiцца цела.

* * *

Любiць сябе проста, а паважаць – цяжка.

3. Мужчына

* * *

Калi думаеш, што жанчыны цэняць у мужчыне сцiпласць i памяркоўнасць, – памыляешся. Каханкi шануюць разбэшчанасць i напорыстасць.

4. Жанчына

* * *

Спытай мяне, што больш за ўсё на свеце не любяць прыгожыя жанчыны... Уласны фотаздымак у пашпарце.

* * *

Узнаўленне – нязменная ўмова нашага iснавання... Жанчына адчувае гэтую iсцiну лепей за мужчыну.

* * *

У класiкаў фiласофii, у Вавенарга ў тым лiку, здзiўляе хваравiтая неабыякавасць да жанчын.

* * *

Ёсць жанчыны, у якiх iнтымныя гульнi выклiкаюць смех. Зрэшты, гэта не так i мала.

* * *

Павабна глядзiцца жанчына на сiнiх прасцiнах, цела – жывое золата. Наогул, еўрапейскiм жанчынам больш пасуе цёмная бялiзна, а вось азiяцкiм – светлыя драпiроўкi.

* * *

Калi стамiўся, а жанчына пад табою возьме i пазяхне, так i закарцiць яе ўдарыць.

* * *

Што можа быць горш, чым застацца сам-насам з непрыгожай i неразумнай жанчынаю?

* * *

Куды нi глянеш – паўсюль толькi горш. Узрост. Няма таго, што раней было. Пацiху старышся. Але ёсць момант... Усё больш i больш навокал прыгожых, жаданых, павабных жанчын.

* * *

Непрыгожыя дзявулi, якiя са скуры лезуць, каб толькi спадабацца прадстаўнiкам супрацьлеглага полу, робяцца падобнымi да жабрачак, што выпрошваюць грошы каля гастраномаў. Дзiўна, але ў адных i ў другiх атрымлiваецца дамагчыся свайго, праўда, па драбязе.

* * *

Жанчына паядае мужчыну. Ратунак у апошняга адзiн – уцёкi.

* * *

Рэўнасць вынайшлi брыдкiя жанчыны.

* * *

Пажадаю творам Вавенарга яшчэ i такое... Хай творы выбiтнага маралiста прачытае эмансiпаваная злосная сучка.

* * *

Убачыўшы жанчын, што задушылiся на алiўкавым дрэве, Дыяген Сiнопскi прабрахаў: "Вось каб на ўсiх дрэвах такiя плады!" У наш час эмансiпацыi гэткую экспрэсiю паводзiн пераўзысцi немагчыма, хiба што нейкая спаднiца праверашчыць падобнае пра мужчын.

* * *

Дзеля каго падмалёўвае бровы жонка сляпога?.. Пытаецца Томас Фулер. Дзеля таго самага Дона Жуана, дзеля якога спявае жонка глухога.

5. Сям’я

* * *

Мужчына i жанчына – вечны двубой. Каханне працягваецца, пакуль няма пераможцы, пакуль адзiн не выказаўся цалкам i нешта не дагаворваецца, пакуль iснуе таямнiца... А калi нарэшце адзiн прайграў, а другi не паказаў выгляду, што выйграў, i пачаў тактоўна падтрымлiваць слабейшага, тады ўзнiкае сям’я.

* * *

Шмат хто сумняваецца, а многiя сцвярджаюць адваротнае, але прорву можна пераскочыць толькi за два скачкi, першы з якiх мусiць зрабiць мужчына, а другi – жанчына.

* * *

Канспiрацыю распрацавалi жонкi, якiя здраджвалi мужу.

6. Бацькi

* * *

Мы хаваем бацькоў значна раней, чым яны памiраюць.

* * *

Люблю Вавенарга яшчэ i за тое, што ягоныя "Фрагменты" i "Афарызмы" чытаў i цытаваў мой бацька.

* * *

Як пазбегнуць найвялiкшай страты – смерцi мацi? Пайсцi з жыцця раней! Нашто было пытацца?

Бог – God

1. Вера

* * *

Неiстотна, як ты патрапiў у сабор: праз чорны ход цi праз парадную браму, галоўнае – ты ў саборы.

* * *

Самастойнасць патрабуе ўпэўненасцi, а залежнасць – веры.

* * *

Той, хто верыць у тэхнiчны прагрэс, павiнен памятаць, што пры дапамозе сродкаў вытворчасцi, самых розных машын i механiзмаў, адзiн чалавек зрабiў з другога раба.

