Текст книги "Расейска-беларускi слоўнiк для школьнiкаў"

Автор книги: Александр Булыка

сообщить о нарушении

Текущая страница: 11 (всего у книги 11 страниц)

устои книжн. асновы

устойчивый устойлiвы; сталы, трывалы

устранение 1) устараненне, прыманне; лiквiдацыя; 2) звальненне, зняцце; 3) устараненне, ухiленне, адыход

устранить 1) устаранiць, прыняць; лiквiдаваць; 2) звольнiць, зняць (з пасады)

устрашение застрашванне, запалохванне

устрашить застрашыць, запалохаць

устремиться 1) рынуцца, кiнуцца, рушыць; 2) перен. накiравацца; утаропiцца (поглядам)

устремление iмкненне, намер, мэта

устрица вустрыца

устроить 1) устроiць, зрабiць, змайстраваць; 2) арганiзаваць, наладзiць; 3) упарадкаваць, наладзiць; 4) уладкаваць

устройство 1) устройванне, майстраванне; 2) арганiзоўванне, наладжванне; 3) упарадкаванне; 4) уладкаванне; 5) лад, парадак; 6) устройства, канструкцыя, будова; 7) устройства, прыбор

устыдить засаромiць, засарамацiць

устье 1) вусце (ракi); 2) чалеснiкi (печы)

усугубить павялiчыць, узмацнiць

утащить 1) сцягнуць, пацягнуць; 2) сцягнуць, украсцi

утварь начынне, рэчы; пасуда

утвердительно сцвярджальна

утвердить устанавiць, усталяваць, умацаваць

утверждение 1) устанаўленне, усталяванне, умацаванне; 2) сцвярджэнне

утёнок качаня i качанё

утеплитель тех. уцяпляльнiк

утереть уцерцi, выцерцi, абцерцi

утечь 1) выцечы (аб вадкасцi); 2) перен. мiнуць, прайсцi (аб часе)

утешитель суцяшальнiк

утешительный суцяшальны, суцешны

утильсырьё утыльсыравiна

утиный качыны

утишиться суцiшыцца, уцiхамiрыцца

утка зоол. качка

утконос зоол. качканос

утлый лядачы, лядашчы

утолить заспакоiць, здаволiць, спатолiць

утолочь утаўчы, стаўчы

утолстить патаўсцiць

утомительный утомны, стомны; нудны

утомление 1) стомленасць, стома, змора; 2) с.-х. высiленне (глебы)

утонуть патануць; утапiцца

утончить 1) патанчыць; 2) перен. вытанчыць

утопленник тапелец, тапельнiк

уточнение удакладненне

уточнить удакладнiць

утрата страта

утратить страцiць, згубiць

утренний ранiшнi

утреня рел. ютрань

утро 1) ранiца, ранак; у. вечера мудренее пераначуем, болей пачуем; 2) перен. пачатак

