Текст книги "Бақытты болуды үйреніңіз! 2 Бөлім"
Автор книги: Нарша Булгакбаев
сообщить о нарушении
Текущая страница: 2 (всего у книги 4 страниц)
Ерікті жасампаздықтың бейсанадан (еріксіз) айырмашылығы, бізге таңдау жасауға мүмкіндік береді. Бейсананың көбінесе таңдауы жоқ, қалай қалыптасты, солай кетті. Еліктеушілік, Тəуелділік пен Құлдық сана арқылы қалыптасса, ол солай қалыптасып кетті деген сөз. Бірақ өзгертуге болады. Біз адамның өз тағдырын таңдайтыны туралы жиі айтамыз жəне естиміз, бірақ іс жүзінде бұл дұрыс емес. Тағдыр Құдайдан емес, өзінен емес, ортадан пайда болады, себебі ол бейсаналы түрде еріксіз қалыптасқан.
Кез-келген адам саналы түрде үйлесімсіз қатынастарды, қаржылық проблемаларды немесе өмірдің басқа да қолайсыз жағдайларын таңдауы екіталай. Көп жағдайда біз қалыптасқан режимде əрекет етеміз, өткен тəжірибеге сүйене отырып, түсінік мен сенім жүйесі арқылы бейсанаға (ішкі дауысқа) сенеміз. Бейсана бәрін жасай алады, бірақ ол сонымен қатар сізге зияндық тигізе де алады. Ол адамды зомби (гипноздалған), эгоист (өзін ғана ойлайтын), хайуаннан еш айырмашылығы жоқ, жаман әдеттің құрбаны қыла алады. Сізді күйзеліс пен неврозға шалдықтыра алады. Теріс, жағымсыз, негативті реакция мен рефлекс қалыптастыра ала алады. Бұған анти әрекет жасауға сіз міндеттісіз.
Ол үшін ақылды іске қосу, ойлану, таңдау жағдайына жету, саналы көзқарасты білдіреді. Егер адам бейсанасына сеніп, еріксіз түрде өмір сүрсе, ол саналы, ерікті шешім қабылдай алмайды, ол автопилотта əрекет етеді. Сіз осылай өсіп, дамып келдіңіз! Автопилотта əрекет ету тек өзін-өзі сақтау инстинктін басшылыққа алуды білдіреді. Бұл сананың «Эгоизм» яғни хайуани бөлігі.
Бейсана біздің əрекеттерімізді басқарады. Сіз өзіңіздің əрекеттеріңізді əдеттегі мінез-құлық үлгілерімен анықтаудан бас тартқан кезде жəне сіз өзіңіздің бейсаналық реакцияларыңыздың құрбаны болуды тоқтатқан кезде ғана саналы, ақылға салынған таңдау жасай аласыз. Осы уақытқа дейін сіз бейсаналық өмірді сүріп келдіңіз, яғни сіз ойладыңыз, сезіндіңіз жəне дұрыс деп санаған жолмен əрекет еттеңіз.
Егер Бейсана деңгейі бізге қалаған нəрсені алуға мүмкіндік бермесе, оны жоюдың орнына, біз тек дұрыс ойлауға назар аударуымыз керек. Дұрыс ойлау – бұл шындық пен ақиқатқа негізделген ойлау. Ақиқат, анықтама бойынша, əрқашан «дұрыс».
Бұрыс қалыптасқан, тура жолдан адастырған қате сенім мен түсінікті жинап терген Ақыл оны Бейсанаға бекітіп, күнə-қателік, бақытсыздықтың себебі болып табылады.
ҚАНАҒАТТАНБАСТАН ӨСУ МҮМКІН ЕМЕС
Сіздің жоғары «Мен» (Құдай ақылы) əрқашан сізге не қажет екенін біледі. Сізге жақсы өмір сүргіңіз келетіні туралы іштей айту, шешім қабылдау ғана қалады. Қазіргі жағдайға (ішкі/сыртқы) қанағаттанбастан, өсу мен жақсы жаққа өзгеру мүмкін емес екенін қабылдаңыз. Əрине, қазіргі уақытта болу жəне өмірді сол қалпында қабылдау өте маңызды, бірақ даму үшін, осы бастапқы нүктеден қалай да алға жылжу маңыздырақ. Қанағаттанбау сезімін мұқият талдап, өзіңіз туралы көп нəрсе білесіз. Өмір – бұл үнемі өзгеріп тұратын тұрақсыздық. Миыңыздың ішіне қандай ақпарат саласыз? Пайдалы ма? Пайдасыз ба? Есіңізде болсын: миға тықанның бəрі (мейлі көзбен, мейлі құлақпен) ақыры сіздің шындығыңызға айналады. Сіз неге қанағаттанбайсыз, неге көңіліңіз толмайды? Өсу мен даму негізінен адамның жаралғанына, осы өмірде болу бақытына ие болғанына қуанудан басталады.
СІЗ ӨЗІҢІЗДІ ҚАНШАЛЫҚТЫ ШЕКТЕЙСІЗ?
Тек тəуелді адамдар ғана ақыл шектеуінде. Сіз циркте ересек пілдерді ағаш тіректерге тек жұқа арқанмен байлап, кішкентай пілдерді жерге терең көмілген сенімді металл тіректерге байлап қоятынына назар аудардыңыз ба? Бұл олардың қашып кетпеуі үшін. Егер металл тірек жерге жеткілікті түрде мықтап орнықса жəне қалың арқан күшті болса, нəресте піл одан қашып кете алмайды. Ерте ме, кеш пе, ол арқанды тартып, қашып кетуге тырысады, бірақ ол бұл әрекетін тоқтатады. Металл тірек ағашпен ауыстырылады, өйткені олар жануардың қашып кету мүмкін еместігі туралы ойға үйренгенін біледі, цирктегілер енді піл қашып кетеді деп алаңдамайды.