* * *

Давер пераходзiць у залежнасць.

* * *

Асноўная загана тырана – вера ў сябе.

* * *

Вера – гэта не суцяшэнне, а паводзiны, у якiх ёсць месца i суцяшэнню.

* * *

Шкадую, што не маю поўнай веры. Нават смерць не пераконвае, а яшчэ больш раздражняе фантазiю i спараджае сумневы.

* * *

Як сяброўства зазвычай пачынаецца са сваркi, так i вера бярэ выток з блюзнерства.

* * *

Знявага чужых багоў не дадае веры ў свайго Бога.

* * *

У манахаў, мусiбыць, добры абутак, бо шлях да Бога доўгi i пакручасты. Не варта мяне папракаць за iранiчныя ноткi. Манахi – гэта людзi, што iдуць да Бога не праз вучэнне, а праз матэрыю. Манах – цялеснае ўвасабленне веры.

* * *

Верыш, спадзяешся на Страшны суд – i ўсё дзеля таго, каб на iмгненне ўваскрэснуць.

* * *

Грэшнiкi збiраюцца ў царкве. Не верыш? Учынi кепскае, прызнайся, i табе абавязкова параяць наведаць царкву...

* * *

Вера ў Бога неразумных шукае апiрышча ў заганным жаданнi быць лепшымi за iншых, хоць дастаткова быць iншымi.

* * *

Ты баiшся адзiноты прыблiзна так, як i смерцi. Твая вера ў жыццё пасля смерцi нагадвае спадзяваннi лiтаратара, якi думае, што ягоныя творы калi-небудзь дый прачытаюцца.

* * *

Калi паверыш у няспыннасць змен, давядзецца прыняць i памылковасць любога вынiку, бо ён не зможа быць канчатковым.

2. Рэлiгiя

* * *

Недаацэньваць сектар рэлiгii нельга. Змагар з адной канфесiяй абавязкова патрапiць у лагер iншай. Так хрысцiяне змагаюцца з iудзеямi, iудзеi – з мусульманамi, мусульмане – з хрысцiянамi... Атэiзм – таксама адна з формаў рэлiгiйнай думкi, пабудаванай на доказах ад процiлеглага.

* * *

Хто скажа, што першаснае: рэлiгiя цi атэiзм?

* * *

Прызнаць iснаванне разумнейшага за сябе цалкам нармальна. А вось падпарадкоўвацца разумнейшаму, не ведаючы яго, – глупства несусветнае. Большасць вернiкаў якраз i падпарадкоўваецца, толькi не разумнейшаму, а – хiтрэйшаму, i не Богу, а – папу.

* * *

Каб развеяць маркоту, учыняюць шмат грахоў, а галоўны з iх – занатоўванне рэвалюцыйных ды атэiстычных думак.

* * *

Блюзнерства – салодкiм голасам святара нашэптваць пра пекла.

* * *

Каму не трэба саступаць, дык гэта царкоўнiкам i жанчынам. А ты ўвесь час саступаеш, асаблiва апошнiм. Сцеражыся, бо ўсё больш i больш трапляюцца на шляху царкоўнiкi i жанчыны ў адной асобе.

3. Бог

* * *

Не кажы прылюдна, што табе кепска, нясцерпна, гнюсна... Толькi Усявышнi ведае, як можа быць горка.

* * *

Жах перад ззяннем Бога – пачатак мудрасцi, страх перад д’яблам – пачатак разбурэння, вар’яцтва i гвалту.

* * *

Саборы – амбасады Бога.

* * *

Снедаў i мераў тэмпературу. Цi не захварэў? У чалавека норма вядомая – 36,6 °С.У д’ябла яна, напэўна, iншая, можна дапусцiць, што – 66,6 °С (бо лiчба ягоная – 666). Калi пабудаваць простую сiметрыю, паставiўшы чалавека памiж дабром i злом, дык тэмпература Бога наблiзiцца да 0 i будзе 6,6° паводле Цэльсiя... Паснедаўшы, я зазначыў на градуснiку норму – 36,6 °С. Значыць, iзноў лёгкая прастуда i ператомленасць.

* * *

Заўважыў, што большасць вернiкаў думаюць пра Бога як пра вялiкага кiраўнiка, якi можа выпiсаць ордэр на жылплошчу ў Раi. О, каб жа так i было насамрэч!

* * *

"Бойся Бога!" – гаворыць i той, хто пажадаў уладарыць над табою.

