Текст книги "Круглы год. Хоку беларускiх паэтаў"

Автор книги: Андрэй Антонаў

Соавторы: Уладзімір Сіўчыкаў,Віктар Шніп,Міраслаў Шайбак,Уладзімір Сцяпан,Максим Климкович,Уладзімір Арлоў,Максим Танк,Адам Глёбус
сообщить о нарушении

Текущая страница: 1 (всего у книги 2 страниц)

Круглы год
Хоку беларускiх паэтаў

Лёс хоку

Хоку – паэтычная тэлеграма

Рамон Гомес дэ ла Серна

Існуе безьліч паэтычных формаў, і кожным разам паэт выбірае адну-адзіную, каб менавіта ў яе пераліць уласныя пачуцьці. І можна ўявіць, як нячаста некалькі розных паэтаў абіраюць падобную форму і працуюць у ёй. Для эўрапейцаў традыцыйна абранымі былі трыялеты, актавы, санэты, але ў дадзеным выпадку мы прадстаўляем зборнік хоку.

Хоку – трохрадкоўе, якое бярэ выток у японскім вершаскладаньні. Разам з рубаі і танка хоку – гэта прыклад усходняй вершаванай мініятуры. Хоку пісалі вялікія старажытныя японскія паэты Басё, Бусон, Іса. У ХХ ст. гэтай мініятураю захапляліся Сікі, Кёсі, Дакоцу… Папулярнасьць хоку выйшла за межы Японіі, трохрадкоўі пішуцца ва ўсім сьвеце. Да прыкладу, выдатныя хоку па-гішпанску складаў знакаміты аргентынец Хорхе Луіс Борхес:

 
Вось мая рука,
Што некалі кранала
Твае валасы.
 

Зборнікі хоку выдавалі паэты ў Францыі і ў Эстоніі. Што тычыцца тутэйшых умоваў, дык кніга хоку беларускіх паэтаў была падрыхтаваная яшчэ ў 1986 годзе, але не знайшла выдаўца, бо ў БССР нават нязвыклая форма ўспрымалася як дысыдэнцтва.

Кожная кветка красуе ў свой час. Праца над зборнікам паціху працягвалася. У пэрыядычным друку зьяўляліся публікацыі хоку. Побач друкавалася шмат іншых трохрадкоўяў і мініятур, але яны або не вытрымлівалі кананічную колькасьць складоў (5-7-5), або ігнаравалі абавязковыя для хоку эстэтычныя патрабаваньні. А тэкст хоку мусіць адпавядаць шматлікім характарыстыкам. Некаторыя зь іх былі кананізаваныя яшчэ да ХVІІ ст… ЮГЭН – запаветная прыгажосьць, глыбіня, неспазнанасьць да канца, існасьць, нязьменнасьць… МАКОТО – ісьціна, праўда, сапраўдная справа, сапраўднае слова… АВАРЭ – зачараваньне, чароўнасьць… МОНО-НО АВАРЭ – чароўнасьць рэчаў…

Пазьней Мацуа Басё распрацаваў дадатковыя эстэтычныя каноны складаньня хоку. На яго думку, верш мусіў увасабляць наступнае: САТОРЫ – азарэньне, прасьветленасьць, духоўнае абуджэньне, раптоўнае адкрыцьцё ісьціны, яднаньне душы чалавека і прыроды, адсутнасьць рацыянальнага элемэнту ў творчым працэсе… САБІ – паціна, сьлед мінулага, заміраньне, пацямненьне, згасаньне, адзінота, самота, прасьветленая адзінотнасьць, адчужанасьць ад штодзённай мітусьні, затуханьне сьвядомасьці… КАРУМІ – лёгкасьць… ХОСОМІ – тонкасьць, ломкасьць, крохкасьць, суперажываньне, зьліцьцё са сьветам, расплываньне ў сьвеце… СІОРЫ – гнуткасьць, маркота, сум, спачуваньне… ФУЭКІ-РЮКО – нязьменная зьменлівасьць, адзінства руху і спакою, хамэлеоннасьць… ФУГА-НО МАКОТО – сапраўднасьць прыгажосьці…

У часы Басё, калі складалася кананічная форма хоку, існавала нязьменная зьмена прыроды, паступовае й непераадольнае кола пораў году, за вясною прыходзіла лета, і пазначэньне сэзонаў было гэтаксама абавязковым. Цяпер, напрыканцы ХХ ст. з вынаходніцтвам хуткасных апаратаў для перамяшчэньня можна зьмяняць асабіста для сябе чаргаваньне пораў года, памяняць марозную зіму на сьпякотнае лета і сустрэць Новы год не ў засьнежаным Менску, а ў сьпякотным Бангкоку. Іншы час, новая нязьменная зьменлівасьць – ФУЭКІ-РЮКО – чакае сваіх паэтаў і сваіх канонаў хоку.

А зборнік з хоку беларускіх паэтаў – невялікі востраў у плыні сучасных нязьменных зьменаў.

Уладзімір Адамчык.

Максім Танк

* * *

 
Рэкі, як людзі,
сьпяшаюцца да акіяну —
сваёй нірваны.
 

* * *

 
Неразлучнымі
толькі пакінуў нам Буда
Жыцьцё і Сьмерць.
 

* * *

 
Бічую, бы Ксэркс,
мора за разьбітыя
мае караблі.
 

* * *

 
– У будучыню
ды на раскрышаных крылах? —
сьмяецца сьлімак.
 

* * *

 
Быццам той алень,
што згубіў панты,
бягу і падаю.
 

* * *

 
Набыў ракаўку.
Цяпер я – не самотны.
Гавару з морам.
 

* * *

 
Над Фудзіямай —
драконы бліскавіцаў.
Цьвіце сакура.
 

* * *

 
Пацеркі пэрлаў —
сьлёзы асірацелых
рыбацкіх удоў.
 

Уладзімір Арлоў

* * *

 
Грэйся, яшчарка,
паміж цёплых камянёў.
Доўжыцца жнівень.
 