Біз өз мүмкіндіктеріміз бен қабілеттерімізді шектей отырып, өзімізді де солай етеміз. Демек, біз шындықпен, ақиқатпен шектелмейміз, бірақ өз ойларымызбен, сенім мен түсінік, өмірлік ұстанымдарымызбен шектелеміз. Неге?
Бір кездері менде «жоғарыға секіре алмаймын» деп ойлайтын мысық болған, сондықтан мен оны жиі-жиі шынықтыратынмын, бірақ нәтежие шықпайтын еді. Ол мысық қартайғаннан кейін биіктікті бағындыра алмайтынын ұмытып кетті. Бір күні үйге келгенде мен оны кітап сөресінің жоғарғы сөресінен таптым, мысығым барлық кітаптарды қопарып тастапты. Шамасы, өзінің қартайған деменциясында (ұмытшақтық ауруы) ол не істей алатындығын жəне не істей алмайтынын мүлдем ұмытып кеткен болуы керек!
Көптеген күйзеліс пен қорқыныш, уайым, өткен шақтағы естеліктер мен тәжірибелерге байланысты. Егер біз дәл мысық сияқты, жақсы мағынада «алжып» осының бәрін ұмытсақ. Егер біз сөздің жақсы мағынасында «қартайсақ»? Мүмкін біз «білмеймін» немесе «мүмкін емес» дегенді ұмытып, жай ғана өз ішімізбен əрекет етсек, ниет-қалауымызға жетер едік.
ӨМІР ЕРЕЖЕЛЕРІН БІЛУ
Егер сіздің өміріңіз сіз қалағандай болмаса, онда сіз бола алатын адам болуға кедергі келтіретін жалған сенімдер кінəлі екенін түсініңіз. Өкінішке орай, адамзаттың көп бөлігі тұзаққа түскендей сезінеді. Айналамызға қарап, біз қайғы-қасіретті, кедейлікті, аштықты, миллиондаған керексіз жəне пайдасыз адамдарды көреміз. Олар қажет нəрсе үшін күресуге мəжбүр болады жəне адамзат есінен танып қалған сияқты көрінеді. Бұл хаостың түсіндірмесі ақылға қонымды шешім таба алмай, өзіне аз мəн берудің салдары. Тек кейбір адамдар ғана өмір деп аталатын ойын ережелерін түсінуге тырысады. Қалғандары өмірді дұрыс түсінбейтіндіктен, өздерін өздері мазалайды, күреседі, қалағанын алу үшін бар күшін салады. Бірақ көбінен бəрібір ештеңе шықпайды, себебі олар өмір ережелерін білмейді.
ӨМІР ОЙЫНЫ
Өмір – бұл шынымен ойын. Біреу күресіп ойнайды, біреу ауруып ойнайды, біреу кедей болып ойнайды, біреу өмір бойы өз кінəсіздігін, маңыздылығын, керектігін жақындарына, қоғамға дəлелдеймін деп ойнайды, ал біреу барлық жерде кешігіп жүреді, ол да ойын. Бірақ кейбіреулер бақыт, байлық жəне керемет денсаулықты ойнағанды жөн көреді. Дегенмен ең бастысы, əрқайсымыз өзіміз ойлап тапқан ережелерге сəйкес өмір сүретінімізді жəне кез-келген ойынның артықшылықтары бар екенін түсіну керек. Егер ол бізге ешқандай қанағат, қызық, рахат, лəззат əкелмесе, біз ол ойынды баяғыда тоқтатар едік.
Өз өміріңізге қараңыз. Жауапкершіліктен бас тартпаудың қандай жасырын артықшылығы бар екенін түсінуге тырысыңыз. Өмірдің құрбаны ретінде өзіңізді үнемі сезініп, қандай да бір жағымды эмоцияларды сезінуге бола ма? Өзіңіздің əлсіздігіңізден, кемшіліктеріңізден, қабілетсіздігіңізден лəззат ала аласыз ба? Мысалы, өзіңіз үшін əлсіз адамның рөлі сізге не береді?