* * *

Цяжка ўявiць, як абрыдлi Богу людзi са сваiмi просьбамi.

* * *

З д’яблам можна пагаварыць, паспрачацца, пажартаваць... Перад Богам варта маўчаць i слухаць.

* * *

Пiшу "Бог" з вялiкай лiтары яшчэ i таму, што вельмi люблю вялiкiя лiтары.

* * *

Чалавек, якi сядзiць на валiзе, заўсёды нагадвае мне пра Хрыста ў пустэльнi.

* * *

Бог – гэта прадчуванне катастрофы.

* * *

У мiнорныя хвiлiны пачынае здавацца, што сустрэча з д’яблам – такая ж недасягальная рэч, як i сустрэча з Богам.

* * *

Той, хто выказвае нянавiсць да Бога, не абавязкова атрымае д’яблавы ўзнагароды.

* * *

Развагi пра Бога – гэта, збольшага, размовы пра iдэальны парадак.

* * *

Калi адчуеш уласную разумовую абмежаванасць, ведай: няма iншага выйсця, апрача як вызначыць канфесiйную прыналежнасць продкаў, прыйсцi ў храм i звярнуцца да Бога.

* * *

Бог, прырода, лёс – занадта часта ўжываюцца як сiнонiмы, а насамрэч такiмi не з’яўляюцца.

* * *

Наколькi лёгка здрадзiць, настолькi ж цяжка дараваць здраду, калi наогул магчыма яе дараваць, бо ўсё часцей пераконваюся, што прэрагатыва даравання належыць Богу.

* * *

Сутыкнуўшыся з тэкстамi Латрэамона, можна падумаць: чалавек спазнаў усёмагутнасць Усявышняга дзеля таго, каб абвiнавацiць Бога ў насланнi бядот, катастроф, стыхiй i паморкаў.

* * *

"Мы не маем права задаваць Творцу нiякiх пытанняў". Сцiпла сцвярджае Латрэамон, нiбыта нiколi i не паўставаў супраць Усявышняга. I ўсё ж у гэтым сказе тоiцца ненатольная прага задаць Богу пытанне. Хоць бы адно. Напрыклад, я запытаўся б у Творцы: "Нашто?"

* * *

Шмат разоў задаваў сабе адно i тое пытанне... Чаму люблю прагулянкi па могiлках? Пакуль не прачытаў у Альберта Савiнiа, што Еўропа – гэта магiла Бога.

* * *

Вы смяротныя. Нашто вам думаць пра багоў?.. Пытаецца ўзрушаны кiнiк Дэманакт. А я i думаю пра смяротнасць багоў.

* * *

Быку падабаецца бык, аслу – асёл, свiннi – свiння... Чуеш у Эпiхарма. Можа, таму, спрабуючы ўявiць Бога, ты малюеш чалавека? А можа, Бог, ведаючы абмежаванасць i слабасцi твае, з’яўляўся ў вобразе любiмым i зразумелым? Нашто Усёмагутны патурае слабаму? Адкажа паэт Эпiхарм... Быку падабаецца бык!

* * *

Заўважаеш – узненавiдзеў свет: гэта – блага, тут – кепска, паўсюль цёмна, людзi – ворагi, няздары, пачвары. Жывеш бязмэтна. Сцюдзёныя проймы свiшчуць памiж брудных будынкаў, шархацяць пакамечанымi газетамi. Пад чаравiкамi плюхае раскiслы снег. Насустрач сунецца чырванапысае стварэнне з сiнiм носам ды слязлiвымi вочкамi. Дзякуй табе, Божа, што не даў мне такога твару! – думаеш ты. Вось i палёгка.

4. Павер’i

* * *

У старажытных беларусаў iснавала павер’е, што трэба палюбiцца са сваёй жонкай на вясновым засеяным полi, каб Бог даў добры ўраджай. Вельмi часта жанчына раскiдала мужчынскае семя па палетку i пры гэтым прыгаворвала: "Божа! Урадзi мой хлеб! Выйдзi колас з зямлi высокi i прыгожы!"

* * *

Чуткi – найкаштоўнейшы матэрыял, з якога ўтвараюцца мiфы.

* * *

У мроях лунае зародак хiмеры.

* * *

Юда – найвыдатнейшы драматычны актор у хрысцiянскiм свеце.

* * *

Прывiды нараджаюцца ў люстэрках.

* * *

Можна не сумнявацца, што электрычнасць i сродкi масавай iнфармацыi вынайшаў д’ябал.