* * *

 
Маленькі сьлімак
задумаўся пра вечнасьць
на цёплай рэйцы.
 

* * *

 
Няўжо, крыніца,
ты дасюль ня ведаеш,
як мяне завуць?
 

* * *

 
Узгорак, белы
ад дзьмухаўцовых куляў,
глядзі, не ўзьляці.
 

* * *

 
Там, на гарышчы
ў пушцы з жаўнерыкамі
жыве маленства.
 

* * *

 
Чаму ты маўчыш,
зязюля-прарочыца,
у маім садзе?
 

* * *

 
Дзьмухаўцовы пух
у тваёй жарай грыўцы.
Скончыўся травень.
 

* * *

 
Пялёсткі вішняў
прыплылі па рачулцы
з майго дзяцінства.
 

* * *

 
Зялёны вецер
прынёс з таго берага
згадкі пра цябе.
 

* * *

 
Пярсьцёнак-зьмейка,
толькі ён застаецца
берагчы цябе.
 

Уладзімір Сьцяпан

* * *

 
Лесьвіца. Дзьверы.
Доўга стаю. Слухаю.
Мама сьпявае.
 

* * *

 
Вочы заплюшчыў —
пах лістоты ў пакоі,
вецер за вакном.
 

* * *

 
Явар чырвоны
убачыў бы першы сьнег,
калі б ня вецер.
 

* * *

 
Трамвай празьвінеў —
зноў цішыня навокал…
Слухаю вецер.
 

* * *

 
Сьляды на пяску:
птушак, людзей, сьлімакоў —
хвалі змываюць.
 

* * *

 
Зноў сустрэў яе,
з кошыкам жоўтых сьліваў
да бальніцы йшла.
 

* * *

 
Лесьвіца з дошак
у драўлянай званіцы.
Сьцёртыя сходы.
 

* * *

 
Нехта пакінуў
вядро з вадой ля сьцяны.
Рудая трава.
 

* * *

 
Гляджу вечарамі
на камень і ракаўку,
што з мора прывёз.
 

* * *

 
Павута ляціць.
Праз срэбра нітак лёгкіх
гляджу на неба.
 

* * *

 
Па лесьвіцы зьбег
ліст у абдымках ветру,
насустрач зіме.
 

* * *

 
Цёмна ў пакоі.
Падае, падае сьнег
на суседні дах.
 

* * *

 
Станцыя «Ліпа».
Пахне скошанай травой
нават сіні дым.
 

* * *

 
Чакаю маці.
У маўклівым пад'езьдзе
слухаю крокі.
 

* * *

 
Ліхтар згасае —
ярчэе кола поўні
на голым дрэве.
 

* * *

 
Жоўтыя зоры
на чорнай вадзе ляжаць —
з клёнаў упалі.
 

* * *

 
Чуйны дзьмухавец
вартуе сон ветру
у чыстым полі.
 

* * *

 
Гаўбец адчыніў —
дождж стаіць у парозе,
празрысты, як цень.
 

* * *

 
Як сумна гарыць
зорка ў ранішнім небе —
зорка Вэнэра.
 

* * *

 
Зноў засынаю
і прачынаюся зноў
ноччу халоднай.
 

* * *

 
Сьцяна. Колкі дрот.
Варону вецер загнаў
пад гэту сьцяну.
 

* * *

 
Радасны голас
з вуліцы вецер прынёс —
голас дзіцяці.
 

* * *

 
Толькі шэры дом
ды белы сьнег халодны —
бачу за вакном.
 

* * *

 
Прыцемкі. Восень.
Вогненнай вежай дрыжыць
ліпа на ўзьлеску.
 

* * *

 
Стары, стары дом.
Сьцёрся блакітны нумар,
ведаю – сёмы.
 

* * *

 
Хвалі завеі
сьлед падхапілі белы —
сьлед на дарозе.
 

* * *

 
Галіну крануў —
падае ліст барвовы
на чорны асфальт.
 

* * *

 
Знойдзе на бруку
хлопчык каштан вільготны
і заўсьміхаецца.
 

* * *

 
Сьветлы золкі дзень.
Кропляй іртуці дрыжыць
сонца ў гардзіне.
 

* * *

 
Полымя-лісьцік
з кноту галіны ляціць
у восеньскі змрок.
 

* * *

 
Куды ляціце
скрозь сьнягі і туманы,
малыя птушкі?
 

* * *

 
Чыстая вада
абмывае далоні,
між пальцаў цячэ…
 

* * *

 
Начныя гукі:
ці дождж, ці вецер, ці рып…
І я між імі.
 

* * *

 
Суцешыць вецер
голае дрэва зімой —
сьнегам засыпле.
 

* * *

 
Доўга прымерваў
руды, вялікі шынэль…
Сябе не пазнаў.
 

* * *

 
На сьпіне ляжу
з вачыма адкрытымі…
Хутка раніца.
 

* * *

 
Белыя хмары
над чорнымі дрэвамі
стаяць, як горы.
 

* * *

 
Кусты чаромхі.
Вецер цёплы наляцеў —
белых кветак шэпт.
 

* * *

 
Старэнькі ровар,
валізка з хлебам, кошык —
стаяць ля слупа.
 

* * *

 
Вакно. Крыж рамы.
Чутна, як муха гудзе.
Стол. Посуд пусты.
 

Уладзімір Сіўчыкаў

* * *

 
Утульны дворык…
Першыя кроплі дажджу —
пахне асфальтам.
 

* * *

 
Сад занядбаны,
дол у пялёстках вішань.
Ветраны вечар.
 

* * *

 
Прачнуўся ўранку.
Млосна. Смага. Горкі пах.
Стол непрыбраны.
 

* * *

 
Разгарну дзёньнік…
Дзень адышоў у нябыт,
бы кропля ў пясок.
 

* * *

 
Іржэўнік жорсткі,
як зваротны шлях пакут.
Нудны краявід.
 