Сіз бұндай жолды таңдай отырып, сіз өзіңізге деген сүйіспеншілікке, қамқорлыққа жəне басқалардың көмегіне мұқтаж боласыз. Бұл назар аудартудың ең керемет жолы. Егер сіз тəуелді, шешім қабылдай алмайтын адамның рөлін ойнайтын болсаңыз, онда сіз қандай да бір қателік болған жағдайда өзіңізді айыптаудан қорғайсыз, яғни ішкі конфликтіге жол бермейсіз. Басқаша айтқанда, егер сіз спектакль кезінде пьессаның сөзін кенеттен ұмытып қалсаңыз, онда сізге сахнаның сыртында сізге қамқор, жақын болатын адам сізге сыбырлап көмектеседі. Дəрменсіздік – бұл іс жүзінде басқалармен манипуляция жасау құралы, бірақ сырттан көмек келмесе ше? «Əлсіздіктің» күші (ауру, кедей, әлсіз, дәрменсіз, мұқтаж) қаншалықты үлкен екенін бəрі біледі, бірақ әлсіз адам кімге керек. Оның көмегімен басқа адамдарды олар үшін жазылған сценарийді ойнауға мəжбүрлеу өте жақсы. Сіздің рөліңіз үшін қандай сый мен нәтежие алатындығыңызды қарастырыңыз. Көптеген адамдар, мысалы, өз ауруларын пайдаланады. Сіздердің біреуіңіз: «Бұл қатыгездік, қаталдық. Сіз менің қалай қиналып жатқанымды білмейсіз» деп айтуыңыз мүмкін. Жоқ, бұл қатал емес. Мұны жоққа шығару қатал. Өйткені, осындай қарсылықтармен сіз өзіңіздің ауруыңызға, өз тағдырыңызды басқаруға көп мүмкіндік беріп қоясыз. Ауруды мұндай күшке кім берді деген сұрақ туындайды. Егер сіз қазір ауырып жатсаңыз, жағдайыңызды объективті (шынайы) талдауға тырысыңыз. Өкінбеңіз, өзіңізге ренжімеңіз, жағымсыз эмоциялар туралы ұмытуға тырысыңыз. Ауру сізге не айтуы мүмкін екенін тыңдаңыз. Бәлкім бұл сынақ пен жаңа бір мүмкіндік шығар. Денеде болып жатқанның бəрі ақылдан басталатынын білуіңіз керек. Дене ауруы – бұл тәннің психикалық күйіне физиологиялық реакциясы, яғни әрбір аурудың себебі мидан басталады. Сондықтан себебін емдеу керек, сонда ем-шипа табылады. Тән (дене) əрқашан сіздің жаныңызда (сана, жүрек, ерік-жігер) не болып жатқандығы туралы айтады. Ол сіздің мұғаліміңіз болсын. Бір қызығы, біздің қоғамда инфаркттан кейін қалпына келтіруге бірнеше мың доллар жұмсау қалыпты жағдай болып саналады, бірақ егер сіз бақытты болуға, кітап оқуға, ойлануға, өзіңізбен айналысып, жұмыс істеуге бірдей мөлшерде ақша жұмсасаңыз, сізді айыптайды немесе дұрыс түсінбейді. Шынайы профилактикамен бізде шатасулар бар сияқты. Үкімет профилактикаға емес емдеуге ақша бөледі, себебін қарарстырмайды, салдарымен күреседі. Мүмкін, егер біз шын бақытты болуға мыңдаған доллар жұмсасақ, инфаркт аз болар ма еді? Ойланыңыз. Кітап оқу жəне миыңызбен айналысу – бұл түсініксіз жəне дұрыс емес, ауырсынудан зардап шегу қалыпты жəне табиғи. Таңдайтын рөліңізбен абай болыңыз. Барлығын тағдырға жаппаңыз, себебі оны өзгерте аласыз.
КҮТУ – БҰЛ ТҰЗАҚ
Неліктен біз сау, бақытты, бай болу, ұзақ өмір сүру, өз ісімізді ашу, ғашық болу, қарым-қатынас жасау, жеке өмірімізді жақсарту үшін дұрыс оңтайлы сəтті күтеміз? Күту – бұл тұзақ. Біз депозиттің пайыздық мөлшерлемелері көтерілгенше күтеміз, экономикалық жағдай (инфляция) жақсарғанша күтеміз, орта өзгергенше күтеміз, той қашан болады деп күтеміз. Қаншама уақыт пайдалы білімге, әрекетке емес күтуге кетіп жатыр. Күтуге, кейінге қалдыруға, уақытты жылжытуға əрдайым себеп бар. Ал бірақ кітап оқуға, ғылым ізденуге, иманға келуге себеп жоқ.
ЕГЕР КӨМЕК КЕЛМЕСЕ ШЕ?
Бірде мен бір танымал әнші қыздың өмірбаянымен таныстым. Ол жас, əдемі жəне ақылды еді. Оның қалағанының бəрі болды, бірақ соған қарамастан ол өзін алкоголь мен есірткімен өлтіруге бірнеше рет тырысқан екен. Неге екенін білесіз бе? Өйткені ол ішкі бостық сезімінен құтыла алмады. Ол өзі армандаған шындықты өзі үшін, өзі жасай алатынын түсінбеді. Оның орнына, ол біреудің келуін күтті, оны бақытты етеді деп ойлады. Бірақ бұл біреу ешқашан пайда болған жоқ.
Өзгелердің көмегімен бақытты табуға болады деген ұмтылыс, сондай-ақ басқалар мені бақытты ете алады деген сенімділік, шексіз əлеуметтік жобалар мен əділетті, бақытты, ізгілікті қоғам құрамыз деген жалған сөздер ештеңе əкелмейді. Адамзаттың неғұрлым саналы, рухани және кемелді қоғам құрамыз деген жалған сенімінен гөрі қате түсінік жоқ. Жалқаулық танытпағандардың бəрі бізді жақсы өмір үшін, қоғамды жақсарту үшін күресуге шақырады. Бірақ бұл қате. Өйткені біздің əрқайсымыз жеке-жеке дара тұлғамыз, бірақ әлі мүмкін қалыптаспағанымыз бар шығар. Сізге қоғам көмектесуге міндетті емес. Əлеуметтік реформалардың күрделі жүйелері бізге ескінің үстінен жаңа ауыртпалықты жүктейді. Біздің ақылымыз шамадан тыс сансыз қоғамдық бағдарламалармен қалай күресуге болатынын білмейді. Үкімет бір нəрсені жақсы жаққа өзгертуге тырысқан кезде, ол бізді жоқтан мағына іздеуге мəжбүр етеді. Проблема мынада, біз əлемдегі барлық «дұрыс емес» нəрсені сыртқы факторлар арқылы түзетуге тырысамыз. Біз айналадағы шындықты өзгерткіміз келеді. Өкінішке орай, мұндай тəсіл алдын-ала сəтсіздікке ұшырайды, өйткені біз себеппен емес, бұрыс нəтижемен (салдарымен) күресіп келеміз. Ізгілікті қоғам бұндай жағдайда қалыптаспайды. Және үкімет те сізге көмектесуге міндетті емес. Әр адамның өмірі тек өзінің ғана қолында. Басқаға көмектескіңіз келе ме, өзіңізге көмектесіңіз.
