Текст книги "Аз Iф (СИ)"

Автор книги: Влада Гуринович

сообщить о нарушении

Текущая страница: 1 (всего у книги 3 страниц)

Annotation

Гуринович Влада

Гуринович Влада

Аз Iф

Аз ╤ф

1.

Кал╕ ╕сц╕ пешк╕, то дарога ад дома да шашы займае хв╕л╕н сорак. Спачатку праз рэдзеньк╕, моцна забалочаны лясок, потым па раз'езджанай каля╕не праз разаранае поле. Яно цягнецца справа ад каля╕ны да самага гарызонту, а злева суцэльнай сцяной падымаецца яловы лес. Далей пачынаюцца дачныя ╝частк╕, за як╕м╕ размяшчаецца чатырохпалосная шаша. Шлях давол╕ не бл╕зк╕, дз╕╝на, што я не памятаю, як дабра╝ся да трасы.

Я не помню н╕чога з таго моманту, як пачал╕ вал╕цца дрэвы. Апошняе, што адб╕лася ╝ маёй памяц╕ – дзверы халупы расх╕наюцца, ╕ Я╝ген пачынае в╕шчаць, як ╕стэрычная кабета. Мус╕ць, у тую хв╕л╕ну ён моцна пашкадава╝, што вык╕ну╝ ствол. Дарэчы, пра ствол. Кал╕ мяне павязал╕ на шашы, ён бы╝ у мяне ╝ руках. Я ╕шо╝ па трасе насустрач руху, сц╕скаючы ╝ руцэ п╕сталет з расстралянай абоймай ╕ не рэагуючы н╕ на святло фар, н╕ на ро╝ а╝тамаб╕льных гудко╝, н╕ на в╕ск тармазо╝. Легкав╕к╕ аб'язджал╕ мяне справа ╕ злева. Потым нейкая фура спын╕лася пасярод дарог╕, вадз╕ла-дальнабойшчык высуну╝ся з акна ╕ до╝га мацюка╝ся, пам╕наючы 'гэтых чортавых наркамана╝'. Гэтага я таксама не памятаю. Мне расказвал╕.

Яны патрабуюць, каб я ╝спомн╕╝. Прыходзяць ледзь не штодня. Жанчына-следчы, давол╕ прыязная, з бялявым╕ кудзеркам╕ ╕ ╝ бальн╕чным халаце, нак╕нутым па╝зверх б╕рузовага швэдра ╕ шэрай м╕н╕-спадн╕цы. Чамусьц╕ пазбягае ╝н╕формы. Гаворыць ц╕х╕м, мякк╕м голасам. Став╕цца да мяне амаль з с╕мпатыяй. Хаця, быць можа, гэта проста такая гульня. 'Добры пал╕цэйск╕'.'Злы пал╕цэйск╕' таксама ёсць. Гэты за╝сёды ва ╝н╕форме. У к╕цел╕ з зорачкам╕ падпалко╝н╕ка. Глядз╕ць на мяне, як на лайно. Люб╕ць расп╕сваць ╝ фарбах, што на зоне робяць з так╕м╕, як я.

Не ведаю, чаго яны дамагаюцца. У ╕х ужо склалася агульная карц╕на. Ствол у маёй руцэ – х╕ба не в╕давочны доказ? Але ╝сё-тк╕ нешта ╝ ╕х не склейваецца. Напрыклад, дрэвы. Некаторыя был╕ выкручаны з коранем, ╕ншыя пераламаныя каля самых верхав╕н. ╤ яшчэ Дан╕к. Дакладней, яго труп. Гэтага яны не могуць растлумачыць. Мая верс╕я ╕х не задавальняе. Яны спрабуюць дакапацца да ╕сц╕ны. Знайсц╕ рацыянальнае тлумачэнне. Напэ╝на, таму яны прымушаюць мяне распавядаць пра гэта зно╝ ╕ зно╝, хаця я не магу сказаць ╕м н╕чога новага.

***

Пачалося з таго, што Я╝ген ╕ Дан╕к зно╝ пагрызл╕ся. У апошн╕ час яны заядал╕ся няспынна, праз любую дробязь. У сва╕м жыцц╕ я няшмат сустрака╝ людзей, як╕я б настольк╕ ненав╕дзел╕ адз╕н аднаго. ╤х сварк╕ часам заканчвал╕ся рукапрыкладствам. Аднойчы мне давялося л╕таральна адцягваць Дан╕ка ад Я╝гена. Той валя╝ся каля сцяны з разб╕тай рожай, а я трыма╝ Дан╕ка за ка╝нер, спрабуючы выхап╕ць нож з яго збялелых пальца╝. Я╝ген як назнарок даводз╕╝ Дан╕ка да белага калення, кал╕ той раб╕╝ся н╕бы шалёны. Часам мне здавалася, што ╝ сваёй штодзённай грызн╕ ╕ разборках яны начыста забыл╕ся, дзеля чаго мы тут.

За арэнду дома мы плац╕л╕ нейк╕я капейк╕. Зрэшты, 'домам' гэта можна назваць з вял╕кай нацяжкай. Халупа, так-сяк зб╕тая з дошак ╕ крытая толем. Усё, што засталося ад вёск╕, якую знесл╕ пасля таго, як памерла апошняя бабуля з тутэйшых. На месцы вёск╕ зб╕рал╕ся будаваць катэджны пасёлак, але нешта не зраслося, у вын╕ку тут выкапал╕ некальк╕ падмурка╝, зал╕л╕ бетонам, ╕ на гэтым справа скончылася. Цяпер недабудаваныя катэджы стаял╕ сярод зарослай крап╕вою пустк╕ ╕ шчац╕н╕л╕ся за╕ржавелай арматурай, як зак╕нутыя бункеры.

Мы был╕ тут адз╕ным╕ жыхарам╕. Халупа стаяла на кра╕ забалочанага лесу, побач з грунтавой дарогай. Дарога цягнулася ад самай шашы, пятляючы сярод пустынных палё╝ ╕ пералеска╝. К╕ламетрах у дзесяц╕ адгэтуль месц╕лася маленькая вёсачка, ужо амаль вымерлая, а за ёю пачынал╕ся яловыя гушчары ╕ балоты. Па восен╕ вяско╝цы зб╕рал╕ на балотах журав╕ны ╕ дурн╕цы ╕ прадавал╕ ╕х вадз╕лам на трасе. Напэ╝на, гэта было неблаг╕м падзаработкам.