* * *

 
Ідзём далёка…
Хто падкажа, дзе канец
гэтага шляху?
 

* * *

 
Мо застануцца
нікім не пачутыя
словы і думкі?
 

* * *

 
Пакой паўзмрочны.
Лунае цюль фіранкі.
Вільготны вецер.
 

* * *

 
Стаю ў лоджыі.
Скончыўся цыганскі дождж,
рыпіць фрамуга.
 

* * *

 
Бярозавы гай.
Смак гаркавых лісточкаў.
Важкі хрушч гудзе.
 

* * *

 
Патушыў сьвятло
І пачуў – сьнег падае.
Ноч па-над краем.
 

* * *

 
Валошку згледзеў
і рады той сустрэчы
ў чужой старонцы.
 

* * *

 
На сэрцы ўцешна:
з-за хмар зірнула сонца
імглістым ранкам.
 

* * *

 
Апала вішня —
і ў шарую гадзіну
дзень абярнуўся.
 

* * *

 
Зьнікае ў цемры
ды зноў пад лямпіёнам
кажан крыляе.
 

* * *

 
«Добрая душа», —
пачуў пра свайго сябра.
Ціхая радасьць.
 

* * *

 
Пралескі сумна
палетак аглядаюць
ля руін Крэва.
 

* * *

 
Нат і хвіліны
спакою не зазнала
маці ў самоце.
 

* * *

 
Імжысты ранак…
Зноўку пішу краявід
на пустым пляжы.
 

* * *

 
Сьвяты – хвіліны,
калі адчуваю:
праца ўдаецца
 

* * *

 
Сёньняшні сум,
Нібы шэрань, што ранкам
Кладзецца ў двары.
 

* * *

 
За каласочак
Схапіўся для падтрымкі
Ў хвіліну расстаньня.
 

* * *

 
Паліклініка…
У стомленых паглядах —
цяжар чаканьня.
 

* * *

 
О немаўлятка,
што табе прысьнілася?
Аж здрыганулася…
 

Адам Глёбус

* * *

 
Кропля падае
на лілёвы цёмны лёд
і плыве ў вясну.
 

* * *

 
Ціха, сьнег ідзе,
Толькі каляндар сказаў —
надыйшла вясна.
 

* * *

 
Вясновым ранкам
паліць у парку сьмецьце
малады салдат.
 

* * *

 
Чорная ліпа,
спавітая слатою,
чакае цяпла.
 

* * *

 
Вежы аблокаў
над каменнай гарою
заружавелі.
 

* * *

 
Раніца ў шыбу
ціха пастукалася…
Пара над кавай.
 

* * *

 
Блакітны ранак,
апрану ўсё новае
у гонар вясны.
 

* * *

 
Першы дзень вясны,
трэба ўмывацца сьнегам
з самай раніцы.
 

* * *

 
Ранак, варэльня,
горка-салодкі водар —
кубачак кавы.
 

* * *

 
Лапкі ядлоўца
і пралескі на стале
ў шкляначцы з вадой.
 

* * *

 
Капеж, дворнікі
на даху рыдлёўкамі
сякуць ледзяшы.
 

* * *

 
Хваёвы водар,
кедравая ігліца
блішчыць на сонцы.
 

* * *

 
Стаю на вежы
з выбітымі шыбамі,
над нашым сьветам.
 

* * *

 
Над могілкамі
хмары плывуць няспынна.
Сыходзяць сьнягі.
 

* * *

 
Шукаюць вочы
сярод жоўтых аблокаў
дарогі, птушак.
 

* * *

 
Дастаю штодня
водар сьвежай газэты
з паштовай скрыні.
 

* * *

 
За вакном сьнег.
Кубачак гарачай кавы
гатую сабе.
 

* * *

 
Сонечны ранак,
жаўтавокая котка
выйшла з пад'езду.
 

* * *

 
Ранак, парк стары,
узьлятаюць галубы —
ледзь чутны ветрык.
 

* * *

 
Паралеляграм
сонечны на шпалерах,
вясновы ранак.
 

* * *

 
Адчыніў дзьверы —
скразьняк прынёс духмянасьць
травы і бэзу.
 

* * *

 
Шэрую траву
вецер цёплы і сухі
на асфальт прынёс.
 

* * *

 
Шчыліны ў плоце —
пасечанае сьвятло
ляжыць на зямлі.
 

* * *

 
Сонца, капяжы,
але калюгі ўначы
павымярзалі.
 

* * *

 
Еду ў трамваі,
паўпустым і халодным,
на кніжны кірмаш.
 

* * *

 
Блакітна-шэры
кавалак тынкоўкі
разломліваю.
 

* * *

 
Парушыначка
трапіла ў вока маё —
вокамгненны боль.
 

* * *

 
З кнігаю ў руцэ
наведваю кавярню,
накрапвае дождж.
 

* * *

 
Першы дзень, калі
лёду няма на ганку.
Сьціхлі капяжы.
 

* * *

 
Сонечны настрой
па вільготным пяску
разьліваецца.
 

* * *

 
Надыходзіць час
занесьці на сьметнік
зімовыя боты.
 

* * *

 
Вецер. Груд. Вясна.
Як вуркочуць галубы
слухаў і маўчаў.
 

* * *

 
Шэра-жоўты сьнег
плямамі ў полі ляжыць,
вецер гоніць пыл.
 

* * *

 
Шалахнуўся куст,
зашчабятала птушка…
Ізноў цішыня.
 

* * *

 
Побач з дарогай
доўгія, нежывыя
трубы ляжалі.
 

* * *

 
Сухое дрэва.
Прыляцелі вераб'і —
пошчак, мітусьня.
 

* * *

 
Сіні аўтобус
спыніўся й павітаўся
з жоўтым дзьмухаўцом.
 

* * *

 
Кветачку набыў,
а каму падараваць
так і не знайшоў.
 