ӨЗГЕРІСТЕР БІРІНШІ ІШТЕ БАСТАЛАДЫ
Біз өзімізге жəне басқа адамдарға, «ішкі əлемді өзгерту арқылы сыртқы əлемді өзгерте алатынын» мүмкіндігінше жиі еске салуымыз керек. Сырттай өзгерту əрекеті мүлдем пайдасыз жəне мағынасыз екендігінің көптеген дəлелдерін көреміз. Аштық, кедейлік жəне шексіз ұлтаралық қақтығыстар проблемасын тиімді шешу біздің ішкі əлеуетімізді іске асыру қабілетімізде жатыр. Əлемді (дүние) емдеудің жалғыз жолы – алдымен өзіңізді емдеу. Бұл идея жаңа емес, бірақ менің ойымша, біз кім екенімізді жəне не істей алатынымызды тағы бір рет еске түсіру артық болмас еді. Тартылыс Заңына байланысты біз саналы түрде немесе бейсаналық түрде өмірде және өзімізге не болып жатқанын тартамыз.
Айналамыздағылардың бізге жасаған барлық істерінде біздің жауапкершілік үлесіміз бар. Жалпы алғанда, біздің арамызда құрбан болғандар жоқ, біз бəріміз ерікті құрбандармыз. Жауапкершілік бұл ащы таблетка, бірақ оны жұтып қою керек, əйтпесе біз ештеңені жақсы жаққа өзгерте алмаймыз. Біз тек өзімізді, өзгені, өмірді, үкіметті, Құдайды ақиқатты қабылдамағанымыз үшін кінəлаймыз. Егер сіздің сағатыңыз уақытты дұрыс көрсетпесе, сіз не істер едіңіз? Сіз уақытты білмей, адасып, шатасар едіңіз. Өкінішке орай, біздің шындық пен ақиқатқа наразылық білдіре отырып, біз өзіміздің өмірлік ұстанымымызға қажетті түзетулер енгізуге асықпаймыз, керісінше өзіміз жасаған шындықтың біздің жалған елестерімізге бейімделуін талап етеміз.
СӘТТІЛІККЕ АПАРАР ЖОЛДЫҢ БАСЫ
Адамның ең үлкен күші оның ойларын басқара алатындығында жатыр. Ойланбайтын ақыл байлық, сəттілік пен денсаулыққа емес, ауруға, кедейлікке, қиындыққа бейім болады. Егер біз өз өмірімізді ақиқат қалағандай жасамасақ, бұл бізді бейсана басқарады дегенді білдіреді. Бірақ болмыс ақыл арқылы анықталғандықтан, біздің басты міндетіміз, өзін-өзі танудың мүмкіндігінше жоғары деңгейіне жету. Бұл Құдайдың адамды жаратқандағы мəнісінің бірі. Мұны істеу үшін сіз өзіңіздің өміріңізді объективті (әділ) бағалап, құндылықтар мен сенім жүйесін қайта қарауыңыз керек, тіпті егер бұл біздің өзімшілдігімізге (эго) қайшы келсе де. Шындықтың қандай да бір аспектісін өзгерту үшін біз ойларымыз бен қалауымыз арасындағы барлық қате сенім мен түсініктен арылуымыз керек. Тереңдікте сіз өзіңіз қалаған нəрсені нақты білесіз жəне егер сіз өзіңіздің ішкі дауысыңызды тыңдасаңыз, ол сізге бəрін айтады. Ақыл опасыздық жасай алады, бірақ жүрек ешқашан жасамауы керек. Ол сізді шексіз əмбебап күшпен (Жаратушы) байланыстырады, сондықтан оған сенуді үйреніңіз. Бейсаға сенемін деп бәрін жоғалтып алмаңыз. Өзіңіз жайлы қорытынды жасау бұл бірінші мақсат.
Сіз өмір бақи ішкі дауыс (ойларыңызды) тыңдап келдіңіз. Ішкі дауыс не айтса да, дəл сіз естуіңіз керек. Сіз оған көбірек сенуді үйреніп жатқанда, ол сізге қазіргі уақытта дұрыс шешім қабылдауға кеңес береді. Бірақ кеңесін бірден жүзеге асырмай, бірінші ақиқатын біліп алыңыз, себебі бұл Эгоизмнің да даусы болуы мүмкін.
Сіздің өміріңіз сіз үшін де мен үшін де өте маңызды жəне бүкіл адамзат үшін маңызды болуы тиіс. Біздің əрқайсымыздың өмірге келгендегі өз миссиямыз (тапсырмамыз) бар деп сенемін. Интуицияңызды (түйсік, ішкі дауыс) тыңдаңыз – жəне ол сіздің, кім екеніңізді, мақсатыңыздың не екенін айтады.
2. Өзіңіз жайлы білмейтін шындық
Көп адам өзі жайлы шындықты білмейді не одан қашады. Егер сіз өз өміріңізді бақылауға (контроль) алғыңыз келсе, алдымен сіз өзіңіздің кім екеніңізді түсінуіңіз керек. Өзіміздің «Мен» бейнесі (образ, концепциясы), яғни «өзіміз туралы ой-пікір» біздің өмірімізде шешуші рөл атқарады. Біздің барлық əрекеттеріміз, сезімдеріміз, ойларымыз жəне тіпті қабілеттеріміз осы «Мен бейнесіне» байланысты. Біз өзіміз ойлап тапқан рөлді ойнаймыз. Бірақ сіз бұл образға жабысқан кезде, ешқандай күш, ешқандай шешім жəне ерік-жігер сізге басқа немесе дұрыс адам болуға көмектеспейтінін білуіңіз керек, өйткені сіз əрқашан өзіңіз қалағандай (ақиқат қалағандай емес), өз сенім мен түсінік, өмірлік ұстанымымызға сəйкес əрекет етесіз (көбінесе ақиқатқа сай емес). Оны өзгерту, жақсарту үшін алдымен оның қалай қалыптасатынын түсіну керек.