утроба 1) чэрава; 2) вантробы

утруднить абцяжарыць

утюг прас, жалязка

утюжить прасаваць

утяжелить уцяжарыць

утятина качынае мяса

уха юшка

ухарский зухаваты, хвацкi

ухарь зух, хват

ухват вiлкi

ухватить ухапiць, схапiць; злавiць

ухватка 1) манера, звычка; 2) спрыт, спрытнасць

ухищрение хiтрыкi, хiтрасць

уход1 адыход, выхад; уцёкi

уход2 догляд

ухудшить пагоршыць

уцепиться учапiцца, ухапiцца

участвовать удзельнiчаць

участие 1) удзел; 2) спагада, спачуванне

участник удзельнiк

участь доля, лёс

учебник падручнiк

учебный навучальны, вучэбны

ученик вучань

учесть 1) улiчыць, прыняць пад увагу; 2) падлiчыць

учёт улiк, падлiк

учитель настаўнiк

учредитель заснавальнiк

учредить заснаваць; увесцi

учреждение 1) заснаванне; 2) установа

учтивость пачцiвасць, далiкатнасць

учтивый пачцiвы, далiкатны

ушат цэбар

ушиб удар; выцятае месца

ущерб 1) шкода, страта; 2) перен. заняпад; спад

уют утульнасць

уютный утульны

уязвить уразiць, абразiць, укалоць

уяснить усвядомiць, уразумець

Ф

фазаний фазанавы

февраль люты

февральский лютаўскi

фейерверк феерверк

фельдшер фельчар

филей паляндвiца

фитиль кнот

фляга бiклага; пляшка

фонарик лiхтарык

фонарь лiхтар

форель зоол. фарэль, стронга

фотоснимок фотаздымак

фотосъёмка фотаздымка

Х

хвастаться хвалiцца, выхваляцца

хвастливость выхвальства, самахвальства, выхвалянне

хвастливый выхвальны

хвастовство хвальба, выхвалянне, самахвальства

хвастун хвалько, самахвал, выхваляка

хватательный хапальны, хватальны

хворать разг. хварэць

хворостина дубец

хворь разм. хворасць, хвароба

хвоя 1) шыпулькi, iглiца; 2) лапкi (хваёвыя, яловыя)

хижина хацiна

хилый слыбы, кволы

хитрец хiтрун

хитрить хiтрыць, хiтраваць, мудрагелiць

хищение крадзеж, раскраданне

хищник драпежнiк

хищный драпежны

хладнокровие спакой, стрыманасць, вытрымка; абыякавасць

хлебать сёрбаць; хлябтаць

хлебозаготовительный збожжанарыхтоўчы

хлебозаготовки збожжанарыхтокi

хлебопашец хлебароб

хлебородный урадлiвы, ураджайны

хлебоуборочный збожжаўборачны

хлестать 1) хвастаць, сцябаць; 2) лiцца (бiць струменем)

хлипкий слабы, кволы

хлопнуть ляпнуць, бразнуць, грукнуць

хлопок бавоўна

хлопок воплеск

хлопотать 1) быць у клопаце, старацца, увiхацца; 2) клапацiцца; 3) прасiць, хадайнiчаць

хлопчатник бот. бавоўнiк

хлопья камякi

хлыст дубец, прут; плётка

хмелеть п'янець

хождение хаджэнне, хада, хадня

хозяин гаспадар

хозяйка гаспадыня

хозяйничать гаспадарыць; распараджацца

хозяйский 1) гаспадарскi; 2) гаспадарлiвы

хозяйственный 1) гаспадарчы; 2) гаспадарлiвы, гаспадарны

хозяйство гаспадарка

холеный пешчаны, дагледжаны

холить песцiць, даглядаць

холка карак

холм узгорак, пагорак

холмистый узгоркаваты, узгорысты

холодец студзiна, халоднае, квашанiна

холст 1) палатно; 2) жив. палатно (карцiна); 3) тех. часаны лён

холщовый палатняны

хорёк зоол. тхор, шашок

хоровод карагод

хоронить хаваць

хорохориться разг. казырыцца, храбрыцца, задавацца

хорошенько добра, як мае быць

хороший 1) добры; 2) прыгожы, харошы

хорь зоол. тхор, шашок

хохол чуб, чупрына

хохот рогат

хохотать рагатаць

хранилище сховiшча

хранить 1) захоўваць, хаваць; 2) трымацца (чаго-небудзь)

храпець храпцi

хребет хрыбет

хромать кульгаць

хрометь кульгавець

хромой кульгавы

хрупать хрустаць, храбусцець; хрумстаць

хрупкий ломкi, крохкi; кволы

хрящ храсток

хрящевой храстковы

худо1 лiха, зло

худо2 блага, дрэнна

худоба худзiзна

художественный мастацкi

художник мастак

худой1 худы

худой2 1) благi, дрэнны; 2) лядашчы; дзiравы

худощавый хударлявы

хуже горш, горай; горшы

хула ганенне, знеслаўленне, ганьба

хулить уст. ганiць, ганьбiць, знеслаўляць

Ц

цапка с.-х. матыка

цапля зоол. чапля

царапать 1) драпаць, драць; 2) перен. крэмзаць (дрэнна пiсаць)