* * *

Падтрымка прыходзiць да таго, хто яе заслужыў; на такiх сафiзмах i будуюцца ўлада, прыгнёт i рабства.

* * *

Канфуцый раiў шанаваць дэманаў i духаў, але не заклiкаў наблiжацца да iх. Толькi дэманы i духi, пабачыўшы пашану, самi могуць наблiзiцца, каб выказаць хоць бы i ўдзячнасць.

* * *

На руiнах iмперыяў скачуць мiфалагiчныя героi.

5. Падман

* * *

Найгоршы вораг той, хто цябе прынiжае.

* * *

Iлжывы чалавек iмкнецца кампенсаваць уласную лiслiвасць i прынiжанасць квяцiстай iронiяй i пыхлiвай фанабэрыяй.

* * *

Заўсёды думаў, што гандаль – мастацтва падманваць. У Вавенарга больш ёмiста... Гандаль – школа падману. Не навука, не мастацтва, а менавiта школа.

* * *

Мастацтва падабацца – гэта ўменне падманваць. Так-так, спадар Вавенарг. Гэта, бясспрэчна, першы ўрок у школе падману, якая завецца гандлем.

* * *

Безгустоўнасць вынiкае з хлуснi.

* * *

Калi ўспрымаеш падман як уласную няспраўджаную надзею, робiцца лягчэй.

* * *

Самыя непатрэбныя рэчы ў кватэры – падарункi.

* * *

Ашуканца пазнаеш па сур’ёзным твары.

* * *

Гэта хлусня, што можна карыстацца чужымi поглядамi.

* * *

Хiтрасць – кволая форма падману.

* * *

Хлусня – вось мова, зразумелая ўсiм народам, на ўсiх нарадах i ва ўсе часы.

* * *

Калi ашукваеш дарослага, перажываеш менш, чым падмануўшы дзiця, бо да дзiцяцi ставiшся досыць сумленна, амаль як да самога сябе. Падманутага заўсёды шкада.

6. Сорам

* * *

У сораму колер ружовы, а ў спалоху – белы.

* * *

Сорам – тое зерне, з якога можа вырасцi абурэнне; тады замест ружовага ўбачыш пунсовы твар, i не дай Бог прысутнiчаць пры гэтым пераўтварэннi i бачыць вочы ворага, налiтыя крывёю.

* * *

Сорам – вонкавая, несвядомая праява сумленнасцi.

* * *

Не варта i спадзявацца, што нiхто не ўбачыць, як за нетактоўнасцю ты хаваеш сорам.

* * *

Каб спынiць баязлiўца, часам дастаткова спытацца: "Дзе твой сорам?"

7. Жыццё

* * *

Шмат сваiх апавяданняў я напiсаў дзякуючы фотакарткам: углядаўся ў твары людзей, якiх даўным-даўно нямашака на белым свеце; яны ажывалi i цiха расказвалi пра свае лёсы, а я запiсваў.

* * *

Разглядаеш свае здымкi дый думаеш... Вось памру, i палецiце вы ўсе ў сметнiцу, ой палецiце.

* * *

Жыццё – аднаразовы шпрыц.

* * *

Пабытовыя дробязi ствараюць вялiкiя жыццёвыя праблемы.

* * *

Нiкога не чапаеш, каб толькi не краналi цябе. Не атрымлiваецца. Лезуць i лезуць, нiбыта хочуць табе дапамагчы жыць.

8. Смерць

* * *

Першапрычына смерцi – нараджэнне.

* * *

За смяротнае пакаранне галасуюць баязлiўцы, а такiх у грамадстве большасць. Таму смяротную кару трэба адмяняць валявым рашэннем – такiм, як вяршыцца суд.

* * *

Адмянiць смяротнае пакаранне значна лягчэй, чым забаранiць права асобы на самагубства.

* * *

Воблака – форма, у якую варта ўвасобiцца пасля смерцi.

* * *

Якое несусветнае глупства гавораць i пiшуць пра цябе пры жыццi, а якую бязглуздзiцу навярзуць пасля смерцi! Дык цi варта задумвацца пра пасмяротны лёс?

* * *

Шлях у царства мёртвых аднолькава кароткi з любой кропкi зямлi.

* * *

Смерць любiць праехацца на машыне "хуткай дапамогi".

* * *

Калi ў халасцяка памiрае мацi, ён робiцца ўдаўцом.

* * *

Смерць, як лекар, ходзiць у белым халаце.

* * *

Могiлкi – склад старых макiнтошаў.

* * *

Не шчыруй за жалобным сталом.