Ерте жастан бастап біз өзіміз туралы ойларды жақсы немесе жаман, ақылды немесе ақымақ, сенімді немесе сенімсіз, батыл немесе қорқақ адам жəне т.б. деп бірнеше рет, жиі қайталаудың нəтижесінде, бұл негізсіз ойлар біртіндеп тұрақтап жалған сенімділікке айналды жəне «өзіңіз туралы ой-пікір» – «Мен» бейнесіне айналды. Ол бізге толық бақытты өмір сүруге мүмкіндік береді немесе қор болуға мəжбүр етеді. Біздің əрқайсымыз өзіміз туралы белгілі бір ой-пікірге иеміз, ол әрдайым ішкі дауыс арқылы «Мен…» деп басталады. Бұл ақыл-ой бейнесі қазіргі сізсіз жəне ол соңғы өлім сəтіне дейін маңызды. Тек шын мəнінде, бұл біздің шынайы «Мен» емес, керісінше, біз өзіміз туралы не ойлайтынымызды ғана білдіреді. Шынайы «Мен» (ақиқат пен жалғанға байланысты) ал «өзім туралы ой-пікір» (сенім, түсінік, ұстанымға байланысты).
Бұл «Мен», қалыптасқан ой-пікірлер немесе сенімдер шындық пен ақиқатқа мүлдем сəйкес келмеуі мүмкін, бірақ біз үшін өтірік шындыққа, жалған ақиқатқа айналады. Егер өтірік, жалған ақпарат бейсанада сақталса, біз оның дұрыс бұрыстығына күмəн келтірмегеніміз, бірден қабылдай салғанымыз. Көп жағдайда біз ол ақпаратты қалай немесе қайдан алғанынымызды есімізге түсіре де алмаймыз. Біз ақиқатқа сай əрекет етеміз бе? Жалпы бізді қоршаған ақпарат дұрыс болмаса да, біз оған керісінше сенбеудің орнына сенеміз, «Құлдық сананың» салдарынан сенеміз.
МƏҢГІЛІК ҚҰПИЯ
Өкінішке орай, адамзаттың көп бөлігі, ежелден бері барлық ұлы тəлімгерлер бізге не айтуға тырысқанын түсінбеді. Бұл «Мəңгілік Құпия», ең керемет ақиқат, оны кез-келген адам түсіне алады, өйткені адамның ең жоғары «Мен» деп аталатын рухани мəні – тұтас, толық жəне кемелді. Əрқайсымыз Жаратушының барлық қасиеттерін бейнелейміз, бойымыздан таба аламыз. Жаратылыстану ғылымдары да, психология да, философия да, дін де бізге бүкіл ғаламда бір ғана «Шексіз Күш-Қуат» бар екенін жəне адам сол күшпен немесе энергиямен (сізге қалай ұнайтындай атасаңыз болады) байланыс жасауды үйретеді. Біздің əрқайсымыз осы «Шексіз Күш-Қуаттың» жеке көрінісіміз. Ол біздің ең жоғары «Мен», «Жоғарғы Сана» деп атаса да болады.
Физика ғылымы жақында тамаша ғылыми жаңалық ашты: «Бір жаралған энергия (жан) ешқашан жойыла алмайды». УРА! Адам мәңгілік өмір сүру үшін жаралған. Бірақ қуануға әлі ерте, себебі ешкім салдарын, өлімнен кейін нақты, анық өзімен не болатынын білмейді. Бірақ физика ғылымы дәлелдегендей жаралып қойдық па, Поздно! Дүниені де көреміз және әрине оның салдары ақыретті де көреміз.
Жоғары «Мен» – ді жою мүмкін емес. Сіз оны жоққа шығарып, оны жасыруға тырысып, ол туралы өтірік айта аласыз, бірақ бұл «Жоғары Мен» – біздің шынайы болмысымыз. Біз өз болмысымызды түсініп, оны өз ақылымызбен басқаруды үйренуіміз керек.
СІЗДІҢ ШЫНАЙЫ КІМ ЕКЕНІҢІЗ АМАЛ-ӘРЕКЕТКЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЕМЕС
Кім екеніңіз (болмыс) ж/е амал-әрекетіңіз бір нəрсе емес, бірдей емес. Өйткені амал-әрекет – салдары, ал кім екеніңіз – себебі. Сіздің Болмысыңыздың (ішкі жан-дүние) салдары амал-әрекет болып табылады. «Болу» мен «істеу, жасау, қимылдау» арасындағы айырмашылықты түсіну керек.
Адамның болмысы (тəні сау болса) мінсіз, бірақ оның əрекеттері əрдайым мінсіз бола бермейді. Ол қателік жасаса, ол өзінің кім екенін білмесе, Құдайдан (ақиқаттан) алшақтаса, ол тек білместіктен. Егер адам өзінің рухани кемелдігін білмесе, Жаратушыны сезінбесе, ол мінсіз бола алмайды. Дəл қазір өзіңізге: «Менің рухани болмысым кемелді екенін білемін», – деп айтыңыз. Енді ішкі дауысыңызды тыңдаңыз. Мүмкін ол (эго): «Жоқ, сен сорлысың, бишарасың немесе кітап оқыма, босқа уақытында құртпа, қума», – деп қарсылық білдіруі мүмкін.