царапина драпiна

царить 1) уст. цараваць; 2) перен. панаваць

цвет 1) колер; 2) цвет (лiпавы); 3) перен. цвет, краса

цветение 1) цвiценне, красаванне; 2) цвiценне, бросненне

цветень бот. квецень

цветик кветачка, красачка

цветистый квяцiсты

цветник кветнiк

цветной 1) каляровы; 2) квяцiсты

цветовод кветкавод

цветовой колеравы

цветок кветка, краска

цветочный кветкавы, кветачны

цветы кветкi

целебный гаючы; лекавы, здаровы

целевой мэтавы

целенаправленный мэтанакiраваны

целесообразность мэтазгоднасць

целесообразный мэтазгодны

целеустремлённый мэтанакiраваны

целиком цалкам

целительный гаючы, здаровы

целить уст. гаiць, лячыць

цель 1) цэль; 2) перен. мэта

цельный 1) суцэльны; 2) цэласны, цэлы

цепенеть 1) дранцвець, нямець, шэрхнуць; 2) мярцвець, нямець (ад жаху); 3) дубець (ад холаду)

цепкий учэпiсты

цепляться чапляцца

цепной ланцуговы; ланцужны

цепь 1) ланцуг; 2) мн. кайданы

церковь царква

цитировать цытаваць

цифра лiчба

цифровой лiчбавы

цыплёнок кураня

Ч

чаёвничать пiць чай, чаяваць

чалый дэраш, дарашаваты

час 1) гадзiна; 2) час, пара

часовой1 1) гадзiннiкавы; 2) гадзiнны, пагадзiнны

часовой2 вартавы

часовщик гадзiншчык

частица 1) часцiнка; 2) перен. крупiнка; 3) физ., лингв. часцiца

частичный частковы

частник прыватнiк

частность 1) асобнасць, выключнасць; 2) дэталь, падрабязнасць

частный 1) прыватны; 2) асобны; выключны

часть 1) частка; 2) воен. часць; 3) лингв. часцiна (мовы)

часы гадзiннiк

чахотка сухоты

чашка 1) кубак; мiска; 2) анат. рэпка; 3) шаля (вагаў)

чаща гушчар

чаще часцей; часцейшы

чаяние книжн. спадзяванне; надзея, чаканне

чваниться фанабэрыцца; задавацца

чванливый фанабэрысты

чванство фанабэрыя; задаванне

чебрец бот. чабор

чей-то нечы, чыйсьцi

челюсть анат. скiвiца

чепуха бязглуздзiца, глупства; дробязь

червь чарвяк

чердак 1) гара, гарышча, вышкi; 2) паддашак

чередование чаргаванне

чередоваться чаргавацца, мяняцца па чарзе

через цераз; праз

черенок 1) дзяржанне, ручка, тронкi, кассё; 2) бот. чаранок

чересседельник пасак, церассядзёлак

чересчур занадта, залiшне, празмерна

черёмуха бот. чаромха

черкнуть чыркануць

чернец уст. манах

черника чарнiцы

черноглазый чарнавокi

чернокожий чарнаскуры

чернолицый чарнатвары

черносмородинный чорнапарэчкавы

чернотал бот. вербалоз

черта 1) рыса, лiнiя; 2) мяжа (горада); 3) перен. рыса (характару)

чертёнок чарцяня i чарцянё

чертог поэт. палац; пакоi

чесотка мед. кароста

чесоточный карослiвы

чествовать ушаноўваць

честность сумленнасць

честный сумленны

честолюбие славалюбства, iмкненне да славы

честь 1) гонар; 2) гордасць; 3) пашана, павага

чета пара; не тебе ч. не табе раўня

четверг чацвер

четверостишие чатырохрадкоўе

четверть 1) чвэрць, чвэртка; 2) гарнец (вiна)