Па шашы можна было дабрацца да горада. З нас тра╕х а╝то было тольк╕ ╝ Я╝гена – белая 'А╝дз╕', якую ён не давяра╝ н╕кому. Сам мата╝ся ╝ горад, дзе затарва╝ся прадуктам╕, а таксама газай, якую купля╝ на буда╝н╕чым рынку. Электрычнасц╕ ╝ хаце не было, ╕ з надыходам цемры даводз╕лася запальваць газн╕чку.

Мы был╕ практычна адрэзаныя ад знешняга свету. Маб╕льная сувязь тут адсутн╕чала. Ад населеных пункта╝ нас аддзялял╕ к╕ламетры бязлюдных палё╝ ╕ лясо╝. ╤дыл╕я. ╤дэальнае месца, каб 'працаваць над Кн╕гай'. Дан╕к так гэта называ╝. Працаваць над Кн╕гай.

***

Мы з Дан╕кам был╕ знаёмыя яшчэ з часо╝ нашай вучобы ва ╝н╕веры, але па сутнасц╕ я амаль н╕чога пра яго не веда╝. Яго бацьк╕ был╕ разведзеныя ╕ жыл╕ ╝ Гародн╕. У М╕нску ╝ ╕х была двухпакаёвая кватэра, набытая яшчэ да разводу. Кватэру аддал╕ Дан╕ку. Гэта было найрэдкай удачай – большасць з нас, ╕ншагародн╕х, жыл╕ ╝ абшчагах ╕ на здымных кватэрах па некальк╕ чалавек у пако╕. За кватэру плац╕л╕ бацьк╕ Дан╕ка. Яны ж аплачвал╕ яму вучобу пасля таго, як яго выперл╕ за прагулы ╕ ён перавё╝ся на платны факультэт. Тады я таксама вучы╝ся на платным – не дабра╝ некальк╕ бала╝ пры паступленн╕.

Мы з Дан╕кам трох╕ камун╕кавал╕, але сябрам╕ ╝ по╝ным сэнсе слова не был╕. Адз╕н раз я пазычы╝ яму канспект па лекс╕калог╕╕, як╕ ён так ╕ не вярну╝. Пару разо╝ мы расп╕л╕ па бутэлечцы п╕ва ╝ дворыку за ╝н╕верам. А аднойчы ён пусц╕╝ мяне пераначаваць да сябе ╝ кватэру, пасля таго як камендантка абшчаг╕ зачын╕ла дзверы ╝ мяне перад носам, папярэдне аблая╝шы 'п'янай скац╕най'. Надоечы мы адзначал╕ дзень нараджэння аднагрупн╕цы.

Тады я ╝першыню ╝бачы╝, як жыве Дан╕к. У тую ноч я бы╝ у вусц╕лку, але я помню, што ╝бачанае мяне трох╕ азадачыла. У кватэры бы╝ по╝ны бардак. Па╝сюль валялася скамечаная адзенне, брудныя талерк╕, пластыкавыя кантэйнеры з рэшткам╕ засохлай ежы, нейкае рыззё. У абедзвюх пакоях ╕ на кухн╕ было цёмна – Дан╕к сказа╝, што ╝се лямпачк╕ перагарэл╕, ╕ ╝ яго няма часу ╕х замян╕ць. Уключаны ноут з адкрытым╕ старонкам╕ ╕нтэрнэту ╕ акуратны стос кн╕г на стале выглядал╕ чужародным╕ у гэтым св╕нушн╕ку.

Дан╕к мо╝чк╕ паказа╝ мне на ложак ╕ се╝ за ман╕тор. На ложку ляжа╝ тольк╕ голы матрац – н╕ прасц╕ны, н╕ ко╝дры, але ╝ той момант мне было на гэта напляваць. Я павал╕╝ся на матрац ╕ адруб╕╝ся амаль ╕мгненна. Кал╕ я прачну╝ся, ужо разв╕днела. Дан╕к ╝сё яшчэ сядзе╝ за ╝ключаным но╝там, у яго на каленях ляжала раскрытая кн╕га, ╕ ён нешта засяроджана зап╕сва╝ ╝ нататн╕ку. Не думаю, што ён канспектава╝ падручн╕к па лекс╕калог╕╕...

Потым Дан╕к канчаткова заб╕╝ на вучобу. Я больш не бачы╝ яго н╕ на лекцыях, н╕ на сем╕нарах. Не ведаю, чым ён займа╝ся. Хутчэй за ╝сё, проста тырчэ╝ у сваёй кватэры, не вылазячы з-за камп'ютара. За ╕нтэрнэт, в╕давочна, таксама плац╕л╕ яго бацьк╕, бо Дан╕к н╕дзе не працава╝.

Потым пачалася падрыхто╝ка да з╕мовай сес╕╕, ╕ мне стала не да яго. Пра ╕снаванне Дан╕ка я ╝спомн╕╝ тольк╕ напярэдадн╕ першага экзамену, кал╕ наша група сабралася на кансультацыю. Праверы╝шы сп╕с прысутных, куратар раптам пастука╝ па стале а╝таручкай ╕ са з'едл╕вай ╕рон╕яй спыта╝, а дзе, уласна кажучы, студыёзус Веляско╝ск╕, ╕ ц╕ жывы ён наогул?

Веляско╝ск╕ – гэта прозв╕шча Дан╕ка. У а╝дыторы╕ пачал╕ разгублена пераглядацца i пац╕скаць плячыма. Дан╕к не камун╕кава╝ практычна н╕ з к╕м з нашай групы ╕ ва ╝н╕веры не з'я╝ля╝ся тыдням╕. Большасць навучэнца╝ ужо не памятал╕, як ён выглядае. Не атрыма╝шы адказу на сваё пытанне, куратар ╝здыхну╝ ╕ закры╝ журнал.

– Ну што ж. Спадзяюся, ён у курсе, што будзе адл╕чаны, кал╕ не з'яв╕цца на сес╕ю.

Пасля гэтага я вырашы╝ патэлефанаваць Дан╕ку. Я не тое каб моцна ╝схвалява╝ся – у рэшце рэшт, я яго амаль не веда╝. Але я адчува╝ нешта накшталт ╝дзячнасц╕ да яго. Кал╕ б не Дан╕к, мне бы давялося тады начаваць пад дзвярыма абшчаг╕. Пасля кансультацы╕ я пазван╕╝ Дан╕ку на маб╕льн╕к. Тэлефон ма╝ча╝. Я наб╕ра╝ некальк╕ разо╝, ╕ ╝сё безвын╕кова. Тады я вырашы╝ зайсц╕ да яго дадому – балазе жы╝ ён непадалёк ад ун╕вера.