Адам Жоғары «Мен» -нің жетілуі туралы, кітап оқу туралы мəлімдеме жасаған кезде одан «Эгоизмінің» беделі түседі жəне ол наразылық білдіре бастайды: «Бұл қалай, мен мінсіз екеніміді итак білемін немесе мына кітапты оқып жатқаннан маған түк пайда болып жатқан жоқ». Ал енді өзіңізге қараңыз. Басқа адамдарға қараңыз. Өткен өміріңізді есіңізге алыңыз, ал енді қазір «Сіз қаншалықты өзіңізді бақытты, бай, сәтті, жолы болған адаммын деп санайсыз?». Кей адамдар үнемі өзіне шағымданады. Өйткені олардың өткені дұрыс қалыптаспаған. Өткен – себеп, қазіргі уақыт, қазіргі сәт – салдары.
Сіз өзіңізбен, ортамен қандай іс-əрекеттер жасадыңыз? Сіз осы уақытқа дейін жасап келген барлық амал-әрекеттеріңіз есіңізде ме? … жылы, айы, күні қандай күнə-қателік жасадыңыз? Бұл нонсенсті (мағынасыз сұрақтарды қоюды) өткізуді тоқтатыңыз!
Себебі сіздің шынайы кім екеніңіз, өткен шақпен, амал-әрекеттеріңізбен байланысты емес.
Жоғары «Мен» концепциясы Жаратушы ақылы Ақырет/Эгоизм Тəн жан сақтауХайуани сана Дүние
ЭГО (НӘПСІ) СІЗДІ АЛДАҒЫСЫ КЕЛЕДІ
Сіздің жаныңызды сақтау үшін, сіздің қазіргі қалыптасқан сенім деңгейін сақтау үшін, «эго» сізді алдауға тырысады. Егер сіз өзіңіз туралы бар шындық пен ақиқатты білсеңіз, өзіңіздің «Эгоизміңіз» зардап шегуі мүмкін. Дүниені қатты сүйетіндерге ақиқат ауыр келеді.
Эго (нәпсі) сізді өзіңіздің шынайы кім екеніңізге қарай емес, не істеп жатқаныңызға қарай баға беруге мəжбүр етеді. Ол сіздің əрекеттеріңіз бойынша, өзіңіз туралы кезінде қате шешім қабылдағаныңызды жəне өзіңіздің жəне басқа адамдардың үміттерін ақтамағаныңыз үшін өзіңізді кінəлі сезінгеніңізді қалайды. Сіздің эгоизміңіз сізді адастыруға тырысатындығын түсінуіңіз керек. Ішкі үйлесімді (гомеостаз) сақтау үшін, «Эгоға (нәпсіге)» мұндай мүмкіндік бермеу керек. Керісінше біз эгодан (нәпсіден) жоғары көтерілуіміз керек. Өзіңіздің миыңыздағы «Мен» суреті сіздің шынайы болмысыңыз емес. Өзіңіздің кемелдігіңізді растау осы тұзақтан шығуға көмектеседі. Бұл өзімшілдік емес. Өзімшілдік – мұны істемеу. Өмірді өзгертудің алғашқы жəне маңызды қадамы – өзіңіз туралы шындықты білу, жан мен тəн арасында рухани тұтастық, татулық, бірлікті қалыптастыру, дүние мен ақырет арасында толық үйлесім (баланс) орнату жəне кемелді екеніңізді түсіну екенін ұмытпаңыз.
ЭГО (НӘПСІНІҢ) ДАУЫСЫН ҚАЛАЙ АҚЫРЫН БƏСЕҢДЕТУГЕ БОЛАДЫ?
Өзіңіз туралы жалған ойларды, сенім мен түсінікті жою үшін, сіз өзіңізді сөзсіз, ешқандай шартсыз жақсы көруіңіз керек. Өзіне деген сүйіспеншілік өзімшілдікке ұқсас емес, керісінше, ол эго-ның алдамшы дауысын өшіреді. Біздің болмыс бейсанамен анықталатынын, яғни біздің наным-сенімдеріміз іс жүзінде жүзеге асырылатындығын түсінуіміз керек.
1) Біз өмірімізде ақпараттарды саналы түрде ақылмен қабылдаймыз.
2) Біз оны Бейсанаға шындық деп жазамыз.
3) Өмір бақи сол қалыптасқан шындыққа сеніп өмір сүреміз.
Бұл өте маңызды, қайталауға тұрарлық ақиқат. Біз үшін не шындық болса, біз соған ғана сенімдіміз. Өзіме: «Мен оған ие бола алмаймын, мен оған лайық емеспін, мен жаман адаммын» жəне т.б. сенімге сəйкес келетін жағдайларды өз қолымызбен жасай береміз. Қорытынды келесідей: біз өзімізді, құндылығымыз бен қадір-қасиетімізді қабылдағанға дейін, біз басқа адамдардың құнды жəне лайықты екенін мойындай алмаймыз. Біз бірінші ішімізді түзету арқылы өзімізді мойындату керекпіз. Бұл проблеманы шешу үшін, сіз өзіңізді жəне басқаларды сөзсіз сүюді үйренуіңіз керек. Бұл шынайы бостандыққа жетудің жалғыз жолы. Біз барлық адамдар рухани кемелді екенін біле отырып, алдымен өзімізді, содан кейін бəрін толығымен қабылдауымыз керек.
СІЗ ӨЗІҢІЗДІ ӨЗІҢІЗ ЖАСАДЫҢЫЗ
Сіз өзіңізді өзіңіз жасағаныңызды түсінесіз бе? Сіз өмір туралы барлық мінез-құлық, қарым-қатынас стилі (өзінше слэнг қолданып) жүріс-тұрыс, бет-əлпет, ым-ишара, тіпті ойлау тəсілі мен байланған идеялар, стереотип, тренд, мода, хайп – негізінен сіз осының бəрін еліктеу арқылы біреуден жұқтырдыңыз не қиялдау арқылы өзіңіз ойлап таптыңыз. Рөл (идеал) үлгіснде ата-аналар немесе отбасының басқа мүшелері, сүйікті мұғалім, дос, кітаптан немесе фильмнен шыққан кейіпкер болуы мүмкін. Сіз тіпті ұнатпаған адамнан да мінез-құлық үлгілерін, белгілерін қабылдай ала аласыз. Мүмкін, сіз оларға бейсаналы түрде, еріксіз еліктеген боларсыз. Бос еліктеушілікке алданбаңыз. Саналы ерікті түрде еліктейтін игі жақсыларды табыңыз, оларды тыңдаңыз, ең бастысы оқыңыз.