* * *

Не спадзявайся, што ведаеш, па якой сцежцы да цябе прыйдзе смерць.

* * *

Не давярай тым, хто з лёгкiм сэрцам разважае пра смерць.

* * *

Паводзiць сябе так, нiбыта ты несмяротны, – такое ж глупства, як панiкаваць ад думкi пра немiнучы скон.

* * *

Памiж радзiльняю i могiлкамi няма анiякай рознiцы, гавораць самагубцы.

* * *

Апiсаннi смерцi збольшага наiўныя, як апiсаннi несмяротнасцi i бясконцасцi.

* * *

Нябожчыкаў трэба выкiдаць хутчэй, чым гной... Гаворыць Гераклiт. Пярэчыць не варта. Трэба апекавацца ўласным целам не толькi пры жыццi, але i пасля яго. Варта ўслухацца ў беларускае параўнанне – прыгожы, як труна.

* * *

Адважыцца на самагубства можа самы здаровы i вясёлы чалавек, калi цяжар пакут або немiнучая бяда пераважаць жах смерцi... Убачыш у Шапенгаўэра, i ўзнiкае пытанне. Цi зможаш ты адолець жах смерцi? Вядома! Раней цi пазней, а ўсе там будзем.

* * *

Выбачай, а ты нiколi не заўважаў, што ў прозвiшчы "Шапенгаўэр" хаваецца "Шапэн"?

* * *

Да смерцi бацькоў не падрыхтуешся.

* * *

Nil admirari – анiчому не здзiўляйся! Вось лозунг, пад якiм лёгка памiраць.

* * *

Дзень, калi прачытаў кнiгу, лепшы за дзень, калi пачаў чытаць кнiгу.Так i дзень смерцi лепшы за дзень нараджэння.

* * *

Развагi пра смерць хвалююць не меней за размовы пра эротыку.

* * *

Жаданне дакрануцца да смерцi – надзвычай вялiкае, яно нагадвае намер дзiцяцi лiзнуць намерзлы на лютым марозе блiскучы метал дзвярное ручкi.

9. Душа

* * *

Назiраючы за паляўнiчым, якога папрасiлi застрэлiць хворага на лiшай сабаку, я ўбачыў, як ягоная душа вылецела разам з куляю i, уварваўшыся ў голаў прывязанага да плота цюцiка, разнесла яе. Потым шмат разоў даводзiлася чуць пра тое, што душа забойцы ляцiць да ахвяры разам з куляю. Але ва ўсiх тэкстах неставала паэзii, яны чыталiся i прачытвалiся, як танная мiстычная белетрыстыка. Iншая рэч – абзац з Вавенарга... Вось перад вамi душа рыбака: яна нiбыта адлучылася ад цела i пераследуе рыбу пад вадой. Падштурхоўвае яе да сеткi, зацiснутай у ягонай руцэ. Цi магчыма паверыць, што гэтая душа заходзiцца ад радасцi, убачыўшы паразу няшчаснай рыбiны, i трыумфуе, апынуўшыся ў сетцы! Але ж менавiта так яно i адбываецца.

* * *

Робiцца смешна, калi чуеш: "Не хапае душы!" Яна непадзельная, яна або прысутнiчае, або адсутнiчае. Неставаць можа розуму.

* * *

Вочы – люстэрка душы... Насi чорныя акуляры, каб злы дух не зазiрнуў у душу.

* * *

Падчас пазяхання трэба прыкрываць рот, каб не ўцякла душа.

* * *

Паверыць у несмяротнасць душы гэтаксама цяжка, як прызнаць у сябе смяротную хваробу.

10. Заганы

* * *

У бездапаможных лiтаратараў зазвычай ёсць адна яскравая рыса: яны – таленавiтыя зайздроснiкi.

* * *

У адрозненне ад спагады цi спачування зайздрасць – заўсёды дзейсная. Ведаючы гэта, скiроўвай яе на стваральную працу, а не на руйнаванне таго, што гэтую зайздрасць спарадзiла. Пазайздросцi i – пераўзыдзi.

* * *

Калi што i прыносiць выгоды, дык гэта несправядлiвасць. Яна адмаўляе роўнасць. Дзякуючы ёй, у адных – усё, а ў iншых – нiчога.

* * *

Калi палiтыкi пачынаюць гаварыць шчыра, я нiчога не чую, апрача бруднай лаянкi. I гэта не асаблiвасцi майго вуха, а якасцi iхнiх языкоў.