четырежды чатыры разы

четырёхглавый архит. чатырохкупальны

четырёхгодичный чатырохгадовы

четырёхдневный чатырохдзённы

четырёхлепестковый бот. чатырохпялёсткавы

четырёхлетие чатырохгоддзе

четырёхлетний чатырохгадовы

четырёхпалый чатырохпальцы

четырёхскатный чатырохсхiльны

четырёхсложный лингв. чатырохскладовы

четырёхсотлетие чатырохсотгоддзе

четырёхсотлетний чатырохсотгадовы

четырёхцветный чатырохколерны

четырёхчасовой чатырохгадзiнны

четырёхэтажный чатырохпавярховы

чечевица сачавiца, сачыўка

чечевичный сачавiчны, сачыўкавы

чешуеобразный бот. лускападобны

чешуйка лускавiнка

чешуйчатый лускаваты

чешуя луска

чёлка 1) грыўка (у каня); 2) грыўка, чубок

чёлн човен

чёрточка рыска

чёт разг. цот; чёт и нечет цот i лiшка

чётки рел. ружанец, пацеркi

чёткий выразны; дакладны; зладжаны

чёткость выразнасць; дакладнасць; зладжанасць

чётный цотны

чибис зоол. кнiгаўка, каня

чиликать цвыркаць, цiўкаць

чинить 1) правiць, папраўляць, рамантаваць; 2) вастрыць, завострываць

чинность 1) прыстойнасць, паважнасць; 2) манернасць

чинный 1) прыстойны, паважны; 2) манерны, цырымонны

чиновничий чыноўнiцкi

чирей скула

чирикать цырыкаць, цвыркаць

численность колькасць

численный 1) лiкавы; 2) колькасны

числитель мат. лiчнiк

числительное лингв. лiчэбнiк

числиться лiчыцца

число 1) лiк; 2) лiчба; дата; 3) колькасць

числовой лiкавы

чистец бот. чысцiк

чистоплотный 1) ахайны; 2) перен. чысты; сумленны

чистосердечный шчыры, чыстасардэчны

чистюля разг. чысцёха

читатель чытач

читательница чытачка

чихать чхаць

чище чысцей; чысцейшы

чомга зоол. паганка

чопорность чапурыстасць, важнасць, надзьмутасць

чопорный чапурысты, важны, надзьмуты

чрезвычайный надзвычайны

чрезмерность празмернасць

чтение чытанне

чтец 1) чытальнiк, чытач; 2) дэкламатар, чытальнiк

чтить книжн. шанаваць, паважаць

что што

что-то нешта, штосьцi

чубарый рабы, стракаты, пярэсты

чубук цыбук

чувственный 1) пачуццёвы, адчувальны; 2) пажадлiвы

чувствительный 1) чуллiвы, чулы, уразлiвы; 2) адчувальны, значны; 3) сентыментальны; пяшчотны

чувство 1) пачуцце; 2) прытомнасць; 3) пачуццё, адчуванне

чувствовать адчуваць

чугун чыгун

чудак дзiвак

чудеса цуды, дзiвосы

чудесный цудоўны, дзiвосны, чарадзейны

чудить дзiвачыць

чудно цудоўна

чудно разг. дзiўна

чудной дзiўны; дзiвацкi

чудный цудоўны

чудо цуд, дзiва

чудовище пачвара; страшыдла, страхоцце

чудовищный 1) пачварны; страшэнны; 2) перен. жахлiвы, жудасны

чудодейственный цудадзейны

чужак 1) чужынец; 2) чужанiца

чужбина чужына

чуждаться 1) чужацца, цурацца, ухiляцца; 2) перен. быць вольным (ад чаго-небудзь), унiкаць