Дамафон у Дан╕ка не працава╝. Вылучы╝шы момант, я прасл╕зну╝ у пад'езд разам з п'янаватай парачкай – хлопцам ╕ дзе╝кай, як╕я за╝зята лаял╕ся пам╕ж сабой ╕ на мяне не звяртал╕ ╝ваг╕. Адшука╝шы кватэру Дан╕ка, я нац╕сну╝ на кнопку званка. Зно╝ н╕якай рэакцы╕. Тады я ╝зя╝ся за дзвярную ручку ╕ пацягну╝ на сябе. Дзверы аказал╕ся не зачыненыя. Пры святле дня кватэра выглядала яшчэ больш занядбанай. Тут бы╝ по╝ны раздрай – ╕ яшчэ тут смярдзела, як у бамжатн╕ку.

– Дан╕к, ты тут? – крыкну╝ я ╝ пустэчу кал╕дора.

– Так.

Ён ляжа╝ на матрацы, зак╕ну╝шы рук╕ за галаву ╕ ╝тароп╕╝шыся ╝ столь. Выгляда╝ ён так сабе. Яго некал╕ белая футболка зраб╕лася брудна-шэрай, пад пахам╕ жа╝цел╕ плямы ад поту, лоевыя, да╝но нямытыя валасы л╕пл╕ да лба, а вочы был╕ запалыя, з пачырванелым╕ павекам╕, як быццам ён не спа╝ некальк╕ сутак.

– Ты што, у запо╕? – спыта╝ я першае, што прыйшло мне ╝ галаву.

– Я? Не, – абыякава адказа╝ ён, не адрываючы вачэй ад стол╕.

Но╝т на загрувашчаным стале бы╝ адключаны. Побач ляжа╝ маб╕льны тэлефон.

– На званк╕ не адказваеш. – сказа╝ я. – Што здарылася?

Ён пацепну╝ плячыма.

– Бацьк╕. Звоняць кожны дзень. Пытаюцца, чым я займаюся. Дастал╕.

– Дан╕к, паслухай...

Ступ╕╝шы да яго, я зачап╕╝ся рукавом куртк╕ аб край стала – на падлогу паляцел╕ пустыя бляшанк╕ з-пад кансерва╝, скамечаныя шматк╕ паперы ╕ нататн╕к╕ са сп╕саным╕ старонкам╕. Я машынальна падня╝ з падлог╕ адз╕н з нататн╕ка╝. На клятчастым аркушы было выведзена гелевай асадкай:

н'га╕ тав╕л э амр

кв╕'лл д'го

н'га╕

Лухта нейкая. Я акуратна пакла╝ нататн╕к на стол.

– Дан╕к, ва ╝н╕веры сес╕я пачалася...

– Ведаю.

Неймаверна, але ╝ ягоным голасе не было н╕як╕х эмоцый. Зус╕м н╕як╕х.

– Прэпад пагражае цябе адл╕чыць.

– Ну, ╕ хрэн з ╕м, – коратка сказа╝ Дан╕к.

Ён ляжа╝ ва ╝сё той жа паставе – патыл╕ца на далонях, вочы ск╕раваны ╝ столь. Ц╕кава, кольк╕ дзён ён так праляжа╝ вось так, не рухаючыся, не рэагуючы на тэлефонныя званк╕?.. Ад затхлага смуроду мяне ╝жо пачынала муц╕ць. Я знервавана к╕ну╝ поз╕рк у перадпакой. Звал╕ць бы адгэтуль...

– Кро╝ замерзла.

Яго словы прагучал╕ так нечакана, што мяне перасмыкнула.

– Чаго?!

– У мяне кро╝ замерзла, – ц╕ха сказа╝ Дан╕к. – Не цыркулюе. Даводз╕цца ганяць яе па целе выс╕лкам вол╕.

Дан╕к нарэшце зварухну╝ся. Ён з цяжкасцю пры╝зня╝ся на локц╕ ╕ з╕рну╝ на мяне, быццам не пазнаючы. Так глядзяць на абстрактны жывап╕с. Ц╕ на малюнак трэшчын на сцяне.

– Я веда╝, што так будзе. Яны папярэджвал╕, – цяпер ён гавары╝ хутка, ад былой абыякавасц╕ не засталося ╕ знаку.– Так, яны папярэджвал╕. Такое здараецца з некаторым╕ неаф╕там╕.

Я адчу╝, як да горла мне падкац╕ла млосць.

– Хто...папярэджва╝?

Дан╕к пах╕та╝ галавой ╕ ╝см╕хну╝ся.

– Святары. У пячорах агню.

– Тваю ж маць!..

Гэта ╝сё, што я здоле╝ яму сказаць. Потым я пайшо╝. А як бы вы паступ╕л╕ на ма╕м месцы? Мне н╕кол╕ не даводз╕лася мець справы з вар'ятам╕. Я не веда╝, як паводз╕ць сябе ╝ гэтай с╕туацы╕. ╤ я н╕чым не мог яму дапамагчы. Н╕чым.

2.

Дан╕ка ╝сётк╕ выперл╕ з ун╕вера. Яго мац╕ прыязджала заб╕раць дакументы з дэканату. Сам ён прыехаць не змог, бо загрыме╝ у пс╕хушку. Я чу╝ гэтую г╕сторыю краем вуха. Кал╕ Дан╕к пераста╝ адказваць на званк╕, яго ╝стрывожаныя сваяк╕ прымчал╕ся з Гародн╕ ╝ М╕нск. Прад ╕х вачыма па╝стал╕ разгромленая кватэра ╕ Дан╕к у по╝най прастрацы╕. Пасля гэтага яго зап╕хнул╕ ╝ вар'ятню. Лаг╕чна. На месцы Дан╕кавых сваяко╝ я зраб╕╝ бы тое ж самае, напэ╝на. Яго пратрымал╕ ╝ бальн╕цы месяц ц╕ каля таго, потым выпусц╕л╕, прап╕са╝шы нейк╕я таблетк╕.