* * *

У народа i ў паноў усё рознае – i дабрачыннасцi, i заганы. Заўважыў Вавенарг. Можна працягнуць думку. Няма двух людзей, чые добрыя i злыя ўчынкi цалкам супадуць.

* * *

Сквапны спадзяецца на доўгае жыццё, чым i выклiкае цiкавасць. Сквапнасць – адна з формаў надзеi. Яе варта ўважлiва даследаваць. Каб не спудзiць сквапнага, варта за вочы называць яго ашчадным i мудрым, што недалёка ад праўды.

* * *

Кiданне каменя ў птушку – праява зайздрасцi да здольнасцi лётаць. Але, калi надышоў час раскiдаць камянi, цi не лепей кiдаць iх у птушак.

* * *

Самы жахлiвы i небяспечны сведка тваёй бессаромнасцi i тваiх грахоў – ты сам. I як цяжка прымусiць гэткага сведку маўчаць. А можа, самагубства – гэта знiшчэнне галоўнага сведкi грэхападзення? Пэўна. I таму хрысцiянская царква не прымае самагубцаў i культывуе вобраз Юды, якi, прадаўшы Хрыста, засiлiўся.

* * *

Грахi – учынкi, якiя прыемна згадваць.

* * *

Злодзей перш-наперш абкрадае сябе.

* * *

Адзiны, каму варта дараваць смяротныя грахi, – ты сам.

* * *

Генiяльныя людзi – генiяльныя грэшнiкi.

* * *

Каб чалавек не ленаваўся, ён даўным-даўно знiшчыў бы сябе.

* * *

Тры ганебныя слупы сучаснага чалавецтва: энерганосьбiты, сродкi камунiкацый i вынiкi дэмакратычных выбараў.

* * *

Дэмакратычныя выбары знiшчаюць герояў лепей за тэрарыстаў i спецслужбы.

* * *

Калi i паставiць сумленных над несумленнымi, дык народ прыйдзе да пакоры... Так казаў Канфуцый, калi ў яго пыталiся, як прывесцi народ да паслухмянасцi. Але бяда, што не кожны сумленны чалавек, узвысiўшыся, застанецца сумленным. У момант узвышэння большасць людзей якраз i страчвае сумленне.

* * *

Пра тое, што нельга браць чужое, ведаеш з дзяцiнства. Але чаму ж цябе не вучылi шукаць толькi сваё месца i не ставiць сябе на чужое?

* * *

Зайздрасць параўноўваюць з жабаю, якая сядзiць на грудзях, цiсне, не дае дыхаць, не дае жыць. Таму смяротныя грахi параўноўвай з годамi.

* * *

Выпадак раскрывае ў табе як лепшае, так i горшае, але горшае праяўляецца лепш.

* * *

І безнадзейны баязлiвец можа атрымаць медаль за адвагу.

* * *

Лепей займець яскравую загану, чым пялегаваць чэзлую прыстойнасць.

* * *

Калi пачынаеш прынiжацца перад тыранам, яшчэ раз даказваеш сваю непамерную пыхлiвасць.

* * *

Ёсць iндывiды, што знаходзяць задавальненне, назiраючы за пакутамi iншых; таму кармленне ўдава трусамi збiрае ў звярынцы шмат гледачоў.

* * *

Натоўп на стадыёне ўстае, калi бачыць падзенне чалавека.

* * *

Можаш i не заўважыць, як абедзенны стол зойме ў тваёй свядомасцi месца алтара.

* * *

Абставiны мацней за чалавека!.. Такiмi словамi к"ты апраўдваюць злачынствы.

* * *

Лайдак заўсёды спяшаецца, бо ведае, што спознiцца.

* * *

Звычайна дапамагаеш толькi таму, што сам спадзяешся на дапамогу.

* * *

Вакол вар’ята жывуць адны вар’яты.Прынамсi, ён так сцвярджае.

* * *

Хвалячы iншых, мiжвольна ўсхваляеш сябе, i гэта лёгка адсочваецца.

* * *

Калi нiкчэмны чалавек губляе страх, ён робiцца бандытам, бо ў нiкчэмных людзей няма сумлення.

* * *

Найтаннейшы гатунак гонару – нацыянальны... Чытаеш у Шапенгаўэра. І можна верыць, калi ў яго ж не чытаць наступнае... Немцы свабодныя ад нацыянальнага гонару i гэтым даказваюць сваю ўласную сумленнасць.

* * *

Ты любiш павагу да сябе толькi за перавагу, якую яна дае над iншымi, за жывёльную вагу.