* * *

 
Пасыпаўся дождж:
на інжыры вераб'і
зашчабяталі.
 

* * *

 
Ідуць насустрач
людзі, хаваючы твары
ад ветру і дажджу.
 

* * *

 
Шклянка на стале.
У празрыста-шэры цень
муха запаўзла.
 

* * *

 
Ціха, сьпіць дачка
ў пакоі, а за вакном
дробны дождж ідзе.
 

* * *

 
Каля бардзюраў,
на асфальце растаюць
кавалкі лёду.
 

* * *

 
Быкі на бойні:
чорныя сьлёзы ў вачах,
цяжкі дух крыві.
 

* * *

 
Старое дрэва
пяшчотныя лісточкі
паўпрыгожылі.
 

* * *

 
Ружовы камень
на зялёнай траве…
Шукаю словы.
 

* * *

 
Сухая трава
ціха шэпча пад ветрам
песьню пра лета.
 

* * *

 
Чорная каза
жоўтым вокам зіркае
на гаспадара.
 

* * *

 
Зь берага камень
спаўзае ў ваду вельмі —
вельмі павольна.
 

* * *

 
Каляровае
паветра Эстоніі
пахне трэскамі.
 

* * *

 
Дарога ў полі,
фурманка, стары чалавек,
кола скрыгоча.
 

* * *

 
Мэтрапалітэн,
у чаканьні цягніка
разглядваю столь.
 

* * *

 
Гутарка дзяцей,
хутка і мая дачка
гаварыць пачне.
 

* * *

 
Зь лёгкім сумам
трываю галаўны боль,
вясновы ветрык.
 

* * *

 
Самотны груган
нізкую аблачынку
зачапіў крылом.
 

* * *

 
Сьпілаваны сук
на сухі асфальт упаў —
безнадзейны хруст.
 

* * *

 
Вечар, парк стары,
шоргат старэчых крокаў,
азіраюся.
 

* * *

 
Перакулены
сьвет у калюзе жыве…
Шпурляю камень.
 

* * *

 
Качкі і кірлі
лунаюць над вадою
цёмнай Сьвіслачы
 

* * *

 
У пясочніцы
алавяны салдацік
пад дажджом заснуў.
 

* * *

 
Дзе схавалася
за вясновай смугой
маё юнацтва?
 

* * *

 
Сшытак бэзавы
набыў, а што запісаць
і ня ведаю.
 

* * *

 
Вечар. Мястэчка.
Каля кожнай хаты
сьлівы красуюць.
 

* * *

 
Маленькі пакой,
фотаздымкі на сьцяне —
твары знаёмых.
 

* * *

 
Набліжаюцца
хмурынка і маладзік,
аддаляюцца.
 

* * *

 
Атрутны водар
магноліі напоўніў
маёвую ноч.
 

* * *

 
Малады ліхтар,
ты, напэўна, першы з нас
павітаесься.
 

* * *

 
Рэдзенькі блакіт
і празрыстая поўня
над даляглядам.
 

* * *

 
Кардыяграма
на стужцы папяровай,
доўгай, бясконцай…
 

* * *

 
Гартаю кнігу,
не чытаю, а гляджу
рэпрадукцыі.
 

* * *

 
Навальніца, дождж,
плачуць-плачуць ліхтары
сьветлымі сьлязьмі.
 

* * *

 
Гляджу на поўню
праз агеньчык запалкі —
маленечкая.
 

* * *

 
Жаданьне заснуць?
Не! Жаданьне прачнуцца
і не засынаць.
 

* * *

 
Дом над вадою…
О, колькі сноў вяртае
мяне ў гэты дом.
 

* * *

 
Ты не гавары,
што ня хочаш спаць зусім
і ня любіш сон…
 

* * *

 
Наліваецца
лякам цёплым, залатым
ліст магноліі.
 

* * *

 
Сёньня чуйна спаў,
слухаў празь няпэўны сон
шолах дажджавы.
 

* * *

 
Знайшоў у лесе,
зьбіраючы суніцы,
драўляны гузік.
 

* * *

 
Залаты трысьнёг
сее кропелькі расы
ў сінюю ваду.
 

* * *

 
Выпаўзла жабка
з-пад вільготных камянёў
муху ўпаляваць.
 

* * *

 
Гладыёлусы,
захутаныя ў марлю,
едуць на кірмаш.
 

* * *

 
На суседзкі плот
верабей пераляцеў
зь яблыні маёй.
 

* * *

 
Невялікі сад,
маладзіца босая
яблык-штрыфель есьць.
 

* * *

 
У калянадзе
прыемна схавацца —
сонечны ранак.
 

* * *

 
Высокая столь,
блакітныя шпалеры,
сіні матылёк.
 

* * *

 
У маім двары
сітаўка блакітная
скача па пяску.
 

* * *

 
Рукі кабеты
над дзіцячай калыскаю,
чалавечы сьвет.
 

* * *

 
Бруіцца вецер —
засыпаючы сьляды —
пясок бруіцца.
 

* * *

 
Каля дзяржбанку
на пыльным тратуары
знайшоў капейку.
 

* * *

 
Па рудой сьцяне
жучок паціху паўзе,
лета ажыло.
 

* * *

 
Белае неба,
а ў ім шэры матылёк
уздымаецца.
 

* * *

 
На яркім сонцы
крухмальныя карункі
фіранак сьнежных.
 

* * *

 
Пыльныя пальмы
высахлымі лістамі
ледзь-ледзь варушаць.
 

* * *

 
Белакрылая
кветка вэнтылятара
на вакне расьце.
 

* * *

 
Кавярня ў вежы,
музыка, млявасьць, кава.
Шэры, спакойны дзень.
 

* * *

 
Уздоўж прыбою,
бязгучна, па каменьні
ляціць цень кірлі.
 

* * *

 
Паласатая
яшчарка са сьцяжыны
ўцякае ў траву.
 

* * *

 
Які вялікі
ліст! Ня знойдзецца кнігі
такі засушыць.
 