Мы з Дан╕кам не бачыл╕ся амаль цэлы год. Не ведаю, дзе ён бы╝ увесь гэты час ╕ чым займа╝ся. Мне было не да яго. У мяне было сваё жыццё. Я вучы╝ся. Працава╝. У мяне была дзя╝чына. Я будава╝ планы на будучыню. Хаце╝ стаць п╕сьменн╕кам. Менав╕та дзеля гэтага я ╕ паступ╕╝ на ф╕лалаг╕чны. Мне ра╕л╕ ╕сц╕ на журнал╕стыку, але я адмов╕╝ся ад гэтай ╕дэ╕ – не люблю п╕саць на замову. Я ╝жо спрабава╝ складаць невял╕к╕я аповеды. Атрымл╕валася так сабе. Тэхн╕чна ╝сё было бездакорна, я ╝ме╝ выбудо╝ваць фразы, фармуляваць думку ╕ ╝сё такое ╕ншае. А вось з сюжэтам╕ была проста бяда. ╤накш кажучы, я не веда╝, пра што п╕саць. Пра сябе? У ма╕м жыцц╕ не адбываецца н╕чога ц╕кавага. Дэтэктывы? Не разб╕раюся ╝ крым╕нал╕стыцы. Жах╕, м╕стыка? Нават не ╝я╝ляю, што тут можна прыдумаць. Кал╕ б тольк╕ мая фантаз╕я працавала хаця б напалову так добра, як у Рэя Харл╕...

Рей Харл╕. Жарты ╝бок – я бы╝ яго фанатам. Кал╕сьц╕ я л╕чы╝ яго амерыканск╕м п╕сьменн╕кам, але выяв╕лася, што ён наш, тутэйшы, проста псе╝дан╕м так╕. Яго апавяданн╕ з'я╝лял╕ся ╝ кожным выпуску 'Марганы' – зборн╕ку м╕стык╕ ╕ жаха╝, як╕ выходз╕╝ штогод ╝ адным рас╕йск╕м выдавецтве. Усе кн╕г╕ серы╕ был╕ надрукаваныя на дрэннай жа╝тлявай паперы ╕ з процьмай дурацк╕х памылак. Выдавец в╕давочна эканом╕╝ на паслугах карэктара, а ╕х мастак-╕люстратар, напэ╝на, пакутава╝ на галюцынацы╕ – з нехлямяжых, бяздарна аформленых вокладак, здавалася, вось-вось пацячэ на падлогу чырвоная кро╝ ╕ зялёная сл╕зь.

Студэнтам ф╕лалаг╕чнага факультэта належыць чытаць Мальера ды Канта, але мне падаба╝ся Рэй Харл╕. Ён п╕са╝ неймаверна, па-чарто╝ску таленав╕та. Дзеянне амаль ус╕х яго апавядання╝ адбывалася ╝ пачатку дваццатага стагоддзя. Гэта бы╝ яго канёк. 'Ар-нуво', гн╕лая дэкадэнцкая Е╝ропа напярэдадн╕ вайны ╕ рэвалюцы╕, тэатральныя кавярн╕, оп╕умныя прытоны, звар'яцелыя паэты ╕ валавок╕я жанчыны По╝дня, народжаныя ╝ цен╕ п╕рам╕д ╕ авеяныя гарачым дыханнем арав╕йск╕х пустынь, дзе блукаюць дэманы-пярэваратн╕, а пад шатам╕ ааз╕са╝ гняздуюцца с╕мург╕. ╤ ╝ кожным аповедзе – дз╕╝ныя культы, застрашл╕выя рытуалы, крывавыя ахвярапрынашэнн╕. Адкуль тольк╕ ён бра╝ гэтыя сюжэты? Так, я захапля╝ся Рэем Харл╕, л╕чы╝ яго ледзь не ген╕ем ад л╕таратуры. Ён мог бы стаць сур'ёзным п╕сьменн╕кам, а замест гэтага кляпа╝ трэш для танных выдання╝. Кал╕ б я валода╝ хаця б м╕зэрнай доляй яго таленту...

***

Сягоння мус╕ла прыйсц╕ жанчына-следчы, аднак замест яе з'яв╕╝ся падпалко╝н╕к. Дз╕╝на, але гэтым разам ён трыма╝ся добразычл╕ва. Пав╕та╝ся. Пакла╝ на тумбачку ля койк╕ пачак цыгарэт. Ухвальна к╕╝ну╝, даведа╝шыся, што я не куру. Вырашы╝ змян╕ць амплуа. Ц╕кава, дзеля чаго? Напэ╝на, гэта нейк╕ х╕тры пс╕халаг╕чны прыёмчык, каб прымус╕ць мяне раскалоцца. Дарма стараюцца. Я ╝жо распавё╝ ╕м усё, што ведаю. Што яны жадаюць пачуць гэтым разам? З чаго ╝сё пачалося? Я ╝жо расказва╝. Пачалося з Кн╕г╕... Але не, падпалко╝н╕к ╕ слухаць не жадае пра Кн╕гу. Яго ц╕кав╕ць выключна крым╕нал. Добра. Расказваю зно╝.

Значыцца, у той вечар Я╝ген ╕ Дан╕к зно╝ пагрызл╕ся. Я помню гэта так выразна, быццам ╝сё адбылося тольк╕ ╝чора. У нашай халупе ╝сяго адз╕н пакой. М╕н╕мум мэбл╕ – прац╕снутая канапка, два тапчаны, пара зэдл╕ка╝. Паламанае крэсла, заваленае вопраткай – яго мы выкарысто╝ваем замест шафы для адзення. А што, вельм╕ зручна. На падаконн╕ку цьмее газн╕чка. Я╝ген валяецца на тапчане, круц╕ць у руках пульхны канверт. На падлозе каля тапчана ста╕ць раздзя╝баны магн╕тафон на акумулятарных батарэйках. Мадэль канца дзевяностых, з двума адсекам╕ – для кампакт-дыска ╕ для плёначнай касеты. У тыя часы кампакт-дыск╕ был╕ рэдкасцю, ╕ гэты агрэгат, напэ╝на, л╕чы╝ся прасунутай мадэллю. Магн╕тафон уключаны, ╕ на ╝сю халупу раве 'Дом узыходзячага Сонца' групы Animals. Улюбёная песня Я╝гена. Дан╕к яе ненав╕дз╕ць. Ён ненав╕дз╕ць усё, што мае дачыненне да 'брудных х╕п╕' (яго тэрм╕н), у прыватнасц╕ – заходнюю музыку шасц╕дзясятых. Дан╕к сядз╕ць за сталом, абхап╕╝шы галаву рукам╕. Ён зац╕скае вушы далоням╕ ╕ нев╕душчым╕ вачыма глядз╕ць у раскрытую Кн╕гу.