чуждый непрыхiльны, вольны (ад чаго-небудзь)

чужестранец уст. чужаземец

чулан камора, спiжарня

чулок панчоха

чулочный панчошны

чумазый мурзаты

чурка цурка

чутьё 1) нюх; 2) перен. чуццё

чушь лухта, глупства

чуять 1) чуць; 2) прадчуваць, адчуваць

Ш

шаг 1) крок; 2) тех. шаг

шагом ступою, крокам

шагреневый шчыгрынавы

шагрень шчыгрын

шайка ражка (для вады)

шалить 1) дурэць, балавацца, забаўляцца; 2) жартаваць, дурыцца; 3) уст. сваволiць; грабiць; 4) быць не ў парадку (аб нервах)

шаловливый 1) дураслiвы, свавольны, гарэзлiвы; 2) жартаўлiвы, гуллiвы

шалопай разг. шалапут

шалость 1) свавольства; 2) шалёнасць

шаль хустка, шаль

шальной разг. шалёны, ашалелы, утрапёны

шарманка катрынка

шарообразный шарападобны

шарф шаль, шалiк

шататься 1) хiстацца, калывацца; 2) бадзяцца, блукаць; 3) перен. хiстацца

шаткий 1) хiсткi; 2) слабы; няцвёрды (аб перакананнях)

швырнуть шпурнуць, кiнуць

шевелить 1) варушыць; 2) варочаць (сена)

шейка шыйка

шелест шастанне, шолах, шамаценне, шалясценне

шелестеть шастаць, шамацець, шалясцець

шелковица бот. шаўкоўнiца

шелохнуться зварухнуцца, шавяльнуцца; зашавялiцца, пашавялiцца

шелуха шалупiнне

шелушиться лушчыцца

шероховатосць 1) шурпатасць; 2) перен. непамяркоўнасць

шерстобит текст. шапавал

шершавый шурпаты; шорсткi

шест шост

шествие шэсце

шестипалый шасцiпальцы

шестичасовой шасцiгадзiнны

шестиэтажный шасцiпавярховы

шестой шосты

шея шыя; карак

шёлк шоўк

шёпот шэпт

шёпотом шэптам

шиворот разг. каўнер

шинковать шаткаваць

шиповник бот. шыпшына

шире шырэй; шырэйшы

широковетвистый галiнасты

широковещательный шырокавяшчальны

широта 1) шырыня; 2) геогр. шырата

широчайший найшырэйшы, самы шырокi; шырачэзны, вельмi шырокi

шкаф шафа

шкафчик шафка

шкворень шворан

школить разг. муштраваць

школьнический школьнiцкi

шляпа капялюш

шляпка 1) капялюшык; 2) шапачка (грыба), плешка (цвiка)

шляться бадзяцца, швэндацца, сноўдацца

шмель чмель

шов шво

шорник рымар

шоссе шаша, шасэ

шпик сала

штатский цывiльны

штиблеты 1) чаравiкi; 2) уст. гетры

штопать цыраваць

штопка цыраванне

штукатур тынкоўшчык

штукатурить тынкаваць

штукатурка 1) тынкаванне, тынкоўка; 2) тынк

шурин швагер

шуруп шруба

шуршать шастаць, шамацець

шут 1) ист. блазан; 2) перен. блазан, штукар, камедыянт

шутить жартаваць

шутка жарт

шутливый жартаўлiвы

шуточный жартоўны; пусцяковы

шутя жартуючы, жартам

Щ

щавель бот. шчаўе

щадить 1) шкадаваць, мiлаваць; 2) берагчы, ашчаджаць; шанаваць

щебнистый шчабняваты, друзаваты

щегол зоол. шчыгол

щеголеватый франтаваты, фарсiсты

щеколда клямка

щекотать казытаць

щекотка козыт

щекотливый 1) казытлiвы; 2) перен. далiкатны

щелистый шчылiсты, шчылiнаваты

щелкать лускаць, лузаць

щелчок пстрычка

щель шчылiна

щенок шчаня (шчанё)