* * *

 
Колькі матылькоў
віецца над чаромхай
каля альтанкі.
 

* * *

 
Высокі комін,
аблокі доўгія плывуць,
талінскі вецер.
 

* * *

 
Дапамагаю
выпаўзьці з-пад лісточка
божай кароўцы.
 

* * *

 
У белым небе,
о, як высока, як шмат
зялёных шышак.
 

* * *

 
На веях маіх
зьнікае сонечны пыл,
вецер у хмарах.
 

* * *

 
Сьпёка, на дварэ
селі курыцы купацца
у гарачы пыл.
 

* * *

 
Басанож іду,
чорна-сіняя сьцежка,
сьціхае конік.
 

* * *

 
Стручок гароху
зялёнаю рыбкаю
высьлізнуў з рукі.
 

* * *

 
Жонка і дачка
сьпяць у цёплай цішыні,
жнівеньскі спакой.
 

* * *

 
Рэчка ратуе
ад сьпёкі, ад горычы
і ад маркоты.
 

* * *

 
Цячэ, шапоча
жвір скрозь пальцы… У руцэ
застаўся камень.
 

* * *

 
Пыл на паліто,
каля жалезнай брамы
чакаю брата.
 

* * *

 
Іржавы ліхтар
сьпіць пад дажджом у парку,
стоячы сьмірна.
 

* * *

 
Рукі, рыдлёўка,
дождж, дзёран, жвір, камяні…
Моўчкі працую.
 

* * *

 
Дожджык перастаў,
а вада яшчэ цурчыць
з вадасьцёчных труб.
 

* * *

 
Вулка вузкая,
патыхае вільгацьцю
стогадовы брук.
 

* * *

 
Кубачак кавы,
белы цукровы кубік,
сухія кветкі.
 

* * *

 
У трубах рэха
павялічвае памер…
Сэнс непарушны.
 

* * *

 
З вачэй цяжарнай
жанчыны паглядаюць
дзьве розныя душы.
 

* * *

 
Цэлы Божы дзень
цяжкая гарачыня —
горад змучыўся.
 

* * *

 
Абараняйце,
чорныя акуляры,
хворае вока.
 

* * *

 
Стома, здранцьвеньне,
на скронях гарачы пот,
не варушуся.
 

* * *

 
Не здымаючы
ахоўных акуляраў,
разьвітваюся.
 

* * *

 
Чапіў анучу,
спалохаў шалахвоста —
няма спакою.
 

* * *

 
У зеляніне
аранжавыя зоры —
кветкі гарбуза.
 

* * *

 
Каханка плача,
хавае твар за букет
гладыёлусаў.
 

* * *

 
Лісток сьціскаю —
зялёны, тапалёвы,
гаркаваты сок.
 

* * *

 
Зусім няблага
ляжаць і доўга думаць
пра сьпелы агрэст.
 

* * *

 
Успамінаю
дзедаў каменны ганак —
трэснуты жорнаў.
 

* * *

 
Сонечны вечар,
пылам і галубамі
пахне гарышча.
 

* * *

 
Ля плыткай вады
цёплай ліпеньскай рэчкі
па пяску іду.
 

* * *

 
З далані на далонь
перакідаў каменьчык
і слухаў хвалі.
 

* * *

 
Вецер незнарок
перагарнуў старонку
маленькай кнігі.
 

* * *

 
Карункі шуму
на жвір шпурляе хваля
і цягне назад.
 

* * *

 
Са жмені ў жменю
няспынна і марудна
сыплецца жарства.
 

* * *

 
Залацістая
на вялікай паніве
рыбіна ляжыць.
 

* * *

 
У рудым збанку
блакітнае малако,
парожні кубак.
 

* * *

 
Стол. Відэлец. Нож.
Памідоры. Агуркі.
Шклянка, сок. Гладыш.
 

* * *

 
Астудзіў сьпіну
сьвежы, цёплы вятрыска —
безумоўна, кайф.
 

* * *

 
Куст ядлаўцовы
пад маціцовым небам —
вечны вандроўнік.
 

* * *

 
Вечар, піск стрыжоў
пранізьлівы, трапяткі
над цёмным дваром.
 

* * *

 
Золата крыжоў
плыве над купаламі
чужога храма.
 

* * *

 
Вільня, ціхі двор,
пад шэраю сьцяною
папараць расьце.
 

* * *

 
Хлопчык-акрабат
на чырвоным дыване
стомлены сядзіць.
 

* * *

 
Стогадовы дом,
і каля яго цьвітуць
гладыёлусы.
 

* * *

 
Кацяня дайшло
да вакна ў стары падвал
і схавалася.
 

* * *

 
Шэра-жоўтае
менскае нізкае неба
кратаю рукой.
 

* * *

 
Чорнае неба,
маўклівае чаканьне
ў аэрапорце.
 

* * *

 
Сыботні вечар,
зьбіраю зь нізкай ліпы
цьвет на гарбату.
 

* * *

 
Ціха паклікаў
круглалісты званочак
мяне ў дзяцінства.
 

* * *

 
Іду дахаты,
салодкі ліповы дух
супакойвае.
 

* * *

 
Пад алешынай,
у завоіне маўчыць
мяккая вада.
 

* * *

 
Гарачы вецер
па зялёнай дарозе
коціць жоўты ліст.
 

* * *

 
Квадра, парк стары,
пахне скошанай травой
малады туман.
 

* * *

 
Ноч, прыслухаўся —
стракочуць гадзіньнікі;
ці то конікі…
 

* * *

 
Па-над сасною
поўні жоўты дыск плыве
на хмарах сініх.
 

* * *

 
Падае зьнічка
за далёкі чорны лес;
забыў жаданьні.
 

* * *

 
Плывуць аблокі
у ласкавай цеплыні,
месячная ноч.
 

* * *

 
Успамінаю
далёкае каханьне
пад платанамі.
 

* * *

 
Чужы, чорны дом.
Бясконцы глухі паркан.
Бразнула клямка.
 