Напярэдадн╕ яны з Я╝генам ужо паспел╕ пасварыцца. Не вельм╕ моцна, без калатнечы. Я╝ген прада╝ выдавецтву сваё чарговае апавяданне. Атрыма╝ ганарар. Дан╕к прапанава╝ пакласц╕ гэтыя грошы ╝ нашу агульную 'касу'. Я╝ген адмов╕╝ся. Затым адбы╝ся ╕х стандартны абмен 'любезнасцям╕'– я ╝жо прывык ╕ амаль не рэагую. Цяпер Дан╕к сядз╕ць у куце, спрабуючы засяродз╕цца над Кн╕гай, а Я╝ген валяецца на тапчане, размахваючы канвертам з грашыма. Быццам адмыслова дзеля таго, каб яшчэ больш зачап╕ць Дан╕ка.

Я ляжу, нацягну╝шы на галаву ко╝дру. Спрабую заснуць. Падчас свайго жыцця ╝ абшчазе я навучы╝ся засынаць ╝ любых умовах – з уключаным святлом, пад аглушальную музыку, гвалт ╕ рогат. Стам╕╝ся я страшна – ад Я╝гена, ад Дан╕ка, ад усяго, чым мы зараз займаемся. Пры ╕ншых абстав╕нах наша хе╝ра да╝но б разбеглася на ╝се чатыры бак╕, але мы зайшл╕ занадта далёка. Мы ╝жо не можам спын╕цца. Нарэшце Дан╕к не вытрымл╕вае.

– Я╝ген, выруб╕ гэта лайно! – крычыць ён.

– Не падабаецца? – кажа Я╝ген, хмылячыся. – ╤дз╕ чытай на вул╕цу. Там цябе ╝жо чакаюць. Давай, вал╕. Не зам╕най ген╕яльнаму п╕сьменн╕ку цешыцца трыумфам.

– Ты хрэн сабачы, а не п╕сьменн╕к, – цэдз╕ць скрозь зубы Дан╕к. – Выруб╕ музыку!

Я╝ген нядобра ╝см╕хаецца. К╕дае канверт, спа╝зае з тапчана. Падыходз╕ць да магн╕тафона ╕ выкручвае гук напо╝н╕цу. Цяпер ужо не вытрымл╕ваю я.

– Слухайце, заткн╕цеся вы абодва! Дайце паспаць чалавеку.

Не рэагуючы на мае словы, яны стаяць пасярод пакоя тварам у твар, як дзве г╕ены, гатовыя нак╕нуцца адз╕н на аднаго. Я╝ген хмыл╕цца. Дан╕к калоц╕цца ад злосц╕. Нарэшце ён плюе Я╝гену пад ног╕ ╕ выбягае з дома, храсну╝шы дзвярыма.

– Куды гэта ён? – пытаюся я.

Я╝ген пац╕скае плячыма.

– Пайшо╝ складаць пяц╕радко╝╕ ╝ святле маркотнай бледнай по╝н╕. Шыз╕к.

Чмыхну╝шы, Я╝ген вяртаецца да свайго тапчана ╕ выключае, нарэшце, магн╕тафон. У доме роб╕цца ц╕ха, вельм╕ ц╕ха. Чутны тольк╕ строкат цыкад за акном. У глыб╕н╕ лесу з трэскам вал╕цца дрэва. Потым яшчэ адно.

– Чу╝? – кажа Я╝ген. – Спадзяюся, наш нябачны сябар адгрызе Дан╕ку яго тупую башку.

Я не адказваю. Я╝ген садз╕цца на тапчан ╕ пачынае перал╕чваць купюры. Ён нервуецца. Гэта за╝важна па яго збялелым абл╕ччы ╕ пальцах, як╕я дробна трасуцца. Строкат цыкад проста невыносны. Я╝ген сказа╝ аднойчы, што старажытныя арабы называл╕ яго 'аз ╕ф'. Альбо 'аль аз╕ф'. Гэта значыць 'выццё дэмана╝'. ╤м мро╕л╕ся галасы нячысц╕ка╝ ╝ спевах начных насякомых.

Не ведаю наконт араба╝, але ╝ строкаце начных цыкад мне чуецца тольк╕ голас Дан╕ка. Цяпер, кал╕ ён памёр. Вось гэта па-сапра╝днаму невыносна. Я адрозн╕ваю асобныя словы ╕ цэлыя фразы, але не магу ╝лав╕ць ╕х сэнс. Не разумею. Гэта дрэнна, што не разумею. Бо Дан╕к спрабуе сказаць штосьц╕ вельм╕ важнае. Таму што н╕хто так ╕ не даведа╝ся, куды падзелася Кн╕га, ╕ дзе цяпер той, хто хадз╕╝ кругам╕ вакол нашай хац╕ны, ломячы дрэвы... Гало╝нае – не прагаварыцца ╝рачам. Яны вырашаць, што ╝ мяне галюцынацы╕, ╕ павял╕чаць дозу. Вось гэтага не трэба. Ад гэтых таблетак я ╕ так адчуваю сябе напалову ╕дыётам.

***

Я н╕кол╕ не дума╝, што ╝ ма╕м жыцц╕ можа здарыцца штосьц╕ надзвычайнае. Я жы╝, як усе – нуднавата, але стаб╕льна. Бы╝ простым, н╕чым не выб╕тным студэнтам-другакурсн╕кам. Пра╝да, у мяне было не зус╕м звычайнае захапленне – я п╕са╝ апавяданн╕. Паказва╝ ╕х я тольк╕ самым бл╕зк╕м сябрам. Каза╝, што п╕шу чыста па прыколу, але таемна спадзява╝ся, што кал╕-небудзь я усё-тк╕ надрукуюся. Неабавязкова ╝ самав╕тым выданн╕, для пачатку сыдзе ╕ 'Маргана'... А потым я зно╝ сустрэ╝ Дан╕ка. Сустрэ╝ там, дзе менш за ╝сё чака╝ яго ╝бачыць. У музе╕ к╕намастацтва, на паказе нямога к╕но 1920-х. Я не аматар так╕х ф╕льма╝, але яны падабал╕ся маёй дзя╝чыне. Гэта яна падахвоц╕ла мяне пайсц╕. Халера! Кал╕ б тольк╕ мог ведаць загадзя, чым усё гэта скончыцца...