ӨЗІҢІЗДІ ҚАБЫЛДАҢЫЗ
Өзіңіз жасаған адамға, өзіңізге мұқият қараңыз. Мүмкін, əлі күнге дейін сіз өзіңізге ұнаймайтын шығарсыз, əлі өзіңізді толық түсінбеген шығарсыз, мүмкін өмірдің жалған қызықтарына алданып жүрген шығарсыз? Мүмкін өміріңіз еліктеушілікпен өтіп жатқан шығар? Бұған қатты мəн беру керек.
Жеке тұлғаны таңдаулы ерекшеліктермен қалыптастыру мүмкін емес екенін түсініңіз. Біз бəріміз бір-бірімізге ұқсаймыз, өйткені біздің адамға тəн қасиеттеріміз ортақ. Сондықтан ақиқат пен өмір заңдылықтары, болмыс барлық адам үшін бірдей, дегенмен адамдар әртүрлі. Сіздің мінезіңіз басқа біреуден алынған болса да, сіз əлі де жалған емессіз. Сіз шынсыз, өйткені жеке бөлшектерді бір композицияға жинауға болады. Октавада тек сегіз нота бар екенін ұмытпаңыз, дегенмен олардан жүздеген мың əдемі жəне ерекше əуендер шығады. Мұның себебі олардың үйлесімінде.
Сіз басқа адамдардан қандай да бір ерекшеліктерді қабылдағаныңыз, сізді ерекше етпейді. Ең бастысы, сіз өзіңізді жасағаннан кейін, қалыптасып қойғаннан кейін, сіз кез-келген уақытта өзіңізді өзгерте аласыз. Бұл процесс шексіз жалғасуы мүмкін. Егер сіз кенеттен өзіңіз ойлағаныңыздай емес екеніңізді байқасаңыз, бұл проблема емес. Керісінше, мұны түсіну проблеманы шешудің алғашқы қадамы болып табылады. Өміріңізді өзгерту жəне одан ауырсыну мен ыңғайсыздықты тудыратын барлық нəрсені жою үшін алдымен өзіңіздің қандай да бір шындығыңызды қабылдамау немесе жоққа шығарудың пайдасыз жəне мағынасыз екенін нақты түсінуіңіз керек. Өзін-өзі ұнатпаудың себебі – біздің «Идеалды Мен» туралы ойларымыз. Бұл ойды қалыптастыратын – туыстар, замандастар, достар, дін немесе үкімет, интернет немесе әлеуметтік желілер жəне жалпы қоғамның пікірі.
БОСТАНДЫҚ ӨЗІН-ӨЗІ ҚАБЫЛДАУДАН БАСТАЛАДЫ
Өз эгомыздың желісінде бола отырып, біз өзімізді қабілетсіздікке, сенімсіздікке, ақымақтыққа (надандыққа) жəне басқа да кемшіліктерге сендіреміз. Бұл өзіне-өзі баға берудің төмендігі, өзін кінəлі сезіну немесе өзін-өзі қамтамасыз ете алмау, өзіне-өзі жеткіліксіз болудың салдарынан.
Ойлауды өзгерту туралы саналы шешім қабылдағанға дейін ештеңе өзгермейді. Позитивті өзгерістердің алғашқы жəне маңызды қадамы – өзіңді қабылдау, өзіңді жақсы көру. Тек өзіңізді жақсы көрсеңіз ғана, басқа адамдарды жақсы көре бастайсыз. Біз өзіміз туралы ұмытып, ең алдымен ел-жұрт бізге жақсырақ, артығырақ болып көрінеді. Бұл іс жүзінде шығу жолы емес. Ең алдымен, сіз өзіңіздің барлық қателіктеріңіз бен күнəларыңызды, өзіңізді ақымақ (надан) сезінген немесе орынсыз əрекет еткен барлық сəттермен бірге қабылдауыңыз керек. Сіз бүкіл əлемнің алдында тұрып, кешірім сұрауыңыз керек. Сонда ғана сіз өзіңізді сөзсіз жақсы көре аласыз.
Кешірім = жақсы көру = өзгеру.
Өзіңіз туралы ой-пікірлер сіздің əрекеттеріңізді басқарады жəне сіздің өміріңізді анықтайтын нəтиже соларға байланысты. Неге өзін-өзі бағалау біреуді жетістікке, ал біреуді түңілуге алып келеді. Себебі олар қанша позитивті ойлаймын деп күш салса да, олар әлі бәріне орта кінəлі деп ойлап жүр, проблема өзінде екенін мойындай алмай жүр.
Есіңізде болсын: сіз əрқашан өзіңізден басқа ешкімге керек емессіз, мысалы аяқ асты науқас болып қалсаңыз. Жақын адамдарыңызға немесе бəріне бірдей, жалпы көпшілікке ұнау мүмкін емес. Сіз дұрыс болсаңыз орта дұрыс болады. Адекватты мінез-құлық, ішкі тиыштық пен тазалық, дұрыс имани түсінік, өзімен-өзі адам болып кету, Эгоизмға қарсы анти қарулар.