* * *

 
Джаз разгойдвае
карабельны рэстаран…
Ці наадварот?
 

* * *

 
Кураць і танчаць
маладзіцы п'яныя.
Весела глядзець.
 

* * *

 
Цёмная поўня
шэпты кляновых шатаў
слухае ў цемры.
 

* * *

 
Прытаіліся,
як пачвары марскія,
на пяску карчы.
 

* * *

 
Вугаль на зубах,
печанае бульбы смак,
салёны дымок.
 

* * *

 
Залаты агонь,
моўчкі з братам сядзелі,
блакітны попел.
 

* * *

 
Гудзеньне мора.
Моцны, пякучы вецер.
Чорная вада.
 

* * *

 
Бездапаможны
матылёк на шыбе
шукае выйсьце.
 

* * *

 
Дзьверы на гаўбец
адчыніў, а мой сябра,
месяц, не прыйшоў.
 

* * *

 
Гарадзкая ноч,
шчыльная гарачыня,
кропелькі зорак.
 

* * *

 
Не памылюся —
назваўшы запальнічку
любімай кветкай.
 

* * *

 
Ціхі шум машын.
Ноч. Гадзіньнік. Я і ты.
Цёпла. Споры дождж.
 

* * *

 
Патушы сьвятло,
чуеш – бьецца-бьецца ў шкло
шэры матылёк.
 

* * *

 
Срэбная хмара
стала побач з поўняю,
вецер стаміўся.
 

* * *

 
Шчупака сасьніў.
Не, не жывога, на —
маляванага.
 

* * *

 
Прачынаюся,
пью халодную ваду
і засынаю.
 

* * *

 
У сінім садзе
цяжарная жанчына
сьпелы яблык есьць.
 

* * *

 
Халодны вецер,
празрыстае паветра,
аголены сад.
 

* * *

 
Сьліва на стале,
побач востры нож ляжыць;
зараз сьліву зьем.
 

* * *

 
Дворнік пад вакном,
ён мяце-мяце асфальт,
ён бліжэй-бліжэй.
 

* * *

 
Як непрыемна
вільготную адзежу
раніцай надзець.
 

* * *

 
Гуляю з дачкой
пад жоўтымі ліпамі
старога сквэра.
 

* * *

 
Ральля, груганы,
гара пад нізкім небам,
салодкі вецер.
 

* * *

 
Аса на шыбе —
дзынкнае пажаданьне
вярнуць свабоду.
 

* * *

 
Ляснула шыба,
шкло блішчыць на падлозе,
стаю басанож.
 

* * *

 
Чырвань рабіны
ў зеляніне дваровай,
вось спаткаў восень.
 

* * *

 
Вербы па рацэ
пасылаюць у нябыт
сумныя лісты.
 

* * *

 
Туманны ранак,
над сівою рэчкаю
лунаюць кірлі.
 

* * *

 
Сонны смоўж паўзе
па падасінавіку
маладзенькаму.
 

* * *

 
Чародка сітавак
пабудзіла ціўканьнем
навакольны лес.
 

* * *

 
Шэрая зямля,
скача жвавы верабей,
жоўтая трава.
 

* * *

 
Падасінавік —
згубленая шапачка
чорнага дзятла.
 

* * *

 
Дзеці зьбіраюць
каштаны на асфальце,
халодны ветрык.
 

* * *

 
Дзіця ў касьцёле
слухае арган. Вітраж
чырвоны зьзяе.
 

* * *

 
У Койданаве
сады спавівае дым —
паляць бульбоўнік.
 

* * *

 
Лёгенькі лісток
да мяне ляціць-ляціць
шэрым матыльком.
 

* * *

 
Жоўтыя ліпы,
знаёмая вуліца,
чужыя людзі.
 

* * *

 
Сіні кіпарыс,
калі паглядзець праз дождж,
робіцца вышэй.
 

* * *

 
Праз кастрычнік
іду пад каштанамі
і па каштанах.
 

* * *

 
Скляпеньні, крокі,
водгульле, палёт-лісток
сухі лунае.
 

* * *

 
Шоргат шэрых хваль
доўга слухаю адзін.
Дух марской травы.
 

* * *

 
Жорсткі хвалялом,
насьцярожанае мора,
шурпаты вецер.
 

* * *

 
Глядзіць сланечнік,
нахіліўшы галаву,
на ранішні сьнег.
 

* * *

 
Пад белым небам
у сухой траве заснуў
руды сабака.
 

* * *

 
Лялька ў калюзе,
нерухомыя вочы
глядзяць з-пад вады.
 

* * *

 
Кідае лісты
ў фантанчык зь лебедзем
стогадовы клён.
 

* * *

 
Ціха падае
лісьце з паркавых клёнаў,
падае ціха.
 

* * *

 
Вецер у сьпіну.
Коціцца сухі лісток,
а за ім другі.
 

* * *

 
Вяртацца мушу,
вяртаньне будзе хуткім…
Ізноў дарога.
 

* * *

 
Гаворым з братам
пад цёмнымі букамі,
палім няспынна.
 

* * *

 
На ціхай вадзе
дзікія качкі сядзяць,
хуткі цень кірлі.
 

* * *

 
Зачапілася
за гатычны кіпарыс
хмарка горная.
 

* * *

 
Пад ляскоўкаю
нечакана знайшоўся
салодкі яблык.
 

* * *

 
Я забіў жучка,
А спытай мяне – нашто?
І не адкажу.
 

* * *

 
Палахлівае
лісьце паляць у парку,
полымя й вецер.
 

* * *

 
Восеньскі кантраст —
на бліскучым блакіце
жоўта-цёмны клён.
 

* * *

 
Парк прапах дымам.
На гурбе чорных лісьцяў
танчыць агеньчык.
 

* * *

 
Чорная вада
у калюжыне стаіць,
а над ёю – я.
 