У фае невял╕чкай к╕назалы та╝кл╕ся гледачы. Тыпова х╕пстарская публ╕ка – рыззё з сэканд-хэнду, дрэды, п╕рс╕нг. У Гел╕ таксама бы╝ п╕рс╕нг. Геля. Мая дзя╝чына. Яна нас╕ла маленькае срэбнае колца ╝ правым брыве. Мне гэта не вельм╕ падабалася. Наогул не разумею, навошта ╝сё гэта жалеззе на мордзе. Выглядае, як скурнае захворванне.

У фае мяне акл╕кну╝ Дан╕к. Выгляда╝ ён значна лепш, чым падчас нашай апошняй сустрэчы. Пэ╝на, адпачынак у бальн╕чцы пайшо╝ яму на карысць. Знешне ён мала змян╕╝ся – усё тая ж джынсавая куртка з сэканду, вайсковыя чарав╕к╕. Х╕ба тольк╕ валасы зраб╕л╕ся да╝жэйшыя. З ╕м бы╝ Рэй Харл╕. Той самы, чы╕м п╕сьменн╕цк╕м талентам я так захапля╝ся. Насамрэч яго завуць Я╝ген. Звал╕. Рэя Харл╕ ён выдума╝ сам ╕ каза╝, што гэты персанаж прынос╕ць яму ╝дачу. Псе╝дан╕мам 'Рэй Харл╕' Я╝ген падп╕сва╝ свае творы ╕ н╕кол╕ не атрымл╕ва╝ адмовы ад рэдакцы╕.

Мне да╝но хацелася пабачыць яго жы╝цом. У зборн╕ках 'Марганы' не друкавал╕ партрэты а╝тара╝. Я╝ген аказа╝ся та╝ставатым дзядзькам сярэдняга росту, з рудаватым╕ валасам╕ ╕ бляклым╕ вачыма. Сказа╝, што яму дваццаць шэсць, хаця выгляда╝ гадо╝ на дзесяць старэйшым. Апрануты ён бы╝ у светлы п╕нжак, з-пад якога выглядвала чорная ц╕шотка з каляровым прынтам. Пра╝ду кажучы, я ╝я╝ля╝ яго зус╕м ╕накш. У яго знешнасц╕ было штосьц╕ брыдкае. Не ведаю, што менав╕та было не так. Мажл╕ва, уся справа ╝ ягоным выразу твару, у гэтай нерухомай, быццам прыклеенай, ухмылцы ╝ куточках вусна╝. Альбо ╝ яго манеры паводз╕н – было ╝ ╕м штосьц╕ ад дрэннага акцёра, як╕ ламае камедыю перад публ╕кай.

Зрэшты, Гелю ён проста зачарава╝. Яны разгаварыл╕ся пра к╕намастацтва дваццатых. З хв╕л╕ну я прыслухва╝ся да ╕х гутарк╕, перасыпанай сло╝цам╕ кшталту 'нямецк╕ к╕наэкспрэс╕ян╕зм', 'Фрыц Ланг', 'Мурнау', 'Тэда Бара'. Потым, засумава╝шы, я адышо╝ да Дан╕ка.

– Ну ты як? Як жыццё наогул? – спыта╝ я.

– Я нармальна, – адказа╝ Дан╕к.

Ён коратка распавё╝, што з ╕м адбылося за год. Спачатку ён жы╝ у Гародн╕ са сваякам╕, потым вярну╝ся ╝ М╕нск, дзе мус╕╝ наведваць падрыхто╝чыя курсы пры ╝н╕верс╕тэце, каб у наступным годзе паступ╕ць нанава. Яго бацьк╕ зно╝ плац╕л╕ ╕ за кватэру, ╕ за курсы, на як╕х Дан╕к н╕ разу не бы╝. Ён наогул не зб╕ра╝ся працягваць вучобу. У яго ёсць справы больш важныя. Разам з Я╝генам яны працуюць над кн╕гай... Тут у мяне адв╕сла ск╕в╕ца.

– Дан╕к, вы кн╕гу п╕шаце?! Як суа╝тары?

Дан╕к матну╝ галавой.

– Ды не. Н╕чога мы не п╕шам. Працуем над кн╕гай.

Потым мы ╝чатырох сядзел╕ ╝ х╕пстарскай кавярн╕ ля ╝ваходу ╝ метро ╕ ажы╝лена гаман╕л╕. Дакладней, гавары╝ гало╝ным чынам Я╝ген. Геля была ад яго ╝ по╝ным захапленн╕. Напэ╝на, я пав╕нен бы╝ адчуць рэ╝насць. Але я таксама бы╝ у захапленн╕. Было ╝ ╕м штосьц╕ аг╕днае ╕ той жа час прывабнае. Падчас гутарк╕ Геля абмов╕лася, што я п╕шу апавяданн╕. Я╝ген з╕рну╝ на мяне з ц╕кавасцю.

– Сапра╝ды? Мы, значыцца, з табой калег╕, – сказа╝ ён.

Я трох╕ збянтэжы╝ся.

– Ды як╕ з мяне п╕сьменн╕к. Так, аматар.

– ╤ тым не менш. Кал╕ няцяжка, ск╕нь мне на пошту парачку тва╕х аповеда╝. Мне было б вельм╕ ц╕кава ╕х пачытаць.

Я╝ген надрапа╝ на кавалачку стыкера свой электронны адрас ╕ працягну╝ мне.

Наза╝тра я адправ╕╝ яму на пошту некальк╕ сва╕х апавядання╝. Не╝забаве прыйшо╝ адказ. Яму спадабалася. З пункту гледжання граматык╕ ╕ пунктуацы╕ ╝сё бездакорна. Аднак ёсць некаторыя за╝ваг╕ адносна стыл╕стык╕ ╕ сюжэтных хадо╝. Кал╕ я зац╕ка╝лены, ён можа пара╕ць мне карысную л╕таратуру для п╕сьменн╕ка╝-пачатко╝ца╝.