Сізді түсінбегендер туралы ойланып көріңізші, олар сіздің ұмтылысыңызды мақұлдаған жоқ, себебі сіз бəріне бірдей ұнай алмайсыз, сондықтан өзіңізге ұнайтынды жəне өзіңізді өзіңіз сияқты жақсы көруді үйреніңіз.
ӨЗІҢІЗДІ СƏТСІЗДІКТЕРМЕН БІРДЕЙМІН ДЕП САНАМАҢЫЗ
Қателіктерге, сәтсіздіктерге ешқашан қадалмаңыз. Тағы бір рет қайталау керек: сіздің рухани болмысыңыз керемет (себебі Жаратушының өзі сондай), бірақ іс-əрекеттер əрдайым бірдей ақиқатқа сай бола бермейді. Сіздің əрекеттеріңіз сəтті болуы немесе толық сəтсіздікке ұшырауы мүмкін деп түпкілікті нəтижеге қадалмауыңыз керек. Сәттілік немесе сəтсіздік іс-əрекеттерімен байланысты, бірақ олар оның мəні мен себебі емес. Мәні мен себебі іште жатыр.
Өзіңізді қандай да бір əрекеттер немесе əрекетсіздік үшін айыптап, өзіңізді күйзеліске ұшыратасыз. Өз-өзін сәтсіздікке ұшыратудың жолы бөлек, өз-өзінің қабілетін ашудың жолы бөлек. Мынаны түсініңіз, біздің барлық қиналғанымыз, бақытсыздығымыз жəне айналамыздағы өмірге деген ашушаңдық, өзінің немесе басқа адамдардың үміттеріне сəйкес келмегендіктен, ақтай алмағандықтан өз-өзінен көңілі қалғандықтан болады.
Өзін – өзі бұзатын мінез-құлыққа бейім адамдар аз емес, мұндай мінез-құлықтың басты себебі – өзін-өзі жек көру сезімі. Бұл жеккөрушілік олардың біреудің үмітін ақтамағанын түсінуден туындайды. Біздің көпшілігіміз өзімізді, өзгені сыртқы формаға жəне қол жеткізген нәтежиеге қарай бағалаймыз. Біз сəтсіздікке ұшырағаннан кейін өзімізді ғана емес, басқаларды да сəтсіздікке ұшырататын сияқты көрінеді. Ата-аналардың, жұмыс берушілердің, діни тəлімгерлердің, достардың, жақындардың үміттерін ақтай алмай, біз өзімізді «пайдам жоқ», «керегім жоқ» қорытындыға келеміз. Себебі олар бізге солай айтады: «Сенің түк пайдаң жоқ», «Сенің бәрібір керегің жоқ».
Бұл өзін-өзі не басқаны сынау деп аталады. Сыни ойлау, өзіңізді сынға алу – бұл өзіңіз туралы жаман ойлау. Өзіңізді айыптай отырып, сіз жағымсыз эмоцияларды сезінесіз. Өзін-өзі сынау адамның өзіне-өзі әділ баға беруін жояды. Ол адамға оң, жағымды, позитивті ештеңе бермейді, оның салдары толығымен жойқын. Біздің əрқайсымыз, əрине, біраз əрекеттер жасаймыз, кейіннен өкініп қаламыз, бірақ бір сəттері біз өкінуді тоқтатып, əрі қарай өмір сүруді жалғастырамыз. Бұл бізге өмір үйреткен сабақ.
Егер сіз өзіңізге қарсы болсаңыз, сіз біреу үшін болыса алмайсыз. Ал басқаларға қарсы болу-өзіңе қарсы болу. Эзотериктер ғана емес, психологтар да келіседі. Сындар көбінесе жалған, орынсыз, не айтып не қойғанын білмейтін, ақиқатқа сай келмейтін болып келеді. Ондай сындар адамның жан жарығын өшіреді. Біреудің даралығын басу жəне біреудің өміршеңдігін бұзу өзін-өзі бұзатын мінез-құлықтың ең нашар көрінісі болып табылады.
ӨКПЕ-РЕНІШ ТУРАЛЫ ҰМЫТЫҢЫЗ
Бұл қандай сезім ештеңеге өкінбеу? Кінəсінің, қылмысының дəрежесіне қарамастан, барлық құқық бұзушыларды толығымен кешіргеніңізді бір минутқа елестетіп көріңіз. Осыдан кейін сіз қандай сезімдерді сезінесіз? Енді сіз өзіңізді немесе біреуді кешіре алмайынша, бақытсыздықтар, қиыншылықтар мен аурулар сіздің өміріңізден кетпейтінін түсінесіз деп үміттенемін. Біздің көпшілігіміз басқа адамдардың қателіктерін, ренжіткенін кешіруден бас тартамыз. Бізді пайдаланып алдап кететін немесе ренжітетін кез келген адам – біз үшін ықтимал жау сияқты. Бірақ іс жүзінде біздің жеке қатысуымызсыз ешкім бізді алдап не ренжітіп кете алмайды. Жалпы алғанда, айналамыздағы адамдар бізді ренжітуге, (арам) ниеті бар болса да бізге ренжуге себеп жоқ. Себепті біз өзіміз жасаймыз, өзіміз ренжітуге жол көрсетеміз, жол береміз. Дəл қазір сіздің ішіңізде барлық түрмеде отырғандарды кешіріңіз, əйтпесе олар сізді жояды. «Жарайды» дейсіз, – бұл түсінікті, бірақ «Сіз менің жағдайымды білмейсіз. Мені ол шынымен де қатты ренжіткен. Мүмкін бір күні мені қорлағанды, сорлатқанды ұмыта алармын, бірақ қазір емес». Мұндай ойлау сізді ренжіткен адамға қарағанда, өзіңіз үшін зиянды жəне жойқын екенін түсініңіз.