щепетильность 1) патрабавальнасць, вытанчанасць; 2) педантычнасць, дробязнасць; 3) прынцыповасць, крэктнасць; 4) далiкатнасць

щепоть 1) тры пальцы; 2) дробка; калiва (трошкi)

щетина шчацiнне, шчэць

щёголь франт, фарсун

щёкот пошчак (птушыны), шчэбет

щёлка шчылiнка

щёлкнуть 1) пстрыкнуць; 2) ляснуць, цмокнуць, цокнуць; 3) луснуць (арэх)

щи капуста (вараная)

щука шчупак

щупать мацаць; абмацваць

щурить жмурыць

Э

эвкалипт бот. эўкалiпт

экземпляр экзэмпляр, асобнiк

электричество электрычнасць

электроёмкость физ. электраёмiстасць

электроизмерительный электравымяральны

электроосвещение электраасвятленне

электропитание электрасiлкаванне

электросварка электразварка

электросверло электрасвердзел

электросеть электрасетка

электроснабжение электразабеспячэнне

электросчётчик электралiчыльнiк

электроутюг электрапрас

энергоёмкий энергаёмiсты

энергосеть энергасетка

энергоснабжение энергазабеспячэнне

энергохозяйство энергагаспадарка

этаж паверх

это гэта

этот гэты

эхо рэха

эхолокатор рэхалакатар

эхолот тех. рэхалот

Ю

юбка спаднiца

юг поўдзень

юго-восток паўднёвы ўсход

юго-восточный паўднёва-ўсходнi

юго-запад паўднёвы захад

юго-западный паўднёва-заходнi

южанин жыхар поўдня

южный паўднёвы

юла 1) ваўчок (цацка); 2) перен. непаседа, круцёлка

юлить 1) круцiцца; 2) перен. выдыгаць

юмор гумар

юморист гумарыст

юмористический гумарыстычны

юность 1) юнацтва; 2) юнацкасць

юноша юнак

юношеский юнацкi

юркий вёрткi, жвавы

юркнуть шмыгнуць, шмыгануць

ютиться мець прытулак, тулiцца; масцiцца

юфтевый юхтовы

юфть юхт

Я

ябедник даносчык, паклёпнiк, нагаворшчык

ябедничать даносiць, паклёпнiчаць, намаўляць, нагаворваць

явиться 1) з'явiцца, прыбыць; 2) з'явiцца, узнiкнуць

явление 1) з'яўленне, паяўленне; 2) лит., театр. з'ява; 3) филос. з'ява; 4) з'ява (выпадак), з'явiшча

явственный выразны

явствовать вiдаць; вынiкаць, выяўляцца

явь ява

ягнёнок ягня i ягнё

ядрёный ядраны; буйны

язвительный з'едлiвы

язвить гаварыць з'едлiва, уядаць, падколваць

язык мова

языковед мовазнавец, мовазнаўца

языкознание мовазнаўства

язычество язычнiцтва

яичница яечня

якобы як быццам, нiбы, нiбыта, быццам

якшаться вадзiцца, знацца

январский студзеньскi

январь студзень

ярмарка кiрмаш

яростный 1) люты, разлютаваны, раз'юшаны; 2) шалёны

ярость 1) лютасць, разлютаванасць, раз'юшанасць; 2) шаленства

ярчайший найярчэйшы; надзвычай яркi

ярче ярчэй; ярчэйшы

ярый 1) заўзяты; 2) люты; 3) шалёны, злосны

ярь с.-х. ярына

ясновидение яснабачанне, празорлiвасць

ясновидец празорлiвы, празорца

ясноглазый яснавокi

ястребёнок ястрабяня i ястрабянё

ячневый ячны

ящерица яшчарка

ящеричный яшчарны

ящик 1) скрынка; 2) шуфляда, шуфлядка