* * *

 
На рэчку хадзіў
паглядзець, ці замерзла,
чакаю зімы.
 

* * *

 
Чужы завулак —
тут нават чырвань цэглы
цяпла ня мае.
 

* * *

 
Холад восені,
у вясну ляціць-ляціць
матылёк сухі.
 

* * *

 
Ты мяне суцеш,
доўгая дарога да
шэрага неба.
 

* * *

 
Лілея ў шклянцы,
дух яблыкаў-антонаў,
сьлёзы каханкі.
 

* * *

 
Нашто блукаю
і каго шукаю тут,
сярод туманаў?
 

* * *

 
Памажыце мне
каханую забыць, кля —
новыя лісты.
 

* * *

 
Сланечнік высах,
ледзь чутны водар мёду
застаўся ў лістах.
 

* * *

 
Несупынны дождж,
як дзіця, спадзяюся
на заўтрашні дзень.
 

* * *

 
Рукі нямога,
чырвоныя на дажджы,
хутка гавораць.
 

* * *

 
На камень-валун
сеў самотны вандроўнік,
халодны вечар.
 

* * *

 
Легкаважны дым
не магу ніяк схапіць
за блакітны хвост.
 

* * *

 
Як непрыкметна
на вагоннай падлозе
сьлед высыхае.
 

* * *

 
Сьпяць дарожнікі,
лыжка ў шклянцы на стале
ўсё зьвініць-зьвініць.
 

* * *

 
Так дрыжыць вагон,
што ніводнай літары
роўна не пішу.
 

* * *

 
Стаміўся ехаць,
нарэшце, той прыпынак,
дзе ўсе сыходзяць.
 

* * *

 
Чаму ж вы, пташкі,
ня зьведалі адзіноты
па-над зямлёю?
 

* * *

 
Агарнулі лес
восеньскія халады,
вогнішча кладу.
 

* * *

 
Колькі каштанаў
прынёс дадому й расклаў
у кніжнай шафе.
 

* * *

 
Паўночны вецер,
дождж, шэрая дарога,
ноч, валацуга.
 

* * *

 
За галінамі
чорна-сінімі плыве
белы маладзік.
 

* * *

 
Восеньскі ўспамін —
на вясковых могілках
пахіліўся крыж.
 

* * *

 
Сталёвы вецер,
коціцца па асфальце
звон кансароўкі.
 

* * *

 
Ліхтар, прыпынак,
высачэзная постаць
пад парасонам.
 

* * *

 
Не дае заснуць
скразьняк у электрычцы,
бязбожны холад.
 

* * *

 
Поўнач у мэтро,
мармуровая сьцяна
слухае мяне.
 

* * *

 
Жаданьне – заснуць,
не патушыўшы сьвятла,
глыбокая ноч.
 

* * *

 
Спаць і толькі спаць,
больш нічога не хачу;
не магу заснуць.
 

* * *

 
Дзьверы зачыніў,
а ў пакоі скразьнякі
не пазьнікалі.
 

* * *

 
Халодны пакой,
ціўканьне гадзіньніка
не дае заснуць.
 

* * *

 
Дзе падзеўся ты,
ясна-белы маладзік?
Не кладуся спаць.
 

* * *

 
Вадкая цемра,
уздыхнула машына,
вуркоча матор.
 

* * *

 
Нізкая вярба
ўсё кранае на вадзе
адлюстраваньне.
 

* * *

 
Ноччу падаў сьнег,
а нараніцу растаў —
цёплая зямля.
 

* * *

 
У чаўне вада,
на вадзе – срэбра поўні
і тонкі лёдзік.
 

* * *

 
Вельмі многа сплю,
дык чаму цалюткі дзень
пазяхаецца?
 

* * *

 
Далёка ў небе,
марозным сінім ранкам
сканала зорка.
 

* * *

 
Квітнее сьліва.
О, не-не – падалося…
Навокал шэрань.
 

* * *

 
Дробныя зоры
востра міргалі, золкасьць,
час разьвітаньня.
 

* * *

 
Стары чалавек
спытаў у вялікай гары:
– Ці гэта зноў сьнег?
 

* * *

 
Цёмны шэры ліст
падае на першы сьнег,
нахіляюся.
 

* * *

 
У вакно гляджу,
на стале астывае
шклянка малака.
 

* * *

 
Над таполямі
шэра-маціцовае
неба студзеня.
 

* * *

 
Сонны настрой —
вуркоча рэпрадуктар,
слоў не разабраць.
 

* * *

 
Гляджу на шэрань
і не магу пакінуць
занятак марны.
 

* * *

 
Мокрая далонь —
бо на ёй дадому нёс
першы цёплы сьнег.
 

* * *

 
Марозны ранак,
двухгадовая дачка
шукае поўню.
 

* * *

 
Падняўшы з долу,
павесіў на галіну
дзіцячы шалік.
 

* * *

 
Ціха, сьняжынкі
на паркавыя вазы
апускаюцца.
 

* * *

 
Надпіс на сьнезе,
вецер схапіў і панёс
белую думку.
 

* * *

 
Белая шыба;
сонечны, марозны дзень
толькі пачаўся.
 

* * *

 
Шэрань на слупах.
Не спыняецца цягнік
ля вясковых хат.
 

* * *

 
Сваім холадам
бела-блакітны аркуш
запалохвае.
 

* * *

 
Парэзаў палец,
выціраю цёмную кроў
зь белага стала.
 

* * *

 
Згадаю вясну —
сьнег і лёд на імгненьне
зазелянеюць.
 

* * *

 
На ўчарнелы парк
зноў зімовыя дажджы
сеюцца штодня.
 

* * *

 
За нізкім плотам
цяпла й вясны чакае
гарод пад сьнегам.
 

* * *

 
Апякаюць твар
вецер і сьнежаньскі дождж,
лёд на паліто.
 

* * *

 
Цаліком іду,
сорак дзён парожняя
дзедава хата.
 

* * *

 
Пануе шэрасьць —
на местачковым пляцы
туман адліжны.
 