Так пачал╕ся мае стасунк╕ з Я╝генам. Спачатку мы гутарыл╕ тольк╕ пра п╕сьменн╕цтва. Я бы╝ у нейкай эйфары╕. Адчува╝ сябе гэтк╕м юным джэдаем пад к╕ра╝н╕цтвам мудрага наста╝н╕ка. Я╝ген валода╝ тым, што завецца харызмай. Ён уме╝ прыцягваць да сябе людзей. Так здарылася ╕ з Дан╕кам. Яны з Я╝генам пазнаём╕л╕ся праз ╕нтэрнэт, на нейк╕м форуме. Гэта было яшчэ да таго, як Дан╕к загрыме╝ у вар'ятню. Ён тады захапля╝ся ╝сякай эзатэрычнай ф╕гнёй. Я╝ген таксама. ╤х збл╕з╕л╕ агульныя ╕нтарэсы. Я╝ген дасыла╝ яму сп╕сы акультнай л╕таратуры, а таксама адскан╕раваныя старонк╕ з аднаго старажытнага манускрыпта. Падазраю, што менав╕та гэта звяло з розуму Дан╕ка.

Цяпер пачына╝ вар'яцець ужо я.

***

Мяне за╝сёды ц╕кав╕ла, адкуль Я╝ген бярэ свае вычварныя сюжэты. Як выяв╕лася, з Кн╕г╕. Таго самага манускрыпта, праз як╕ зляце╝ з глузду Дан╕к. Я╝ген сказа╝ мне пра гэта не адразу. Мы был╕ знаёмыя ╝жо больш за месяц. За гэты час Я╝ген выведа╝ пра мяне л╕таральна ╝сё – дзе я жыву, дзе вучуся, з як╕м╕ людзьм╕ маю стасунк╕. Пра сябе ён не расказва╝ амаль н╕чога. Ён тольк╕ абмов╕╝ся, што п╕сьменн╕цтва для яго проста заба╝ка, хоб╕. У яго ёсць больш сур'ёзны праект, свайго роду навуковая праца, якой ён хаце╝ бы прысвяц╕ць сваё жыццё. Кал╕ дакладна, ён займаецца расшыфро╝кай ун╕кальнага старажытнага манускрыпта.

М╕ну╝ яшчэ тыдзень, перш чым я ╝бачы╝ сам манускрыпт. Мы сустрэл╕ся на кватэры Дан╕ка. Яго жытло ╝жо не выглядала так╕м св╕нушн╕кам, як у м╕нулы раз. Тут было больш-менш прыбрана, ╕ ╝се лямпачк╕ был╕ на месцы. На падаконн╕ку з'яв╕╝ся нават пластыкавы гаршчок з разгал╕стым кактусам, а на сцяне – каляровы постар з мульцяшным╕ персанажам╕ Ц╕ма Бёртана. Бачна было, што Дан╕к спрабуе ╝парадкаваць сваё жыццё...

Мы сядзел╕ на кухн╕. Перад нам╕ на стале ляжала Кн╕га. Я╝ген ╕ Дан╕к курыл╕. Я асцярожна перагортва╝ пажо╝клыя старонк╕. Гэта бы╝ пульхны фал╕янт памерам з добрую цагл╕ну. Вокладка ╕ тытульны л╕ст адсутн╕чал╕. Кра╕ старонак был╕ злёгку абпаленыя. Большасць тэкста╝, нап╕саных кал╕граф╕чным почыркам, был╕ на латын╕. Траплял╕ся тут надп╕сы на рускай ╕ польскай, а таксама арабскай вяззю. Амаль на кожнай старонцы мел╕ся выявы акультных с╕мвала╝, сэнс як╕х бы╝ мне незразумелы. Был╕ тут таксама ╕люстрацы╕, зробленыя чорным атрамантам ╕ быццам змаляваныя з палотна╝ Еран╕ма Босха.

– Ну як, уражвае? – спыта╝ Я╝ген, зацягваючыся цыгарэтай.

– Адкуль у цябе...гэта? – спыта╝ я.

╤ Я╝ген расказа╝. Не ведаю, было гэта пра╝дай ц╕ яго чарговым а╝тарск╕м вымыслам. Кал╕ верыць Я╝гену, Кн╕га дасталася яму ад дзеда. Я╝гена╝ дзед, нехта Ла╝рэнц╕й Выб╕душка, жы╝ у мястэчку непадалёк ад Лагойска. Лагойшчына, дарэчы, адметная сва╕м вядзьмарствам, тут аж дагэтуль можна знайсц╕ бабулек, як╕я практыкуюць варажбу ╕ знахарства.

Дык вось, гэты таварыш Выб╕душка штосьц╕ каламуц╕╝. Бы╝ ён чалавекам, мякка кажучы, з дз╕вацтвам╕. Тутэйшыя на по╝ным сур'ёзе л╕чыл╕ яго шаленцам. Пры гэтым ён займа╝ высокую пасаду ╝ райцэнтры, а значыць, по╝ным вар'ятам усё-тк╕ не бы╝. Вось ягоная жонка – бабуля Я╝гена – была па-сапра╝днаму ненармальнай. ╤ напэ╝на, яшчэ ╕ буянай, бо дзед трыма╝ яе зачыненай на гарышчы. Гэтым фактам не магл╕ не зац╕кав╕цца грамадск╕я службы. Да дзеда некальк╕ разо╝ прыязджала кам╕с╕я з праверкам╕, але яму за╝сёды ╝давалася адкараскацца.

А потым у мястэчку распачалася нейкая чарта╝шчына. Цяпер ужо цяжка сказаць, што там было на самай справе – улады, як за╝сёды, усё засакрэц╕л╕. Я╝гену вядома тольк╕, што на мясцовых мог╕лках мел╕ся выпадк╕ вандал╕зму. Надмаг╕лл╕ был╕ паваленыя, маг╕лы раскапаныя, а дамав╕ны павык╕даныя на паверхню. А пасля дзеда╝ск╕ дом згарэ╝ дашчэнту. Падрабязнасц╕ ╕нцыдэнту невядомыя, але Я╝ген меркава╝, што хату падпал╕л╕ тутэйшыя. Яны да╝но падазравал╕ Ла╝рэнц╕я Выб╕душку ╝ сувязях з нячысц╕кам╕. У пажары заг╕нул╕ ╕ Ла╝рэнц╕й, ╕ яго звар'яцела жонка. ╤х васьм╕гадовая дачка Тэкля ╝ той дзень гасцявала ╝ сваяко╝, ╕ гэта ╝ратавала ёй жыццё. З маёмасц╕ ацалела тольк╕ Кн╕га. Манускрыпт, як╕ захо╝ва╝ся ╝ метал╕чным сейфе, амаль не пацярпе╝ падчас пажару.