11. Дабро

* * *

У нас няма нi сiлы, нi нагоды здзейснiць усё добрае i злое, што мы мелiся зрабiць. У гэтай максiме Вавенаргу нестае кроплi аптымiзму. I дзякуй лёсу. Бо ўжо панiшчылi б адзiн аднаго з самымi добрымi намерамi ў сэрцы.

* * *

Добрага заўсёды замала, а злога – зашмат. I чаму ўсе спадзяюцца на казачны фiнал, дзе дабро перамагае зло?

* * *

За дабро варта сплачваць, а за зробленае табе зло можна i не плацiць.

* * *

Дабрыня першая сыходзiць з вялiкай i заможнай iмперыi.

* * *

Колькасць крывi ў чалавека абмежаваная, а прага быць свабодным – не.

* * *

Свабоды баiцца раб.

* * *

Добрых уладароў не iснуе.

* * *

Тыранiя нараджае змагароў, барацьбу, супрацiў i нарэшце – водар свабоды.

* * *

Сацыяльная роўнасць – не ў тым, што ўсе аднолькава вольныя, а ў тым – што аднолькава прынiжаныя.

* * *

Найкарацейшы шлях да ўлады ляжыць праз дабрыню. Але быць добрым цяжэй, чым выкарыстоўваць сiлу.

* * *

Чалавечнасць – гэта прастата.

* * *

Лёгка дараваць толькi тое, што не крыўдзiць асабiста цябе.

* * *

Ветлiвасць – навука суiснавання.

12. Варожасць

* * *

Як намерышся дыскрэдытаваць ворага ў вачах грамадства, канстатуй сексуальную ненармальнасць абранай персоны, кажы: "Спадар Х.Y. любiць паразважаць пра генiталii ды ўрынатэрапiю".

* * *

У часе скрухi можна суцешыць сябе думкаю: ты робiш столькi зла, колькi ворагi робяць табе. Суцяшэння варта шукаць у раўнавазе.

* * *

Вораг – пераапрануты сябра.

* * *

Калi за зло плацiць злом, а за дабро сплачваць дабром, можна незаўважна ператварыцца ў люстэрка, дзе не знойдзецца месца нi спачуванню, нi чалавечнасцi. Можа, таму Канфуцый заўважае: за зло трэба сплачваць у згодзе з тваiм сумленнем.

* * *

Калi нейкi чалавек беспадстаўна ненавiдзiць цябе i ты ў гэтым неаднаразова ўпэўнiваўся, зрабi яму зло, каб нарэшце знайшоўся трывалы грунт для нянавiсцi.

* * *

У забойцы амаль заўсёды напагатове адвакат, а ў ахвяры яго чамусьцi няма.

* * *

Услаўляюцца зазвычай рэчы нiкчэмныя.

* * *

Самы дасканалы данос можна напiсаць толькi на самога сябе, а мець з гэтага будуць усё адно iнквiзiтары.

* * *

Вялiкая бяда вылуплiваецца з маленечкага няшчасця, як змяя з яйка.

* * *

Змагацца супраць зла – значыцца, занадта яго ганараваць... Чытаю ў Латрэамона. Зразумела, шанаваць зло не варта, змагацца з iм цяжка. Але яго нельга праiгнараваць. Зло актыўнае, дынамiчнае, агрэсiўнае. I найлепшы стан, у якiм можа быць зло, – гэта сон. Пакуль зло спiць, можна паспець заняць пазiцыю недасяжнасцi для пэўнага зла. Хай пачвара прачнецца i пабачыць насупраць сябе гэткую ж злую галодную пачвару. Хай счэпяцца ў двубоi два кракадзiлы. Будзе на што паглядзець, пры ўмове, што сам ты – не кракадзiл.

* * *

Калi перастаеш злавацца, робiшся добрым... Запэўнiвае Ларошфуко. Зусiм не абавязкова, можаш стаць i абыякавым.

13. Сяброўства

* * *

Поспех аддаляе знаёмых, адпрэчвае ворагаў i пазбаўляе сяброў.

* * *

Нязмушаная размова з сябрам – найлепшая школа для розуму... Нельга не пагадзiцца з мэтрам Вавенаргам.

* * *

Каб сябраваць, трэба пакiнуць заганную звычку патрабаваць ад сяброў такiх ахвяраў, якiя ты сам прыносiш на алтар дружбы. Кожны ахвяруе, колькi можа, i сябруе, як умее.