* * *

 
Засьнежаны сквэр,
сабачы брэх над рэчкай
разьлягаецца.
 

* * *

 
Качар на хвалях
вузкай балотнай рэчкі,
сьнег на берагах.
 

* * *

 
Пяро на сьнезе
кінула чорная птушка,
каму, як ня мне?
 

* * *

 
Так па-японску —
празь белыя жалюзі
глядзець на зіму.
 

* * *

 
За вакном ляціць
вечарова-чорны сьнег
праз маю душу.
 

* * *

 
На зялёны лёд
бела-жоўты цяжкі сьнег
падае праз дождж.
 

* * *

 
Вечар, ліхтары
над пустой дарогаю
нахіліліся.
 

* * *

 
Шафа зь люстэркам,
там сьпяць пах нафталіну
і зімовы дух.
 

* * *

 
Мяккі сьнег ляціць;
раптам шэры матылёк
у памяці ўзьнік.
 

* * *

 
Брудны шэры сьнег
вечаровае сонца
пазалаціла.
 

* * *

 
Чужы чалавек
прапанаваў зь ім выпіць
моцнай гарбаты.
 

* * *

 
Навокал сьнегу —
ні прайсьці, ні праехаць —
насыпаў люты.
 

* * *

 
Цьвярозы мароз,
за лесам вежавы кран,
лілёвы вечар.
 

* * *

 
З дачкой на руках
дамоў, на пяты паверх,
падымаюся.
 

* * *

 
Чорная кава
астыла канчаткова,
нарэшце – крокі.
 

* * *

 
Сьвятло зьбіраю,
каб асьвятляць сьвет сноў
зімовай ноччу.
 

* * *

 
Надакучвае
пасылаць падарункі
самому сабе.
 

* * *

 
Чорны тэлефон,
як скарбонка, прыхаваў
галасы сяброў.
 

* * *

 
На адпачынку
раніцай люблю згадаць
каляровы сон.
 

* * *

 
Дваццаць год прайшло,
а ракавіна тоіць
галасы мора.
 

* * *

 
Колькі радасьці
яны раней дарылі —
лісты каханкі.
 

* * *

 
Чалавечы лёс.
Не хапае нават слоў,
што ні гавары.
 

* * *

 
Зараз я сябе
у люстэрку не пазнаў…
Зрэшты, ну і што.
 

* * *

 
Добрая душа —
ён і зь дзецьмі гаварыў,
як з дарослымі.
 

* * *

 
Гартаю кнігу,
у гармідары літар
зьяўляецца сэнс.
 

* * *

 
Нараджаемся,
паабяцаўшы Богу
хутка памерці.
 

* * *

 
Самы лепшы верш
запішу на газэце
й шпурну ў сьметніцу.
 

* * *

 
Верш на паштоўцы
запісваю алоўкам,
а потым тушшу.
 

* * *

 
Чытае хлопчык
гучна, па складах, мой верш,
ніякаватасьць.
 

* * *

 
Бяз дай патрэбы
на аловак насадзіў
катушку нітак.
 

* * *

 
Некалі ў мяне
плястмасавы чалавек
у скарбонцы жыў.
 

* * *

 
Кроплі чарніла
ўпалі на чысты стол —
зорнае неба.
 

* * *

 
Ломкі лябірынт
падлічвае памылкі
лягічных крокаў.
 

* * *

 
І паміж сяброў
не магу пазбавіцца
адзінотнасьці.
 

* * *

 
У прорву часу
ляцяць нашыя крокі…
Рэха, успамін.
 

* * *

 
Пыл, пясок, жвір,
жарства, камяні, груды,
горы, сьнег, неба…
 

* * *

 
Накіроўваю
ў падземны пераход
свае пакуты.
 

* * *

 
Аб кант коміну
разьбіваецца погляд
на рэчаіснасьць.
 

* * *

 
Пазабаўляцца б
з такім прывабна-сінім
электрадротам.
 

* * *

 
Мэтазгоднасьці
ўказальнік блакітны
не вызначае.
 

* * *

 
Адваротная
пэрспэктыва дарогі
сыходзіцца ў сэрцы.
 

* * *

 
Памыляюся,
за павелічальным шклом
той жа самы сьвет?
 

* * *

 
Хто табе сказаў,
што мінулае маё
не належыць мне?
 

* * *

 
А ці трэба па —
мятаць, які зараз дзень,
можа, ведаеш?
 

* * *

 
Брат мой гаварыў:
– О, які ён салодкі,
водар атруты…
 

* * *

 
Непераможны,
як дух безнадзейнасьці,
смак самагубства.
 

* * *

 
Сустракаюцца
не зусім падобныя
і сярод блізьнят.
 

* * *

 
Так яно лепей, —
калі ніхто ня прыйдзе.
Крокі пад вакном…
 

* * *

 
Два гадзіньнікі
і ніводзін не ідзе.
Як гэта добра.
 

* * *

 
У бясконцай чарнаце
бразнуў клямкаю
нечаканы госьць.
 

* * *

 
Сталёвы месяц,
жалезабэтонны мост,
срэбная вада.
 

* * *

 
Лютаўская ноч,
мароз; а мурын ідзе
без капелюша.
 

* * *

 
Не магу заснуць.
Напішу пра галалёд —
астуджу душу.
 

* * *

 
Каляровы сон
завітаў сярод зімы —
з кветкамі вяргінь.
 

* * *

 
Ноч глыбокая.
Перачытваю наноў
Іса і Басё.
 

* * *

 
Не магу заснуць.
Слухаю далёкі гуд
аэрадрому.
 

* * *

 
Ці не вар'яцтва —
марыць пра бессьмяротнасьць
лютаўскай ноччу?
 

* * *

 
Лётае вецер,
страсае зоры на сьнег,
рыпяць таполі.
 

* * *

 
Ідзе гадзіньнік.
А куды? Невядома.
Спыню маятнік.