Ас╕рацелую дзя╝чынку забрал╕ сваяк╕ з М╕нска. ╤м жа даста╝ся ╕ манускрыпт. Кн╕га ╝я╝ляла для ╕х ╕нтарэс тольк╕ як бук╕н╕стычная кашто╝насць, якую можна з выгадай прадаць. Яны зб╕рал╕ся нават выйсц╕ на гандляро╝ антыкварыятам, але адз╕н са сваяко╝ – стрыечны брат Ла╝рэнц╕я – запратэстава╝. Гэта, ма╝ля╝, адз╕нае, што засталося ад яго няшчаснага брата, ╕ ён не дазвол╕ць... У вын╕ку Кн╕гу пастав╕л╕ на пал╕цу, дзе яна пыл╕лася некальк╕ дзесяц╕годдзя╝.

Дзя╝чынка вырасла, я яе жыццё склалася ╝вогуле някепска. Сваяк╕ адп╕сал╕ Тэкл╕ кватэру. Яны вывучылася на эканам╕ста, выйшла замуж за дробнага клерка з дзяржканторы, ╕ ╝ ╕х нарадз╕╝ся цудо╝ны хлопчык. Я╝генчык, у наступным – ген╕яльны п╕сьменн╕к Рэй Харл╕.

Матуля Я╝гена таксама была дамай з дз╕вацтвам╕. Падчас цяжарнасц╕ ╝ яе раптам выяв╕л╕ся экзатычныя кул╕нарныя прых╕льнасц╕. Яна купляла ╝ гастраноме сырую ялав╕чыну, кро╕ла яе на тонк╕я лустачк╕ ╕ хавала пад батарэю. Кал╕ мяса як след падгн╕вала, яна выцягвала яго з-пад батарэ╕ ╕ са смакам з'ядала, седзячы проста на падлозе. Мужа нервавал╕ дз╕╝наватыя гастранам╕чныя выбрык╕ цяжарнай жоначк╕. Ён паспрабава╝ бы╝ гэта прыпын╕ць, але Тэкля закац╕ла ╕стэрыку, ╕ ён адступ╕╝ся ╝ спадзеве, што пасля нараджэння дз╕цяц╕ ╝сё неяк само наладз╕цца. ╤ сапра╝ды, пасля рода╝ дз╕╝ныя капрызы прайшл╕, ╕ на мярцвячынку Тэклю больш не цягнула.

Наступныя пяць гадо╝ был╕ сапра╝днай ╕дыл╕яй, а потым матуля Я╝гена зн╕кла. Проста пайшла з дому ╕ не вярнулася. Тэклю абвясц╕л╕ ╝ росшук, але безвын╕кова. Яе так ╕ не знайшл╕ – н╕ жывой, н╕ мёртвай. Я╝гена выхо╝ва╝ ня╝цешны татка. Пару гадо╝ таму ён памёр ад сардэчнага прыступу. Я╝ген натрап╕╝ на манускрыпт, кал╕ пасля ха╝тур разб╕ра╝ бацькавы рэчы.

– Вось, уласна кажучы, ╕ ╝ся г╕сторыя. Далей ты ведаеш, – сказа╝ Я╝ген ╕ расцёр у попельн╕цы дакураную цыгарэту.

Ён з╕рну╝ на мяне ╕ ╝хмыльну╝ся, задаволены эфектам ад свайго расповеду.

– Сказаць, што Кн╕га ╝н╕кальная, значыць н╕чога не сказаць, – працягва╝ Я╝ген. – Усе кн╕г╕ на свеце не вартыя гэтага манускрыпта. Ён шмат гадо╝ прастая╝ у шафе, ╕м н╕хто не займа╝ся. Проста цуд, што ён трап╕╝ да мяне. Цяпер я працую над Кн╕гай, займаюся расшыфро╝кай. Дакладней, мы займаемся. Я ╕ Дан╕к. Ён ужо добра мне дапамог. Кал╕ хочаш, далучайся.

***

Кажуць, што чалавек не за╝важае, як роб╕цца вар'ятам. Я бы╝ упэ╝нены, што са мной такога не здарыцца. Мне здавалася, што ╝ мяне ╝сё пад кантролем. Нават тады, кал╕ я пача╝ прапускаць лекцы╕ ва ╝н╕веры. Я начыста страц╕╝ ╕нтарэс да вучобы. Цяпер мяне ц╕кав╕ла тольк╕ Кн╕га. На шчасце, я не бы╝ так╕м раздзя╝баем, як Дан╕к, ╕ мне хап╕ла мазго╝ схадз╕ць у дэканат ╕ аформ╕ць акадэм╕чны адпачынак. Я з'еха╝ з абшчаг╕ ╕ перабра╝ся на кватэру Дан╕ка. Цяпер н╕што не зам╕нала мне працаваць над Кн╕гай. Мы займал╕ся расшыфро╝кай тэкста╝. Гало╝ным чынам я ╕ Дан╕к. Я╝ген з'я╝ля╝ся тольк╕ час ад часу, прывоз╕╝ грошы, ежу. Цыгарэты для Дан╕ка (ён каза╝, што пача╝ курыць у пс╕хушцы). Я ╝жо амаль пераста╝ выходз╕ць на вул╕цу. Нашы аднос╕ны з Геляй паступова затухл╕. Усё адбылося неяк само сабой. У нас не было н╕ сварак, н╕ скандала╝, н╕чога такога. Мы проста аддал╕л╕ся адно ад аднаго. У нейк╕ момант я ╝свядом╕╝, што не бачы╝ся з ёй ужо некальк╕ тыдня╝, ╕ не адчу╝ н╕як╕х эмоцый. Нашы пачуцц╕ проста згасл╕, як свечка.

Геля пачала сустракацца з Я╝генам. Я даведа╝ся пра гэта выпадкова. У Дан╕ка скончыл╕ся цыгарэты, ╕ я выйша╝ куп╕ць яму пару пачка╝ у шап╕ку. Кал╕ я вярта╝ся дадому, то ╝бачы╝ ля пад'езда белую 'А╝дз╕' Я╝гена. Заеха╝ па справах, як за╝сёды, без папярэджання. Абыходзячы машыну, я разгледзе╝ за шклом тонк╕ проф╕ль ╕ лёгкую пасмачку валасо╝. Геля. Яна сядзела ╝ машыне, цярпл╕ва чакаючы Я╝гена. Я не ста╝ б╕ць яму морду. Я н╕ слова яму не сказа╝. Успрыня╝ ╝сё як належнае. Нас с Геляй ужо н╕чога не звязвала. А з Я╝генам ёй будзе не сумна. Будзе з к╕м пагутарыць пра к╕намастацтва 1920-х...