* * *

Выдатна прыбраны, сытны, поўны тонкiх напояў стол лепей за грошы мацуе сяброўства... Не стамляюся паўтараць.

* * *

Не варта сварыцца з сябрамi i знаёмымi; яны самi пакiнуць цябе, як толькi даведаюцца i пабачаць, што на тваiм полi ўсё добра.

* * *

Некалькi разоў збiраўся скласцi спiс былых сяброў, з якiмi не трэба вiтацца. Справа адкладалася праз тое, што нiводнага з iх не хацелася запiсваць першым.

* * *

Ёсць такi жарт: грошы – найлепшыя сябры. Меркаванне небеспадстаўнае: менавiта за грошы i прадаецца сяброўства, прадаецца, але не набываецца. У Беларусi яшчэ кажуць: грошы сяброў разводзяць.

* * *

Добра мець у сябрах: чалавека разумнага, каб было з кiм параiцца; чалавека абазнанага ў медыцыне, каб дапамагаў падчас хваробы; i чалавека шчодрага, якi ад шчырага сэрца робiць падарункi.

* * *

Легкадумны чалавек прасцей простага завязвае сяброўства i лягчэй лёгкага развiтваецца з сябрам, а таму марны занятак – пошукi глыбокiх узаемiнаў з неглыбокiмi людзьмi.

* * *

Сябры заводзяцца проста, як каты i сабакi, – захацеў i завёў; галоўнае, каб было чым кармiць i паiць.

* * *

Не спрабуй лекаваць сябра ад зайздрасцi, пагадзiся з думкаю, што сябра няма.

* * *

Найлепшы сябра любiць сябе болей, чым цябе.

* * *

Сяброўства – гэта адсутнасць патрабаванняў.

* * *

Не сябруй з тымi, хто табе не роўны, i не бойся выпраўляць уласныя памылкi... Чуеш параду Канфуцыя. Колькi разоў i я мусiў разрываць дачыненнi з добра знаёмымi людзьмi. Складана сказаць праўду пра тое, што не будзеш сябраваць. "Калi ласка, не турбуй мяне i маю сям’ю", – словы простыя, а вымавiць iх цяжка.

* * *

Сяброўства – перадусiм шчырасць.

* * *

Калi твае сябры сышлi з абранага разам шляху, калi здрадзiлi агульным iдэалам, якая тады рознiца – жывуць яны цi iх няма на свеце?

* * *

З былымi сябрамi пазбягай сустрэчаў, а пры выпадковых сутыкненнях не вiтайся, нават калi яны першыя пададуць руку.

* * *

Не кажы пра сяброў кепскае – гэта, найхутчэй, праўда.

* * *

Аднавiць страчанае сяброўства немагчыма: яно, як хваля аб скалу, разбiваецца на дробныя пырскi аб зайздрасць.

* * *

Сабака-жывёла брэша на зладзеяў i кусае ворагаў, а сабака-фiлосаф кiдаецца i выскаляецца на сяброў i суайчыннiкаў дзеля выратавання iх душаў.

* * *

"О сябры мае, няма болей нiводнага сябра!" – любiў паўтараць Арыстоцель. Такое можна вымавiць толькi ў пэўным узросце; асабiста я паўтарыў Арыстоцелеву думку ў 37 гадоў.

* * *

Сапраўднае сяброўства прыдумалi ў XVII стагоддзi маралiсты кшталту Ларошфуко.

* * *

Сяброўства ўмацоўваюць не прызнаннi ў любовi i павазе, а разгадванне патаемных учынкаў, якiя сябра намерваўся схаваць ад цябе.

* * *

Два разы пачынаць сяброўства з адным чалавекам – глупства. Але, па тваiх асабiстых назiраннях, робiцца гэта менавiта два разы. Каб пераканацца ў непатрэбнасцi вашага сяброўства, адной сваркi з сябрам недастаткова.

* * *

З большасцю знаёмых ты перастаў бы вiтацца, каб толькi пачуў, што яны гавораць пра цябе за вочы. Ды каб яны даведалiся, што ты пра iх думаеш. Што зробiш... Патаемныя словы i думкi – найцiкавейшыя.

14. Старасць

* * *

Мудрасць i свабода несумяшчальныя са слабасцю... Гаворыць Вавенарг. А што рабiць са старымi мудрацамi i дзецьмi? Яны ж самыя нязмушаныя, найбольш свабодныя ў выказваннях i паводзiнах. Дый наогул, мудры – гэта абазнаны ў жыццi i, адпаведна, пажылы чалавек.